DOC.
DR. IBRAHIMEMIROGLU
D o ~ u z EYLUL U N I V E R S ~ T E S ~ ILAH~YAT FAKULTES~ 1 TURKIYEV
iz bu makllemizde insan~n eylem boyutunu, f g ve soz, iqin c a n ~ k l a r ~ d ~ r , Bu ikisine bak da isin na-
eylem giizelliginin onemi, insanin eylem 02- s i l d ~ r anla.
gurliigii, soz ve eylem uygunlugu, ahl2ki ol- Slrrln, onun igine giremiyorsa hastanln sidigine bak.
gunluk, iyi olma, iyi davranma ve iyi gePnrnenin yolla-
rl aIt bagliklar~ altlnda, Mevllnl CelPleddin er-RQmi'nin lgte so,, hastalarin sidigine benzer, beden doktoruna
(1207-1273) eserlerine dayalt olarak, incelemeye qallp- bu bir delildir.'
caglz. once, buradaki ueylm* sijzciigiiyle, "amel etmenyi Tann el&, "Elinden geldigi kadar iglerini iyilegtir,
ve gijzellikleri wyaSamavyl kastetcigimizi belirtmek isce- iyi arneIde bulun" buyurmugtur. 0 dogm dernigtir. Bu
riz. yo1 iqin amelden daha vefall bir arkadag, bir yoldag yok-
rur.
1nsanln duygu, dii~iince ve eylem (arnel) olmak uze-
re iiq ternel
yonu
vardlr.onun
biigi ve inane; boyutu da Amelin iyiyse sana ebediyen dost olur, kocuyse rne-bunlar iqinde degerlendir~l~r. Insanln d ~ g e r iki boyucu ~fl""d kes1llr.j
digta tucularak, neden eylem boyutunun incelenmeye Inanmq adarn ona derler k~ her hususta kiifir b ~ l e
a11nd:gl sorusu akla gelebilir. Birincisi, insan1 bu ii5 bo- onun imanlna haset etsin, ijzens~n."
yucuyla ele alrnak bir rnakale boyucunu oldukqa agar. Bll~rsln ki iscek pazarl hilelerle d i ~ ~ e n l e r l e dopclolu,
iklnclsi ire, insan davranlslarr onun duygu ve duguncele- ey ulu er, akl,nl bsglna da serrern~egmc,
ymmuL Ipleri.
r i n ~ n ifadesidlr. Haliyie insan, kendisini davraiy~lar~yla
d h g m e , j
ortaya koyar ve bunlarla tartlllr. Zlya Pa~a'nln "Alnesl 12-
t l r klglnin, lafa bakllrnazw
sazu
bugerqege
ecrnek- AV liiipcg~ g ~ b i (giire~lni bil) avlnl NIL, garablnt el-t e d ~ r . de et ...'
iyi bir eglcirnci ve aynl zamanda da samlmi Aklln~ bqlna a1 da S U ~ , sus da I Y I colturn ekrneye bak,
blr dlndar elan Mev12na'da amelin, YaSantInln yanl eyie- $unku ebedi cennec, dob;rlt i31erden meydana pelml~c~r.-
min rolii asld ~nkiir edilernez. 0, Mo&~l ~ s c ~ l a s ~ n ~ n Ana- Insan, p f t ybnlh b ~ r varl~kcrr. 0, iylye ve guzel ola-
dolu'yu sardlkl blr donemde, XIII. Asrln lnsarnna ve na da a(rkr~r, kdcuye de a ~ ~ k t l r . Onun Rahman yonil de
turn insanlara sablrll olrna, hoggorulu dav- vard~r, barnur yonii de. Rahrnan ve rahrnec
ranrna, dunya hirs~na kap~lmama, k ~ s a c a s ~ yiinu, onun tanrlsal bir bz taglrnas~ndan-
inanqlar~n~ yic~rrneden, dekerlerine bag11 d ~ r , ' qarnur yiinu ~ s e onun topraktan yara-
olarak yapma geregini ~glern~gcir. c t l d ~ j ~ n ~ n ve nefis yonunun tezrihiiritdi~r."
Bu klsa gtrigten sonra, insan~n eylern "Hi< Siiphe yok
kl
Adem oglu, agagr-yoniiniin onernln~ ~glerneye geceb~l~rlz. nln a g a k ~ s ~ blr bedenden, yiicen~n yucesl
bir candan rneydana gelrnlgclr. Yuce Hak,
1. EYLEM
G U Z E L L I ~ I N ~ N
en iistun kudreriyle bu I ~zlddl blrlqrlr- IONEMI
rnlsclr. . Onun bedenln~ kara balqlkcan;cam, Allah'ln kendl ruhunun nehasrn-
Birqok silfi, ahlBkg~ ve filozof g ~ b i dan.. . 0 can 1pglz o r i ~ h rnurnu, b a l ~ ~ k be-
MevlBn8 da, lnsan iince kendisin~ tan~ma-
-
dene din 121ff1 verlr. Balq~kca yaraclllg, b ~ l -sl,' sonra da eylernlerin~ kontrol ecrnesl glstz o l u ~ Blern~nden, a&r davran~g huyun-
iizerinde durur. Insdn, soz ve davranlgla- dan qeker qikarlr onu. Cunku, ak11 $ehve-
rryla tanlndlgl i p , eylem giizell~gl ayrl rinden iistun olan, meleklerden yucedir;
bir dnem arzecmekcedir. Bu konuda Mev- gehvet~ a k l ~ n d a n ustun olan, hayvanlardan
land ~ o y l e demekred~r. Mevlana Celaleddtn Rum1 agagld~r
"'"
Nerel~sln d e d ~ r n , benl alaya a l d ~ da dedi kl: A benlm b o ~ durrnaz. Insanlara ~rade, sebat ve rnucldele gucii agl-
c.lnlm, yartrnlz Tiirktscan'dan, yarlmlz Fergane'den, ya- lamak ve Anadolu'ya minevi huzur saglarnak igin kulli
nmlz Sudan, topraktan; yarimlz candan, gonulden; yarl- ~rade-cuz'? lrade llipk~slni blr hayli i~ler. Onun i k ~ tip In-
nlld den12 klylsi; yarlmlz ba~can b q a inci." sani ~iddecle eleSc~rdi&ni goruruz,
Bedenln bu diinyadandlr, gonliin o diinyadan; bede- 1. Cebri (determlnisr, fatallst)
nln doscu hevl-heves, gonulun doscuysa Tanrl." 2. Yuce Yaraclc~y~ gorrney~p, sadece sebeplere bagla-
Ulvi yonuyle insan, illhi emaneti ~ u k l e n e n , degerle- nan maceryalisc ve k a t ~ a k l l c ~ insan.
rl ca~lyan, yeryuziinde hayrr ve fazilet muciidelesi veren Her ~ e y l yaratan Allah, insana irade ve segme gucd
brr halifedir. Siifli veya toprak yoniiyie ise insan, bir me- (ihtiyar) verm12tir.'5
man
da kiifiir de s e p e ile olur.lek degildir; 0, gunahlara ve hatalara apk bir varl~ktlr. Kaderci insan, ciiz'i iradeyi reddeder. Halbuk~ irade ol-
insanda bu iki yijn miicidele halindedir.13 fnsan igin masaydl dinde emir, nehiy ceza olmazd~; Allah'in, irade-
onemli olan, kendisini ve zaaflarlnl tanlylp, nefsin ayart- siz insan~ cezalandlrmasl onun igin zuliim olurdu, oysa
rnalar~na kanmadan, kotiiye ve yanllga diigmemesidir. "Allah, kuluna zerre kadar zulum etmez."16 ~ l l a h insana
Bunu b q a n p iyi insan olabilmesi i ~ i n hangi nedenlerden akll ve ilim vermigcir. Bununla insan segrne hiirriyetine
dolay1 yanlldlglnr ve kotiiluge kaydlgrni bilmesi gerek- sahiptir. Eger insanda segme giicii (ihtiyar) olmasayd~
mekcedlr. Insan~n, goriiniigle gergegi ayrramamasl, ger- yaptlglmlz kijtii iglerden dolayi utanmamlz ve kendirni-
gek nedenlere inememesi, taklit ve taassup, iyi insanlari zi aylplamam~z ya da kargim~zdakini ele~cirmemiz an-
ornek ve onder alamamasl, cehalet, zan, lams~z olurdu. Yine insanin segme gii-
gaflet, onyargllar, acelecilik, cedbirsiz- cii ve ozgiirlii~u olmasayd~ egitim ve
Ilk, tahammiilsiizliik, hidder, ~ e h v e t , terbiye faaliyecine giri~memiz beyhiide
hayai ve vehlm, haset, ktbir gibi husus- ugrag olurdu. Zira her tiirlii terbiye fa-
lar onu yanllglara sevkeder ve guzel ey- aliyeti, iradenin hiir olduku inanc~na
lernlerde bulunmakran allkor. Bunlara dayan~r. Allah'ln peygamberler gon-
ekleyecezimiz nefse uyma ve miinevi dermes~, bizi miikellef kllmasl, yapclk-
korluk de, bir mucasavv~f olarak Mev- l a r ~ m ~ z d a n dolay~ i y ~ ve kotii oIan bir
Ignii'n~n iizerlnde a g ~ r l ~ k l a durduEu ne- hayacln bizi bekledigini soylemesi, yu-
denlerdendir. Zlra nefis k i ~ i y i yanl~ga, kar~da da belirrrigirniz gibi, segrne gii-
hileye ve aldanlga sevk eder. Benlik, kl- cune s a h ~ p o l d u ~ u m u z esaslna gore ol-
b!r, gurur, hlrs, camah, ~ e h v e t , hep nef- rnaktacl~r.
sln lfetlerrdir. Mevllni, zulmlnl nef- 0, kadercillii korkakl~k, pas~fllk
sln, n u r i n ~ ve lyr b ~ r haklkac araylclsl ve lclzlik olarak giirur; d r n ~ r s ~ z l i ~ ~ ,
olan akla galebe p l a n k k r ~ i y ~ yanll- m l s k i n l ~ i ~ reddeder. Olaylarda sebep-
saigunaha dd~urrnernesi lsln slkga ~ ~ y a - sonuc; ~ l ~ ~ k ~ s ~ n i d a ~ m a goz oni~nde tu-
Mevlana Turbes~. Konya
r ~ d a bulunur. Yine o, nefs~n doyunisuz tar." Ylne 0, klitiillklere karp mucl-
isrekler~ne boyun ejerek, dunyaya hrrs- dele ecmeyl cuz'i iradenin garevr sayar.
la yiinellp, rnanevl alanda b ~ r varllk gdscermeyenlen In- Kotiiliikler kaderdend~r dlye edllgen veya paslf bir ko-
safll olmaya qaglrlr " numda bulunmak Kur'ln'ln ruhuna uyrnaz. MevlZni'nln
I ~Ruzel eylenlierde bulunabllmesl ~ ~ ~ ~ ~ken- irade b~ghrliljiune bakly bu clii~ilnceter ~st~karnerlndcr- ,
dlsln~ yanlq davranlglardan koruyacak onlernler alnlasl dir Bunlar1, b a z ~ a l ~ n t ~ l a r rle burada tirneklendlrrnek IS-
gerekrnekted~r. Bu iinlernlercien bazllarl, b!lgllr olniak, clyOru'~
a k l ~ iyi kullanrnak, iyi arama ve ara~trrmada bulunrnak, "Allah bana n q i n arzu verdi, nlqln ddarnan verd~ dl-
rradeyi saglamlagtlrmaktlr, Guzel eylemlerde bulunma- yerek yaklnlp durrna. Mdc2de1e bu'un-
da blr irade sahlbl olmak kaqlnllmazdlr. mas1 Sarttlr. D d p a n oImadlkqa c h a t etmek dugunule-
blr lradeye sahip olmada bagvurulacak en uygun ve etkl- rnez. Tehvec olrnayinca, "ondan k ~ q l " ernrlne uyrnan
rnilmkun deglld~r. Bir $eye rneylln ve ~ s t e i l n >&ken, 11 yo1 ise benllkten kurtulrna, o z e l e ~ t t r ~ d e bulunrna, sa-
onu yaprnarnak zaten sablr say~lrnaz Dii~rnan olmaylnca
hlrli olrna, Ilkell davnnrnave en linernlls~ de nefisie mii- senin orduna ne kallr *kllnl bablna ropla da
cidele ecme olacakr~r. kendin1 hadlrn ecrneve kdk~srna: zlra lsrnet ve tifec. seh-
Fakat insanln giizel eylernlerde bulunab~lmesi i g ~ n burada s ~ r a l a d i f i ~ r n ~ z onlernleri alab~lrnes~, bunlar iqerl-
sinden ozellikle lradey~ sa~larnlagt~rab~lrnesi 1c;ln hur ol-
mas1 gerekmektedir. Bundan dolayi burada, eylern oz-
gurlugii iizennde k~saca durmarntz gerekecekcir.
2.
INSANIN
EYLEM
O Z G U R L U ~ ~ ~
XIII. aslr, Isl2rn diinyaslnln i'/Iogol rsrjlaslyla yak~lrp ylk11Jlg1, talan ed11diB1 bir devirdir. hlevllna bu devirdevet ve kuwet varken olur. Hev; ve heves olrnasaydr, on-
dan n e h ~ y de rndmkdn olmazd~. Qliilere k a q ~ hic savagl-
llr m l ? " l "
T a n r ~ , "Kore teklif yok" dedi. Hrc giic;liik!en agan Tanri, kirnseyl giice sokar rn~!
Klrnse caSa " g e ~ geldin!", yahut sopaya "neden bana vurdun!" dernez.
Ihclyar senln lq~ndedlr. 0. brr Yusuf gbrmediliqe ell-
A ~ a g ~ d a k ~ olayda Mevllnii'nrn, soz-eylem brrligr ve tutarltlt&tna dikkac lekcrkint gorrnekreyrz: "Mevliinl, handan p k a n genelev kadlnrna goyle sestenlr:'Rabra! Ra- bia! N e de buyuk pehlivanlar! Eger srz bu yiiklerr, zah-
metleri sekmemi? olsaydtniz bu k d a r nefs-i lewirney t
ve emmiirey~ kim yener? iffetli ve namuslu kadlnlarln if-
fet ve namuslarr nasrl anlagrlrr?' B u tavrtnt kinayan bazr
arkadaglartna MevliinB, ~ o y l e konugur:'Bu kadrn oldugu
gibr hareker ediyor ve oldugu gibi riyasiz gorunuyor, eger sen d e erkeksen o n u n g ~ b i o l , i S i n ve d i p bir olma- st iqin iki y u z l i i l u ~ i i ve ikr renkliligi btrak. E i e r iqin dl- gin bir olrnazsa igin bltlldtr ve bogcur' b ~ ~ u r d u l a r . ' ' ~ ~
Sozii, kiginin kendisi iqin saklamast veya o giizel so- zu hayattna geqirmesi daha deierlidir. Boyle yaprnayrp d a tipki cariye pazarlayanlar gibi bqkasina laf pazarla- yanlart, Mevliinii'nin q a g l l a d i i t n l gormekceyiz.
". .
.Bu soz bir gelindir, bir giizeldir. Giizel bir cariyeyi satmak iqin allrlar; boyle olunca o cariye kendisini alanr nasrl se-ver ve ona n a s ~ l goniil verir? 0 tiiccar cariyeyi satmakcan
zevk duyar ve bunun i ~ i n onu alir. Kendisi isin alacak
amel ehli, hant amel isreyen' Gelsin de ona arneli goste-
reylrn. Sen grrndi soz isciyors~ln ve brr Sey duymak ifin
kulak kesilmrgsin, eger soylerneyecek olursam uzulecek- stn. Amel tsce biz de sana gosterelrm. BLI diinyada ame-
1; gosterece~tmiz bir mert tsciyoruz. Arnele mugreri bu-
lamayrp, soze buldu&umuzdan, sozle m e ~ g ~ l i i z . " ' ~ )
1nsanr eylern boyutuyla t a n ~ m a k i ~ i n onun ahliiki
davranrglarrna bakmak gerekir. insan b u davrani~lariyla tanrnlp rest edilecekine gore onun ahliiki olgunluk ka- zanmast istenecekcir. Hz. Muhammed'in, a h l a giizel-
l i k l e r ~ tam am lamas^, guzel eylemleriyle model insan ol-
rnanln yoIunu gdsrermesi iqin geldiginin bilincinde olan MevlPnl, a h l a k r n ~ giizellegtireni, huyu guzel o l a n ~ s i k ~ a over:
N e m u t l u o kimseye
ki,
nefsi kiiqiilmiig, huyu gii-zellegmi~ ve ig Blemi iyilegmigtir.7'
Insantn giizel eylernlerde bulunmasr ifin a h l l k i n ~
al"" sozlerryie i d e t a bir drrekrrf ve-
rlr. Z ~ r a ona gtjrc, siizii b r r a k ~ p amele koyulrnak, a5ag1-
rlaki ijrnekierden cle a ~ r k f a anlagrlacagr gtbl, qok claha
iinemlicl~r.
A i i ~ ~ k , yiiri~, sen de gi)k g ~ b ~ don; ~ ( j ~ i i d e bo)Ia, SOY-
lemryi cle."'
Fakat bunu iglerrn~n aynasrnda gbr. Cunkil bunu \tjzlc, ctedikoduyla an~a~amazsrn.';'
K l m l l insnn, mekPns~zltk Plernlne yirkselrnek lster,
buraya ytikselme lse sijzle d r k ~ l a ~ k . Glle ve fabayla, krsa-
casr, giirel amelle o l ~ r . " ~ Guzelligin dedtkodus~rnu yap-
maktan ijce onu y q a m a k , onun "icrnde olmak" gerek~r."" Bundan dolay1 Mevllni, sdz-eylem birltkine, brr balka tabrrle hll-k51 uyumuna ayrr bir bnem verrr ve bu gekll-
de d:lvranmayanlar~ k ~ n a r . ~ ' Siiz-eylem uyumunu ba2ar-
mada o, s n b ~ r l l olrnayt, {ileye katlanmay~ ve ibret alma-
y~ o l d u k p ~ n e m s e r . ~ '
Bir silfi olarak MevllnB'nrn, sozden ziyade ameliey- lem yanl~sr o l J u & ~ ~u cumlelerden ac;rk$a anlaytlmakta- dtr.
"..
. Agrk soyler, i ~ a r e t eder; fakac yalnlzca anlarnak lsrn deiildlr bu; tad almak ~ ~ ~ n d i r . " ~ ' ) "(Anadolu S e l p k - lular'rnrn buyiik vezirlerinden olan) Emir Pervdne bana,"as11 olan ameldlr" d e d ~ . Ben de ona dedlm kl: Nerede
Nefsini egitrnesi iFin de ijnc;, nefsin
kesen, fitneci d6rr manevt kuSun dl- duriilmesini ister. Bunlar kaz, ta- vus, kuzgun ve horozdur. Kaz ne bulursa yere g 6 m e n , ya¯ya benzeyen hrrsr; tavus azarnerlr goru- l,g, 11 841 3 j a ) nu~iiyle rnakam sevglsrnl; k u ~ g u n
uLun bir bmre sahrp olma tsregrn~; horoz rqe ~ehvece d u ~ k ~ r n olmayr cemsil eclerler." 0, he- vri ve heve\rne uyan haris n e f s ~ kug (hayvan) dan &a a p - f f r giiriir "Ci!nkii k~rg, her ycme gtrmeL, hcr yemr d e v ~ ~ r - mez. M l d e s ~ :tc;l~ktan y a n a r - r u t ~ ~ ? ~ r r cla a k l ~ o k u p der kl:
BLI yanrp yakrlrnak r u ~ a g a cutuln~akran yekdir, btrak gu
yeml; k n r k u s ~ ~ olrnayan, avcrrl bulunmayan yertlen yem
tlcvgrr. Oyle bir veme konnr kt ornd,~ korLu, ~rrkuncu da-
ha a~clrr, orast, ~ e r d e n , zarardan daha u ~ a k t t r . Bdyle ol-
tlugu halde yrne de el11 kez sabci-sota bakar; btr l e ~ yiyen
ylrrrcl ki12, yahut brr k e d ~ pusuda bulunmasrn; sakrn be-
nr g2fil gijriip de avlamasln; blrtsi t u c ~ ~ p benr baalama-
sln cler."
Mevliinl'ga gore, nefse uyrnarna, heveslerden vazgeg- me, her zoril a g a r 7 ' O n u n ifadesrne gore, closclarln en azrzr, ogiic veren aklldrr; diigrnanlarln en kotusii de (bi- ze k6tiiliiEii o&ilrleyen ve yanlqa sevkeden nefs-I e m m i - redir.'?
Mevllnl, nefsin arzularlna uyanl, bu y ~ l a n l siitle bes-
Ieyerek biiyiiciip ejderhn yapana benzetir" ki, ejderhala- ?an nefis de biiyuk tehlikeler sasar. Bu hususla ilgili ola- rak Mevllnii gu tavstyelerde bulunur.
HevP hevesle, nefs~n rsteg~yle az dosr ol. Cunku sen1
Tanrt yolundan ~ t k a m n , y o l u n i ~ gagtrtan, hevi ve heves- t1r.
Clhanda bu h e 6 ve heves~, yoldaglar~n g61gesin1 kl- r1p ijldiirdiigii gibi hi5 bir Sey klramaz, yok edemez."
A k l ~ n ~ n s a k a l ~ n ~ b e d e n ~ n eline vermigsln; a r t ~ k ne
cllye dertlere duger, pigman oIur da sa51n1-sakal~n~ yolar
d ~ ~ r u r s u n .
Nefsinle pence-penceye savag, barlga bu c e ~ i t savag-
I,ir y a r d ~ m eder a n ~ a k . ' ~
Bir bazka yerde de MevlBnl, konuyla ilgili olarak, ..nefis geride, aklln ilerde gerek"'? tavsiyesinde bulunur. Zira;
Nefsin her anda bir hilesi var, her hilesinde yiizlerce Firavun, Firavun'a uyanlarla b o g ~ l r n u g ! . ~ ~
"Ben, nefsirnin hilesinden neler gordiim neler! Sih- rlyle akll ve temyizi bile giderir"8' di-
yen Mevllnl, nefse danlgllsa bile, o %a- glllgln dedigine uymaylp aksini yaprna-
y~ 6 n e r k g 2 0 , nefse muhalefet etmeyi
de yeterli gormeyerek ~ o y l e der:
Nefis, b u s e ~ i t mahluklardandlr da
onun isin gebercilrneye I l y ~ k t ~ r . O n u n i ~ i n ulu Tanrl "olduriin nefislerinizi" demlgcir.
Nefis, iis kogeli dikendir, ne cegit
koysan sana batar, ondan kurculmana ~ m k l n ml var?
Hev2 ve hevesini terketme ategini vur gu dikene; iyl igl~ dosta uzac e l ~ n i , sat11 ~ n a ! . ~ '
MevIBnf. nefs~. viizlerce k o r k u t u ~ ~ ~
H i d d e t de ahlBki a q d a n olgunluk kazanman~n
bniinde setrlr. Gozun a g a r ~ p , g e r ~ e f i gormeme nedenin~
nefse ve onun k ~ z ~ ~ n l l g ~ n a " ' baglayan MevIiinB, h ~ d d e t ~ ve klni, saprkI1gln-k5firllgln reme11 olarak gorur ve hid- detlenince insanln ylrtlcl canavarlardan blle daha tehli- k e l ~ olab~leceBini ~ i j ~ i e r . ~ '
A h l l k ~ olgunlagtirmak isin insanln, n e f s ~ n dogurdu-
g u hlrslar, k i ~ i s e l hesaplagmalar veya ihtiraslardan uzak
durmasl gerekir. MevlBnB buna ~u ornegi verir:
Mezarlnl gerceklik alanlyla doldur; ~ehvec, hrrs, ha-
set baklrlyla d o ~ d u r r n a . ~ ~
Firavun yine kendi kendine "Ne ~agllacak gey! Ben
biitun gece "Ey Rabbimiz" diye yalvarmlyor muyum? Yalnlzken miitevaz~ bir hale geli- yor, diizeliyorurn. Neden Musa'ya karg~ oyle o l ~ ~ o r u r n ? ~ ~
Kigi, h~rsl yiiziinden elindeki de-
gerli irnkgnlar~ blrakarak deierslz gey-
lerin pegine cakilab~lmektedlr.'~ Hal-
buki "hlrs, giiz mevsimi, kanaat ise ba- hardlr; diinya guz mevsimiyle kuclu bir hale gelmez ki!"99
Yine kigi, h ~ r s r yiiziinden b a a lm- k a n l a r ~ , t ~ p k ~ avcl gibi, elinden kaq~ra- bilmektedir.'O" Dunyadaki mal, mulk,
mevki hlrslnln rnsan~ s a r h o ~ edebllece-
&nr. bunlara ulagamaman~n klgrde bag
aLQrlsl yaplp onu sersemleytirecejiin~ ve
h8liyle onun dengesln~ bozacafi~n~ J l l e
hile ve tuzagl olan bir ejclerhaya cla ben- Mevlana Muzesin~n IT! petlren MevlinB, bu duruma du2me-
zetlr" ve nefse uyrnayl karanl~ffa dal- mek i ~ i n sabra s a r ~ h p , bu ~ h t i r a s l a r ~ n
niak, akla uymayl Ise ayd~nllkta kalmak olarak goste- eslri olrnarnak g r r e k c ~ j i ~ uzer~ncle clurur.'"' Zira "Hirs
rir." Zira nefis, "clpkl sofista~yye gibi kararslzdrr, $uphe- 1ns;Lnl kor ve ~ h r n a k eder."""
cidir, hile ve aldacmadan yanadlr. Bunun ltln cle 0 , haki- ~ h l 2 l ; ~ olgunlaSclrmak iFIn diinyaya hlrsla baElan-
kati i k n ~ yoluyla deBil d e ~ l d d e t Y O I L ~ Y ~ ~ (katekle) an- rnamak, ma1 kazanma h i r s l n ~ frenlemek gerekir. Bugday
Iar "SC'
ghsterlp arpa satan, kara yuzdne ak boya galan, kencl151-
Nefse uymada, ona ayrl gilven duyrna onern11 erken- nl geng gosreren yalanc~ ve c l u ~ e n c ~ kart d u n y a n ~ n srvda-
dlr. N e f s ~ , Firavun g ~ b ~ M l s ~ r ' d a bey fi~kat Nll'ln ~ i l b i n - l ~ s i olarak onun rndl~na hlrs gbstererek sarllmak ve ona
de t u t ~ a k , ~ ? kutsuz bir Seycan"%olrak goren MevlBn5, tamah ecmek insan blr alclanl~clr Bijyle yapan kip,
vanllsa, hlleye ve aldanlga sevk ett~flnden") dolay1 lnsa- hfevlSnS'ya gore, sonunda T a n r ~ aynas~na dii~rnan Lesil~r;
nln ona g i i v e n ~ p d e pey~nden kosmarnasin~ Ister. N e f s ~ n e onda yarasallk, pune3e d ~ ~ ~ m a n l ~ k huyu p e k i ~ ~ r
'"'
Zaten L L ~ I ~ I giiven~p, onun pe~ttlden Slrmede k l ~ r n t n benllk ona gore, Insanin d i i ~ t i t f f u eziyetler ve c;ekclg~ s l k l n t ~ l a rduygusu veya enBnlyeti ijnemlr rol oynar. Mevlini'ya gb- ham tarnalltan, rlefs~n c)yun~incl,~n ve ~ s r e k gucdniin zor-
re benlik ve ululuk ~ s t e j ~ klzgln1lBa Irer, krzglnllk ise larnas~ndan kaynak1anmaktad~r.""
lnsanln b ~ r g o k yanllg~ q l e m e s ~ n e sebep olur. Bundan do- Mt.vlinc?'dn diinya, ~ h t ~ r a s l a r ~ n k a b a r d ~ g ~ b ~ r eieie,
lay1 o, insana, ~ L I i k l s i n ~ cle ayaklar altlna a h p , nnlar! lnsan lse ona konmus una benzetrl~r. Elekren geqen arl,
merd~ven yaparak goklere yukselrney~ cjnertr.'" Benll- gegemeyen lse saman ve kllcik g b i defers~zdir."" Insan,
Blnden slyrtlan k i ~ i l e r ~ekerlerle dolarlar, b a ~ k a brr h i d e lokma relag~na kap~lmazsa hileden-ddzenden kurtulur,
11e t a t l ~ l a ~ ~ r l a r , iifley~p ses pkartrlacak cat11 k a m l ~ a d6- fiakar hrrsa diiScdghnde aglamaya koyulur g~der.!"6 Hlr-
nerler, anlaylg ve olgunluk kazanlrlar." S I yiizunden rnhfl~sle lgblrligt yapan k i y , hara ve aldanq
Insanln a h l f H olgunluga uIasmasr igin ~ e h v e t l n i 1Pndedir.'"'
Yenmesl gereklr. Sehvet, Insan1 tuzaga diisdrdrQ' "in- lhtiras gosterlp rnenfaat peglnden k ~ ~ r n a n t n , klyyi
sari, ~ e h v e t i n e uyunca kana& dokdlur, topal kahr; blr rezil-rusv~ edece~lnlLO%sdyleyen Rifevlin?i. lstek pazarl-
sanln lstekler pazarlnda sersemlegmernesi, aklrn~ bag~na O t gibi kupkuru bir hale geldin mi guzelce yan, yan
a l m a s ~ gerektigi uyarlslnda b u l ~ n u r . ~ ~ ' ~ da yanlgmdan otlar belirsin."'
Mevllnl, "h~rsla bir geyin usciine diigenin ondan Blr insan nefslni egirmedikge baklgllgoriigii diizgiin
mahrum olabilece$ji" sozunii nakleder ve pe~inden
".
..
olmaz; baklp diizgun olmayrnca, sozu ve eylernleri dog-ana ancak sabredenler ulqlr" (Kasas, 28/80) lyetini ha- ru 01maz."~ MevlBna, insanln egicilebilen bir varl~k ol-
t ~ r l a t ~ r . ' " dugu iizerinde uzunca durur119 ve bu egitmede once, ki-
-insanl
zaylflatan, alGa~tan, sarartlp ta- ginin kendi nefslnden b q l a m a s ~ gerektiiini rgler. Bunumahtlrml 1 1 ve kigiyi yoidan qlkartlr- diyen M ~ ~ - yapmayan klglnin bagkalannln ay~blni veya kusurunu
l h z , kiginin, gonlfinii hlrstan ve tamahtan arlndlrma- diizeltmeye kalklgmas~ dogru bir davranlg olmayacak-
drkqa yiiziinii y~kasa da ona bir f a y d a s ~ n ~ n olmayacagln~, t1r-120
yine pislik ve yanllg iqinde kalaca$jlnlH2 belirtip; goziin, Guzel eylemlerde bulunmak iqin nefisle miicBdele
aklln ve kulagln saf o l m a s ~ ve insan~n ahliken yiicelme- etmenin geregi iizerinde bir hayli durduk. Fakat bu mu-
si iqin, o tamah perdesinin y ~ r t l l r n a s ~ gerektigini vurgu- cidele kolay degildir. Zira "put klrmak kolayd~r, fakat
lar. l 3 nefii kolay gormek cahilliktir."'21 Bunu bqarmak iqin
Buraya kadar slraladlglmlz kdtii diigiince ve eylem- MevIBnB, saglam bir irade o n g o s r .
lerden kurtulmam~z iqin, once nefsi oldiirmek veya daha (Nefsin hevd ve heveslerini klr, onlardan vazge~.)
yumugak bir deyimle nefsi egitmek gerekmekredir.
Bu
Vazgeq m a onceden d e kendine bir gart kog da ahdindenhususta MevlBnB gu ornegi vermek- donmemeye ugrag, yoksa hastal~k
tedir. kalakahr sende; iyilegme imkznin
Birisi, k ~ z g ~ n l ~ k l a anaslnl han- da yok olur gider.122
qerleyerek, doverek oldurdii. Nefisle miicBde qetin bir ip ol-
Biri, ona "Huyunun k8tiilugu dugu iqin, MevllnB, hevB ve hevesi-
yiiziinden ana hakklni gozetmedin. ne uymayl b~rakan insan~n, pey-
gamberlerin, erenlerin gordiigunii
Cirkin herif, ananl neden 01- gorebilecegini ileri siirer.12' 0, bu
diirdiin! Niye soylemiyorsun, o sa-
nefis miiciidelesinden giilip q~kant
na ne yaptl ki?" dedi. giiyle ovmekcedir: "Aferin hirnme-
Adam, "Cok ayrp bir ig igledi, te, aferin gorugune ki bu klrrk do-
ben de onu oldiirdiim. Aylblnl cop- Sernazenler
kuk Blemde, bu feryada eri~ilmez
rak ortsiin" d ~ y e cevap verdi. denizde, k e n d ~ n i hevl ve heves dal-
Klnayan "Be adam, ananl iildiirece~ine o kigiyi 61- gaslna ka~trrmadln.. ."I2'
durseydrn" dey~nce dedi kl: "Her gun b a ~ k a b ~ r i s i n ~ mi Ahliikl olgunla!jt~rma konusunda MevlBnii, nefse uy-
oldurey~m! rnamanln yanl slra ~eytana uyrnamayl, onun ayartmalarl-
O n u Bldi~rdiim, halkln kanlna Rirmekren kurtul- na kanmamay~ ve onun aldarmaslna karp koymay~ da
dum; halkln boga~lnl keseceglrne onu bogazlad~m, bu tavslye eder.'" Onun dugut~ces~ne gore, ahldki olgunlag-
daha iy~!" maya son yokcur.
O kiitu huylu ana, fesacl~ her carafca zrih~r oian nef- Tamam olrnad~n d ~ y e tovbe etrneye kalkqma, ta-
s~ndir. marn oldukcan sonra da b ~ r bagka tamamllk vardlr.""
Her an onun igin bir azize kascedip duruyorsun;
6.
IYI
OLMA,
IYI
DAVRANMA
VEkendine gel, onu 61diir!"~
Bu arada akla gu soru gelmekced~r. Nefis neden 01-
f ~ i
GEC~NMENIN
YOLLARI
d u r i i l m e l ~ d i r ~ Bunun cevabin~ gu beyitlerde gormekte-
y 12:
Onun ylizunden bu guzel dunya sana dar geliyor.
Onun yuzunden T a n r ~ ile de savaglyorsun, halkla da.
Nefsini olduriirsen Gzur serdetmekcen kurculursun, iilkede hig bir dugrnanln olmaz.'"
Nefs-i rnutmainne'nln safllgl ve temizlig~ kijcu dii-
giince1,erle bulanlr. N e f s ~ egitmek ve olgunlagcirmak tgin
insanln bu diigiincelerini arltrnasl gerekir.
Kota dugunceyi zehirli t ~ r n a k bil. Bu c~rnak derin-
legtikqe can yiiziinii t ~ r m a l a r . " ~
Tertem~z 01, tamam~yla coprak kesil de topra@ndan
otlar bitsin.
iyi
olma ve ~nsanlarla I ~ I geqlnme igln ijnce Insanindegerlr olduguna inanmak gerekir. Zira varl~k anlamln~
insanla kazan~r; Yaraclc~, eserin~ tnsanda seyreder. Boyle-
ce Insan, Hakk'ln g6zu ve aynas~dlr.'"
Gonul kaprslnl bdyle ~iddecle tekmeleme, akllnr ba-
$1"" al, kerplgten yapllma b ~ r y a p ~ d ~ r , y ~ k ~ l r v e r ~ r . ' 2 H
lyi olma, lyi geqlnme, k a l b ~ art-duru tutmak ve
"yeryiizunde fesac g~karma" yanlls~ olrnamakt~r. 12' l y i ol- ma bir baklma edepli olma demektir. Her Sey edeple gu- zelleqir, duzenlenir. Edepli insan h a d d i n ~ bilir, iSlqulu
davran~r, ibretle bakar, hikrnetli az ve Bz konugur. Y n e
edepli insan goniil klrmaz, buyuklenmez, gururu-k~bri
bir carafa blraklr; ba~kasina y a r d ~ m c ~ olur; kendisi b a ~ -
Kemal s a h l b ~ olanlar igin edep; igi, k a l b ~ kotu duy- Benlikten geqen, kibir, gurur ve haset duygusunu da
gu ve du5iincelerden korumakt~r.~j" atar. Iyi olma ve insanlarla ~ y i geginebilmek igin insanln
iyi olma, iyi davranma ve iyi gec;inmek iqin once biiyiiklenme ve haset duygularlnl frenlemesi gerekir.
benlikten kurtulmak gerekmektedir. insan, kamlg gi- MevlPnii, hasedi, derrnanl bulunmayan bir hastal~k ola-
bl, varllglndan, benliginden bogaldl rnl, nefs2nT ve dun- rak canltlr. has erg^, insanlarla iyi ili~kiler kurup g e l i ~ t l -
kaygllardan s ~ y r l l d ~ ml geker kamtg~na doner, gekeo remez, gerqegi goremez, gorse de onu teslirn etmez.I4j
glbl O I U ~ . ' ~ ' Mevl2n2, kibrin de insan~ buna benzer olurnsuzluklara
insan, hep kendisini pl;nda cutma sevdaslndan, sevk ettigini b e 1 i r t . i ~ ' ~ ~ ve onun, ayaklar altlna allnmasl-
gururunu
one
Flkarrna gayretinden urak durrnalldlr ni i s t e ~ l ~ ~ Zira biitiin kizgmlrklar kibirden kaynaklanrr.~ ~ ~ l 2 ~ g , insanln kendisine oldu&ndan giivenerek Oyleyse insanln, benlik sevdaslnr ve ululuk taslamasin~
~ l l ~ h ' ~ devre dlSl tUtmaslnl,'32 kendiSini tanlrna husu- bir kenara atlp, bunlar~ merdiven yaparak, goklere yiik-
sunda gayret gijsterrnemesini ve benlik sevdaslna kapll- selrnelidir. Mevlbna, bu tavsiyesinin devamlnda ~u POP&
masln1133 yanllg goriir. 0, insanlarln ken& parmaklarlnl ler direkrifini verir: "Benligi, varligr b ~ r a k toprak 01."'~'
yalarnalann~, c ~ b a n l a r ~ n ~ , kellerini yani yanllglarln~ ve fyi olrna ve insanlarla iyi geginmede y u m u ~ a k huy-
aylplarinl normal goriip bagkalannkini ise oldukca anor- luluk ( h i l h ) gGsterrnek de pratikte oldukga Gnemli-
gijrmelerini134 hig hog kaq~lamaz. dir.I4' Mevllnl'n~n benzetmesiyle, hilim kilici, demir
insan olgun olrnal~, sab~rll olrnal~, insanlarla hatta lullgtan daha keskin, hatta yuzlerce ordudan daha galip,
haslmlariyla bile iyi geginmeye qallg- daha ii~tiindiir.'~'
m a l ~ d ~ r . Bu konuda Mevlln2,
". . .
Aya- Yine, iyi olrna ve insanlarla iyi ge-2iml onun kopegi lslnp hayli cefalar ginmede sablrli olmanin ayrl bir one-
etti. Ben kopek gibi onu a~racaglma mi vardlr. Mevl2n2, ".
. .
Bu yolda sabirkendi dudaglrnl n l r l r ~ m " dedi.'35 I k i m , gekilecek rnihnetlere taharnmiil
Y ~ g i t , incitme i hak edeni, incit-
13% gerek"149 dernektedir. Zira sablr devl-
rneyen kirnsedir. d ~ r , genigligin anahtarld~r, insan~ s ~ k l n -
MevlPn2, bir rubPisinde, benlikten ttdan k u r t a r ~ r ve onu maksad~na p b u k
kurtulrnayl ve uygun o l a n ~ yapmayi ~ l a ~ t ~ r ~ r . ' ~ ~ "Her zahrnette, her m e y k -
tavsiye etmektedir. "Benlikten geger- katte ktzar, kinlenirsen cil8lanmadan
sen yuzlerce rahmet gorursiin, kendine n a s ~ l ayna o l a c a k ~ l n ? " ~ ~ ' ifadesiyle
gellnce d e binlerce zahmec gekersin. Mev19n4, dogruyu, iyiyi ve guzeli elde
Hep Firavun gibi s a k a l ~ n ~ taraylp dur- e d ~ p onda karar kllmak ve olgunlazmak
ma. Btr zey tararnak istiyorsan b ~ y ~ g ~ n a
fin
s a b ~ r gosrermek gerektiglni vurgu-yarqacak bit tarak bulmaya bak."'" lamak ~ster.
"Kendini hige sayrnazsan hiqlikten Konya. Mevlana Oergah~ Sabra sar~larak, koru ve q ~ r k ~ n d e n ,
kurcularnazs~n"'~~ diyen Mevl4n2, kiy- lytye ve puzele yoneimemiz~ tavsiye
nln b e n l ~ k sevdaslna kapllmamas~nrn onernmi ve bunun eden Mevl4n3 Cellleddln, sabra dost olanlarla ~ligki kur-
get~recegl faydalar~ ~ 0 y l e dile getirir: mamlzr iscer. 0, sabrln insan1 pekerle~rlreceglni, melek-
Kim benliginden kurtulursa benllkler o n u n le$tirecektnl siizlerlne eklrr.I5'
olur. Kendisine dosc o l m a d ~ g ~ i ~ ~ n herkese dosc kesrlir. S a b r ~ , "darltg~n ve mihnerln anahran, yucetrne dere-
NaklSslz bir ayna haline gelir, deger kazanlr, q n k u celer~nin merdiveni. s l k l n c ~ n ~ n panzehir~"'5' olarak da
bucun naklglar~ aksetcirir.159 niteleyen Mevliinii, bu konuda ~u tavs~yelerde bulunur.
Benl~kten geqen d s a k goniillu olur. Algak gvniillu Her giilun blr d ~ k e n i vard~r, definenln usciinde de
o h n lse iyi olur ve insanlarla daha rahac geflnlr, ~ ~ ~ 1 ; - y ~ l m o l ~ ~ r . Cekttgin acl, ecct&n s a b ~ r , sonucu tat11 drle-
ni'ya gore alGak gijniillu olmak, var-lk ve yoklugu kine ulagtlrlr sen1 a benlm canlm 15"
~ l e m e k r ~ r . ' ~ ~ Yine algak gijniillii olmak, insan1 varllgln Cahilin eziyet~ne sabret. Min ledi~n akliyle h o ~ ge-
Ocesine gdriiren en buyiik guqriir. Mevlrin4, soz konusu gin
~ u z e l huyu, akarsudan ders alan sogut agac~na benze- Ehll olmayanlara sabretmek, ehil olanlara cll8d1r.
"r.'
''
Su yerde siiriinlir arna biiciin canl~lara hayar verlr. ~~~d~ blr gijnul vilrsa sablrla cl181anlr-Insan bilgllendikge, yukseldik~e sogut agac~ gibi datla-
Nernrud'un ateqi, Ibrahim'e bir ayna temlzligt ver- rrnl vere egmeli yani ondan su gibt algak gon~!lbluk ak-
dl, aynayt ctliilar gibl onu da arIttl, c118ladl. nlalidlr. Blr gun MevlPnH'nln hamamdan, antden d12ar1
ftrl3dlgt gdriildii. O n u biiyle gorenler @yle sordular: Nuh kavmin~n cefas~yla Nuh'un sabrt, Nuh'a ruh CI-
"Daha zimdi girrni~tiniz neden q l k t ~ n ~ z ? " $oyle cevap 18st oldu
"'
\'rdl: "Tellak bana yer a ~ m a k igin oradan biriler~ni insanin iyi olrna, iyi davranmaslntn bir onemli yolu
u ~ ~ h - l ; y t t r m t $ t ~ . BU mahcupluk beni terletti, dayanama- da, ktginln kendlsine egilmesi, eksiklerini giirrneye $all$-
n e f s ~ n ~ sorgulamas~, klsacasl ijzelegtiride bulunrnar~dtr. Tiken yarasi yiiziinden gbl bahges~ndek~ arkadaglar-
insan, once kendtni kendislne aqmal~ ve kendlsini dlnle- dan kagrna.'"
r n e l ~ d ~ r . ' ~ % n e rnsanln bagkalartnln yanllglna, gunahma M e v l s n r n l n mektllplarlnda yer alan ~u ciimlelerin-
b a k ~ p iiziilmeden iince kendl h a l ~ n e bakip iizulmes~ ge- de, uygun "Ianln yapllmasl trlkln ve Cekllf edllmektedir:
rekmektedrr. " N ~ c e gonlu saf, bon kt71 vardtr kt, flBn da boyle, f i ~ m a n
Ey bqkalarlna ag]ayan g64, gel, bir miiddetGlk ocur da bu ige baqlarntg diye kotu, qirktn huylara razl olurlar.
da kendine a@.
'
" A k l l l ~ kty, kotu t g i kend~sine y a k t ~ r ~ r ~ r rn~""~'Afsunlarla gonuller alalim deriz ama gukura d u ~ t u - giirniizii gorrneyiz.
Be hey kaltaban, gukura duqmugsiin, kuyudasln sen. Bqkalarlnl btrak, kendine bak!.I5"
Bu beyiclerde d e g o ~ l d i i ~ i i gibi MevliinP, halkin
a y ~ b l n ~ inceden lnceye gorerek bir bir elegtirip de kendi
ay~blnt zerre kadar gorrneyen~ ve kendisini eleqtirrneye-
ni qiddetle k ~ n a r . ' ' ~
A hayri, qerri bilmeyen, sen kendini sina, bagkastn~
degil!
1nciler elde etrnek lsteyen denize dalar.t69
$U rubiiilerinde Mevliinii, uygun o l a n ~ n yapllrnastn~
istemektedir.
.
.
.Her vakit kurttarln hayalinden korkuyorsun! Ba-ri gehre dogru kag, klrlara dogru kagma!."'
Goniile dedirn ki bqkalarlndan ileri gitme, git iyi-
Iik merhemi 01, igne g i b ~ olma!
Sana hig kirnseden bit fenaltk gelrnernesini istiyor- san, kotu sozlu, kotuluk ogreten ve kotii diigiinen insan- lardan olrna!."'
Kendini slnadin ml bqkalartnl s~namadan vazgeger- Mevlinillb'nin, pracik hayattan gerirdigi gu arnekler
sin.I6' konumuzu aclklavacak nitelikted~r. , z
A goniil, aynada kendini egri- A kardeg, incir satana, incir sat-
biigrii gordiin mu, rnurlaka bu egn- makran daha iyi ne olabilir kt?."'
Itk sendedir, aynada degll; once ken- Kurnql, altct ne kadar alacaksa o
dini do~rult.16' kadar keserler. I'
'
Yukar~da da dejjlnllcllji~ g i b ~ , on- . . .Yarast olmayana ]lag verme-
ce h i ~ i n t n kend~slne egilrnes~, kendi- yin.17'
sini eleqt~rip, hata ve kusurlarlfidan
ay~klanrnast gerektr. K I ~ I kendtsln~ Ytklk kdyden ne 8gi1r altnlr, ne
dofirultunca b ~ r cok sevler diizelecek- vergt I T '
> >,
tlr. Man~sa, Mevlev~hanes~ zernin kar plan^. (Hakkr Top~llarln, halkasincla topalla-
Acun Ar~ivi)
Siileyman dedi ki: Ey t a ~ , neden rnak gerrk
.
I"'bayrnda ejirrlirsin ... A giine2, Dogumdan eksilrne be-
.
. .$eker olan k i ~ ~ n i n diikkan~nda orur ]"n ~ m ! MevlBnB, lyt ve bqar111 olmak q i n , t ~ i n sonunda Al-
O el~yle tacl duzelcttkqe raq egrilrnekceydl' lah'a yiinelmey~, O'na guvenmeyi ve O'nrlan yard~m dl-
%, reLiz kere c]ojjrulrru, seklr kere e g r l l d l &dl lerneyr ('lep eder.'-' yonelen O t n u n kOruma-
k i Ey raq, bu ne bu> Ejirtlme a r r ~ k ' st altrna glrer, kuvver bulur. emnlyette kaltr; ona gug
2cyler kolay gelrr Strese girrner, p a n ~ k yaprnaz, negelt-
T J ~ , drclr kl Ben] yiiz krre dojirulrsnn. ytnr egriI1- dlr, Nrgell Insan Ise gevrrslndekller~e daha Illgkl
rlrn. Q n k u ~nantlrr kly, sen ejir~lmedes~n!."'? kumr ve daha iyi geyinir.""
Iyi olma konusunda haddi aynarna da onernlidtr. Gilciinii, gaptnl btlmeyenler uscestnden gelemeyecekler~
r$lere g~rigerek yanl~q is yaparlar veya giri~ttklerr ialerde
muvaffak olarnazlar.
SLI
ijrneklerde, haddl asrnarna konu-sctnda uyartda bulunulrnakta ve hadd~nl a2anlnr ktnan- makcadtr.
Madem ki qtfct, tekren aylmiayt btlrnezler, ne d ~ y e cek-cifr oynarlarj. j''
Madern ki er d e g ~ l d ~ n , ne d ~ y e (ileye ~ o ~ u n d u n ~ ] ~ ~
Madern ki sen ne yiizgepn ne de dentzc~ . Akllna
uyup kendlni denize atrnal'"
Aslanlarla sava?a girigme! Aslanlarla k a v p y a girlsen kopeklerin boynu k l r l l ~ r . ' ~ "
iyl
olma ve i y ~ davranrna konusunda uygun o l a n ~seqme ve uygun olanl y a p m a d ~ kararlt oimab oldukta
6nernltdlr.
. - -
Mevlsna, insant ~ y r olrnaya, ~yilikte bulunrnaya ve
hemclnsleriyle iyi geqinmeye qajilr~r.
Tanr~ tgln halka hayir yap, yahut kendl canin lgln
herkese Iiay~rda bulun da
D a ~ r n a goziine dosc gvriinsun, gonliine kln yiiziin-
den ~ i r k l n surecler gelrnestnl'""
".
. . Blr klmse kendl e v i n ~ n ecraftna giiller, fehlegen-ler dikse, her bakl~lncla giil ve feslegen gtjrur ve kend~si-
nl her zaman cennetteymts gtbl htsseder. Insaniar~n ~ y i -
I12rn1 sbylerneye ait?rnl$ ve onlarln hayr~yla rneggul olan
kirnse, onun sevgil~si olur .Buttin lnsanlarl sev ve tyllik
yap k~ d u m a qiqekler ve gul bahfesi iqinde bulunasin. Zira'Ktm tyi bir ig yaparsa kendt nefslne ve lam kotu bir i~ izlerse kendl zarar~nadtr.' (Fussiler, 41146)'Ve onun
lqin her klrn blr zerre agrrl181nca ~ylltk ederse onu gore-
cek ve her k~rnde zerre kadar kcicilluk lglerse onu gore-
Git, iyrllk yap Zarnane ~yrltkr brl~r. 0, ty ~ l ~ g i ry~ler- de de sevgl vardrr ''. Kryarnette narnazlarr getrrlp cera-
allr ancak; Mal, varl~k herkesten geri kalrr. Sende br- ziye korlar, oruqlarr ve sadakalarr da bijyle yaparlar fakat
raklp gideceksin. 12, ma1 deji~l, ryilik b ~ r a k r n a k t ~ r
'"
mmuhabbet~ get~rd~klerr zaman, rnuhabbec teraziye s ~ g -Insan diger insanlarla iyl geqinmek zorundadlr. Zi- maz. B u d a n dolayl, lnsana dugen, muhabbecl arttrrnaya
,,,
onlar aynl aslldan gelrnektedrrler: ~al~?rnasrdrr " I y 'Vaktiyle her ikimiz birlikte lken (sen) ve (hen) nasll DOSC, yardlrnc~drr, kllavuzdur.'" Dostlar, erninl~k-
kaynagtlk isek, bu giinde aylece kaynaqmlq ve birleSmiS clr, huzur ~ e r l d l r . Orada kaynaklar, bah~elerl l~ l n d e
o~allrn.'~' giil bahqeler~ ~ a r d 1 r . l ~ ~ Dost, lnsanln gozii g ~ b ~ d r r ; bun-
dan dolay~ dosta I ~ I bakma11d1r.l" Dosrun yiizii, rnsanln
Esasra senin benim canlarlmlz birlikte idi. Her iki- negesidlr, ?ifasldlr.~96 D ~altln glbidir, Bela da ~ ~ ,
mlzm de a ~ l k gizli bir ~eyimiz rek blr (buttin) iin lqinde benzer, ~~l~~ alrln, lqinde safblr hale gelir.~w D ~ ~ ~
-~ d i ...Is4 larla olunca acl yemi? bile insana rat11 gelir.'98 Bundan
Ayrlllk gidig tarzlndadlr, yolun hakikatinde degil. dolay1 MevlPnii, her nerede ve her ne halde olursa olsun,
Ve maksatta birlegirsek ikilik kalmaz. Esas birdir, ikilik insan1 dosc olmaya ve sevmeye g a g ~ r ~ r . r 9 9 0, bu gagrlla-
teferruattad~r. 18' rlni goyle siirdiiriir:
MevlPna CelPleddin, lnsanlarla iyi get;inme ve onlar- ~nsanlarla dosc 01. Harta bir dost bulamazs~n, put
la anlqma konusunda, sotlerini goyle siirdiiriir.
-
yapan Amad gibi t q t a n bir r q yont, onu s e ~ . ~ ' ) "Yiiriyle hog geginen yPrslz kalmaz, miigteri ile ~ y i an- Dost, diigman ikiliktedir, Fakac bir olan, hiq kendl-
l a ~ a n rflas etmez. siyle savaglr rn~?"'
Ay geceden iirkmedigi i ~ i n oy- Ogul kimi (Hak) araylcr (SI)
Ie parlak k a l d ~ . Giil de dikenle goriirsen ona dost 01, oniinde bag
uyup.@u iqin o kokuyu elde ec- ~ndir.'"'
Id6
"Brrgiin, Sultan Veled buyur-
Hiq kimseyi ofkeyle qignerne du k i Babam bana: (Bahattin),
cle Tanr~ gazab~ da sen1 qignernesrn. eger clairna Cennette olmak ~ster-
Halkln kanlna girmeye kalklg- sen herkesle dosc 01, hi$ kimsen~n
ma da o 12, senin bagrna gelrne- kininr yureirnde cutrna" d e d ~ ve gu
srn.I8' r u b i i ~ y ~ okurlu:
iilsanlarla lyi ge$lnrnenln Man~sa. Mevlevlhane (1369). (Hakkl Acun Aryvt) Fazla brr gey lsreme ve hlc
onernli brr yolu bang yanllsr ol- k~rnsedcn cle fnzla olmd! Merhem
rnakt~r. Bar~gln siizle degll de, ka- ve nlurn gtbi 01, igne g ~ b r o l n i ~ .
fayla ve gonulle olacag~nr bellrten Mevlrinj, stj7lerlne tle- Egtr h~cbrr krrnseclen sand fenalrk gelmesrnr 1 s t ~ -
vamla $yle der: rne~sen fena soyley~c~, fend iifirecrci, fena dh+ncel~ ol-
rna."?(l '
Meslh, anslzln gbge aid1 cla rneleklerle rnsan barr?-
[ I , uzlqcl. Fed2k;irllkta b~rlunrnayan ve dostu rcln riske grrrne-
PadlSahlm barlSl clllenlekte; bu yuLrlen b i t l l n yen gercek closr rlejiilcllr " I ' Kiirir dostla iins~yec, be la)‘^
lere teslr etcl b a n ~ . bulasmakcrr
""
A k l l s ~ ~ dost, zaten di~~rnancl~r.")" Bun-sen
de barlg, sonllcu su k ' , ~ ~ ~ bll kl Sinldl ceblr.e k,,- dan dolayr Mevliinii, bylelerlne kary d ~ k k a c l ~ cllrnay~ t ~ v -der bile barr2t.1. srye erler
'"-
H ~ c r a , ona gtirc, ki)tii dost ecl~nrnektensedostsuz k ~ l r n a daha iyrd~c.'""
Yeter, b ~ z dairna bar~ytaylz, barqr blr kalkan olarak
k u l l a n m ~ ~ o r u z b ~ z Dostluk, men fa at^, k~al-garez~. kijtii cli~gunceler~ b ~ r
yana atmayr grrekr~rrr. Gulle ctkene taharnmiil ecrnek adarnllkrrr, ama msa-
nln, as11 insanlarla uzlagmas~ gerek.IXY Gel de b ~ r b i r ~ r n r z ~ n k a d r ~ n ~ b ~ l e l ~ m ; ~ i i n k u ansiztn
. . .Narnussuz zeytanln lnacl~na barrg, kor et geytant; a y r ~ l a c a ~ ~ t b~rbrr~mlzden.
hdrlq daha h a y ~ r l ~ d r r . ~ ~ ~ ' Garezler dosclugu kararttr, ne ct~ye gonulden sokup
1nsanlarla iyi geclnmek dost da olmak 1.;- atmaYIz, siirdp $lkarmaylz garezleri'""'
~ l m d l r . Beden, ma1 kazan~r ve ondan hoqlanlr; goniil Ise Yine dostluk, ac;ik ve sarnlrnr olrnay~ gerektirrr.""
dose kazan~r ve dostluktan mutlu olur. MevlPn8'ya gbre, Hat-ca, bievl2nP'ya gbre, dost dosrun kalbinden gec;enl
dostla blrl~kte olunca zindan blle giil bahqeslne dondpir, bile brldlg~nden"! dost hakk~nda zlhinden bl!e kijtir d i -
bunun akslne, dostsuz bag-bah~e insana zlodan g ~ b i go- giinceler geqirmernel~dir. Ona gore dosrlugun qartl, ken-
rdniir Dostluk lezzeti olrnasayd~ ne erkek rneydana ge- diIli dost
ugruna
feda etmek, dost ifln rniic;deleye acIl-'lrdl ne de kadln. Dostun bahqeslnde b ~ t e n t ~ k e n , blnler- maktrr,'" D~~~ arayandlr ve ayrlllk aclslnl hisseden-
ce selv~den, binlerce sdsten daha giizeldir.'"' dir."' Dostluk, dost iqin duyarll olmay~, Pdeta onunla
Huzurlu ve ver~mll blr hayac lcln dostluk vr sevgi birllkte nefes almay~ da gerektlrir. Dostlukta sevgl, sa-
lam verirler ve selamlarlndan is kokusu gelir. Bazllarr da vardrr ki selam verlrler de onlarln selamlarrndan mls ko- kusu gelir. Bunu, koku alrna duygusu olan bir krmse an-
lar. lnsanln elde ettigi doscu, sonunda p i ~ r n a n l ~ k duyma-
mas1 igln, onceden denemesr l P z ~ m d l r . " ~ ~ ~ Yine ona gore, gerek Hak'la olsun, gerek halkla, sev- gr, iltifat ve dostluk tek taraflr degildir. Ozlem ve istek
de iki taraftand~r. Kalpten kalbe pencere vardrr ve seven
goniiHer birbir~ni goriir. Onun benzetmesiyle, bir elin sesi pkmaz; iki oyuncu bir ayak iistiinde duramaz. "Al-
lah siti sever" hdcmii, "Mii'minler de onu severler"
( M b
ide, 5/54) hiikmu olmadlkga verilmez; "Allah onlardan
razl olmugtur" hiikmii, "Onlar da Allah'tan rat1 olmuq-
tur" (Maide, V1119) hiikmu olmad~kqa yer bulamaz.
Akll da, deli1 de, sevgi ve dostlukta, bu kaqrlrkl~ olugu
gerekli goriir.215
Vefii dostlugun bir pargasrd~r. Bu duygu, q k r geke-
re ve inciye doniigtiiren, insanr yiicelten bir giiStiir.21G
MevlPnP, ruhlar Pleminde Rabb~mize verdigimiz soze2"
bazll olmak anlamln~ da katarak, bu iliskivi derinliiine,
?6;le dile getirmektedir.
Dosta karg~ vefPkPr 01, vef; "Elest Mec11si"nin borcunu odemek- tir; korkarrm oliirsiin de borqlu gi- dersin."'
MevlBnL'nrn diiguncesine gore en biiyiik ve en hakik~ dost, Tan- ri'dlr. Ona gore, Tanrr'y~ kendisine dost segen, bayka dost begenemez."" Bu lfade. Yunus Emre'nin. "ballar
rak ikramda bulundular. Rahip, MevlBnS'yl gormeye gi-
derken yolda onunla kargllaglrlar. 30 defa Mevlsnl'ya
k a q ~ egilerek bagrni yere oydu. Fakac her b q l n ~ kaldrry-
ta MevlPni'y~ secdede goruyordu.
Derler k~ MevlPnB 33 defa bag koydu. Rahip feryat
ederek elbiselerlni yrrttl ve dedi ki: "Ey din sultan^! Be-
nim gibi bir biglreye ne kadar gok goniil algaklig~ gos-
teriyorsun!" Buyurdu ki "Ne mutlu o kimseye ki Tanrr
onu ma1 ile, guzell~kle, gerefle ve saltanatla rlzlklandrr-
dl, o kimse de bu ma1 ile comerrlikte bulundu; giizelli- gi ile iffet sahibi, gerefi ile algakg6niillii, saltanat1 ile adillet sahibi oldu" hadisini buyurar. bizim Peygamberi- miz Hz. Muhammed'dir. Tanrr'nrn kullanna nasll algak goniilluliik gosrermeyeyim? Niqin kendi k i i ~ i i k l u ~ i i m u belli ermeyeyim? Eger bunu yapmazsam neye, kime ya- rarlm dedi. Bunun iizerine rahip kendi arkadqlanyla blrlikce iman getirerek miirit oldu ve ferace giydi."222
"Bir gun bir Rum usta MevlPnl'nln evinde ocak ya- pryordu. Dostlar gaka yolu ile ona. "Nifin Miisluman ol-
muvorsun? Dinlerin en ivis~ i s l ~ m dlnidir" dediler. 0,
"Elli seneye yaklndlr Isa dinindeyim. Dinimi terk etmek i$in ondan kor- kuyor ve utaniyorum" dedi.
Aniden MevlPnP kap~dan iferr girdr ve "1manln srrrr korkudur. Her kim Tanrl'dan korkarsa, o Wlristiyan da olsa din sahibidir, dinsiz deaildir" buyurup d t ~ a r r q ~ k r ~ . H~ristiyan mi- mar, derhal IslPm yoluna glrdl ve Mevliin2'va miirit oldu."'"
ballnl buldum, kovanlm yakma ol- Manlsa Ulu Cam11 mtnberden ayrlntl. (1366) (R M
Rlefstahl. Turklsh Architecture In Southern Bir M~islurnanrn I ~ olmasr, dr- I
sun." o ~ i i n h akla get~rmektedir. Eastern Anarolla. 193 I ) Wer rnsanlarla ve d ~ g e r d ~ n siil~kleriy-
Iyr olma, 1y1 davranma ve lyr ge- le 1y1 gefinmeye gallymasr, dlrektlf
qlnrne, sndere ciostlarlm~za, b~zcien olanlara ve bitrm gi- ve dayanag~nl K ~ r r ' l n ' d ~ m ve H L . Muhammecl'ln so2 ve
br du$.inenlere degll, dlgerlerlne kary cla serg~lenrnelr- eylemlenndm almakcad~r. Tarlh boyunca da Musluman-
dir. B a ~ k a diigiince ve dinlerden olanlara kary da iar bu iki temel kaynak dogrultusunda, genellikle, "In-
giizel davranma, Mevliinil'n~n Insan ve hoygdru anlayrgr sana ve hukukuna sayg~" anlayr~rni o l s i ~ alarak, clei,.131k
1c;erisinde g e n i ~ yer bulmaktad~r. Akraraca~imrz ~u b ~ r - renk ve Inanscan 1nsan1'1rla "blrllkte yagama" y~ bagar-
kaq orneain, bu konu hakklnda blr hay11 fikir verecekl m ~ s l a r d ~ r .
kanaatindey iz.
B a ~ r n a birtak~m musibecler gelen bir tiiccar, Mevl2-
SONUC
nii'ya dur~rmunu a n l a t ~ p ondan dua lstedi. MevlfnP ona,
bayna gelen tum felaketlerln, Frenk diyarlnda, yo1 kena- rlnda oturan bir Hrrist~yan'a tukurup onu ku~iimseme- slnden kaynaklandr&nl ve k u r t u l u ~ i p n o adarndnn af
d i l e n ~ e s ~ gerektijjin~ soyledi. Ve adam, gunlerce yolcu-
luk yaplp MevlSnB'nln dediklni yerlne getirdi.22u
Blr sema meclisinde s a r h o ~ brr H~ristiyan yalpalnya-
rak Mevl8nPSya Farplyor ve siirekl~ onu rahats~z edlyordu.
0 adam1 engellemeye pllgt~lar. MevldnP da onlara ~ o y l e
dedi: "Dokunmayrn ona! Sarabi o icrnly, sarhoylu@ srz-
ler yap~yorsunuz!2~L
"Kostanciniyye (~stanbul) diyannda bilgin bir rahip,
MevldnP'nln hilmlni, ilrnini i~itmiy ve onu gorme arzu-
suyla Konya'ya gelrnlqti. Sehrin rahlpleri onu karyllaya-
MevlBn5 Celiiledin er-Rirmi'n~n dii3~incesrnde ideal insan, fikir boyutuyla giizel diqiinen, duygu boyutuyla seven, eylern boyutuyla da giizel eyleyen degerli bir var- I ~ k t ~ r .
Onun dinamik hayac anlay~grna gore msanrn d u ~ i i n -
ce ve sevg~ gucii, kendisini uygun eylemlere d6nii$iriir-
se o zaman insan, ferdi benl~glni agarak kend~slni gercek-
legt~rmiz ve evrensel benlik duzeyine u l a ~ m l ~ olur. Insa-
nln bunu b a p r a b ~ l m e s ~ l q n ozgiir olmas~ gerekmekte-
dir. Mevl8nP, lnsanln ozgur olabilmes~ l p n , nefsln istek-
lerine boyun ejjmemeslni, dunya hrrslna kap~lmamas~nr
ve ahlski eylemlerle donall olmasrn~ yart k o ~ a r
Giizel eylemferde bulunan Insan, hayat~n bir slnav
lara k a q ~ t e d b ~ r l ~ , kijtuli~klere karg~ saglam iradeli, Sev- [esindekilere karg~ sevgi ve saygl dolu k ~ s a c a s ~ edepll ve
piizel ahliikl~ oland~r. Burada "edepll" sozcu~ii, Mevll-
nj'nln, I ~ I diigiinen ve lyi davranan insan~n ana vasfin~
eiisterecek niteliktedir. Bunun iqin, qogu Hr~flerin evle-
r ~ n d e , meclisler~nde "Edep Ya HG!" yaz111 levhalartn 4-
mas1 gayet anlamlld~r.
Mevlgnil, dz-eylern uygunluguna oldukqa deger ve- Fir. 0 , insanl a g ~ r l ~ k l a , niyet-eylern dogrultusunda anlac-
maya gal~g~r. Onun, insanl bu ~ e k i l d e ele allgrnda "Arnel-
lerleylemler niyetlere goredir" hadisinin etkili olduBu anlag~lmaktad~r.
Bir sQf? olarak MevlZn%'nln, siSzden ziygde yagantlya a g l r i ~ k verdigi goriilmektedir, A h l l k ~ o l g u n l a ~ r n l ~ insan, giizel eylernlerde bulunur. Nefsini egiten, kotu davran~g-
larda bulunrnaz. 0, benlikcen kurtuldugu, pehvetini
kontrol ettigi, ihtimslar~ntn esiri olrnad~gl, haset ve ki-
n i n ~ atc121; s a b ~ r l ~ , al~akgiinilllii, a k ~ l l ~ , ~nsafll, hoggoril-
lii ve miinen guqlu oldugu iqin, dlger ~nsanlara i y ~ dav-
ranmayl ve onlarla 1y1 geq~nmeyi bagaran rnutlu ~ n s a n d ~ r
Goruldugb gibi MevldnH, igled~gi temel hkirlerle,
remsll ecrlki genq hoggorii ve t a k ~ n d ~ g l giizel cav~rlarla
sadece kendi qag~na degil, kendislnden sonraki qaglara
da 1g1k tucmuStur. 0, genlg fikirl~ ve engin goniilliilu~il
yanlslra, gerqekgl b ~ r eylem ve aksiyon adarnldlr. Onun
y e t i p m e y e gayret ettigi hoggoriilii, alpkgonullii, ban-
g ~ k , paylag~cl, diiriist, ijzverili davran~glar serglleyen rno-
del insana, ozellikle egoizmin, rnenfaatqiligin, belegg~li- Bin, onyargllillB~n ve hoggorusuzlii~iin baskln glktlg~
guniimuzde daha qok ~htiyaq duyulrnaktadlr. Ca&n ge-
tirdigl ~ e g i t l i slklnt~lar karglslnda giizel diigiinrnek ve
giizel davranmak akabinde de huzur ve rnurluluk iginde
yqamak isteyen insan~n Mevlsnii'dan alacagl bir sok rne-
saj vard~r.
1 "Sen k e n d m bll bakallm!" (MevlBnB Celileddin er-RJrni, Mesnevi, 22 Mesnevi, C V, s 250, b 3050-1054 Cev ,- Veled Irbudak (M E B Yaylnlarl), Istanbul, 1991. C V, s 49. b 23 ~ ~ ~ , , ~ ~ i , C V. 25(;.257, b 1 j j _ ; l j g .
s >OL.) 2 Mesnevi, C. V. s. 23. b 236-238. 3 Mesnevi, C. V, s 87, b. 105 1-1052 24 Ornegln bkz D i v l n , C I, s 256, b. 2408-2413; C. IV,s. 4 , b 11-15 25 DivBn. C V. s 93. b 1055. s 468, b 6408-6410. C IV, s 79, b 677-670 4 Mesnevi, C V, r 274, b 3355 2 6 D i v k . C Ill r t 16. b 3277-4278. C. 1V. s 207. b 1955 5 Mevldr~d Celiledd~n er-RJrn7. Divan-I Kebir, Cev~ren ve Harlrloyan 27 Me,nevi,
v,
16 b XXA b d u l b i k ~ G o l p ~ n ~ r l ~ , (Killcur R,lLanl~g~ Y.tr~nlar~), A n h ~ r a , 1992, C
1 , s 1 5 2 , h 1129 2 8 Mesnevi. C V. s 116. b iOO9-3015
7 DPvln. (: Ill. s . $98, h , 3x42
S I l ~ r r . 1512Y In\-nn~n dcgcrli bir v : ~ r l ~ k c>lrluRii kr,nu\u I S I ~ hkz .l'ii?. 9ii.f; U:lkara, 2liO-j.t; Al'lk, 9112; iLlcvliin2 (:eliilcrlJ~n c r - R h i . Fi-
hi MB Fih. ctvirrn: b i c l ~ h ; ~ ljlkcr Anb;lrc\o~lu. bl~IIi Epicln~ 8:ik.in-
I I ~ I Y ~ I I I I I I T I , I S ~ I I ~ L I ~ . I 9Y0, 5 . 1.22- l l j , s. < / 9 , Mcsnevi. C:. 11. \.
290, b. .i77.:-,3778; (1. VI, s. I i. b. 158-1 iV; iClevl:iil:t Celilc~l~lin cr- Kilrni. KuhPilcr, Ccv. Nuri Gcncoirnan. b1. 1;. 8 . y ~ . . lst:inbi~l. 1974, C:, I, 5 . IS, R i ~ h i i : 228; (i. 11, s. 3%. RLIUG: I iS2: s. j l 0 . RLI- bzi: I-19.1; Divan, C. 1V, s. 5.17, b. j 356; Illrvl2tiii Ccliile~lJin rr-Ril- mi. Macdlis-i Sab'a (Yetli 1Llccl1\), Scv~rcn vc. FI:~z~rl;~)..:ln. Ah(l~~lh:lki ( ; ~ I I I T I ~ ~ : ~ ~ I I . K I I I T ~ ; ~ , 1965. Y. 13.
0 111ir. 15/26; hfii'mi~l, I i l I ; Sccilc. i 1 '; ~r-R.~Iim.in. 5i;I I ; c ? - $ c n ~ s . 1'8- I l l .
I l l MevS.l~<t Ctldleclilin er-Ri~rni. h-Iektuplar, (,rvircn vc blnz~rl:ly;~n: h b - clulbik~ Gcjlp~n:~rll, lscanbul, 1965. s 14 i, Mekrt~p: XC:VII. I I MvBn. C. [I, s. 184, h. I50.i
1 1 D i v i n . C. VII, s. -'IS?, b, h i6S. I ; Fih. s . 122-123.
15 Hi~tiln Inran h u r r ~ y e c l e r ~ n ~ n terneitnde 1k1 unsur bulunur r q m e teev- Icm Seclrns~r b ~ r hurrryet s u ~ k o n u i i ~ u l n m a v a c ~ ~ ~ S I ~ I . h u r r l r t r s ~ ~ b ~ r \t$lrn de olrnar EQer h ~ r I n n n b ~ r i q m L v.~prn.~clan fillc ytjlyors,: bc-
l ~ r l e n t n l ~ s.lv~l~r, onun hurrlrtc~nrlrn ball,r~l~lrrnr, ( B ~ L 0nt.r N ~ i . ?
CI, I n s a n H u r r i y r t l , Isranbt~l, I9S.2, s 13, 25 )
I 6 N ~ a a , t1-10, Yi~nub, 101 $4, Mrht lS/-19. AnkcbGr. 1Oi to, Riirn, 3019 17 BLr L r n ~ r o g I ~ ~ . Yan115 D u p n c c % e D a v r a n ~ g l a r Karql\lnda MevlP-
n2. s 1 i7-I-tS
I S Inhlru I-iLlr\lrvi, prh-i MesnerP, honya, 19-6, C XIV, i 168-169
b 1 6 7 i + - l h 7 i S 11) Mcznevi, C V, > L $ t , b 2975-29'7 20 Mcsnevi, T V, i r i i , b 9 9 3 21 Mernevi, V, r 239, 6 30 i9, 70-1 1-30 i L 39 i 0 i I ; 2 j i i-l 3 5 3 0 5- i s ;Y 41) 4 l -i.! i 3 44 i 5
B ~ L . Mesnevi. C:. 1, s. 24.i-2:ii. 2-C9-250. b , iO~(t2-3O.i9, j 102-j 11-1; 5.1-6, h , i i j - . C. 111, s. 171, B. 2107-2 108. C:. IV, 5 . 25, b. 272-2-.?;
13ivPn. C. III. s. 117, b. 9 6 * , 072; s. 2.38, b. 2220, 22'2.;; C. \*I, s
i j - . I> j690. Fih, Y ;7, 107, .!A, 230. 2 6 1.265, 26s. 3 j j , 13uh.i- ~Ser, ( I 1 5 i l l ) Rub.i~ I 195
I ~ L L hleltuplar. \ 10;. hfeLrup I.SVI11, D i v i n ( I . s 101, h - 9 I.
( 11, s <2, 11 I(>[). C. \'I[, 5 7 i 1 , l> 7000. Me\neri, ( I 5 2 5 , 13
2SOO. 5 152, I> 191 I > , 2 I(>, L1 70C~5, <. 11, -(>, 1) lOl10-1002,
,
S i , b 1 9 O i . C V , \ i 1 7 . b ~ 8 x 8 M e w e \ ? ( II s 1 1 1 b IS,-ISl6 ( V I , s 1 6 1 . h 3 r ; - - , , t O \ l c r ~ i c \ ? ( I f > if- 17 - \ I Kub,iiler ( 1. > i h . Kub.i~ l i 3 5 !vlerne~; C \ I s 151.255 I> 3 l l 1 - ~ l l 2 , i 1 I 0 iLie%ncvi < 111, L 271, b 2842 M r m e ~ i t. 111. s 1 , 1 , h 2345 rcIc>ne%i, C I11 s 11, b 2 6 - hlesnevi, C III. s 1 -'I. 1, 120 IDivPn C 11 \ iS9, b i b > M e ~ n e v i C Ill. \ 18, b Z I I Mesnevi, C 1, i S 1. h IOi I Mebnevi, S 111, s 283, b j-49S-j500 M r a n e v i . C I1 s 8 J . b i l l - . C II1,\ 7 8 , b 9 h 7 , s L57.b i l i l - ji(i0, C \', i 23'-238, h 2900-1908. C VT, s 2 i ! , b 2961-2962, C Vl,s I 0 7 . b IilL-131L)
hfe\18ni nln. \ e r yrr, gurunu1 sebrpler~ LGie slrnacilg~na, bu sebeplr rtn g e r ~ s ~ n d e b ~ 11iih1 iraden~n lnisiydt~finl ve m~ld5hdlesln1 esns ald121- nd p h l t oinlakrar~r Blr ba$a ~ f ~ d e y l e , b ~ r rn~stlk dugunur olaraL hferlinl nln, )LI I ~ornekrr goruldugu g i b ~ I rnilr~zelere, kerirneclere
s r r bulmak [;In srbep-aanu( ~ l l g k l s ~ n ~ c a b ~ ~ ~ r r n qok h a c ~ b ~ r ~ e k ~ l d t arsm.~d~slnn gormeltr) I L K11lC eger Canln boynunu vursayd~ 'hak VO- lunda oldi~rulenlerr olnl,lgcur Jerneylrl b e l k ~ onlar d ~ r l d ~ r (Bakara 21 I j + l rncBl~ndd.~ Syet n m l nerd^' Yahya peygdrnberln ruhu b2L1 ol- rnasayd~, onun b + ~ Lao i ~ ~ r n l r u\ ay bekler r n ~ y d ~ ' (Rubiillcr, C 11, s i ? ? , Rub21 L Y i I
