Havacılık sektöründe meşhur bir söz vardır: “Havacılıkta kurallar kanla yazılmıştır.” Yani hiçbir kural yoktur ki, gerekçesi ölümlü ya da yaralanmalı bir kazaya dayanmasın. Bunun kadar ürkütücü olmasa da, asansör sektöründe de benzer bir durum söz konusu…Mevzuat olarak isimlendirdiğimiz bütün bu kurallar silsilesi asansörcülere hayatı dar etmek için oluşturulmamış, aksine hepsinin ortak bir gayesi ve gerekçesi olmuştur: GÜVENLİK!..
Bu yazımızda güncel mevzuat ışığında Tam Otomatik Asansör Kapılarını inceleyeceğiz.
Tanımlar:
Asansör Yönetmeliği: 2014/33/AB Asansör Yönetmeliği CE Uygunluk İşareti: Asansör güvenlik aksamının Asansör Yönetmeliği Ek.1 Temel Sağlık ve Güvenlik Gerekleri’ne uygunluğunu gösteren, imalatçı tarafından iliştirilen işaret.
Asansör Güvenlik Aksamları: Asansör Yönetmeliği Ek.III’te listelenen ve CE uygunluk işareti taşıması zorunlu bulunan güvenlik aksamlarıdır.
AB Uygunluk Beyanı: Asansör Yönetmeliği Ek-I’de yer alan temel sağlık ve güvenlik gereklerinin yerine getirildiğini belirtir.
Piyasaya Arz: Asansör güvenlik aksamının piyasada ilk kez bulundurulması,
Lamine Cam: Bir veya daha fazla plastik veya akışkan ara tabakalarla birbiriyle yapıştırılmasıyla meydana gelen iki veya daha fazla cam katmanların her bir bütünü,
2014/33/AB Asansör Yönetmeliği’ne (1) göre, montajı yapılarak piyasaya arz edilen asansörlerde kullanılacak güvenlik aksamlarının piyasaya arzı öncesi onaylanmış kuruluşlar tarafından uygunluk değerlendirmesine tabi tutulmaları ve söz konusu ürünlere teknik
There is a famous saying in the aviation industry: “The rules in aviation are written in blood.” This is to say there is no regulation that does not rely on an accident with death or injury. Although it is not as scary as this, there is a similar situation in the elevator sector. All these rules, which we call legislation, have not been created to make life unbearable for elevator operators; they all have a common purpose and justification: SAFETY!
In this article, we will examine Full-Automatic Elevator Doors in light of current legislation.
Definitions:
Elevator Regulation: 2014/33 / EU Elevator Regulation CE Conformity Marking: Marked by the manufacturer, indicating the conformity of the elevator safety features to the Elevator Regulation Annex.1 Basic Health and Safety Requirements.
Elevator Safety Components: These are safety features listed in the Elevator Regulations Annex 3 and must carry the CE conformity marking.
EU Declaration of Conformity: This states that the basic health and safety requirements in Annex-1 of the Elevator Regulation are fulfilled.
Supply to the Market: Providing the elevator safety component for the first time in the market.
Laminated Glass: Each of two or more layers of glass formed by adhering with one or more plastic or fluid interlayers.
According to the 2014/33 / EU Elevator Regulation (1), the conformity assessment by the notified bodies prior to the introduction of the safety features to be used in elevators that are
Asansör Kapıları ve Güncel Mevzuat Elevator Doors and Current Legislation
Dosya: Kapılar ve Kapı Operatörleri Focus on Doors & Door Operators
Muharrem Çakırer
Çağın Asansör İmalat Ltd. Şti.
Elektrik Mühendisi Electrical Engineer teknikcrippa@gmail.com
düzenlemeye uygunluk anlamına gelen CE uygunluk işaretinin iliştirilmesi gerekmektedir.
CE uygunluk işareti; insan sağlığı, can ve mal güvenliği, çevre ve tüketicinin korunması açısından ürünün sahip olması gereken asgari güvenlik koşullarını sağladığı anlamına gelmekte olup, ürünün AB üyesi ülkelerin pazarlarına girebilmesi için bir nevi pasaport hükmündedir. Türkiye’nin AB mevzuatını uyumlaştırarak uygulayacak olması nedeniyle, ülkemizde imal ve piyasaya arz edilecek ürünlerin de CE işareti taşıma zorunluluğu bulunmaktadır.
2014/33/AB Asansör Yönetmeliği Ek.III’de listelenen Asansör Güvenlik Aksamları şunlardır:
1. Durak Kapılarını Kilitleme Tertibatları
2. Kabinin düşmesini ve kontrolsüz hareket etmesini engelleyen tertibatlar,
3. Aşırı hız sınırlayıcı tertibatlar, 4. Tamponlar
5. Hidrolik güç devrelerinin kaldırıcılarına bağlanan güvenlik tertibatları,
6. Elektronik aksamları içeren güvenlik şalterleri şeklindeki elektrikli güvenlik tertibatları.
Görüldüğü üzere, yüksek risk grubunda yer alan asansörlere ait çok önemli 6 adet güvenlik aksamı (bu aksamlar üzerinde CE işareti olmalı) sıralanmış, önemine binaen bunlardan ilk sırayı ise Durak Kapılarını Kilitleme Tertibatı almıştır.
Asansör kabininin hareket ettiği asansör kuyusuna, acil durum ve bakım halleri dışında ulaşılamamasını temin edecek güvenlik önlemleri tasarlanır ve yapılır. Bir kişi bu boşluğa girmeden önce asansörün normal kullanımı imkansız hale getirilmelidir ki, bunun ihmalinden dolayı kuyuya düşüp yaşamını yitirenler vakidir.
Asansör kuyularında söz konusu güvenlik önlemleri, durak kapıları üzerinde bulunan Kapı Kilit Tertibatları vasıtasıyla sağlanır.
2014/33/AB Asansör Yönetmeliği’ne göre, bahis konusu Asansör Güvenlik Aksamının Onaylanmış Kuruluş tarafından incelenmesi ve test edilmesi gerekmektedir.
1- Güvenlik Aksamının AB Tip İncelemesi (Modül B),
2- Rasgele Kontrol ile Tipe Uygunluğu (Random Check; Modül C2)
TS EN 81-50 standardına göre bazı muhtelif testlerle birlikte Durak Kapısı Kilitleme Tertibatı ile 1 milyon kez aç-kapa yapıldığında, test sonunda tertibatın halen sorunsuz olarak çalışmaya devam edebilmesi gerekir.
TS EN 81-20, Madde 5.3.9.1.2’e göre “Elektrik- li güvenlik tertibatı, kilitleme elemanları en az 7 mm bağlanmadıkça etkin olmamalıdır.”
(According to EN 81-50 5.3.9.1.2The electric safety device shall not be activated unless the locking elements are engaged by at least 7 mm)
assembled and supplied to the market, and putting a CE
conformity marking on the products that means it is in conformity with the technical regulation, are required.
The CE conformity marking means the product meets the minimum safety requirements for human health, life and property security, and environmental and consumer protection, and is a kind of passport that allows the product to enter the markets of EU member countries. Since Turkey will harmonize and implement the EU legislation, the products manufactured in our country and supplied to the market are also obliged to have the CE marking.
The Elevator Safety Components listed in the 2014/33/EU Elevator Directive Annex III are as follows:
1. Locking Mechanism of Station Doors
2. Mechanism that prevents the car from falling and uncontrolled movement,
3. Overspeed limiting mechanism, 4. Dampers
5. Safety mechanism connected to elevators of hydraulic power circuits,
6. Electrical safety mechanism in the form of safety switches including electronic components.
As noted, there are 6 very important safety components of the elevators in the high-risk group (CE marking should be on these components), and the first one of them is the Locking Mechanism of the Station Doors.
Safety measures are designed and built to ensure that the elevator shaft in which the elevator car moves cannot be accessed outside the emergency and maintenance situations. The normal use of the elevator must be made impossible before a person enters this space, which is the case for those who have fallen into the elevator shaft and died due to the negligence. The mentioned safety measures regarding the elevator shafts are provided by the Door Locking Mechanism on the station doors. According to the 2014/33 / EU Elevator Regulation, the aforementioned Elevator Safety Component should be inspected and tested by the Notified Body.
1- EU Type Examination of the Safety Component (Module B),
2- Conformity to the Type with Random Control (Random Check; Module C2)
Durak Kapısı Kilitleme Tertibatı şayet bu vb. testleri geçerse, Onaylanmış Kuruluş, her iki incelemeye dair ürünün Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB) ve TS EN 81-20/50 (2,3) standartlarına uygunluğunu gösteren Tip Test Sertifikası düzenler, bu iki belgeye istinaden imalatçı Durak Kapısı Kilitleme Tertibatları üzerine CE uygunluk işareti iliştirme; ürün ise bu şekilde piyasada serbest dolaşma hakkına sahip olmaktadır. CE işareti güvenlik aksamı üzerine görünür, okunaklı ve kalıcı şekilde iliştirilmeli, işaretin altında Onaylanmış Kuruluş (No-Bo) kimlik numarası bulunmalıdır.
İmalatı yapılan Kapı Kilit Tertibatı ile beraber İmalatçı firmanın sunacağı “AB Uygunluk Beyanı” vasıtasıyla İmalatçı, anılan ürünün Asansör Yönetmeliği’nde yer alan Temel Sağlık ve Güvenlik Gereklerini yerine getirdiğini ve söz konusu uygunluk ile sorumluluğun kendilerinde olduğunu beyan etmiş sayılır. Montaj firmaları, kapı imalatçısından bahsi geçen Tip Test Sertifikalarını ve aşağıda bahsedeceğimiz Yangın Dayanım Belgeleri’ni mutlaka tedarik etmelidir.
Durak Kapılarının Yangına Dayanımı
Asansör kuyu boşluğu, yangın esnasında bulunduğu binada baca vazifesi görerek, yangını ve zararlı gazları diğer katlara iletmek suretiyle hem yangının yayılma hızını artırmakta, hem de binadaki insanların can güvenliği için ölümcül bir tehdit unsuru
olabilmektedir. Yangının asansör boşluğu yoluyla yayılmasını önlemek için, asansör durak kapılarının yangına en az yarım saat*
dayanabilmesi gerekir. Başka bir deyişle, yangının çıktığı taraftan diğer tarafa geçmesini önlemek için, asansör durak kapıları bariyer vazifesi görmelidir.
Asansör kapılarının yangına dayanım performansları TS EN 81-58:2006 (4) standardına göre üç bakımdan incelenmektedir.
Yangın testleri Sızdırmazlık (E), Isı Yalıtımı (I) ve Işıma (W) durumları için birlikte yapılır. Kapının yangına dayanımında temel kriter Sızdırmazlık’tır.
Buna göre bu kapıların TS EN 81-58’e göre yangına dayanım (sızdırmazlık) performans kriteri E-15-30-45-60-120 vb. şekilde belirlenir. Örneğin E120 olması, ilgili durak kapısının yangına en az 120 dakika dayandığı, yani kabul edilebilen miktar dışında kapının yangını sızdırmadığı anlamını taşır. Kat kapısının yangın dayanım performansı, kapı üzerine bir bilgi etiketiyle iliştirilmelidir.
(* Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (5) gereğince; Asansör Kat Kapılarında; Yapı yüksekliği 51,5 m’den alçak binalar için E30, yapı yüksekliği 51,5 m’den yüksek binalar için ise E60 (60 dk.) Yangına dayanım –sızdırmazlık- isteniyor.)
According to the TS EN 81-50 standard, using miscellaneous tests, when the station door is opened and closed 1 million times with the Locking Mechanism, the mechanism must be able to continue operating smoothly at the end of the test.
If the Locking Mechanism of the Station Door passes this and other similar tests, the Notified Body shall issue a Type Test Certificate indicating that the product complies with the Elevator Regulations (2014/33 / EU) and TS EN 81-20 / 50 (2,3) according to both inspections. Based on these two documents, the manufacturer has the right to put the CE marking on the Locking Mechanism of Station Door, and the product has the right to move freely in the market. The CE marking must be attached to the safety mechanism visibly, legibly and permanently, and the Notified Body (No-Bo) identification number must be located under the mark.
Upon submission of the “EU Declaration of Conformity” with the manufactured Door Lock Mechanism, the manufacturer shall be deemed to have declared that the product complies with the Basic Health and Safety Requirements of the Elevator Regulations and accepts that he has the responsibility. The installation
companies must provide the aforementioned Type Test Certificates and the Fire Resistance Certificates mentioned below from the door manufacturer.
Fire Resistance of Station Doors
Since the elevator shaft will act as a chimney in the building where the fire is located, it increases the spreading rate of fire by transmitting flames and harmful gases to other floors, and it can be a deadly threat for the safety of people in the building. In order to prevent the fire from spreading through the elevator shaft, the elevator station doors must be able to withstand fire for at least half an hour. In other words, to prevent the fire from crossing the other side, the elevator station doors must serve as a barrier.
Fire resistance performance of elevator doors is examined in three aspects according to TS EN 81-58: 2006 (4) standard. Fire tests are performed together for Sealing (E), Heat Insulation (I) and Radiation (W) conditions. The main criterion for fire resistance of the door is Sealing.
Accordingly, the fire resistance (sealing) performance criterion of these doors according to TS EN 81-58 is determined such as:
E-15-30-45-60-120, etc. For example, E120 means that the respective station door has fire resistance for at least 120 minutes, that is, the door does not leak out above the acceptable quantity.
The fire-resistance performance of the landing door must be attached with an information label on the door.
(*Pursuant to the Regulation on Fire Protection of Buildings (5);
Building Height of Elevator Landing Doors for the buildings lower than 51.5 m is required to be E30, for the buildings higher than 51.5 m it is required to be E60 (60 min, resistance to fire - sealing) Yangına Karşı Dayanım
Resistance to Fire Açıklama
Explanation TS EN-81-58’e göre İstenen The Request According to TS
EN-81-58
E Sızdırmazlık
Sealing E 30*
E1 Isıl Yalıtım
Heat Insulation
EW Işıma
Radiation
• Asansör kapılarını oluşturan kasa, panel ve mekanizma grupları zaman içerisinde deformasyona uğramayacak şekilde yapılmalıdır. Bu grupların 1 mm ve üzeri kalınlıkta sac
malzemeden yapılması ve yine 1 mm ve üzeri kalınlıkta sac metal malzemeler ile destekleyici takviyeler kullanılarak mümkün olmalıdır. Sac metal malzemeden oluşan asansör kapılarını oluşturan gruplar boya, galvaniz veya diğer yüzey koruyucu kaplama teknikleri ile
korozyondan
korunmalıdır. Paslanmaz ve diğer kaplama malzemeleri ile giydirme
yapılarak üretilen asansör kapılarında bu kaplamalar 0,6 mm’den daha ince olmamalıdır. (6)
• Durak ve kabin kapıları girişinin asgari net yüksekliği 2 m olmalıdır. Durak kapılarının serbest genişlikleri ise en az 0,90 m olmalıdır. Her ne kadar TS EN 81-70 standardı durak kapısı asgari genişiliğini 0,80 m olarak belirtmişse de, “Millî düzenlemeler 800 mm’den daha büyük açıklığı gerekli kılabilir.” hususu da
eklenmiştir. Nitekim Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği ve TSE K 525 Belgelendirme Kriterinde asgari kapı genişliğini 0,9 m olarak belirtilmiştir. 10 kat ve üzeri binalarda ise asansörlerden en az bir tanesi yük, eşya ve sedye taşıma amacına uygun olarak dar kenarı 1.20 metre ve alanı 2.52 m2 ’den, kapı genişliği ise net 1.10 metreden az olmayacak şekilde yapılır. (7)
• Erişilebilirlik kuralları gereği; kapının yerinin kolayca bulunabilmesi için, kapı rengi ve renk tonu kendisini çevreleyen duvarın rengiyle zıtlık oluşturmalıdır. (8)
• Camlı kapılarda/çerçevelerde, lamine (katmanlı) cam kullanılmalıdır. Yarı otomatik (manuel) kapılarda kabinin katta olduğunu görmek için kullanılacak cam panellerin de lamine olması şart olup, bu lamine cam ise asgari (3+3+0,76) mm kalınlıkta olmalıdır. (2) TS EN 81-20’nin yürürlüğe girmesiyle birlikte manuel kapılarda telli cam kullanma devrinin kapandığını da burada hatırlatmış olalım.
Kasıtlı Tahribata Karşı Dayanıklı (Anti Vandal) Asansör Kapıları
• Spor Stadyumları, tren istasyonları, hastanelerde acil servis bölümleri, sosyal konut alanları vb. yerlerde kullanılacak asansörlerde TS EN 81-71 (9) gereği Kasıtlı Tahribata Karşı
Asansör Kat Kapısı
Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik gereği Asansör kapılarının yangına karşı en az 30 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması, yapı yüksekliği 51.50 m’den yüksek binalarda yangına karşı en az 60 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması gerekir.
Elevator Landing Door
According to the Regulation on the Fire Protection of Buildings, Elevator doors should be fire resistant for at least 30 minutes and smoke-proof, and in buildings having a higher building height than 51.50 m, elevator doors should be fire resistant for at least 60 minu- tes and smoke-proof.
• The cab, panels, and mechanisms forming the elevator doors should be made in such a way that they do not deform over time. Making these groups with 1 mm or more sheet metal should be possible with using sheet metal materials and supporting reinforcements in
thicknesses of 1 mm.
The groups that form elevator doors consisting of sheet metal material must be protected from
corrosion by means of paint, galvanization or other surface
protective-coating techniques. In the case of elevator doors produced by dressing with stainless and other coating materials, these coatings should not be thinner than 0.6 mm. (6)
• Station and car doors should be at a minimum net height of 2 m. The free width of the station doors should be at least 0.90 m.
Although the TS EN 81-70 standard specifies a minimum width of station doors as 0.80 m, “National regulations may require a gap more than 800 mm” has also been added. As a matter of fact, the minimum door width in the Planned Areas Zoning Regulation and TSE K 525 Certification Criteria is stated as 0.9 m. At least one of the elevators in buildings with more than 10 floors is made in accordance with the purpose of carrying cargo, with 1.20 meters of narrow edge to carry goods and stretchers, and 2.52 m2 of space and not less than 1.10 meters of door width. (7)
• According to the rules of accessibility, in order to find the door easily, the door color and tone must contrast with the color of the surrounding wall. (8)
• Laminated glass should be used for glazed doors/frames.
Semi-automatic (manual) doors in the car to be used to observe the glass panels must be laminated; this laminated glass should have a minimum thickness of (3 + 3 + 0.76) mm. (2) Let us remind you that the use of wire glazing in manual doors is prohibited, with the entry into force of TS EN 81-20.
Vandal-Resistant Elevator Doors
• In accordance with the requirements of TS EN 81-71 (9), the Vandal-Resistant Elevators standard requirement is sought for elevators to be used in sports stadiums, train stations, emergency departments in hospitals, social housing areas, and so on.
According to TS EN 81-71 Category 2, Vandal-Resistant Elevator
Dayanıklı Asansörler olma şartı aranmaktadır. TS EN 81-71 Kategori 2’ye göre Anti Vandal Asansör Kapıları, herkesin cebinde veya çantasında
bulunabilecek genelde kullanılan aletlerle (çakı, çakmak, tornavida, küçük bıçaklar, sakız vb.) standartta açıkça tanımlanmış bir süre içinde sökülemeyecek, açılamayacak, hasar verilemeyecek şekilde tespit edilmesini gerektirir. Söz konusu asansörlerde kullanılacak Anti Vandal Asansör Kapıları ekstra takviyelerle
güçlendirilmeli ve anılan
standarda göre Sarkaç Çarpma Deneyi vb. gibi bir dizi teste tabi tutulmalı, testleri geçerek belgelendirilmelidir.
Hedef Yeşil Etiket Olmamalı!..
Asansör firmalarına naçizane tavsiyem, sürekli değişen mevzuata hakim nitelikli elemanlar istihdam etmeli, hedef sadece yeşil etiket almak olmamalı. Henry Ford’un güzel bir sözüyle bitirelim: Kalite kimse bakmadığında da doğru olanı yapmaktır.
KAYNAKÇA:
1. Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB); R.G. No: 29757 Tarih:
29.06.2016
2. TS EN 81-20:2014 Asansörler – Yapım ve montaj için güvenlik kuralları – İnsan ve yük taşıma amaçlı asansörler – Bölüm 20: İnsan ve yük asansörleri
3. TS EN 81-50:2014 Asansörlerin yapımı ve kurulumu için güvenlik kuralları - İnceleme ve deneyler-Bölüm 50: Asansör bileşenlerinin tasarım kuralları, hesaplamaları, incelemeleri ve deneyleri
4. TS EN 81-58:2006 Asansörler – Yapım ve Montaj İçin Güvenlik Kuralları - Muayene Ve Deneyler - Bölüm 58: Kat Kapıları İçin Yangına Karşı Dayanıklılık Deneyi
5. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik; R.G.
No: 26735 Tarih: 19.12.2007
6. TSEK 525 Belgelendirme Kriteri (Ekim 2016) Asansör Durak ve Asansör Kabin Kapıları
7. Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği; R.G. No: 30113 Tarih:
03.07.2017
8. TS EN 81-70: Asansörler - Yapım ve Montaj İçin Güvenlik Kuralları - Yolcu Ve Yük Asansörleri İçin Özel Uygulamalar - Bölüm 70: Engelliler Dâhil Yolcu Asansörleri İçin Erişilebilirlik
9. TS EN 81-71+A1 Asansörler – Yapım ve Montaj İçin Güvenlik Kuralları: Yolcu ve Yük Asansörleri İçin Özel Uygulamalar – Bölüm 71: Kasıtlı Tahribata Karşı Dayanıklı Asansörler
Asansör Kabin Kapısı Elevator Car Door
🌐
Doors should not be able to be opened, taken down, damaged with tools commonly used in everyone’s pocket or bag (pocket knives, lighters, screwdrivers, small knives, chewing gum, etc.) within a clearly defined period. The Vandal-Resistant Elevator Doors to be used in these elevators should be strengthened with extra reinforcements and according to the mentioned standard, should be subjected to a series of tests, such as pendulum impact test, etc., and should pass these tests and be certificated.
The Target Should Not Only Be Green Label!
I recommend to elevator companies that they should employ qualified personnel who have full knowledge of constantly
changing legislation and their aim should not only be to have green labels. Let’s finish with a good word by Henry Ford: Quality is to do the right thing when nobody looks.
BIBLIOGRAPHY:
1. Asansör Yönetmeliği (2014/33/AB); R.G. No: 29757 Tarih:
29.06.2016
2. TS EN 81-20:2014 Asansörler – Yapım ve montaj için güvenlik kuralları – İnsan ve yük taşıma amaçlı asansörler – Bölüm 20: İnsan ve yük asansörleri
3. TS EN 81-50:2014 Asansörlerin yapımı ve kurulumu için güvenlik kuralları - İnceleme ve deneyler-Bölüm 50: Asansör bileşenlerinin tasarım kuralları, hesaplamaları, incelemeleri ve deneyleri
4. TS EN 81-58:2006 Asansörler – Yapım ve Montaj İçin Güvenlik Kuralları - Muayene Ve Deneyler - Bölüm 58: Kat Kapıları İçin Yangına Karşı Dayanıklılık Deneyi
5. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik;
R.G. No: 26735 Tarih: 19.12.2007
6. TSEK 525 Belgelendirme Kriteri (Ekim 2016) Asansör Durak ve Asansör Kabin Kapıları
7. Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği; R.G. No: 30113 Tarih:
03.07.2017
8. TS EN 81-70: Asansörler - Yapım ve Montaj İçin Güvenlik Kuralları - Yolcu Ve Yük Asansörleri İçin Özel Uygulamalar - Bölüm 70: Engelliler Dâhil Yolcu Asansörleri İçin Erişilebilirlik
9. TS EN 81-71+A1 Asansörler – Yapım ve Montaj İçin Güvenlik Kuralları: Yolcu ve Yük Asansörleri İçin Özel Uygulamalar – Bölüm 71: Kasıtlı Tahribata Karşı Dayanıklı Asansörler
🌐
Kramer Kapı (Katlanır tip kabin kapısı) Folding Type Car Door
