• Sonuç bulunamadı

Kronik böbrek yetmezlikli olgularda tüberkülin cilt testi yanıtı ve T-lenfosit alt grupları

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Kronik böbrek yetmezlikli olgularda tüberkülin cilt testi yanıtı ve T-lenfosit alt grupları"

Copied!
6
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

tüberkülin cilt testi yanıtı ve T-lenfosit alt grupları

Özen KAÇMAZ BAŞOĞLU1, Alev ATASEVER1, Canan GÜNDÜZ TELLİ1, Duygu ÖZOL1, Gülay AŞÇI2, Ömür ARDENİZ3, Asuman GÜZELANT4, Feza BACAKOĞLU1, Abdullah SAYINER1

1 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı,

2Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, Nefroloji Bilim Dalı,

3Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı, İmmünoloji Bilim Dalı,

4Konak Sağlık Grup Başkanlığı, İzmir.

ÖZET

Kronik böbrek yetmezliği (KBY) olan olgularda anerji sık görüldüğü için tüberküloz (Tbc) tanısında tüberkülin cilt testi (TCT)’nin yararı tartışmalıdır. Bu nedenle, TCT yanıtını etkileyen faktörlerin bilinmesi, testin tanısal değerini artıracaktır. Bu çalışmada, KBY olgularında TCT yanıtını etkileyebilecek faktörlerin belirlenmesi, yanı sıra TCT yanıtı ile T-lenfosit alt grup- ları arasındaki ilişkinin araştırılması amaçlanmıştır. Çalışmaya KBY tanılı 44 (yaş ortalaması 46.6 ± 15.6 yıl, 25 erkek, has- talık süresi 5.6 ± 5.2 yıl) olgu alınarak tümüne biyokimyasal incelemeler, T-lenfosit alt grup analizleri ve TCT yapılmış, 5 mm ve üzeri pozitif kabul edilmiştir. Olguların 23’ü hemodiyaliz, altısı periton diyalizi, sekizi tıbbi tedavi altında olup, yedisine renal transplantasyon uygulanmıştır. Onbir (%25) olguda immünsüpresif tedavi öyküsü vardır. Dört (%9) olguda BCG ska- rı yokken, 29 (%66) olguda bir, 11 (%25) olguda iki skar izlenmiştir. Beden kitle indeksi (BKİ) 5 (%11) olguda düşük sap- tanmıştır. T-lenfosit alt grup analizlerinde; CD4= %40.7 ± 7.6, CD8= %32 ± 8.9, CD4/CD8= %1.7 ± 2.5, CD3= %71.4 ± 9.4, CD19= %6.3 ± 5.1 ve natural killer (NK)= %9.7 ± 5.9 bulunmuştur. Olguların %50’sinde TCT pozitif bulunmuştur. TCT’yi et- kileyen parametreler değerlendirildiğinde; yaş, cinsiyet, eşlik eden hastalık, BCG skarı, BKİ, KBY süre ve tedavisi, immün- süpresif tedavi ile TCT pozitifliği arasında ilişki saptanmamıştır. Çalışmaya alınan olguların biyokimyasal parametreleri ve T-lenfosit alt grup analizleri ile TCT yanıtı arasında da ilişki bulunmamıştır. Bu bulgularla, KBY’li olgularda T-lenfosit alt grup değerlerinin ve olguların klinik özelliklerinin TCT yanıtını etkilemediği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Kronik böbrek yetmezliği, tüberkülin cilt testi, T-lenfosit alt grupları, hemodiyaliz.

Yazışma Adresi (Address for Correspondence):

Dr. Özen KAÇMAZ BAŞOĞLU, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı, 35100 Bornova, İZMİR - TURKEY

e-mail: okacmaz@med.ege.edu.tr, ozenbasoglu@yahoo.com

(2)

Kronik böbrek yetmezliği (KBY) sonucu ortaya çıkan immünolojik yetersizlik, birçok komplikas- yonu beraberinde getirmektedir. Bunların en önemlisi, infeksiyonlara yatkınlıktır. Bu grup ol- gularda, öncelikle hücresel immünitede bozul- maya bağlı olarak, genel popülasyona göre tü- berküloz (Tbc) daha sık görülür (1). Özellikle he- modiyaliz uygulanan olgularda Tbc gelişme riski 6-16 kat artmıştır (2). Sık hastane başvuruları, ileri yaş ve immünsüpresif ilaç kullanımı, Tbc gö- rülme oranını artıran diğer faktörlerdir (3).

KBY’li olgularda anerji sık görüldüğünden, Tbc infeksiyonu tanısında tüberkülin cilt testi (TCT)’nin yararı tartışmalıdır. Ancak uygulan- ması kolay ve ucuz olmasının yanı sıra, halen tarama için güvenilir bir alternatif yöntem bulu- namamıştır. Son dönem böbrek yetmezliği ol- gularında TCT yanıtı ve anerji oranları ile im-

mün hücrelerdeki değişiklikleri araştıran çalış- malar bulunmakla birlikte yanıtı değiştiren fak- törler konusundaki bilgiler yeterli değildir (4,5).

KBY’li olgularda, TCT yanıtını etkileyen faktör- lerin bilinmesi, testin tanısal değerini artıracak ve hedef popülasyonun belirlenmesine katkı sağlayacaktır. Bu nedenle çalışmamızda, KBY bulunan ve farklı tedaviler almakta olan olgular- da, TCT yanıtı ile T-lenfosit alt grupları arasın- daki ilişkinin araştırılması ve TCT yanıtını etki- leyebilecek faktörlerin belirlenmesi amaçlan- mıştır.

MATERYAL ve METOD

Çalışmaya, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları Anabilim Dalı’nın Nefroloji Poliklini- ği tarafından KBY tanısıyla izlenen 44 olgu alın- mıştır. Olguların yaş, cinsiyet, eşlik eden hasta- lık, BCG skarı, beden kitle indeksi (BKİ), KBY SUMMARY

T-lymphocyte subgroups and tuberculin skin test reactivity in patients with chronic renal failure

Özen KAÇMAZ BAŞOĞLU1, Alev ATASEVER1, Canan GÜNDÜZ TELLİ1, Duygu ÖZOL1, Gülay AŞÇI2, Ömür ARDENİZ3, Asuman GÜZELANT4, Feza BACAKOĞLU1, Abdullah SAYINER1

1 Department of Chest Diseases, Faculty of Medicine, Ege University, Izmir, Turkey,

2Department of Internal Medicine, Nefrology Science, Ege University, Izmir, Turkey,

3Department of Internal Medicine, Immunology Science, Ege University, Izmir, Turkey,

4Konak Health District, Izmir, Turkey.

As anergy is common in patients with chronic renal failure (CRF), the use of tuberculin skin test (TST) is controversial. The- refore, determination of the factors that affect the TST reactivity would increase the diagnostic value of the test. The aim of the present study was to investigate the factors affecting TST reactivity and evaluate the relationship between T-lymphocy- te subsets and TST reactivity. We thus examined 44 patients (mean age 46.6 ± 15.6 years, 25 males, duration of CRF 5.6 ± 5.2 years), performed TST (an induration with a diameter of 5 mm or more was considered as positive) and measured T- lymphocyte subsets and biochemical parameters. Twenty-three patients were on hemodialysis, six were on peritoneal di- alysis, seven were transplant recipients, and eight were on medical treatment. Eleven patients (25%) had immunosuppres- sive treatment. Eleven patients (25%) had two, 29 patients (66%) had one, and four patients (9%) had no BCG scars. Five patients (11%) had low body mass index (BMI). T-lymphocyte subsets were as follows: CD4= 40.7 ± 7.6%, CD8= 32 ± 8.9%, CD4/CD8= 1.7 ± 2.5%, CD3= 71.4 ± 9.4%, CD19= 6.3 ± 5.1%, NK= 9.7 ± 5.9. Twenty-two patients had positive TST reactivity.

No relation was found between TST reactivity and age, gender, co-morbidity, BCG vaccination, BMI, immunosuppressive therapy, duration and treatment of CRF. Similarly, TST reactivity was not related to the biochemical parameters and T- lymphocyte subsets. These data provide that tuberculin reactivity does not seem to be associated with T-lymphocyte dysfunction and clinical features in patients with chronic renal failure.

Key Words: Chronic renal failure, tuberculin skin test, T-lymphocyte subsets, hemodialysis.

(3)

süre ve tedavisi (tıbbi tedavi, hemodiyaliz, peri- ton diyalizi, transplantasyon) ile immünsüpresif tedavi alıp almadığı kaydedilmiştir.

Olguların tümüne “Mantoux” yöntemiyle ve 0.1 mL (5 TÜ) PPD solüsyonu kullanılarak TCT yapılmıştır. Hemodiyaliz uygulanan olgularda di- yaliz için kullanılmayan ön kolun ön yüzüne, de- ri lezyonu ya da yorumu engelleyecek görünür venlerin varlığında ise bu alana en az 30 mm uzaklık bırakacak şekilde test yapılmıştır. Sonuç- lar 72 saat sonra iki araştırmacı tarafından de- ğerlendirilmiş, 5 mm ve üzeri değerler pozitif ka- bul edilmiştir. TCT yapılmadan önce, hastalar bu konuda bilgilendirilmiş ve sözlü olur alınmıştır.

Çalışmaya alınan olguların tümüne akciğer gra- fisi çekilerek, iki göğüs hastalıkları uzmanı tara- fından yorumlanmıştır. Ayrıca, tümünün üre, kreatinin, total protein ve albuminden oluşan bi- yokimyasal incelemeleri ile T-lenfosit alt grup analizleri yapılmıştır. T-lenfosit alt grup analizle- ri, İç Hastalıkları Anabilim Dalı’nın İmmünoloji Laboratuvarı’nda “Flow-Cytometry” yöntemi kullanılarak (Becton-Dickinson, BD FacsCali- bur) yapılmış ve normal değerler; CD4= %27.3- 63.8, CD8= %18.9-47.9, CD4/CD8= 0.6-3.3, CD3= %58.2-85, CD19= %7.1-23.3, natural kil- ler (NK)= %4.8-33.5 olarak alınmıştır (6).

İstatistiksel analizler için, χ2, Student’s t-test ve Fisher’s exact test kullanılmıştır. İstatistiksel an- lamlılık için p değerinin < 0.05 olması kabul edilmiştir.

BULGULAR

Çalışmaya alınan 44 olgunun; 25’i erkek olup, yaş ortalaması 46.6 ± 15.6, KBY süresi ortala- ma 5.6 ± 5.2 yıl bulunmuştur. Olguların 23 (%52.3)’ü hemodiyaliz, 8 (%18.2)’i tıbbi tedavi, 6 (%13.6)’sı periton diyalizi almakta iken, 7 (%15.9) olguya transplantasyon uygulanmıştır.

Transplantasyon olgularının; KBY süresi ortala- ma 6.4 ± 1.5 yıl, transplantasyon süresi ortala- ma 2.4 ± 1.6 yıldır. Onbir (%25) olguda immün- süpresif tedavi öyküsü vardır. Ondört (%31.8) olguda ek hastalık (yedisi kardiyovasküler has- talık, üçü diabetes mellitus, ikisi kronik obstrük- tif akciğer hastalığı, ikisi depresyon) saptanmış- tır. Dört (%9) olguda BCG skarı bulunmamış, 29

(%66) olguda bir, 11 (%25) olguda iki adet skar izlenmiştir. BKİ, 5 (%11.4) olguda 20’nin altında bulunmuştur (Tablo 1) (7).

Akciğer grafileri değerlendirildiğinde, 11 (%25) olguda apekslerde inaktif Tbc’ye ait fibrokalsifik değişiklikler gözlenmiştir. Hiçbir olguda aktif ak- ciğer Tbc’sine ait radyolojik görünüm saptan- mamıştır.

TCT, 22 (%50) olguda pozitif bulunmuştur.

TCT’yi etkileyen parametreler değerlendirildi- ğinde; yaş, cinsiyet, eşlik eden hastalık, BCG skarı, BKİ, KBY süre ve tedavisi, immünsüpresif tedavi ile TCT pozitifliği arasında ilişki saptan- mamıştır (Tablo 2).

T-lenfosit alt grup analizinde ortalama değerler;

CD4= %40.7 ± 7.6, CD8= %32 ± 8.9, CD4/CD8=

%1.7 ± 2.5, CD3= %71.4 ± 9.4 ve NK= %9.7 ± 5.9 olarak ve normal sınırlarda bulunmuştur.

CD19 değeri ortalaması ise %6.3 ± 5.1 olup, nor- mal sınırların altındadır. Çalışmaya alınan olgula- rın T-lenfosit alt grup analizleri ile TCT yanıtı ve uygulanan KBY tedavisi arasında ilişki saptan- mamıştır (Tablo 3,4). Ayrıca, biyokimyasal para- metreler ile TCT yanıtı arasında da ilişki olmadı- ğı görülmüştür (Tablo 5).

TARTIŞMA

Çalışmamızda, KBY’li olguların yarısında TCT pozitifliği bulunmuştur. TCT yanıtı ile KBY süre ve tedavisi, nütrisyon göstergeleri olan serum al-

Tablo 1. Kronik böbrek yetmezlikli olguların de- mografik özellikleri.

Cinsiyet (kadın/erkek)* 19 (%43.2)/25 (%56.8)

Yaş (yıl)** 46.6 ± 15.6

KBY süresi (yıl)** 5.6 ± 5.2 KBY tedavisi*

Tıbbi tedavi 8 (%18.2)

Hemodiyaliz 23 (%52.3)

Periton diyalizi 6 (%13.6)

Transplantasyon 7 (%15.9)

İmmünsüpresif tedavi* 11 (%25)

Ek hastalık* 14 (%31.8)

BCG skarı* 40 (%90.9)

Düşük BKİ* 5 (%11.4)

* Değerler hasta sayısı (%) olarak belirtilmiştir.

** Değerler ortalama ± standart sapma olarak gösterilmiştir.

KBY: Kronik böbrek yetmezliği, BKİ: Beden kitle indeksi.

(4)

bumin düzeyi ve BKİ, hücresel immün yanıt gös- tergeleri olan T-lenfositlerin alt grup analizleri arasında ilişki saptanmamıştır.

Diyaliz uygulanan KBY olgularında hücresel im- münitede ortaya çıkan bozukluklar ve lenfositle- rin azalmış mitojenik yanıtı, Tbc gelişme riskini artırmaktadır (8). TCT, Tbc infeksiyonunu de-

ğerlendirmede ideal bir test değildir. Üremi, makrofaj fonksiyonlarının bozulması ve polimor- fonükleer lökositlerin azalmış fagositik aktivitesi sonucunda anerjiye neden olur (9). KBY bulu- nan olgularda TCT yanıtı konusundaki bilgiler çelişkilidir. Woeltje ve arkadaşları, hemodiyaliz uygulanan olguların %32’sinde anerji saptamış- lar; anerji ile yaş, kortikosteroid dışı immünsüp- resif tedavi ve kullanılan antijenler arasında iliş- ki bulmuşlardır (2). Taşkapan ve arkadaşlarının çalışmasında ise, hemodiyaliz uygulanan 65 ol- gunun %23’ünde TCT 10 mm ve üzerinde bulun- muş; yaş, hemodiyaliz süresi ve anerji arasında anlamlı ilişki saptanmamıştır (10). Yüksek aner- ji oranlarına rağmen, TCT’nin hemodiyaliz has- talarında kullanılabilecek yararlı bir test olduğu sonucuna varılmıştır. Bir başka çalışmada; TCT pozitifliği %35, anerji ise %53 gibi yüksek oran- da saptanmış ve anerji testinin, TCT’nin negatif prediktif değerini belirlemek için yararlı olabile- ceği düşünülmüştür (11). Bizim çalışmamızda ise, %52’sini hemodiyaliz uygulananların oluş- turduğu KBY’li olguların %50’sinde TCT 5 mm ve üzerinde bulunmuştur.

TCT yanıtını yaş, immünsüpresif ilaçlar ve nüt- risyonel durum etkileyebilir. Serum albumin dü- zeyi, nütrisyonu belirlemede kullanılması kolay bir analizdir. Anerjinin, protein alımı ile ilişkili ol- duğunu vurgulayan araştırmalar bulunmaktadır (12). Çalışmamızda TCT negatif bulunan KBY olgularında total protein düzeyleri daha düşük olmakla birlikte, albumin düzeylerinin TCT pozi- tif olgularla benzer düzeyde olduğu gözlenmiştir.

Son dönem böbrek yetmezliğinde, hücresel ve humoral immünitede ortaya çıkan bozukluklar, lökosit alt grupları ve aktivasyonlarında değişik- liğe yol açar. Böylece artan inflamatuvar yük, al- bumin sentezinin baskılanması ve katabolizma- nın artması sonucu malnütrisyon görülme riski- ni de artırır (13). Çalışmamızda malnütrisyonun klinik göstergelerinden olan BKİ değerlendirilmiş ve TCT pozitif ve negatif olgular arasında fark saptanmamıştır. Benzer şekilde, Poduval ve ar- kadaşlarının çalışmasında, hemodiyaliz uygula- nan olgularda nütrisyonel göstergelerin, TCT ya- nıtını etkilemediği gösterilmiştir (11). Ayrıca, hemodiyaliz programında olan ve protein-kalori malnütrisyonu saptanan olgularda intradermal Tablo 3. KBY’li olguların T-lenfosit alt grup ana-

lizleri ile TCT yanıtlarının karşılaştırılması.

T-lenfosit TCT negatif TCT pozitif alt grupları* (n= 22) (n= 22)

CD4 (%) 40 ± 8.8 41.3 ± 6.3

CD8 (%) 29.9 ± 10.1 34.1 ± 7.1

CD4/CD8 2.1 ± 3.4 1.3 ± 0.4

CD3 (%) 70.6 ± 9.8 72.3 ± 9.1

CD19 (%) 6.9 ± 5 5.7 ± 5.1

NK (%) 8.8 ± 5.6 10.5 ± 6.3

* Değerler ortalama ± standart sapma olarak gösterilmiştir.

TCT: Tüberkülin cilt testi, KBY: Kronik böbrek yetmezliği.

Tablo 2. KBY’li olguların demografik özellikleri ile TCT yanıtlarının karşılaştırılması.

Parametreler TCT negatif TCT pozitif (n= 22) (n= 22)

Cinsiyet 12 (%54.5)/ 7 (%31.8)/

(kadın/erkek)* 10 (%45.5) 15 (%68.2) Yaş (yıl)** 43.8 ± 16.4 49.4 ± 14.6 KBY süresi (yıl)** 5.8 ± 6.6 5.3 ± 3.7 KBY tedavisi*

Tıbbi tedavi 2 (%9.1) 6 (%27.3) Hemodiyaliz 12 (%54.6) 11 (%50) Periton diyalizi 3 (%13.6) 3 (%13.6) Transplantasyon 5 (%22.7) 2 (%9.1) İmmünsüpresif 8 (%36.4) 3 (%13.6) tedavi*

Ek hastalık* 6 (%27.3) 8 (%36.4) BCG skarı* 21 (%95.5) 19 (%86.4) Düşük BKİ* 2 (%9.1) 3 (%13.6)

* Değerler hasta sayısı (%) olarak belirtilmiştir.

** Değerler ortalama ± standart sapma olarak gösterilmiştir.

KBY: Kronik böbrek yetmezliği, BKİ: Beden kitle indeksi, TCT: Tüberkülin cilt testi.

(5)

antijenlere yanıt araştırılmış ve anerji ile malnüt- risyon arasında ilişki saptanmamıştır (14).

KBY’de görülen üremi, nötrofil ve lenfositlerin apopitozisine neden olarak, lenfosit alt grupları- nın dağılımında da değişikliklere yol açmaktadır.

Deenitchina ve arkadaşları hemodiyaliz uygula- nan 129 olgunun değerlendirmesinde; lenfopeni, immün hücrelerin mutlak değerlerinde azalma, CD3+ve CD4+hücrelerin yüzdelerinde artış bu- lurken, CD4/CD8 oranı, CD8+ve NK hücre sayı- larında kontrol grubuna göre farklılık saptama- mışlardır (15). Bizim çalışmamızda CD19 oranı normal popülasyonun altında olmakla birlikte;

TCT negatif ve pozitif bulunan olgularda CD4, CD8, CD3, CD19, CD4/CD8 ve NK oranlarında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Hemodiyaliz ol- gularında TCT yanıtı ve lenfosit alt grupları ara- sındaki ilişkiyi araştıran tek çalışmada, hemodi- yaliz uygulanan 29 olguda anerji oranı %48 bu- lunmuştur (16). TCT pozitifliği ile nütrisyon gös-

tergeleri ve lenfosit alt grupları (CD3+, CD4+, CD4/CD8, HLA-DR+, CD3+, CD16+56+ hücre yüzde veya mutlak değerleri) arasında ilişki sap- tanmamıştır. TCT yanıtının lenfosit alt grup dağı- lımına göre önceden belirlenemeyeceği ve bunun TCT yanıtının in situ immün hücreler tarafından oluşturulmasına bağlı olabileceği sonucuna varıl- mıştır. Bizim çalışmamızda da farklı düzeylerde KBY olgularını içeren bir popülasyonda; CD19 oranında azalma dışında, T-lenfosit alt grupları- nın normal sınırlarda olduğu ve hiçbirinin TCT yanıtını etkilemediği gösterilmiştir.

Çalışmamızda; olguların yaklaşık yarısını, KBY olup hemodiyaliz uygulananlar oluşturmaktadır.

Diğer tedavi subgruplarında olgu sayılarının azlı- ğı, kısıtlayıcı bir faktördür. Tümünde KBY ol- makla birlikte, immünsüpresyon düzeyinin subgruplar arasında farklı olacağı düşünülmüş- tür. Ancak olgu sayılarının azlığı nedeniyle TCT yanıtını etkileyen parametreler subgruplarda ay- rı olarak değerlendirilememiştir.

Sonuç olarak, KBY bulunan olguların demogra- fik özellikleri, KBY’nin süresi ve tedavisi, nütris- yonel faktörler ve T-lenfosit alt gruplarının dağı- lımı, TCT yanıtını etkilememektedir. TCT yanıtı- nı etkileyebilecek immünolojik mekanizmaları inceleyen prospektif araştırmaların planlanması, bu konunun aydınlatılmasına yardımcı olacaktır.

Tablo 5. KBY’li olguların biyokimyasal analiz sonuçları ile TCT yanıtlarının karşılaştırılması.

Biyokimyasal TCT negatif TCT pozitif parametreler* (n= 22) (n= 22) Üre (mg/dL) 162.4 ± 80.5 137.3 ± 67 Kreatinin (mg/dL) 8.1 ± 3.7 7.1 ± 3.4 Total protein (g/dL) 6 ± 1.3 6.7 ± 1 Albumin (g/dL) 3.5 ± 0.8 3.5 ± 0.7

* Değerler ortalama ± standart sapma olarak gösterilmiştir.

TCT: Tüberkülin cilt testi.

KBY: Kronik böbrek yetmezliği.

Tablo 4. KBY’li olguların tedavi gruplarına göre T-lenfosit alt grup analizlerinin karşılaştırılması.

Tıbbi tedavi Hemodiyaliz Periton diyalizi Transplantasyon

T-lenfosit alt grupları* (n= 8) (n= 23) (n= 6) (n= 7)

CD4 (%) 41.4 ± 11.1 41.7 ± 7.6 40 ± 5.8 37.8 ± 5.9

CD8 (%) 30.1 ± 10.6 31.3 ± 9.5 33.3 ± 8.2 34.6 ± 5.5

CD4/CD8 1.3 ± 0.5 2 ± 3.3 1.3 ± 0.5 1 ± 0

CD3 (%) 73.3 ± 11.8 72.5 ± 9.2 70.8 ± 7.4 76.4 ± 9.4

CD19 (%) 7.1 ± 7.8 6.5 ± 5.2 4.8 ± 2.5 6.6 ± 3.1

NK (%) 7 ± 8.2 9.5 ± 3.7 11.3 ± 7.4 12.3 ± 9.6

* Değerler ortalama ± standart sapma olarak gösterilmiştir.

KBY: Kronik böbrek yetmezliği.

(6)

KAYNAKLAR

1. Murthy BV, Pereira BJ. A 1990s perspective of hepatitis C, human immunodeficiency virus, and tuberculosis in- fections in dialysis patients. Semin Nephrol 1997; 17:

346-63.

2. Woeltje KF, Mathew A, Rothstein M, et al. Tuberculosis infection and anergy in hemodialysis patients. Am J Kid- ney Dis 1998; 31: 848-52.

3. Simon TA, Paul S, Wartenberg D, Tokars JI. Tuberculosis in hemodialysis patients in New Jersey: A statewide study. Infect Control Hosp Epidemiol 1999; 20: 607-9.

4. Smirnoff M, Patt C, Seckler B, Adler JJ. Tuberculin and anergy skin testing of patients receiving long-term hemo- dialysis. Chest 1998; 113: 25-7.

5. Goldblum SE, Reed WP. Host defenses and immunologic alterations associated with chronic hemodialysis. Ann Intern Med 1980; 93: 597-13.

6. Reichert T, DeBruyere M, Deneys V, et al. Lymphocyte subset reference ranges in adult caucasions. Clin Immu- nol Immunopath 1991; 60: 190-208.

7. Clinical guidelines on the identification, evaluation, and treatment of overweight and obesity in adults – The Evi- dence Report. National Institutes of Health. Obes Res 1998; 2 (Suppl 6): 51S-209S.

8. Taskapan H, Utas C, Oymak FS, et al. The outcome of tu- berculosis in patients on chronic hemodialysis. Clin Nephrol 2000; 54: 134-7.

9. Wauters A, Peetermans WE, Van den Brande P, et al. The value of tuberculin skin testing in haemodialysis pati- ents. Nephrol Dial Transplant 2004; 19: 433-8.

10. Taskapan H, Oymak O, Utas C. Tuberculin and anergy skin testing in CAPD patients. Perit Dial Int 2000; 20: 807-9.

11. Poduval RD, Hammes MD. Tuberculosis screening in di- alysis patients--is the tuberculin test effective? Clin Neph- rol 2003; 59: 436-40.

12. Akiyama M, Numata A, Imagawa A. Influence of protein intake on phytohemagglutinin skin test in patients un- dergoing maintenance hemodialysis. Nippon Hinyokika Gakkai Zasshi 1989; 80: 1175-80.

13. Kaysen GA, Eiserich JP. Characteristics and effects of inf- lammation in end-stage renal disease. Semin Dial 2003;

16: 438-46.

14. Bansal VK, Popli S, Pickering J, et al. Protein-calorie mal- nutrition and cutaneous anergy in hemodialysis mainta- ined patients. Am J Clin Nutr 1980; 33: 1608-11.

15. Deenitchina SS, Ando T, Okuda S, et al. Cellular immu- nity in hemodialysis patients: A quantitative analysis of immune cell subsets by flow cytometry. Am J Nephrol 1995; 15: 57-65.

16. Yildiz A, Akkaya V, Yildiz P, et al. No relation of tubercu- lin reactivity with quantitative analysis of peripheral blo- od lymphocyte subsets in haemodialysis patients. Res- pir Med 1999; 93: 119-22.

Referanslar

Benzer Belgeler

muvacehesinde değerlendirmeye tabi tutmaktan geri durmadığını göstermektedir. Bu bağlamda Zemahşerî’nin -bu kıraatin kendisinden nakledildiği Ebû Amr’ın iyi bir

Mahmud Rus tehlikesinin art­ tığı günlerde payitahtına dostluk ve iyi münasebetler temennisıle gelen İngiliz büyük elçisine 3 tem­ muz 1829 günü

OST yan›t› pozitif olan ve olmayan K‹Ü’li hastalar›n TDT ve T- lenfosit alt grup analizleri aç›s›ndan kendi içlerinde ve kontrol grubuna karfl› yap›lan k›yaslamalar›nda

Aşıdan sonra ise aşıya yanıtsız bireylerde tIgG alt tiplerinin artmadığı, aşıya düşük ve yüksek yanıt veren olgularda ise özellikle IgG1 düzeyinde

FIRAT ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ DERGİSİ (Tıp). Fırat University Journal of Health Sciences

Although the history of Uzbekistan’s engagement with the IDB dates back to 1992 and the financing of pilot infrastructure projects, it was not until the government of

Hücreler aktive olunca, granüller hücre zarına doğru hareket ederler ve granülleri çevreleyen zar hücre zarıyla birleşerek içeriğini hedef hücreye boşaltır.. Bu

Literatürde gerek ağır kombine immün yetmezlik (AKİY) gerekse atipik AKİY tablosuna yol açan Artemis eksikliğinin moleküler mekanizması, klinik profili, Artemis ve DNA