PERİFERİK SİNİR
YARALANMALARI
REHABİLİTASYONU
Kafa çiftleri ve spinal sinirler, beyni ve omuriliği terkettikten sonra çeşitli
yerlerde yaralanabilir.
Tek veya birçok siniri etkileyebilir.
Etyolojide birçok etken vardır.
Travmatik sinir lezyonları sinir impuls iletimini bozar.
Bu durum duyu sinirlerinde ; hipoestezi
parestezi
hiperestezi ile kendini
gösterirken
Motor sinir etkileniminde:
Çizgili kaslarda güç kaybı
Atrofi
Sinir iletim çalışmalarında sinir
iletiminde yavaşlama, fibrilasyon
potansiyelleri bulunabilir.
Periferik sinir yaralanmalarında oluşan lezyonlar;
Komplet
Parsiyel
Latent şeklindedir.
Klinik olarak da:
Komplet
Parsiyel olarak ele alınabilir.
Etyolojik faktörler
Kazalar: trafik , iş kazaları,
Travmalar: kesici, batıcı, ateşli silahlarda oluşan delme, ezilme, çekilme, dönme gibi travmalarda
Kırık çıkık sonucunda
Koltuk değneği gibi uzun süreli ve yanlış kullanım sonucu oluşan basılarda
Tuzak nöropatileri
İskemi(ateroskleroz, buerger has)
Metabolik hastalıklar (DM)
Tümoral-toksik nedenler
Fiziksel(sıcak-soğuk, elektrik)
İltihabi nedenler (nörit)
Kimyasal etkenler
Radyoterapi
Sinirin anatomisi
Ortada büyük, yuvarlak veya oval çekirdek ve bir çekirdekçik
Sitoplazma (Nöroplazma): içinde ipliksi, granüler yapıda nörofibril, nissl cisimciği, golgi kompleksinden oluşur. Jel
kıvamındadır.
Akson denilen bir uzantısı vardır.
Nöroplazmadan aksona doğru sürekli bir sıvı akımı vardır akson içindeki bu sıvıya aksoplazma denir.
Sinir lifleri miyelinli ve miyelinsiz diye
2ye ayrılır.
Her sinir lifi MSSden veya periferik gangliondan çıktıktan sonra endonörium adı verilen bir
membranla kaplanır.
Birçok sinir demeti birleşir ve fibröz bir kılıfla çevrilir perinörium adı verilir.
En son bu demetler birleşir ve epinörium
denilen fibröz bir sinir kılıfı çevirir.
Sinir lifleri sınıflaması
A, B, C diye 3 gruba ayrılırlar.
A grubu: alfa, beta, delta, gama diye 4 e ayrılır.
A ve B grubu miyelinli, C grubu
miyelinsiz lifleri içerir.
Sinirde dejenerasyon ve rejenerasyon
Dejenerasyon: eğer sinir lifi herhangi bir kaza veya travma sonucunda ya da deneysel olarak kesilecek olursa hücreden ayrı kalan kısımda morfolojik, kimyasal ve fonksiyonel birtakım değişiklikler meydana gelir. Bu değişikliklerin tümüne sinir dejenerasyonu denir.
Rejenerasyon: dejenerasyona uğrayan bir sinirin tamir olup normal fonksiyonunu
kazanmasına denir.
Periferik sinir yaralanmalarının sınıflandırılması
Periferik sinirin endonörium, perinörium ve epinöriumdaki hasar durumuna bağlı
olarak sinirin anatomisindeki değişikliklere göre yaralanmalar 5 gruba ayrılır. Buna göre:
1.
Aksonal devamlılık
2.
Sinir lifinin endonöral kılıfı yırtılmaksızın akson devamlılığı kaybı
3.
Sinir lifinin devamlılık kaybı
4.
Perinörium kaybı
5.
Sinir gövdesinin devamlılığın kaybı
Sinir yaralanması aynı derecede ve şiddette olmayabilir.
Parsiyel ve karışık lezyonlar oluşabilir.
Sınıflama yaralanma derecesini gösterir.
Nedene yönelik değildir.
Tedavi
Degerlendirme sonuçlarının ısığında tedavi
edici,iyilesmeyi hızlandırıcı, kayıpları en aza indirmeye yönelik ve semptomlari azaltıcı bir fizyoterapi
rehabilitasyon programı planlanır.
Tedavideki hedeflerimizin basinda sinir ve kasta kalıcı hasar olusmadan tedavi sürecini baslatmak, reinervasyon sağlanana kadar kasın kontraktil
yeteneğini sürdürmesini sağlamaktır.
Tedavinin planlanmasında ve sonuç
başarısında etkili bazı faktörler vardır:
1)Yaralanmanın şiddeti 2) Süresi
3) Derecesi etkilidir.
Amaç:
1 Ödem, ağrı ve enflamasyonun kontrolünün
sağlanması,
2. Eklem mobilitesinin daima korunması,
3. Etkilenen kasin aşırı geriliminin önlenmesi,
4. Sağlam kasların kuvvetinin korunması,
5. Etkilenen kasın kontraktil özelliğinin sürdürülmesi,
6. Atrofilerin önlenmesi,
7. Deformite oluşumun engellenmesi,
8. Duyu re-edükasyonunun sağlanması,
9. Fonksiyonun korunmasi, sürdürülmesi ve
arttırılmasi,
10. Hastanın eğitimi
Rehabilitasyon ilkeleri
1) hastanın bilinçlendirilmesi ve eğitimi
Hastaya duyusu azalmış veya kaybolmuş bölgeyi nasıl koruyacağı öğretilir.
Mümkün olduğunca aktif hareket yapmaya teşvik edilir.
Ödem, ağrı ve hareket kaybı gelişmesi durumunda doktora başvurmalıdır.
Rejenerasyon sırasında gelişen
hipersensivite nedeniyle hasta bölgeyi
immobilize etmesi öğütlenir.
2) desensitizasyon
Girdap banyosu
Masaj
Taktil uyarı
Vibrasyon ve perküsyon
Fonksiyonel tekrarlayıcı aktiviteler.
3) duyusal reedükasyon
periferik sinirlerin cerrahi onarımından sonra normal duyu fonksiyonunun tam olarak geri dönüşümü çok sık değildir.
Bu olay tam olmayan veya yanlış yönde akson büyümesine bağlı olabilir.
Örneğin el sinir yaralanmasında hastanın
gözleri kapatılır ve eline çeşitli büyüklük ve
sertlikte cisimler verilerek tanıması istenir.
4) kas eğitimi
Kaslar elektrik stimülasyonu ile uyarılabilir.
Aktif, asistif ve dirençli egz verilir.
Biofeedback yararlı bir tedavidir.
Uğraşı tedavisi fonksiyonel iyileşmeyi hızlandırmak için verilebilir.
PNF egz
Germe egz
Sinir mobilizasyon teknikleri
Günlük yaşam aktiviteleri eğitimi
5) Atelleme
Deformiteyi önlemek, düzeltmek,
fonksiyonu arttırmak için pasif istirahat
veya dinamik ateller kullanılabilir.
Ultrason uygulanması ile sinir
rejenerasyonun arttığı gösterilmiş.
