Hastaneler (Mebaııi bilgisi)

Hastaneler

(Mebaııi bilgisi)

A ) UMUMÎ MALÛMAT I. Binanın yeri

Vaziyet: Havayici zaruriye mmtakalarile ve münakale yollarile rabitadar bir mahal (memle- ket hastanelerinde şimendifer, şehir hastanelerin- de tramvay ve rahat yollar).

Mümkün olduğu kadar yeşillikler arasında açık saha, meselâ park yanında. Mevkiin tayininde şeh- rin istikbalde alacağı şeklin düşünülmesi.

Sakin bir yer. Patırtılı tesisattan ve gürültülü esas caddelerden miktarı kâfi uzaklık.

Temiz hava. Sanayi mıntakalarmdan ve şehir- lerde rüzgârın en çok estiği cihetin mukabil tara- fından içtinap.

Münhat, rutubetli, sisi bol mahallerden içti- nap.

M i m a r Beııno S c h a c h ı ı e r [ B a u m e i s t e r E y l ü l 1931] d e n

Mahmut Arif

Rüzgârlara çok maruz tepelerde mücerret ola-

rak yapmaktan içtinap. ' Tesisatı şebekesile rabıt imkânı (kanal, su, gaz,

elektrik v. s.).

Tertip: Binanın münasip surette tanzimine uygun bir şekil; bilhassa uzun cenup cephelerinin teşkil edilebilmesi.

Meyilli arazide mümkün olduğu kadar cenuba müteveccih meylin temini. Yüksek temel suyu ol- maması (kalorifer dairesi derinde!). Mukavim, te- miz bir toprak.

Büyüklük: Alman nizamatma göre beher ya- tak başına 75 m2. Bu rakamın verilmesinden mak- sat lüzumu kadar geniş yerler, miktarı kâfi bahçe ve avlı sahaları temin içindir. Gayri münasip arsa şekillerinde, küçük binalardan mürekkep hastane

tesisatında, uzun geçitler yapılmak lâzım gelen yerlerde, arada geniş bir mesafe bırakılmak icap eden komşuların mevcudiyeti halinde yine bu 75 m^.

asgarî haddi sayesinde münasip büyüklükte faide- li sahalar elde edilir. Üst üste toplanmış yani yük- sek bina şeklindeki hastanelerde (dam teraslarile) daha küçük bir rakam kullanılabilir. Fakat diğer hastanelerde bu rakamın istimali daima iyi neti- ce verir. Netice itibarile mümkün mertebe geniş bahçe sahası. Binanın ilerde tevsi edilebileceğini daima göz önünde tutmak lâzımdır. (Bilhassa bi- zim memleket için. Hatta akademide proje yapılır- ken binanın ne suretle tevsi edilebileceği düşünü- lüyor ve imkân bırakılıyor.)

II. Hastanelerin yatak adedi

Yapılan istatistiklere göre Almanyada 50,000 den fazla nüfuslu şehirlerde 1000 nüfusa 1900 se- nesinde 5, 1916 senesinde 7 yatak düşüyordu. Bu miktar daima artmıştır. Dışarlarda ve küçük ma- hallerde daha az ihtiyaç vardır. Sanayileşen mın- takalarda bu ihtiyaç daha fazladır.

Hastanelere hasta temin edecek sahaları dü- şünmek lâzımdır.

Bir hastane ne kadar küçük olursa o kadar az iktisadî olur. Yeni vasıl olunan tarakkiyat ve ik- tisadî mantıkileştirmeler yalnız büyük hastaneler- de tatbik edilebilir. Bu sebeple 50 yataktan az has- taneleri birleştirmek iyidir. Büyük şehirlerde 7000 den 2000 yatağa kadar hastaneler yapılır.

Maamafih çok geniş sahalar için bir hastane yerine ayrı hastaneler yapmak iyidir. (Veya nakil vasıtalarını mükemmelleştirmelidir.)

III. Hastanelerin tasnifi a) Hastalığın tasnifi İki esas grup vardır;

1. Cerrahî kısım. Bu kısımda kadınlar ve er- kekler için aynı adette yatak mevcuttur. Sanayi mıntakalarında erkekler daha fazladır.

2. Dahilî hastalıklar kısmı. Cerrahî kısmı bü- yüklüğündedir. Kadınlar ve erkekler için ayni mik- tarda yatak.

Cerrahînin bazı grupları vardır ki, bunlar için yalnız büyük hastanelerde ayrı kısımlar mevcut- tur:

3. Kadın hastalıkları ve doğum kısmı. Cerrahî kısmın kadın yatakları kadar.

4. Boğaz, burun ve kulak. Umum yatak mikta- rının az bir kısmı.

5. Göz. Çok küçük bir kısım.

6. Ortopedi kısmı. (Mafsal ve kemikleri düzelt- me.) Pek küçük bir kısım.

7. Sarî cerrahî kısmı. Yalnız büyük hastane- lerde.

8. Cilt ve tenasül hastalıkları kısmı. 1929 da dahilî hastalıkları yataklarının 1/4 ü bunlara tah- sis edilmiştir.

9. Sarî hastalıklar. Umum yatakların 1/10 u.

10. Tüberküloz kısmı. (Ciğer ve kemik verem- leri). dahilî hastalıklar yataklarının takriben 1/5 (1/3 e kadar)ı.

11. Sinir ve dimağ hastaları.

12. Çocuk ve bebek kısmı.

b) Cinse göre: Yalnız küçük hastanelerde kadınlar ve erkekler bir ve ayni üniteye yerleştiri- lirler.

c) Sınıflara göre: Hastanelerde I I I üncü sınıf daima ekseriyeti teşkil eder. Bunlara çok yataklı odalar ve koğuşlar tahsis edilir.

I ve I I inci sınıf hastalar bir veya iki odalı da- ha iyi mobilyalı odalarda yatarlar. Eir ünite da- hilinde hastaların içtimaî seviyelerine göre yer- leştirilmesi tavsiye olunur. I I I üncü sınıf hastalar- la bir arada değil.

Numara I I I altında söylenen grupların inşaî şekilleri:

Büyük şehirlerde hususî klinikler.

Büyük umumî hastanelerde muhtelif binalar.

Küçük ve orta hastanelerde muhtelif üniteler ve muhtelif odalar.

B) PLÂNIN UNSURLARI I. Hasta üniteleri:

Bir ünite, bir hemşirenin nezareti altında bir miktar hasta odalarından ve bunlara ait hizmet odalarından mürekkep müstakil bir cüzü tamdır;

Ünitenin yatak adedi arttıkça inşaat ve mesai ci- hetinden iktisadî olur. Bunların azamî yatak adet- leri ağır hastalarda 30, hafiflerde 50 yataktır.

Bütün hasta odaları mümkün mertebe cenu- ba müteveccih. Şark ve garp tarafında senevî gü- neş alma zamanı cenuba nazaran yarı yarıyadır, bundan başka cenup güneşi en müessiridir. Bina- nın ebadı pek nadiren ufka yakın bulunan şark ve garp güneşinin ziyasını mükemmelen almaya mü- saittir. Yalnız iki taraftan pencere açılmış hasta koğuşlarında bu şark ve garp güneşi kabili haldir.

Ünitenin hizmet odaları şimale mevzudur.

1. Hasta yeri:

Bir yerdeki yatak adedi; 19 uncu asrın niha- yetinde 20 ilâ 40 yataklı hasta koğuşları ınutad- dı. 20 inci asırda küçük odalar tercih edilmeye başlandı. 1927 de salon için azamî 10 yatak kabul edilmişti. I I I üncü sınıflarda da 4, 2 ve 1 yataklı odalar yapıldı. Küçük odalar muhtelif cins hasta- lıklar için de iyidir. Büyük hastanelerde küçük oda- lardan başka hafif ve ayni seviyei içtimaiyede bu-

lunan hastalar için büyükçe hasta koğuşları (15 ya- taklı) yapmak kârlıdır. Binanın ve koridorların tu- li kısaldığı için plân noktai nazarından da iktisa- dîdir.

Hava ve saha miktarı: Alman nizamatma göre her yatak başına:

Umumî olarak 25 m^ 7.5 m2

Tek kişilik oda 35 mi 10 m2

14 den küçükler 15 m^ 5 m²

Yalnı geceleyin kullanılan mahaller 15—20 m^

Odaların derinliğinin yatakların yerleştirilme- sine göre hesabı (bir taraftan pencere açıldığı tak- tirde azamî derinlik 6 metredir.)

,1

. 9 ° o

9<x+ Zooa.W4P.ı-ns+ 2 o

H L 5INIF ODA LA D ASGA&Î 5AMA HİSABI YATAK BAŞINA 7 5 m*

c=2 P Î :

ı=3

[ = 3

P t

6 00 m ODA DERİNLİĞİ.

4 , 5 o m DEBINLIĞE NA2A-

BAN DAHA İKTİSADÎ ZİRA KORİDOBUN TULÜ KISADIR

TEk YATAKLI ODALAR ÇOK İ N C E UZUN

R A D Y A T Ö R L E R C P E N C E R E YERİNE P E N C E C E - K A P I " Y A P I L - PIĞJNDAN ve DİREKLER DE İNCE OLDUĞUNDAN ORADA

VER y o K ) , / A Ş A Ğ I D A A Y N I EBAT j j l u V a J - / Y A T A K T A N Z İ M İ BAŞKA-

DB. DOSQUET NİN TANZİMİ E D

UD

o u r a

w O

U U M CTtTETİTOl

HASTALAR BIRFIIRLE.RıN DEĞIL D ı Ş A R ı Y '

SEYREDIYORLAR . BALKON

VE YA TERA-3

YATAKLARIN ARKASINDAKİ BU VERİ ( B İ R f r l DAHA GENİŞ) DR DOSÇUET G E Ç İ T OLARAK KULLANMAYI DÜŞÜNÜYOR Y A N İ HIZ MET O D A L A R I N A HASTA ODALARINDAN GİRI • I O I • LECEK. KORİDOR. YOK .

BU MAHAL D O K T O R ! N V İ Z İ T E L E R İ İ Ç İ N G E Ç İ T V A Z İ F E S İ N İ S Ö K E C E K .

I İ F — * • ? » — H f » 7S

1 c

a i

X VEH. SINIF ODALAR I. SINIF ODA : -1 YATAK

,2x7.5 m =-15 rr?

H SINIF ODA: 2 YATAK 3*7.5rr?= ZZ.5m

Odaların serbest irtifaı: Asgarî 3.35™ (evvelce 4.00"' mutaddı. Salonlar daha yüksek.)

Her yatak başına isabet eden cenup cephesi tuli yukardaki 3.35'" oda irtifaı ile bölme diyarla- rının kalınlığından istihraç edilen 4.50"' oda de- rinliği için (oda

olan bûdudur)

derinliği odanın cepheye amut

1.66 m + bölme kalmlığı= 1.70 ilâ 1.75 m. 6 m derinlik için: 1.25 + bölme kalınlığı = 1.30 ilâ 1.35 m dir

Tertip: Yataklardan ve gece dolaplarından başka: I I I sınıfta asgarî 3 yatak için 1 lâvabo. Ma- sa ve iskemleler. Ayrı dolap yok, umumî elbise mu- hafazası. II. ve X. sınıf her yatak için bir lâvabo.

GÜNEŞİN BU MEYİLLERİ TÜRKİYE VASATİSİNE GÖRE HİSAPİID1R,

DR. 5ARASON A S Ö R E C 1 9 0 I )

M İ M A R THIEI.E YE G Ö R E

Masa ve iskemleler. Her yatağa bir dolap. Şezlong.

I. sınıfta odaıım yanında banyo ve aptesanssi.' Dışarıya olan açıklıklar; Alman nizamatma gö- re pencere sahası döşeme sahasının asgarî 1/7 si.

(Yani yuvarlak hesap yatak başına 1.1 m^). Tek yataklı edalarda asgari 2 m2. Fakat şimdi her nevi hastalıkta ziya vc hava meselelerinden dolayı daha büyük açıklıklar tercih ediliyor:

Alelade pencere:

Radyotörlerin pencere altlarına kolayca vazı.

Balkon ve teras kapılarına nazaran pencerelerin da- ha iyi kapanması (bilhassa eşiklerde). Fiat ucuzluğu.

Kapı-pencere < korkuluklu ) : Bu kapı-pencereler açılırsa hasta odaları bol hava girdiğinden kür yeri ola-

rak istimal edilir. Güneş ve havadan azami istifade.

(Sabah ve kış güneşi),.

Balkon:

Yağmurdan ve yazın öğle güneşinden tahaffuz için sa- çak. Buna mukabil sabah, akşam ve kış güneşleri bütün odaya girebilir. Aşağı katların ziyasını azaltmamak için 3.70 m kat irtifaı ve 4.5 m derinliğe göre 1.50 m balkon çıkıntısı.

Kademevarî teras: .

Bu şekilde terasın genişliği aşağı katın ziyasına ma- ni olmadan yatağı ihtiva edecek kadar olabilir.

Zararları: Plân tanziminin bilhassa kat adedi ço- ğaldıkça güçlüğü. Mukavemet ve izolasyon noktai naza- rından pahalı inşaat. Tesisatın zorluğu.

(Bitmedi)

Yapıda haricî sıva

Y e n i mimaride binanın renk kompozisyonu, kitle, proporsiyon, ışık ve gölge kompozisyon- ları kadar m ü h i m bir mevki almaktadır. Zengin inşaatta kullanılan muhtelif evsafta haricî taş ve madenî kaplamalar istisna edilirse modern

binların dıvar satıhlarında renk tesir ve tenevvüünü haricî sıva ils temin icap e t m e k t e - dir. Renkli sıva yapmak için tatbik edilen m u h - telif usuller meyanında fazla m a s r a f ı mucip ol- mıyacak çarei hallerden alelade tirfilli, per-