ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ
ÖĞRENME ÜRÜNLERİ
Somut Düzey ve Tanıma Düzeyinde Kavram Öğretimi
Çocuklar somut ve tanıma düzeyindeki birçok kavramı informal öğrenme
yaşantıları yoluyla okula başlamadan önce öğrenirler. Bununla birlikte, bazı
kavramların somut ve tanıma düzeyinde öğrenilmesi ilköğretim ve ortaöğretim yıllarında da sürer. Örneğin ikinci dil öğrenirken yeni sözcükler ve birleşik
sözcükleri tanıma bu yıllarda gerçekleşir.
Herhangi bir yaştaki öğrencinin kavramı somut ve tanıma düzeyinde öğrenmesine yardım eden öğretim ilkeleri aşağıda
verilmiştir;
Kavramın gerçek maddesi ya da resmi ya da diğer temsilcileri sınıfa getirmelidir
Öğrencilere maddenin adı verilmeli, madde ile adı arasında ilişki kurmaları sağlanmalıdır.
Öğrencinin maddeyi tanıyıp tanımadığını belirlemek üzere madde daha sonra
tekrar gösterilmelidir.
Maddenin doğru tanınmasından ve adlandırılmasından hemen sonra
bilgilendirici dönüt verilmelidir.
Sınıflamanın Başlangıç Düzeyinde Kavram Öğretimi
İlkokula gelmeden önce çocuklar
çevrelerinde somut örneği olan birçok kavramı sınıflama düzeyini öğrenmiştir.
Sınıflamanın başlangıç düzeyinde kavram öğretmede kullanılan ilkeler 6 aşamada
açıklanmıştır.
1.Öğrencilere kavramın en az iki farklı
örneği ile örnek olmayan kesin bir ya da iki nesne verilir.
2.Öğrencilerin örneklerle kavramın adını ilişkilendirmelerine yardım edilir.
3.Öğrencilerin kavramın özelliklerini, özellikle de aynı düzlemde bulunan
kavramlar varsa kavramı diğerlerinden ayıran bir ya da iki kritik özelliği
ifadelendirmelerine yardım edilir.
4.Öğrencilere kavramı tanımalarına yardım edilir.
5.Öğrencilere kavramın yeni örneklerini ve örnek olmayanları verilerek onları,
kavramı farklı durumlarda tanımaya ve sınıflamaya yönlendirilir.
6.Öğrencilere bilgilendirici dönüt verilmelidir.
Gelişmiş Sınıflama Ve Soyut Düzeyde Kavram Öğretimi
Çok dikkatli düzenlenmiş bazı deneysel araştırmalarda çocukların 10-12 yaşlarda (dört ve beşinci sınıflarda) soyut düzeyde kavram öğrenebildikleri gözlenmiştir.
Ancak henüz bu yaşlarda her koşulda soyut düzeyde kavram öğrenmeye hazır olmadıklarında ortaya çıkmıştır.
Ağaç örnekleri: Değişik boy, biçim ve
grupta gerçek ağaçlar ya da fotoğrafları, resimleri gibi.
Ağaca örnek olmayanlar: Değişik boy biçim ve grupta gerçek otlar çalılar ya da
resimleri, fotoğrafları gibi.
İlkeler – Genellemeler - Akademik Kurallar Ve Öğretimi
Kavramlar, öğrencilere öğrendiklerini
basitleştiren gruplar oluşturmada yardım etmektedir. Kavramlar arasındaki ilişkileri açıklama da kullanılan diğer araçlarda,
ilkeler, genellemeler ve kurallardır.
İlkeler
İlkeler her durumda geçerli olarak kabul edilen kavramlar arasındaki ilişkilerdir. İlke ve yasa terimleri çoğunlukla birbirinin
yerine kullanılan iki sözcüktür. İlke örneği olarak şunlar verilebilir:
Mıknatısın benzer kutupları birbirini iter, zıt kutuplar birbirini çeker.
Objenin gücü arttıkça, hızı artar.
Birey, içsel olarak dengelenme için çaba harcar.
Genellemeler
Genellemeler de ilkeler gibi büyük miktarlardaki bilgiyi özetler. Ancak
genellemeler, ilkelere göre daha az kesinlik gösteren, olasılık taşıyan ifadelerdir.
Aşağıda genelleme örnekleri verilmiştir:
Halk ekonomik nedenlerle göç eder.
Ekosistemin dengesi bu sistemdeki vahşi yaşamın çeşitliliği ile ilişkilidir.
Akademik kurallar
Aşağıda akademik kural örnekleri verilmiştir:
Cümlenin yüklemi, öznesi ile uyumlu olmalıdır.
Bir isim çoğul yapılırken, sözcüğün sonuncu hecesinde bulunan ünlü harf kalın sesli ise
sözcüğü 'lar' eki, ince sesli ise 'ler' eki takılır.
İlkeler ve genellemeler doğal dünyadaki gözlem sonuçlarını betimlerken; akademik kurallar, insanlar tarafından göreceli olarak belirlenirler.
Sonuç olarak:
Gerek kavram öğretme, gerekse ilke,
genelleme ve kural öğretmede öğrencilere anlamlı örnekler sunulmalı; bu örneklerle kavram, ilke, genelleme ve kurallar
somutlaştırılmalıdır.
Öğrencilerin, benzer örnekler üstünde çalışmaları için ek örnekler sağlanmalı,
öğrenmelerinin doğruluğu ya da yanlışlığı hakkında açıklayıcı dönüt verilmelidir.
Kaynakça
Aydın, B., Can, G., Ersanlı, K., Kılıç, M., Külahoğlu, Ş., Öztürk, B.,Bilge,F., Küçükkaragöz, H., Kısaç, İ., Korkmaz, İ. ve Bilgin, M. 2002. Gelişim ve öğrenme Psikolojisi. Pegem Yayıncılık, Ankara.
Binbaşıoğlu, C. 1991. Öğrenme psikolojisi. Kadıoğlu Maatbaası, Ankara.
Onur, B. 1997. Gelişim psikolojisi. İmge Kitabevi Yayınları, Ankara.
Selçuk, Z. Gelişim ve öğrenme. Nobel Yayıncılık, Ankara.
Yörükoğlu, A. 1997. Çocuk ruh sağlığı. Özgür Yayınları, İstanbul.
