PSİKOMETRİK TESTLER - 1
Dr.F.Özgün ÖRMECİ
2
Psikolojik Testlerin Tanımı
• Psikolojik test standart koşullarda yapılan gözlem yada görüşme anlamını taşır.
• Psikolojik test bireyin yetenekleri, becerileri, performansları, güdüleri, tutumları, savunmaları v.b.
hakkında bilgi verecek soruların sorulmasına ortam ve olanak sağlayan sistemli bir yaklaşımdır.
• Bir başka deyişle psikolojik test, temel olarak bir
davranış kalıbının nesnel ve standart şekilde
ölçümüdür.
3
Tarihçesi
• Çağdaş psikolojik ve eğitsel testlerin kökeni geçmişin antik Çin (M.Ö.2200) ve Antik Yunan medeniyetlerine kadar uzanır. Üç önemli gelişme, psikolojik testlerin başlangıcını belirler.
• Çin’de ve daha sonraları Yunanistan’da devlet hizmetlerinde çalıştırılacak/orduya alınacak kamu görevlileri ve asker için kullanılan seçme sınavları
• Okul ve üniversitelerde başarı değerlendirmesi için geliştirilmiş ölçme araçları
• Avrupa ile A.B.D.’de 19. yy davranış bilimcilerin başlatmış
oldukları ölçme ve değerlendirme çalışmalarıdır.
4
Psikolojik Test ve Ölçeklerin İşlevleri
• Geleneksel olarak psikolojik testlerin işlevi, bireyler arasındaki ya da aynı bireyin farklı durumlar karşısındaki tepkileri arasındaki farkları ölçmektedir.
• Psikiyatri kliniklerinde genel olarak psikiyatrik bozuklukların sıklık açısından taranması, psikiyatride sınıflandırma ve tanı koyma ve psikopatolojide değişimin ölçülmesi amaçları ile kullanılır
Genel olarak değerlendirdiğimizde psikolojik test veölçeklerin işlevi;
• Tanı veya sınıflama,
• Prognoz yada yordama (tahminde bulunma- meteoroloji tahminleri gibi),
• Araştırmalarda nesnel veri toplamak olarak sayılabilir.
5
Etik Kurallar
• Testlerin kullanım ve dağıtımını denetim altında tutmanın amacı,testlerin yanlış olarak kullanılıp yanlış kararlara
varılmasını önlemek ve testleri bu konuda yetişmiş kişilerin
kullanmasını sağlamaktır. Bu aynen belirli ilaçların eczanelerde reçetesiz satılmasını sınırlamaya benzer.
• Ayrıca gizlilik kavramı esastır. Gizlilik test uygulanacak
kişinin ,uygulanacak test hakkında özel bilgisi olmaması, daha önceleri testi görmemiş olması,teste yakınlık ve soruları
vevaplandırmada yatkınlığının bulunmamasıdır.
6
PSİKOLOJİK DEĞERLENDİRME SÜRECİNİ ETKİLEYEBİLEN DEĞİŞKENLER
1-DURUMSAL ETKENLER; değerlendirme ortamının uygun biçimde aydınlatılmış, havalandırılmış, ısıtılmış, her türlü gereksiz uyaranlardan arındırılmış bir yer olması gerekir.
Özellikle uygulanacak test sırasında ortama başka kimse girmemelidir.
2-UYGULAYICI KAYNAKLI ETKENLER; uygulayıcının bu süreç
içindeki yaklaşımları, bilgi ve tecrübesi de sürecin verimliliği
açısından etkilidir. Uygulayıcının kişilik özellikleri, olası ön
yargıları veya yaşamakta olduğu kişisel zorlanmalar da süreç
üzerinde olumsuz etkiler yapma potansiyelini taşır.
7
3- BAŞVURAN KAYNAKLI ETKENLER; psikolojik değerlendirme sürecinde başvuran kişinin olası psikolojik sorunları, kişilik özellikleri, yaşı, cinsiyeti, eğitimi, sosyo-ekonomik düzeyi, inanç sistemi, süreçle ilgili beklentileri de etki kaynağıdır.
Uygulanabilecek bir test sırasındaki psikolojik durumu da (morali, yorgun olup olmadığı,zamanının uygunluğu v.b.) sonuçları olumlu yada olumsuz olarak etkileyebilir.
4-TEST VE ÖLÇEKLERDEN KAYNAKLI ETKENLER; psikolojik test ve ölçekler kendi yapıları, uzunlukları, anlaşabilirlikleri gibi bir takım özellikleri itibarıyla başvuranların cevapları ya da performansları üzerinde etkilere sahip olabilmektedir.
• Standardizasyonu, normları, geçerlik ve güvenilirlikleri
yönünden sorunlu ölçme araçlarıyla toplanacak verilere dayalı
bir değerlendirme sürecide doğal olarak sonuçlar yanıltıcı
olabilecektir.
8
5-GENEL VE SOSYOKÜLTÜREL KAYNAKLI ETKENLER; psikolojik değerlendirme süreci ülkenin yada dünyanın içinde bulunduğu genel yada durumsal koşullardan ve içinde yaşanılan toplumun sosyo-kültürel koşullarından da etkilenmeye açıktır.
• SONUÇ OLARAK; rapora muhatap olan ve kişi hakkında hayati
kararlar verebilecek kişi ve kurumların da raporda varılan
sonuçların, bu tür etkenlerin olası etkileri altında olabileceği
konusunda bilgi sahibi olmaları gerekir.
Psikolojik Testlerin Sınıflaması
1-Ölçülen nitelik ve amacına göre testler - Başarı testleri
- Yetenek testleri - Kişilik testleri - İlgi testleri - Tutum testleri
2- Maksimum performans ve davranış testleri- bireylerin tipik davranışları ölçülür, 3- Bireysel ve grup testleri- bireysel testlere örnek: zeka testleri
4- Genel ve özel yetenek testleri 5-Yaratıcılık testleri
6-Performans testleri
7-Dile dayanan ve dile dayanmayan testler 8-Sürat testleri,güç testleri
• Çocuklarda en sık kullanılanlar:
1- Zeka testleri
2- Gelişim ölçekleri
3- Özel yetenek ve beceri testleridir
11
1. BİREYSEL ZEKA TESTLERİ
• Alexander Pratik Yetenek Testi
• Chapius Labirentleri Testi
• Goodenough- Harris Adam Çizme Testi
• Healy Resim Tamamlama Tersti II
• K.I.T. Zeka Testi
• Merrill-Palmer Ölçeği
• Peabody Resim-Kelime Testi (FormB)
• Porteus Labirentleri Testi
• Stanford-Binet Zeka Testi
• Yağmurda Dolaşan Kadın Resmi Çizme Testi
• Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği (WISC) ve (WISC-R)
• Wechsler Okul Öncesi ve Birinci Zeka Ölçeği (WIPPSI)
• Wechsler Yetişkinler Zeka Ölçeği
1-Good Enough – Harris Bir insan Çiz Testi
• Zeka-performans testidir. 7,8 ve 9 yaş aralığındaki çocuklara
uygulanabilir. Sınırlandırılmış bir süre uygulaması yoktur. Zekayı ölçmek amacıyla geliştirilen testin iki alt testi vardır.
2-Peabody Resim Kelime Testi
• Çocuğun dil gelişimini ölçmek amacıyla uygulanan bir testtir.
Her kartta sekiz resmin bulunduğu 50 karttan oluşmaktadır.
Sorulan karta verilecek cevaplarda süre sınırı yoktur. Gelişim Testidir. 2,5-18 yaş aralığında bireysel olarak uygulanmaktadır.
Bireyden kartın her iki yüzündeki dört resimden istenen resmi
göstermesi istenir.
3-Stanford-Binet Zeka Ölçeği
Stanford-Binet testinin 15 farklı alt testi zekanın göstergeleri kabul edilen dört tür zihinsel yeteneği ölçecek şekilde
düzenlenmiştir: Sözel yargılama, soyut/görsel yargılama, niceliksel yargılama ve kısa süreli bellek.
4-Porteus Labirentleri
Genel yeteneği belirlemek amacıyla kullanılmaktadır. Sözel açıklamaya dayalı bir test değildir.12 labirentten oluşmaktadır.
Sınırlandırılmış bir süre uygulaması yoktur.
• Bireysel zeka testi olarak kullanılmaktadır. 6-14 yaş arasındaki
bireylere uygulanmaktadır..
5-Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği (WISC-r)
• İlk kez Wechsler-Bellevue'nin çocuklara uygun hale getirilmesiyle 1950 yılında yayımlanmıştır. Amerikan standardizasyonu (WISC-R) 1974'de yayımlanmıştır.
• 6-16 yaş arası bireylere uygulanabilmektedir.
• Sözel ve performans olmak üzere iki bölüm ve alt testlerden oluşmaktadır
• Ayrıca sayı dizileri ve labirentler olmak üzere iki tamamlayıcı alt test daha bulunmaktadır.
• Türkçe uyarlaması ve standardizasyon çalışması
tamamlanmıştır.
15
GOODENOUGH-HARRİS ADAM ÇİZME TESTİ
• Asıl formu:İngilizce
• Türkçe Formu: Goodenough- Harris Adam Çizme Testi
• Ölçtüğü davranış/nitelik:Zeka
• Ölçek Türü: Performans testi, grup olarak uygulanabiliyor.
• Kimlere uygulanabildiği: 7,8 ve 9 yaş çocuklarına
• Uygulama süresi: Zaman sınırlaması yok
• Kapsamı: Zekayı ölçmek amacıyla geliştirilen testin iki alt testi vardır. 1.Kadın 2.Erkek
• Materyali: Boş kağıt,kalem
16
• Uygulanışı: Uygulaması kolay bir testtir.
• Yönergesi: Testin açıklaması sözlü olarak verilir.
• Yanıtlanması: Çocuktan bir adam resmi çizmesi istenir.
• Puanlanması:Testin puanlanması yanıt anahtarına göre yapılır. Çizilen resimdeki bir nitelik yanıt anahtarına uyuyorsa “1” puan verilir. Puanların toplanması ile elde edilen sayı, toplam test puanını oluşturur.
• Puanların Yorumlanması: Puanlar çocukların
cinsiyeti, yaşı ve sosyo-ekonomik düzeylerine
göre geliştirilmiş olan norm tablolarına göre
değerlendirilir.
17
PEABODY RESİM-KELİME TESTİ (Form B)
• Asıl formu:İngilizce (Peabody Picture-Vocabulary Test)
• Türkçe Formu: Peabody Resim-Kelime testi (Form B)
• Ölçtüğü davranış/nitelik:Kelime bilgisinin gelişimi
• Ölçek Türü: Performans testi, bireysel olarak uygulanır.
• Kimlere uygulanabildiği: 2-12 yaş arası çocuklara
• Uygulama süresi: Zaman sınırlaması yok. Yaklaşık 10-15 dak.
• Kapsamı: Resimlerle kelime (kavram) gelişimini saptamayı amaçlayan sorular vardır.
• Materyali: Her biri 4 resimden oluşan 150 kart ve kayıt
formu
18
• Uygulanışı: Test 8 yaşından küçük ve 8 yaşından büyük çocuklara farklı uygulanır.
• Yönergesi: 8 yaşından küçük ve büyük çocuklar için olmak üzere 2 ayrı açıklama vardır ve sözlü olarak verilir.
• Yanıtlanması: Çocuktan, kendisine söylenen kelimeye uygun olan resmi bulup numarasını söylemesi ya da resmi göstermesi istenir.
• Puanlanması:Her doğru yanıta “1” puan verilir.
Puanların toplamı testin ham puanını oluşturur.
• Puanların Yorumlanması: Elde edilen puanlar
norm tablolarına göre değerlendirilir.
19
PORTEUS LABİRENTLERİ TESTİ
• Asıl formu:İngilizce (Porteus Mazes Test)
• Türkçe Formu: Porteus Labirentleri Testi
• Ölçtüğü davranış/nitelik: Zeka (Planlama Yeteneği)
• Ölçek Türü: Performans testi, bireysel olarak uygulanır.
• Kimlere uygulanabildiği:7-6 ile 14-0 yaş arasındaki bireylere
• Uygulama süresi: Zaman sınırlaması yok.
• Kapsamı:Test 12 labirentten oluşur
• Materyali: 12 kart
20
• Uygulanışı: Çocuk arka arkaya iki yaşın labirentlerinde her iki denemede de başarılı olamazsa test sona erer.
• Yönergesi:Testin açıklaması sözlü olarak verilir. Bireyden yanlış yola sapmadan, çizgileri aşmadan labirentin çıkışına ulaşması istenir.
• Yanıtlanması:Bireyler labirentten çıkış
yolunu çizerek bulmaya çalışırlar. 3-12
yaş labirentlerinde 2; 12 yaş ve sonrası
labirentlerde ise 4 denemeye izin verilir.
21
• Puanlanması: 12 yaşına kadar olan labirentlerde, 1. denemede bulunan doğru yanıta “1”, 2. denemede bulunan doğru yanıta
½ ; 12 yaşından sonraki labirentlerde ise 1.
denemede bulunan doğru yanıta “2”, 2.
denemede bulunan doğru yanıta “1 ½; 3.
denemede bulunan doğru yanıta “1”, 4.
denemede bulunan doğru yanıta ½ puan verilir.
• Puanların Yorumlanması: Elde edilen puanlar
norm tablolarına göre değerlendirilir.
12/17/2021 22
STANFORD BİNET ZEKA TESTİ
• Asıl formu:İngilizce (Stanford Binet Intelligence Scale)
• Türkçe Formu: Stanford Binet Zeka Testi
• Ölçtüğü davranış/nitelik: Zeka Düzeyi
• Ölçek Türü: Sözel ve performans testi, bireysel olarak uygulanır.
• Kimlere uygulanabildiği:2 ile 18 yaş arasındaki bireylere
• Uygulama süresi: Zaman sınırlaması yok.
23
• Kapsamı:Sözel ve performans maddelerinden oluşan alt testler bulunur. Küçük yaşlarda performans maddeleri daha çoktur. Yaşla birlikte sözel maddelerin sayısı artar. 2 ile 5 yaş arasında alt testler 6şar ay aralığıyla; 5ile 14 yaş arası alt testler yıllık aralıklarla; geri kalan alt testler normal yetişkin ve üstün yetişkin I, II ve III şeklinde düzenlenmiş olup her yaş seviyesindeki alttestte (normal yetişkin hariç) 6 madde bulunur. Normal yetişkin seviyesinde 8 madde vardır. Ayrıca her alt testte bir yedek madde bulunur.
• Materyali: Özel test çantası içinde; soru ve
yanıt formları, çeşitli resim ve şekil kartları,
küp bloklar, boncuklar v.s.
24
• Uygulanışı: Uygulama kuralları karmaşıktır. Özel eğitim almış kişilerce uygulanmalıdır.
• Yönergesi:Her alt test için ayrı bir açıklama vardır. Testin geçerli olması için yönergelere katı bir şekilde uyulması gerekir.
• Yanıtlanması:Yönergeler doğrultusunda
uygulamacının soruları sözel yada
edimsel olarak yanıtlanır. Uygulamacı
test formuna bu yanıtları kaydeder.
25
• Yorumlanması: Testin puanlama kural ve ölçütleri vardır. Test el kitabında sözel maddelerin değerlendirilmesi için örnekler verilmiştir. Örneklere uymayan yanıtlar uygulayıcının kararıyla değerlendirilir. Her alttest düzeyinde zihin yaşı (Mental age) hesaplanır. Yüzde yüz başarılı olduğu alttest bireyin taban zeka yaşını; yüzde yüz başarısız olduğu alttest tavan zeka yaşını gösterir. Taban ve tavan yaşının arasında kalan alt testlerdeki zihin yaşları toplanarak, toplam zihin yaşı elde edilir.
• Puanların Yorumlanması: Belirlenen zihin
yaşı takvim yaşına göre geliştirilmiş norm
tablolarından yararlanılarak bireyin
standart zeka bölümü bulunur.
26
Wechsler Çocuklar İçin Zeka Ölçeği –R (WISC-R)
• Asıl formu:İngilizce (Wechsler Intelligence Scale for Children-Revised)
• Türkçe Formu: Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği-R
• Ölçtüğü davranış/nitelik: Zeka
• Ölçek Türü: Sözel ve performans testi, bireysel olarak uygulanır.
• Kimlere uygulanabildiği:6 ile 16 yaş arası bireylere
• Uygulama süresi: Yaklaşık 60-70 dakika. Sözel
alttestlerden biri,performans alttestlerinden tümü
sürelidir.
27
Kapsamı:Test, sözel ve performans becerilerini içeren 12 alttestten oluşur
.
A)Sözel
1.Genel Bilgi 2. Benzerlikler 3. Aritmetik
4. Sözcük Dağarcığı 5. Yargılama
6. Sayı dizisi
Sayı dizisi ve labirentler yardımcı ek testlerdir
• Materyali: Özel çantası içinde: Yönerge,sorular ve normları içeren test elkitabı.Soru ve yanıt formları. Çeşitli resim kartları. Küp blokları.
B) Performans
1.Resim Tamamlama 2. Resim Düzenleme 3. Küplerle Desen 4. Parça Birleştirme 5. Şifre
6. Labirentler
28
• Uygulanışı: Uygulama kuralları karmaşıktır. Özel eğitim almış kişilerce uygulanmalıdır.
• Yönergesi:Her alt test için ayrı bir açıklama vardır. Testin geçerli olması için yönergelere kesinlikle uyulması gerekir.
• Yanıtlanması:Yönergeler doğrultusunda
sorulan soruların sözel olarak veya
yaparak yanıtlanması gerekir.
29
