NÖROLEPTİK LER NÖROLEPTİK LER
(ANTİPSİKOTİK, ANTİŞİZOFRENİK (ANTİPSİKOTİK, ANTİŞİZOFRENİK
İLAÇLAR) İLAÇLAR)
Nuray ARI
NÖROLEPTİKLERİN NÖROLEPTİKLERİN
KULLANILDIKLARI KULLANILDIKLARI
DURUMLAR DURUMLAR
Şizofreni Şizofreni
Bağımlılardan ilaç kesilmesi sırasında Bağımlılardan ilaç kesilmesi sırasında oluşan ajitasyon ve deliriyum
oluşan ajitasyon ve deliriyum durumları
durumları
Mani, depresyon, anksiyete Mani, depresyon, anksiyete bozuklukları, delirium
bozuklukları, delirium
Emezis Emezis
Preanestezik medikasyon, nörolept Preanestezik medikasyon, nörolept analjezi, nörolept anestezi
analjezi, nörolept anestezi
ŞİZOFRENİ ŞİZOFRENİ
Beyinde kalıtsal bir fonksiyon bozukluğu Beyinde kalıtsal bir fonksiyon bozukluğu sonucu ortaya çıkan özel bir tip
sonucu ortaya çıkan özel bir tip
psikozpsikoz
Delüzyon (sanrı), halüsinasyon (varsanı), ve Delüzyon (sanrı), halüsinasyon (varsanı), ve düşünce-konuşma bozuklukları ile karakterize düşünce-konuşma bozuklukları ile karakterize
Genellikle adolesan çağında başlar. Genellikle adolesan çağında başlar.
Kronik ve İLERLEYİCİ bir seyir izler. Arada Kronik ve İLERLEYİCİ bir seyir izler. Arada akut ağırlaşma nöbetleri oluşur,
akut ağırlaşma nöbetleri oluşur,
MEZOLİMBİK
MEZOLİMBİK
DopaminerjikDopaminerjik nöronların nöronların hiperaktivitesi esas etkendir.
hiperaktivitesi esas etkendir.
5-HT (serotonin) ve glutamat gibi öteki 5-HT (serotonin) ve glutamat gibi öteki nörotransmiter bozuklukları da söz konusu
nörotransmiter bozuklukları da söz konusu
Nöroletikler şizofrenide radikal tedavi Nöroletikler şizofrenide radikal tedavi
sağlamazlar,
sağlamazlar,
Hastaya sosyal destek Hastaya sosyal destek sağlayan bir ortama uyum sağlayan bir ortama uyum
sağlamasına yardımcı olurlar
sağlamasına yardımcı olurlar
POZİTİF SEMPTOMLAR POZİTİF SEMPTOMLAR
Halüsinasyonlar (Halüsinasyonlar (ses duyma ağırlıklı)ses duyma ağırlıklı)
Düşünce Düşünce bozuklukları bozuklukları ((gerçeğin gerçeğin belirgin belirgin derecede yanlış yorumlanması ve saptırılması, derecede yanlış yorumlanması ve saptırılması, İleri durumlarda paranoid tipte delüzyonlar, İleri durumlarda paranoid tipte delüzyonlar,
delirium delirium
Bilinç bulanıklığıBilinç bulanıklığı
NEGATİF SEMPTOMLAR NEGATİF SEMPTOMLAR
Sosyal ortamdan kopma (sosyal dürtü azalması)Sosyal ortamdan kopma (sosyal dürtü azalması)
Duygusal kopma (afektif küntleşme)Duygusal kopma (afektif küntleşme)
Konuşma Konuşma isteğinin isteğinin azalması, azalması, hareketlerde hareketlerde azalma ve yavaşlama
azalma ve yavaşlama
Kişisel hijyene ve görünüşe aldırmamaKişisel hijyene ve görünüşe aldırmama
ŞİZOFRENİ SEMPOMLARI
http://www.flyfishingdevon.co.uk/salmon/year1/schizophrenia.htm
https://slideplayer.biz.tr/slide/11963196/ Unal S.
https://4570book.info/amazing-cliparts/antipsychotic-side-effects-checkli st-clipart.htm
https://psychopharmacologyinstitute.com/publication/first-vs-se cond-generation-antipsychotics-2082
Flavio Guzman, 2019
İLAÇLAR: Tipik ve Atipik İLAÇLAR: Tipik ve Atipik
ilaçlar ilaçlar
GELENEKSEL İLAÇLAR (Tipik ilaçlar, klasik ilaçlar)GELENEKSEL İLAÇLAR (Tipik ilaçlar, klasik ilaçlar)
√ √ Esas olarak mezolimbik sistemdeki D2 reseptörlerini Esas olarak mezolimbik sistemdeki D2 reseptörlerini etkilerler
etkilerler √
√ (+) semptomları düzeltirler, (-) semptomları düzeltemezler, (+) semptomları düzeltirler, (-) semptomları düzeltemezler, √
√ Ekstrapiramidal sistem (EPS) kaynaklı ÖNEMLİ yan etkileri Ekstrapiramidal sistem (EPS) kaynaklı ÖNEMLİ yan etkileri var var
√
√ Çoğu kolinerjik, alfa-adrenerjik ve histamin reseptörlerini Çoğu kolinerjik, alfa-adrenerjik ve histamin reseptörlerini de bloke ederler ve çeşitli advers etkiler oluşur
de bloke ederler ve çeşitli advers etkiler oluşur
https://www.slideshare.net/DrSametYILMAZ/bipolar-su num
ATİPİK İLAÇLAR (yeni kuşak) ATİPİK İLAÇLAR (yeni kuşak) ÜSTÜNLÜKLERİ
ÜSTÜNLÜKLERİ
√ √ EPS etkiler (motor bozukluklar) daha az EPS etkiler (motor bozukluklar) daha az oluşur
oluşur
√ √ Negatif semptomları da düzeltirler, Negatif semptomları da düzeltirler, Tedaviye rezistan hastalarda etkili Tedaviye rezistan hastalarda etkili
olabilirler olabilirler
Risperidon ( Risperidon ( Risperdal Risperdal ) )
Klozapin ( Klozapin ( Clozaril Clozaril ) )
Olanzapin ( Olanzapin ( Zyprexa Zyprexa ) )
Quetiapin Quetiapin ( ( Seroquel) Seroquel)
Ziprasidone Ziprasidone ( ( Geodon Geodon ) )
Aripiprazol (Abilify Aripiprazol ( Abilify) )
Paliperidon ( Paliperidon ( Invega Invega ) )
Lurasidon Lurasidon (Latuda (Latuda ) )
Cariprazine Cariprazine (Vraylar (Vraylar ) )
onaylandı,Kasım 2017onaylandı,Kasım 2017https://shelleypsych.wordpress.com/y r-2-wk-6-therapies-for-schizophrenia /https://4570book.info/amazing-cliparts/antipsychotic-side-effects-checkli st-clipart.htm
Atipik İlaçlar Atipik İlaçlar
https://thebridgelifeinthemix.info/health/clozapine-a-deadly-gatekeeper/
https://www.healio.com/psychiatry/journals/jpn/2010-12-48-12/%7B1a6e77f6 -7f37-42cd-93df-90cebd97fc17%7D/fda-approved-drugs-to-treat-schizophreni a J ournal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services.
2010;48(12):11
https://www.youtube.com/watch?v=1utPl9V2YvU
https://www.memorangapp.com/flashcards/71271/Antipsychotic+Dru gs/
ADVERS ETKİLER ADVERS ETKİLER
Antikolinerjik etkiler (muskarinik reseptör blokajı)Antikolinerjik etkiler (muskarinik reseptör blokajı)
Ortostatik hipotansiyon (alfa-bloker etkinlik)Ortostatik hipotansiyon (alfa-bloker etkinlik)
Prolaktin artışı (hipofizde D2 blokajı)Prolaktin artışı (hipofizde D2 blokajı)
Seksüel disfonksiyonSeksüel disfonksiyon
Kilo alma, Hiperlipidemi, DiyabetKilo alma, Hiperlipidemi, Diyabet
SedasyonSedasyon
Termoregülasyonun bozulmasıTermoregülasyonun bozulması
KLOZAPİN KLOZAPİN Ciddi agranülositozCiddi agranülositoz
Konvülziyon eğilimiKonvülziyon eğilimi
TeratojenisiteTeratojenisite
Yaşlılarda demans ve inme riskinde artışYaşlılarda demans ve inme riskinde artış
EPS (ekstra piramidal etkiler) EPS (ekstra piramidal etkiler) (Bazal (Bazal
gangliadaki Dopaminerjik reseptörlerin blokajı) gangliadaki Dopaminerjik reseptörlerin blokajı)
https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMra1808803 Marder SR et al.
N Engl J Med 2019; 381:1753-1761
https://4570book.info/amazing-cliparts/antipsychotic-side-effects- checklist-clipart.htm
https://www.uspharmacist.com/article/assessment-and-management-of- atypical-antipsychotic-induced-metabolic-abnormalities Timothy J et al.
US Pharm. 2010;35(11):41-48.
https://www.slideshare.net/almualem/update-on-schizophrenia Sarhan V.
https://slideplayer.biz.tr/slide/12244296/
Uzunudurukan A
EPS deki Etkiler EPS deki Etkiler
AKUT DİSTONİK REAKSİYONLAR AKUT DİSTONİK REAKSİYONLAR : göz, dil, : göz, dil, yüz, ağız, boyun ve sırt kaslarında spazmlar, yüz, ağız, boyun ve sırt kaslarında spazmlar, ( ( antikolinerjik ilaçlarla düzeltilebilir antikolinerjik ilaçlarla düzeltilebilir ) )
AKATİSİA AKATİSİA : : aşırı hareketlilik, yerinde duramama, aşırı hareketlilik, yerinde duramama, huzursuzluk (
huzursuzluk ( bazal bazal ganglia ganglia dışındaki dışındaki DA DA reseptörlerinin blokajına bağlı
reseptörlerinin blokajına bağlı ) )
PARKİNSON PARKİNSON BENZERİ BENZERİ DURUM DURUM (Pseudoparkinsonizm):
(Pseudoparkinsonizm): Tremor, Tremor, rigidite, rigidite, maske yüz, bradikinezi, yürüme bozuklukları vd.
maske yüz, bradikinezi, yürüme bozuklukları vd.
TARDİF DİSKİNEZİ TARDİF DİSKİNEZİ : : Ciddi ve geri Ciddi ve geri dönüşümsüz olabilir
dönüşümsüz olabilir ( ( D2 up-regulation/aşırı D2 up-regulation/aşırı duyarlılık)
duyarlılık)
( ( Lateral çene hareketleri, dilde tipik hareketler, Lateral çene hareketleri, dilde tipik hareketler, tikler, distoniler
tikler, distoniler
onset: early in treatment (hours to days) management: anticholinergic agents, esp.
diphenhydramine IV; they can also prevent dystonias
DYSTONIAS
AKATHISIA AKATHISIA
onset: first few weeks of treatment
symptoms: restlessness, can't sit still
management: reduce neuroleptic dose if possible;
anticholinergics or benzodiazepines can help;
ß-adrenergic antagonists (esp. propranolol) useful
