Paleoenvironmental interpretation and findings of Pliocene-Pleistocene nannoplankton, planktic foraminifera, trace fossil in the Mut Basin AyßegŸl YILDIZ

(1)

Mut HavzasÝ Pliyosen-Pleyistosen nannoplankton, planktik foraminifera, iz fosil bulgularÝ ve paleoortam yorumu

Paleoenvironmental interpretation and findings of Pliocene-Pleistocene nannoplankton, planktic foraminifera, trace fossil in the Mut Basin AyßegŸl YILDIZ

NiÛde †niversitesi, Aksaray MŸhendislik FakŸltesi, Jeoloji MŸhendisliÛi BšlŸmŸ, 68100 AKSARAY

Vedia TOKER

Ankara †niversitesi, MŸhendislik FakŸltesi, Jeoloji MŸhendisliÛi BšlŸmŸ, 06100 TandoÛan, ANKARA

Huriye DEMÜRCAN

Maden Tetkik ve Arama Genel MŸdŸrlŸÛŸ, ANKARA

Serkan SEVÜM

Ankara †niversitesi, MŸhendislik FakŸltesi, Jeoloji MŸhendisliÛi BšlŸmŸ, 06100 TandoÛan, ANKARA

…Z

Mut HavzasÝÕnda yapÝlan bu incelemede, Kšselerli formasyonunun havza kenarÝna ait olan •škellerinin Ÿst seviye- lerinde šl•Ÿlen 3 stratigrafi kesitinden derlenen 72 šrnekte nannoplankton zonlarÝndan Reticulofenestra pseudo- umbilica (Zankliyen), Dictyococcites productus (Gelasiyen), Pseudoemiliana lacunosa ZonlarÝ, Calcidiscus ma- cintyrei, Helicosphaera sellii ve KŸ•Ÿk Gephyrocapsa Alt zonlarÝ (Gelasiyen-Kalabriyen) ile planktik foraminifer zonlarÝndan Globorotalia puncticulata (Zankliyen-Piasenziyen), Globorotalia inflata (Piasenziyen-Gelasiyen) zon- larÝ ve Globigerina calida calida Alt Zonu (Kalabriyen) tanÝmlanmÝßtÝr. Bu •alÝßmada tanÝmlanan biyozonlar ile da- ha šnceki araßtÝrmalarda havza •škellerindeki yaßÝ ge• Burdigaliyen-Langiyen olarak belirlenen Kšselerli formasyonunun yaßÝnÝn havza kenarÝnÝ temsil eden •škellerinde erken Pleyistosen (Kalabriyen)Õe kadar •ÝktÝÛÝ belirlen- mißtir.

Anahtar kelimeler: Üz fosil, Mut HavzasÝ, planktik foraminifera, Pliyosen-Pleyistosen.

ABSTRACT

In this study, carried out in the Mut Basin, Reticulofenestra pseudoumbilica (Zanklian), Dictyococcites productus (Gelasian), Pseudoemiliana lacunosa (zones), Calcidiscus macintyrei, Helicosphaera sellii and Small Gephyrocap- sa (Sub zones) (Gelasian-Kalabrian) nannoplankton zones with Globorotalia puncticulata (Zanklian-Piasenzian), Globorotalia inflata (zones) (Piasenzian-Gelasian) and Globigerina calida calida (Sub Zone) (Kalabrian) planktic foraminiferal zones were recognized in 72 samples collected from 3 measured stratigraphic sections at the upper levels of marginal deposits of the Kšselerli formation. Based on these biozones, it is found that, age of the Kšse- lerli formation has been extending to early Pleistocene (Kalabrian) at its marginal deposits. In the previous studi- es, the age of basin deposits of Kšselerli formation has been determined as late Burdigalian-Langhian.

Key words: Trace fossil, Mut Basin, planktic foraminifera, Pliocene-Pleistocene.

GÜRÜÞ

Orta ToroslarÕda yer alan Mut HavzasÝÕnÝn sÝnÝr- larÝnÝ doÛuda Ecemiß FayÝ, BatÝda Anamur, kuzeyde Sertavul paleoyŸkselimi olußturur. Üncele- me alanÝ, Mut HavzasÝÕnda 1/25000 šl•ekli Silif-

ke O31-d₂, d₃, P31-a₂paftalarÝ i•erisinde yeral- maktadÝr (Þekil 1). ‚alÝßma alanÝ ve yakÝn •ev- resinde; Blumenthal (1956, 1961), Akarsu (1960), Nieoff (1960), Bizon vd. (1974), …zer vd.

(1974), …zgŸl (1976), Gškten (1976), Ko•yiÛit (1976), DemirtaßlÝ vd. (1983), Pampal (1987),

A. YÝldÝz

(2)

Derman (1998), GŸrbŸz ve U•ar (1998), Atabey (1999) genel jeoloji; Tanar (1989), Þafak ve Gšk•en (1996), Toker vd. (1996), Nazik vd.

(1997), …zdoÛan ve Þahbaz (1999) genel jeoloji ve paleontoloji; Gedik vd. (1979) genel jeoloji ve petrol jeolojisi; TŸrkmen (1987) ise, genel jeoloji ve mŸhendislik jeolojisi konusunda •alÝß- malar yapmÝßlardÝr.

Bu •alÝßmada Kšselerli formasyonunun havza kenarÝna ait olan •škellerinin biyostratigrafisini incelemek ve •alÝßÝlan •škellerin paleoortam šzelliklerini ortaya koymak amacÝyla nannop- lanktonlar, planktik foraminiferler ve iz fosiller

•alÝßÝlmÝßtÝr. Biyostratigrafik •alÝßmalar sonu- cunda bšlgede Kšselerli formasyonunun havza kenarÝnÝ temsil eden •škellerinde Miyosen yaßlÝ seviyelerinin Ÿzerinde bugŸne kadar varlÝÛÝn- dan sšz edilmeyen Pliyosen-Pliyostosen zonla- rÝ ilk kez tanÝmlanmÝßtÝr. Daha šnceki araßtÝrma-

cÝlar tarafÝndan havza •škellerinde yapÝlan ince- lemelerde yaßÝ Burdigaliyen-Langiyen olarak belirlenen birimin yaßÝnÝn inceleme alanÝnda havza kenarÝna ait olan •škellerinde Erken Ple- yistosenÕe kadar •ÝktÝÛÝ belirlenmißtir.

MALZEME VE Y…NTEM

Bu •alÝßmanÝn malzemesini, yšrede daha šnce- ki •alÝßmalarda ge• Burdigaliyen-Langiyen zaman aralÝÛÝnÝ temsil ettikleri belirtilen Kšselerli formasyonunun havza kenarÝnÝ temsil eden •š- kellerinden šl•Ÿlen 187.5 m kalÝnlÝÛÝndaki Kar- gÝcak (Silifke P31-a₂paftasÝnda baßlangÝ• koor- dinatlarÝ X: 556.000 m, Y: 4036.500 m, Z: 250 m, bitiß koordinatlarÝ X: 567.250 m, Y: 4032.375 m, Z: 60 m), 83.33 m kalÝnlÝÛÝndaki Sarkavak (Silifke O31-d₃ paftasÝnda baßlangÝ• koordinat- larÝ X: 558.000 m, Y: 4053.375 m, Z: 400 m, bi- tiß koordinatlarÝ X: 556.625 m, Y: 4047.250 m,

KARAMAN

MUT TepebaßÝ

Ermenek

Anamur AydÝncÝk OvacÝk Silifke

AKDENÜZ

Kšselerli formasyonu Mut formasyonu Yama• molozu

0 3 km.

AßaÛÝyeßilkšy Hasanali

Aß. Kšselerli Kšselerli

Sinek Tepe (578)

SarÝkavak KayabaßÝ

Derekšy

Teke DaÛÝ HacÝahmetli

MUT

FakÝrca

1 2 3

K

Fak¥rca formasyonu Derin•ay formasyonu

Ofiyolitli Melanj AlŸvyon

…l•ŸlŸ stratigrafi kesit yerleri

KargÝcak …SK.

SarÝkavak …SK.

HacÝahmetli …SK.

1 3 2 (Kuvaterner)

(Orta-†st Miyosen)

(Orta Miyosen-Alt Pleyistosen) (Kuvaterner)

(Alt Miyosen) (Oligosen-Alt Miyosen) (†st Kretase)

0 300km K A R A D E N Ü Z

A K D E N Ü Z

ANKARA

Ünceleme alanÝ

EGE D E N Ü Z Ü

ÜRAN Bulgaristan

Yunanistan Üstanbul Rusya

Ermenistan

MUT

SURÜYE IRAK

Þekil 1. Ünceleme alanÝnÝn yer bulduru haritasÝ ve šl•ŸlŸ kesit yerleri (Gedik vd., 1979Õ den).

Figure 1. Location map and localities of the measured sections of the study area (after Gedik et al., 1979).

(3)

Z: 520 m), 27 m kalÝnlÝÛÝndaki HacÝahmetli (Si- lifke O31-d2 paftasÝnda baßlangÝ• koordinatlarÝ X: 4063.875 m, Y: 4063.125 m, Z: 2150 m, bitiß koordinatlarÝ X: 4063.575 m, Y: 4063.675 m, Z:

2350 m), stratigrafi kesitlerinden derlenen 72 šr- nek olußturmaktadÝr (bkz.Þekil 1).

Planktik foraminiferlerin bolluklarÝ, 100 g yÝkama šrneÛinde aynÝ tŸrden 1-10 nadir, 10-30 birka•, 30-60 bol, 60-100 •ok bol ßeklinde belirlenmiß- tir. Kalkerli nannoplankton tanÝmlamalarÝ i•in hazÝrlanan preparatlar Oel objektif yardÝmÝ ile Ortho-lŸx polarizan mikroskop altÝnda X1600 bŸyŸtmede incelenmißtir. Nannoplankton bol- luklarÝ Wei (1988) yšntemi kullanÝlarak saptan- mÝßtÝr. Bu yšnteme gšre, 51-200 alanda bir tŸr nadir, 11-50 alanda bir tŸr birka•, 2-10 alanda bir tŸr bol, her alanda bir veya daha •ok tŸr •ok bol olarak kabul edilmißtir.

IsÝya karßÝ duyarlÝ planktik foraminifer yŸzdeleri hesaplanÝrken; 100 g yÝkama šrneÛindeki toplam planktik foraminiferler sayÝlmÝß, toplam planktik foraminifer miktarÝ i•indeki ÝsÝya karßÝ duyarlÝ olan tŸrlerin sayÝlarÝ belirlenmiß ve bu tŸrlerin diÛerlerine gšre yŸzde olarak bolluk da- ÛÝlÝmlarÝ saptanmÝßtÝr. Nannoplanktonlarda ise, 200 alandaki toplam nannoplankton miktarÝ he- saplanmÝß, bunun i•indeki ÝsÝya karßÝ duyarlÝ tŸrlerin diÛerlerine karßÝ yŸzde olarak bolluk da- ÛÝlÝmlarÝ belirlenmißtir.

Bentik ve planktik foraminifer yŸzdeleri hesapla- nÝrken; 100 g yÝkama šrneÛindeki planktik ve bentik foraminiferler sayÝlarak % 100 kabul edil- miß, daha sonra bentik ve planktik foraminiferlerin sayÝlarÝ ayrÝ ayrÝ belirlenerek birbirlerine gšre yŸzde olarak oranlarÝ belirlenmißtir. Üz fosillerin tanÝmlamalarÝ arazide yapÝlmÝß ve gerekli gšrŸ- len yerlerden fotoÛraf •ekilmißtir.

B…LGESEL JEOLOJÜ VE STRATÜGRAFÜ Mut HavzasÝÕnÝn temelini Paleozoyik ve Meso- zoyik yaßlÝ birimler olußturmußtur. Paleozoyik;

ßeyl, kire•taßÝ ve kuvarsit, Alt-Orta Triyas; kire•- taßÝ ve ßeyl, †st Triyas; kumtaßÝ, •akÝltaßÝ ve kire•taßÝ, Jura-Kretase; dolomitik kire•taßlarÝyla temsil edilmektedir. BunlarÝn Ÿzerinde tektonik olarak yerleßmiß ofiyolitli melanj yer almaktadÝr.

Temel birimleri Ÿzerinde ise Eosen yaßlÝ filiß ve en Ÿstte Miyosen yaßlÝ •akÝltaßÝ, marn ve kire•-

taßÝ dŸzeyleri yŸzeylenmektedir (Gedik vd., 1979).

‚alÝßma alanÝnda yer alan en yaßlÝ birim, SarÝ- kavak kšyŸnŸn kuzeybatÝsÝnda gšzlenen ofiyolitli melanjdÝr. Senozoyik yaßlÝ birimler yaßlÝdan gence doÛru sÝrasÝyla; ge• Oligosen-Akitaniyen yaßlÝ FakÝrca formasyonu, Oligosen-Burdigali- yen yaßlÝ Derin•ay formasyonu, šnceki •alÝßma- larda havza ortamÝnÝ karakterize eden •škelleri- nin ge• Burdigaliyen-Langiyen yaßlÝ olduÛu belirtilen, bu incelemede ise havza kenarÝnÝ temsil eden •škellerinin yaßÝnÝn, inceleme alanÝnda Erken Pleyistosen (Kalabriyen)Õe •ÝktÝÛÝ belirlenen Kšselerli formasyonu ve bu formasyon ile yanal ve dŸßey yšnde ge•ißli olan Langiyen- Serravaliyen yaßlÝ Mut formasyonu dur (Þekil 2).

Üncelemeye konu olan birim ise Kšselerli for- masyonudur.

Kšselerli Formasyonu

Gedik vd. (1979) tarafÝndan isimlendirilen bu formasyon adÝnÝ Mut gŸneyindeki Kšselerli kš- yŸnden almÝßtÝr. Formasyonun tip yeri Mut gŸ- neyindeki Kšselerli kšyŸndedir. Bu •alÝßma i•in, Silifke P31-a₂paftasÝnda KargÝcak, Silifke O31- d₃paftasÝnda SarÝkavak, Silifke O31-d₂pafta- sÝnda HacÝahmetli yšrelerinde formasyonun Ÿst seviyelerinden Ÿ• baßvuru kesiti šl•ŸlmŸßtŸr (Þekil 3, 4 ve 5). Birim; inceleme alanÝnda Mut il•esi civarÝnda, AßaÛÝ Kšselerli, SarÝkavak, De- rekšy, ve HacÝahmetli yšrelerinde yaygÝndÝr.

Formasyonun esas litolojisi marndÝr. Miyosen

•škelimi sÝrasÝnda havza kenarlarÝnda Mut for- masyonuna ait resifal kire•taßlarÝnÝn •škelmesi- ne karßÝlÝk havza ortasÝnda Kšselerli formasyo- nunu olußturan marnlar •škelmißtir. Denizin ilerlemesine baÛlÝ olarak, formasyonun •škelme sÝ- nÝrÝ karaya doÛru ilerlemiß ve havza kenarÝ boyunca olußan resifal kire•taßlarÝnÝ aßarak šrt- mŸßtŸr. Denizin ilerlemesine ve zaman zaman da gerilemesine baÛlÝ olarak havza kenarÝnda marn ve kire•taßÝ ardalanmasÝ meydana gel- mißtir. Marnlar; havza kenarÝnda resifal kire•- taßlarÝnÝ, havza ortasÝnda ise killi kire•taßÝ bant- larÝnÝ i•ermektedir. Marnlar genellikle yeßilimsi- gri ve gri olup, yumußak ve kÝrÝlgandÝrlar. Killi kire•taßÝ bantlarÝ kapsadÝÛÝ yerlerde tabakalanma belirgindir. Kuzeyde DaÛpazarÝ ve gŸneyde Ko- nur kšyleri civarÝnda marnlar, kumtaßÝ ve •akÝl- taßÝ bantlarÝ kapsamaktadÝrlar. AyrÝca yer yer ince kšmŸr bantlarÝ da gšzlenmektedir (Gedik vd.,1979).

(4)

Bšlgede Kšselerli formasyonunun taban doka- naÛÝ Derin•ay formasyonu ile uyumlu olup, ta- vanda Mut formasyonu ile yanal ve dŸßey ge•iß- li olarak gšzlenmektedir. Formasyonun kalÝnlÝÛÝ Gedik vd. (1979) tarafÝndan 350-110 m, Tanar (1989) tarafÝndan ise 20-200 m olarak verilmiß- tir. Bu incelemede ise birimin Ÿst seviyelerinden 187.50 m kalÝnlÝÛÝnda KargÝcak šl•ŸlŸ stratigrafi kesiti, 83.30 m kalÝnlÝÛÝnda SarÝkavak šl•ŸlŸ stratigrafi kesiti ve 27 m kalÝnlÝÛÝnda HacÝahmet- li šl•ŸlŸ stratigrafi kesiti šl•ŸlmŸßtŸr (bkz. Þekil 3, 4 ve 5).

BÜYOSTRATÜGRAFÜ Nannoplankton ZonlarÝ

Ünceleme alanÝnda yapÝlan nannoplankton biyostratigrafisi •alÝßmasÝnda Raffi ve Rio (1979) BatÝ Akdeniz ve Castradori (1993) DoÛu Akde- niz zonlamalarÝ esas alÝnmÝß ve tanÝmlanan biyozonlar Martini (1971) Standart zonlarÝyla kar- ßÝlaßtÝrÝlmÝßtÝr (Þekil 6).

Reticulofenestra pseudoumbilica Zonu TanÝm : Discoaster asymetricus GartnerÕin ilk ortaya •ÝkÝßÝ ile Reticulofenestra pseudoumbili- ca (Gartner)ÕnÝn son gšrŸnŸmŸ arasÝnda •škel- miß kaya• topluluÛudur.

Yazar : Raffi ve Rio, 1979 Kategori : AßmalÝ Menzil zonu Stratigrafik dŸzey : Zankliyen

Fosil topluluÛu : Braarudosphaera bigelowii (Gran ve Braarud), Coccolithus pelagicus (Wal- lich), Helicosphaera kamptneri Hay ve Mohler, Helicosphaera sellii Bukry ve Bramlette, Reticu- lofenestra haqii Backman, Reticulofenestra pse- udoumbilica (Gartner), Sphenolithus neoabies Bukry ve Bramlette (bkz. Þekil 4).

KarßÝlaßtÝrma ve yorum : Raffi ve Rio (1979) tarafÝndan BatÝ AkdenizÕde tanÝmlanan bu biyozon, inceleme alanÝnda Kšselerli formasyonundan šl•Ÿlen SarÝkavak šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinin 27.5-50 mÕ leri arasÝndan derlenen 23-13 nolu šrneklerde saptanmÝßtÝr. Derlenen šrneklerde Discoaster asymetricus Gartner tŸrŸ tanÝmlana- madÝÛÝ i•in bu biyozonun taban sÝnÝrÝ belirlene- memißtir. AyrÝca bu biyozon i•erisinde Miyo- senÕden taßÝnmÝß olan Dictyococcites antarcti- cus Haq tŸrŸne de rastlanmÝßtÝr (bkz. Þekil 4).

Martini (1971) Standart zonlamasÝnda bu biyo- zona karßÝlÝk olarak Discoaster asymetricus (NN14) ve Reticulofenestra pseudoumbilica

FAKIRCA DERÜN‚AYK…SELERLÜ MUT FORMASYON

SERÜ MÜYOSEN PLÜYOSEN

LÜTOLOJÜ

(…L‚EKSÜZ) Killi, laminalÝ kire•taßÝ AKÜTANÜYEN KATSERRAVALÜYEN

OLIGOSEN ZANKLÜYEN

PLEYÜSTOSEN †ST BURDÜGALÜYEN LANGÜYENPÜASENZÜYEN -GELASÜYENKALABRÜYEN ALT ALT ORTA †ST ALT †ST

Konglomera, kumtaßÝ ve marn ardalanmasÝ

Marn ve kire•taßÝ ardalanmasÝ

Resifal kire•taßÝ

Þekil 2. Ünceleme alanÝnÝn genelleßtirilmiß stratigrafi kesiti (…zdoÛan ve Þahbaz, 1999Õ den de- Ûißtirilerek).

Figure 2. Generalized stratigraphic section of the in- vestigated area (modified from …zdoÛan and Þahbaz, 1999).

(5)

(NN15) zonlarÝnÝ tanÝmlamÝßtÝr (bkz. Þekil 6).

Kšselerli formasyonunun Ÿst seviyelerinde ta- nÝmlanan bu biyozon ile inceleme alanÝnda Alt Pliyosen (Zankliyen) •škellerinin varlÝÛÝ belirlen- mißtir (Þekil 7).

Dictyococcites productus Zonu TanÝm : Discoaster brouweri (Tan)Õ nin son gš- rŸnŸmŸ ile orta boyutlu GephyrocapsaÕlarÝn

(2.5-5 µm; Wells ve Okada, 1997) ilk ortaya •Ý- kÝßlarÝ sŸresince •škelmiß kaya• topluluÛudur.

Yazar : Castradori, 1993 Kategori : AßmalÝ Menzil zonu Stratigrafik dŸzey : GelasiyenÕin ŸstŸ

Fosil topluluÛu : Braarudosphaera bigelowii (Gran ve Braarud), Coccolithus pelagicus (Wal- lich), Helicosphaera kamptneri Hay ve Mohler, Helicosphaera sellii Bukry ve Bramlette, Pse- 1

2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 13a 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34

: ‚ok bol : Bol : Birka• : Nadir

SeriPLIYOSEN

* *

*

* *

*

Kat

Marn SilttaßÝ Kire•taßÝ Konglomera

Planktik foraminifer zonlar Jenkins (1978) Gneydou Atla Bolli ve Saunders (1985) D Iaccarino (1985) Adeniz rnek no. Planktonik foraminifer trler Globigerina bulloides Globigerina concinna Globigerina juvenilis Globigerina praebulloides occ Globigerina woodi connecta Globigerinoides bisphericus Globigerinoides bulloideus Globigerinoides primordius Globigerinoides trilobus imma Globigerinoides trilobus sacc Globigerinoides trilobus tril Globorotalia inflata Globorotalia obesa Globorotalia pucticulata Globorotalia tosaensis tosaen Globoquadrina dehiscens Neogloboquadrina dutertrei du Neogloboquadrina eggeri Orbulina suturalis Orbulina universa Turborotalia humilis

G. inflata G. inflata

*

G.puncticulata

G. puncticulata

187.5 m.

0 10 m

34

…rnek no.

Formasyon

33 32 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

12

K…SELERLÜ

? ? ?

Zankliyen Piasenziyen GelasiyenBerggren vd., (1995)

*

Tanm trler Globigerina brazieri Globigerina concinna Globigerina paebulloides leroy Globigerina praebulloides occl Globigerina cf. regularis Globigerina woodi connecta Globigerina woodi woodi Globigerinoides bisphericus Globigerinoides bulloideus Globorotalia obesa Globoquadrina langhiana

* *

*

* *

*

Nannoplankton trleri Coccolithus pelagicus pelagic Helicosphaera kamptneri Reticulofenestra haqii Reticulofenestra minutula

*

* *

z fosil dalm Ophiomorpha isp. Planolites isp. Skolithos isp. Fasiyes topluluuSkolithos

+ + + + + + +

+ +

+

*

Þekil 3. KargÝcak šl•ŸlŸ stratigrafi kesiti fosil kapsamÝ ve biyozonlarÝn daÛÝlÝmÝ.

Figure 3. Distribution of the fossil content and biozones in the KargÝcak measured stratigraphic section.

(6)

udoemiliana lacunosa (Kamptner), Reticulofe- nestra hagii Backman, Reticulofenestra minutu- la (Gartner), Sphenolithus grandis Haq ve Berggren, Sphenolithus neoabies Bukry ve Bramlette (bkz. Þekil 4).

KarßÝlaßtÝrma ve yorum : Castradori (1993) ta- rafÝndan DoÛu AkdenizÕde tanÝmlanan bu biyozon, inceleme alanÝnda Kšselerli formasyonundan šl•Ÿlen SarÝkavak šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinin 63.30-70.50 mÕ leri arasÝndan derlenen 8 ve 7 no.lu šrneklerde saptanmÝßtÝr. Derlenen šrnek- lerde Discoaster brouweri (Tan) tŸrŸ tanÝmlana- madÝÛÝ i•in bu biyozonun taban sÝnÝrÝ belirlene- memißtir. AyrÝca bu biyozon i•erisinde Miyo-

senÕden taßÝnmÝß olan Dictyococcites antarcti- cus Haq tŸrŸne de rastlanmÝßtÝr (bkz. Þekil 4).

Martini (1971) Standart zonlamasÝnda ve Raffi ve Rio (1979) BatÝ Akdeniz •alÝßmasÝnda bu bi- yozona karßÝlÝk olarak Discoaster brouweri (NN18) ZonuÕnu tanÝmlamÝßlardÝr (bkz. Þekil 6).

Kšselerli formasyonunun Ÿst seviyelerinde ta- nÝmlanan bu biyozon ile inceleme alanÝnda †st Pliyosen (Gelasiyen)Õ in varlÝÛÝ belirlenmißtir (bkz. Þekil 7).

Pseudoemiliana lacunosa Zonu TanÝm : Discoaster brouweri (Tan) ile Pseudo- emiliana lacunosa (Kamptner)ÕnÝn son gšrŸnŸ-

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32

G. inflata

SeriPLIYOSEN

*

G.inflata

Kat Planktik foraminifer zonlar Jenkins (1978) Gneydou Atlan Bolli ve Saunders (1985) D Iaccarino (1985) Akdeniz rnek no. Planktonik foraminifer trleri Hastigerina pelagica Hastigerina siphonifera Globigerina calida calida Globigerina nepenthes Globigerinoides ruber Globigerinoides tenellus Globigerinoides trilobus trilo Globigerinoides trilobus saccu Globorotalia acostaensis acost Globorotalia inflata Globoquadrina altispira Neogloboquadrina dutedrei dute Neogloboquadrina eggeri Orbulina universa Velapertina angulata

*

G. calida calida G.calida calida

PLEYISTOSEN

Marn SilttaßÝ Kire•taßÝ : ‚ok bol : Bol : Birka• : Nadir*

83.33 m.

10 m

…rnek no.

FormasyonK…SELERLÜ

0 31

30 25 24 22 19 18 10 9 8 7 6 2

21 1 3 5 4

17 16 11 12 13 14 15

23

26 27 28 29

32

PiasenziyenGelasiyenKalabriyen

?

? ? ? Berggren vd. (1995)Zankliyen

*

* *

Tanm trler Globigerina regularis Globigerinoides bisphericus Globigerinoides primordius Globigerina woodi connecta Globorotalia obesa Sphaeroidinellopsis disjuncta

*

* *

*

Nannoplankton zonlar Martini (1971) Standart Raffi ve Rio (1979) Bat Akden Castradori (1993) Dou Akdeniz Nannoplankton trleri Braarudosphaera bigelowii Calcidiscus macintyrei Coccolithus pelagicus Cyclicargolithus leptoporus Gephyrocapsa caribbeanica Gephyrocapsa oceanica Helicosphaera kamptneri Helicosphaera sellii Pseudoemiliana lacunosa Reticulofenestra haqii Reticulofenestra minutula Reticulofenestra pseudoumbilic Sphenolithus abies Sphenolithus grandis Sphenolithus neoabies

**

*

* *

*

* *

*

* *

*

R. pseudoumbilica

* *

*

* *

*

* * *

*

**

*

P. lacunosaR. pseudoumbilica

?

Gephyrocapsa sp.

C.macintyrei

P. lacunosa

?

*

D.productus

Tanm trler Dictyococcites antarcticus Dictyococcites heslandii

*

Chondrites isp. Gyrolithes isp. Ophiomorpha isp. Planolites isp. Skolithos isp. Thalassinoides isp.

z fosil dalm Fasiyes topluluuSkolithos

+

+ + +

+ +

*

* *

*

Þekil 4. SarÝkavak šl•ŸlŸ stratigrafi kesiti fosil kapsamÝ ve biyozonlarÝn daÛÝlÝmÝ.

Figure 4. Distribution of the fossil content and biozones in the SarÝkavak measured stratigraphic section.

(7)

mŸ arasÝnda •škelmiß kaya• topluluÛudur.

Yazar : Martini, 1971

Kategori : AßmalÝ Menzil zonu

Stratigrafik dŸzey : GelasiyenÕin ŸstŸ-Ioniyen Fosil topluluÛu : Calcidiscus macintyrei (Bukry ve Bramlette), Coccolithus pelagicus (Wallich), Cyclicargolithus leptoporus (Murray ve Black- man), Dictyococcites productus (Kamptner), Helicosphaera kamptneri Hay ve Mohler, Heli- cosphaera sellii Bukry ve Bramlette, Gephyro- capsa caribbeanica Boudreaux ve Hay, Gephy- rocapsa oceanica Kamptner, KŸ•Ÿk Gephyro- capsa (<2.5 µm; Wells ve Okada, 1997), Pon- tosphaera japonica (Takayama), Pseudoemili- ana lacunosa (Kamptner), Reticulofenestra ha- qii Backman, Reticulofenestra minutula (Gart- ner), Sphenolithus abies Deflandre (bkz. Þekil 4 ve 5).

KarßÝlaßtÝrma ve yorum : Martini (1971) Stan- dart zonlamasÝnda tanÝmlanan (NN19) bu biyozon, inceleme alanÝnda Kšselerli formasyonundan šl•Ÿlen SarÝkavak šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinin 70.50-83.30 mÕ leri arasÝndan derlenen 6-1 no.lu šrneklerde ve 27 m kalÝnlÝÛÝndaki HacÝahmetli šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinin tamamÝndan derlenen 5-1 no.lu šrneklerde tanÝmlanmÝßtÝr. AyrÝca bu biyozon i•erisinde Oligosen ve MiyosenÕden ta- ßÝnmÝß olan Cyclicargolithus abisectus (MŸller) ve Dictyococcites antarcticus Haq tŸrlerine de rastlanmÝßtÝr (bkz. Þekil 4 ve 5).

Martini (1971) standart zonlamasÝnda bu zonun tabanÝnÝ Discoaster brouweri (Tan)Õ nin son gš- rŸnŸmŸ ile belirlemißtir. Ünceleme alanÝndan der- lenen šrneklerde Discoaster brouweri (Tan) tŸrŸ tanÝmlanamadÝÛÝ i•in, •alÝßma alanÝnda bu zonun tabanÝ Castradori (1993)Õnin DoÛu Akdeniz

•alÝßmasÝnda olduÛu gibi orta GephyrocapsaÕ larÝn (2.5-5 µm; Wells ve Okada, 1997) ilk ortaya •ÝkÝßÝyla belirlenmißtir.

Bu biyozon; Raffi ve Rio (1979) tarafÝndan BatÝ AkdenizÕde tanÝmlanan Coccolithus pelagicus ZonuÕnun Ÿst seviyeleri ve Pseudoemiliana la- cunosa ZonuÕnun alt ve orta seviyelerine, Cast- radori (1993) tarafÝndan DoÛu AkdenizÕde ta- nÝmlanan Calcidiscus macintyrei, Helicosphaera sellii, Üri Gephyrocapsa, KŸ•Ÿk Gephyrocapsa zonlarÝna karßÝlÝk gelmektedir (bkz. Þekil 6). Kš- selerli formasyonunun Ÿst seviyelerinde tanÝm- lanan bu biyozon ile inceleme alanÝnda †st Pli- yosen (GelasiyenÕin ŸstŸ) ve Alt Pleyistosen (Kalabriyen)Õin varlÝÛÝ belirlenmißtir (bkz. Þekil 7).

Ünceleme alanÝnda Pseudoemiliana lacunosa ZonuÕ nun tanÝmlandÝÛÝ šrneklerin i•erdiÛi fosil topluluÛu zaman zaman Raffi ve Rio (1979) ta- rafÝndan BatÝ AkdenizÕ de, zaman zaman da Castradori (1993) tarafÝndan DoÛu AkdenizÕde aynÝ seviyede yapÝlan •alÝßmalarda tanÝmlanan

Formasyon

Marn SilttaßÝ Kire•taßÝ : ‚ok bol : Bol : Birka• : Nadir* 1

2 3 4 5

*

* *

*

C.macintyrei H.sellii

PLIYOSTOSEN

10 m

…rnek no.

K…SELERLÜ

0 4 1

2 3

5

Ghondrites isp. Ophiomorpha isp. Planolithus isp. Skolithos isp. Thalassinoides isp. Fasiyes topluluu

+ + + + +

+

+ ^Skolithos

z fosil dalm

K.

Gephyrocapsa

?

C.macintyrei

H.sellii K.Gephyrocapsa

P.lacunosa

Kalabriyen

27 m. Berggren vd. (1995)

*

Tanm trler Cyclicargolithus abisectus Dictyococcites antarcticus Seri Kat Nannoplankton zonlar Martini (1971) Standart Raffi ve Rio (1979) Bat A Castradori (1993) Dou Akd rnek no. Nannoplankton trleri Calcidiscus macintyrei Coccolithus pelagicus Cyclicargolithus leptoporu Dictyococcites productus Helicosphaera kamptneri Helicosphaera sellii Kk Gephyrocapsa Pontosphaera japonica Pseudoemiliana lacunosa Reticulofenestra haqii Reticulofenestra minutula

Þekil 5. HacÝahmetli šl•ŸlŸ stratigrafi kesiti fosil kapsamÝ ve biyozonlarÝn daÛÝlÝmÝ.

Figure 5. Distribution of the fossil content and biozones in the HacÝahmetli measured stratigraphic section.

(8)

biyozonlarla benzerlik gšstermektedir. Bu ben- zerliÛi vurgulamak amacÝyla Pseudoemiliana la- cunosa Zonu bu makalede Alt zonlara bšlŸne- rek daha ayrÝntÝlÝ olarak incelenmißtir (bkz. Þekil 6).

Calcidiscus macintyrei Alt Zonu TanÝm: Orta boyutlu GephyrocapsaÕlarÝn (2.5-5 µm; Wells ve Okada, 1997) ilk ortaya •ÝkÝßÝ ile Calcidiscus macintyrei (Bukry ve Bramlette)Õ nÝn son gšrŸnŸmŸ arasÝnda •škelmiß kaya• toplulu- Ûudur.

Yazar: Castradori, 1993 (Zon olarak tanÝmla- mÝßtÝr)

Kategori: AßmalÝ Menzil zonu

Stratigrafik dŸzey: GelasiyenÕin ŸstŸ-Kalabri- yenFosil topluluÛu: Calcidiscus macintyrei (Bukry ve Bramlette), Coccolithus pelagicus (Wallich), Cyclicargolithus leptoporus (Murray ve Black- man), Dictyococcites productus (Kamptner), Helicosphaera kamptneri Hay ve Mohler, Heli- cosphaera sellii Bukry ve Bramlette, Gephyro- capsa caribbeanica Boudreaux ve Hay, Gephy-

Berggren vd.

(1995)

Martini (1971) Standart

Raffi ve Rio (1979) BatÝ Akdeniz

Castradori (1993) DoÛu Akdeniz

Bu •alÝßma

M. yÝl Seri KatZankliyenPiasenziyenGelasiyenKalabriyenIoniyen

PLIYOSENPLEYISTOSEN

Discoaster asymetricus NN14 Reticulofenestra pseudoumbilica NN15

Discoaster surculus NN16 Discoaster pentaradiatus NN17 Discoaster brouweri NN18 Pseudoemiliana lacunosa NN19 Gephyrocapsa oceanica NN20

Emiliana huxleyi NN21

4.20 4.00 3.75 2.55 2.46 1.951.77 0.95 0.46 0.26

Emiliana huxleyi Gephyrocapsa oceanica

Pseudoemiliana lacunosa

Syracosphaera pulchra

KŸ•Ÿk Gephyrocapsa

Helicosphaera sellii Calcidiscus macintyrei

Coccolithus pelagicus

Discoaster surculus

Reticulofenestra pseudoumbilica

Discoaster tamalis Discoaster pentaradiatus Discoaster brouweri Crenalithus doronicoides

E.huxleyi P.lacunosa

KŸ•Ÿk Gephyrocapsa

H.sellii C.macinthrei G.oceanica

D.brouweri D.pentaradiatus D.tamalis P.lacunosa R.pseudoumbilica

D.asymetricus

Emiliana huxleyi Emiliana huxleyi bolluk

Gephyrocapsa oceanica Pseudoemiliana lacunosa

KŸ•Ÿk Gephyrocapsa Üri Gephyrocapsa Helicosphaera sellii Calcidiscus macintyrei

Dictyococcites productus

D.brouweri

Orta Gephyrocapsa C.macintyrei

Üri Gephyrocapsa

H.sellii

Orta Gephyrocapsa

P.lacunosa

E.huxleyi

Reticulofenestra pseudoumbilica

Calcidiscus macintyrei

Helicosphaera sellii KŸ•Ÿk Gephyrocapsa

?

R.pseudoumbilica P.lacunosa C.macintyrei H.sellii

KŸ•Ÿk Gephyrocapsa

Pseudoemiliana lacunosa

Dictyococcites productus

D.brouweri

Orta Gephyrocapsa

Þekil 6. Ünceleme alanÝnda tanÝmlanan nannoplankton biyozonlarÝn diÛer •alÝßmalarla karßÝlaßtÝrmasÝ.

Figure 6. The comparison of the determined nannoplankton biozones from the studied area with the other studi- es.

(9)

34 33 32 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17 16 15 14 13 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

12

K…SELERLÜ

Marn SilttaßÝ

Kire•taßÝ Konglomera

SERÜ KAT

MÜYOSENPLÜYOSENPLEYÜSTOSEN ZANKLÜYENPÜASENZÜYENGELASÜYEN

31 30 25 24 22 19 18 10 9 8 7 6 2

21 1 3 5 4

17 16 11 12 13 14 15

23

26 27 28 29

K…SELERLÜ

32

KALABRÜYEN

4 1

2 3

…rnek no. 5

Formasyon …rnek no.Formasyon …rnek no.FormasyonK…SELERLÜ

1

2

3

3 2

1 KargÝcak …SK

SarÝkavak …SK HacÝahmetli …SK

0 10 m

Þekil 7. Ünceleme alanÝnda Kšselerli formasyonundan šl•Ÿlen stratigrafi kesitlerinin stratigrafik konumlarÝnÝn karßÝ- laßtÝrmasÝ.

Figure 7. The comparison of position of the stratigraphic sections which are measured from the Kšselerli formati- on in the studied area.

(10)

rocapsa oceanica Kamptner, Pseudoemiliana lacunosa (Kamptner), Sphenolithus abies Def- landre (bkz. Þekil 4 ve 5).

KarßÝlaßtÝrma ve Yorum : Ünceleme alanÝnda tanÝmlanan Pseudoemiliana lacunosa ZonuÕnun alt seviyeleri fosil topluluÛu bakÝmÝndan aynÝ za- manda Castradori (1993) tarafÝndan DoÛu Ak- denizÕde tanÝmlanan Calcidiscus macintyrei Zo- nu ile benzerlik gšstermektedir. Bu yŸzden Castradori (1993) tarafÝndan DoÛu AkdenizÕde tanÝmlanan Calcidiscus macintyrei Zonu bu •a- lÝßmada Pseudoemiliana lacunosa ZonuÕnun Alt Zonu olarak ele alÝnmÝßtÝr (bkz. Þekil 6). Bu biyozon, inceleme alanÝnda Kšselerli formasyonundan šl•Ÿlen SarÝkavak šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinin 70.50-83.30 mÕ leri arasÝndan derlenen 6-1 no.lu šrneklerde ve HacÝahmetli šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinin 0-4 mÕ leri arasÝndan derlenen 5 no.lu šrnekde belirlenmißtir. AyrÝca bu zonda Oligo- senÕden taßÝnmÝß olan Cyclicargolithus abisec- tus (MŸller) tŸrŸne de rastlanmÝßtÝr (bkz. Þekil 4 ve 5).

Bu biyozon, Martini (1971) Standart zonlama- sÝnda tanÝmladÝÛÝ pseudoemiliana lacunosa (NN19) biyozonunun alt seviyelerine ve Raffi ve Rio (1979) BatÝ Akdeniz zonlamasÝnda tanÝmla- dÝÛÝ Crenalithus doronicoides ve Calcidiscus macityrei Alt zonlarÝna karßÝlÝk gelmektedir (bkz.

Þekil 6). Ünceleme alanÝnda Kšselerli formasyonunun Ÿst seviyelerinde tanÝmlanan bu Alt Zon ile Ünceleme alanÝnda †st Pliyosen (GelasiyenÕin ŸstŸ) ve Alt Pleyistosen (Kalabriyen) •škellerinin varlÝÛÝ belirlenmißtir (bkz. Þekil 7).

Helicosphaera sellii Alt Zonu

TanÝm: Calcidiscus macintyrei (Bukry ve Bram- lette) ile Helicosphaera sellii Bukry ve Bramlet- teÕnin son gšrŸnŸmleri arasÝnda •škelmiß kaya•

topluluÛudur.

Yazar: Raffi ve Rio, 1979 Kategori: AßmalÝ Menzil zonu Stratigrafik dŸzey: Kalabriyen

Fosil topluluÛu: Coccolithus pelagicus (Wal- lich), Dictyococcites productus (Kamptner), He- licosphaera kamptneri Hay ve Mohler, Helicosp- haera sellii Bukry ve Bramlette, Reticulofenestra minutula (Gartner) (bkz. Þekil 5).

KarßÝlaßtÝrma ve yorum: Ünceleme alanÝnda ta- nÝmlanan Pseudoemiliana lacunosa ZonuÕ nun orta seviyeleri fosil topluluÛu bakÝmÝndan Raffi ve Rio (1979)Õnun BatÝ Akdeniz •alÝßmasÝnda

tanÝmladÝÛÝ Helicosphaera sellii Alt Zonu ile benzerlik gšstermektedir. Bu yŸzden, Raffi ve Rio (1979) tarafÝndan BatÝ AkdenizÕde Pseudo- emiliana lacunosa ZonuÕ nun Alt Zonu olarak ta- nÝmlanan Helicosphaera sellii Zonu, bu •alÝßma- da da aynÝ ßekilde Pseudoemiliana lacunosa ZonuÕ nun Alt Zonu olarak tanÝmlanmÝßtÝr (bkz.

Þekil 6). Bu biyozon, inceleme alanÝnda Kšse- lerli formasyonundan šl•Ÿlen HacÝahmetli šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinin 4-6 mÕ leri arasÝndan derlenen 4 no.lu šrnekde belirlenmißtir. AyrÝca bu biyozon i•erisinde Oligosen ve MiyosenÕden ta- ßÝnmÝß olan Cyclicargolithus abisectus (MŸller) ve Dictyococcites antarcticus Haq tŸrlerine de rastlanmÝßtÝr (bkz. Þekil 5). Bu biyozon, Martini (1971) Standart zonlamasÝnda tanÝmladÝÛÝ Pse- udoemiliana lacunosa (NN19) ZonuÕnun orta se- viyelerine, Castradori (1993) DoÛu Akdeniz zon- lamasÝnda tanÝmladÝÛÝ Helicosphaera sellii ve iri boyutlu Gephyrocapsa zonlarÝna karßÝlÝk gel- mektedir (bkz. Þekil 6). Kšselerli formasyonunun Ÿst seviyelerinde tanÝmlanan bu Alt Zon ile inceleme alanÝnda Alt Pleyistosen (Kalabriyen)

•škellerinin varlÝÛÝ belirlenmißtir (bkz. Þekil 7).

KŸ•Ÿk Gephyrocapsa Alt Zonu TanÝm: Helicosphaera sellii Bukry ve BramletteÕ nin son gšrŸnŸmŸ ve/veya kŸ•Ÿk boyutlu GephyrocapsaÕlarÝn ortaya •ÝkÝßÝ ile son gšrŸ- nŸmleri arasÝnda •škelmiß kaya• topluluÛudur.

Yazar: Raffi ve Rio, 1979 Kategori: Menzil zonu

Stratigrafik dŸzey: Kalabriyen

Fosil topluluÛu: Coccolithus pelagicus (Wal- lich), Cyclicargolithus leptoporus (Murray ve Blackman), Dictyococcites productus (Kampt- ner), KŸ•Ÿk Gephyrocapsa (<2.5 µm; Wells ve Okada, 1997), Pontosphaera japonica (Takaya- ma), Reticulofenestra haqii Backman (bkz. Þekil 5).KarßÝlaßtÝrma ve yorum: Bu biyozon, aynÝ stratigrafik seviyede Raffi ve Rio (1979) tarafÝndan BatÝ AkdenizÕ de Pseudoemiliana lacunosa Zo- nuÕ nun Alt Zonu olarak, Castradori (1993) tara- fÝndan DoÛu AkdenizÕde Zon olarak tanÝmlan- mÝßtÝr. Ünceleme alanÝnda tanÝmlanan Pseudo- emiliana lacunosa ZonuÕ nun Ÿst seviyeleri fosil topluluÛu bakÝmÝndan bu biyozon ile benzerlik gšsterdiÛinden, bu •alÝßmada da Pseudoemili- ana lacunosa ZonuÕ nun Alt Zonu olarak deÛer- lendirilmißtir (bkz. Þekil 6). Bu Alt Zon, inceleme alanÝnda Kšselerli formasyonundan šl•Ÿlen Ha-

(11)

cÝahmetli šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinin 6-23 mÕleri arasÝndan derlenen 3-2 no.lu šrneklerde sap- tanmÝßtÝr. AyrÝca bu biyozon i•erisinde Oligo- senÕden taßÝnmÝß olan Cyclicargolithus abisec- tus (MŸller) tŸrŸ de bulunmußtur (bkz. Þekil 5).

Bu biyozon, Martini (1971)Õnin Standart zonla- masÝnda tanÝmladÝÛÝ Pseudoemiliana lacunosa (NN19) biyozonunun Ÿst seviyelerine karßÝlÝk gelmektedir (bkz. Þekil 6). Kšselerli formasyonunun Ÿst seviyelerinde tanÝmlanan bu Alt Zon ile inceleme alanÝnda Alt Pleyistosen (Kalabri- yen) •škellerinin varlÝÛÝ belirlenmißtir (bkz. Þekil 7).

Planktik foraminifer ZonlarÝ

Ünceleme alanÝnda yapÝlan planktik foraminifer biyostratigrafisi •alÝßmasÝnda Jenkins (1978) GŸneydoÛu Atlantik ile Bolli ve Saunders (1985) DŸßŸk enlemler zonlamalarÝ esas alÝnmÝß ve ta- nÝmlanan biyozonlar Iaccarino (1985) Akdeniz, Berggren vd. (1995) Subtropikal yšre zonlama- sÝyla karßÝlaßtÝrÝlmÝßtÝr.

Globorotalia puncticulata Zonu TanÝm : Globorotalia puncticulata (Deshayers) ile Globorotalia inflata (dÕOrbigny)Õnin ilk ortaya

•ÝkÝßlarÝ arasÝnda •škelmiß kaya• topluluÛudur (Þekil 8).

Berggren vd.

(1995) Jenkins (1978) GŸneydoÛu Atlantik

Bolli ve Saunders (1985) DŸßŸk Enlemlerde

Iaccarino (1985)

Akdeniz Bu •alÝßma

M. yÝl Seri KatZankliyenPiasenziyenGelasiyenKalabriyenIoniyen

PLIYOSENPLEYISTOSEN

Globorotalia puncticulata Globorotalia inflata Globorotalia truncatulinoides

4.18 3.58 0.95

G.truncatulinoides G. inflata G.puncticulata

Globorotalia truncatulinoides excelsa

Globorotalia inflata

G.truncatulinoides

Globorotalia truncatulinoides

Globorotalia fimbriata

Globigerina bermudezi

Globigerina calida calida

Globorotalia crassaformis hessi

Globorotalia crassaformis viola

Globorotalia tosaensis tosaensis

Globorotalia exilis

Globigerinoides trilobus fistulosus

Globorotalia miocenica

Globorotalia margaritae evoluta

Globorotalia margaritae margaritae

G.margaritae margaritae G.margaritae evoluta G. trilobus fistulosus G. miocenica G.truncatulinoides G.cras.hessi G.calida calida G.tum.flexu.

G.fimbriata

Globigerina cariacoensis

Globorotalia aemiliana

Globorotalia puncticulata Globorotalia puncticulata margaritae Globorotalia margaritae

G.margaritae G.puncticulata margaritae G.margaritae G.aemiliana G.inflata G.cariacoensis G.truncatulinoides excelsa

Berggren vd.

(1995) Subtropikal

Globorotalia margaritae margaritae Sphaeroidinellopsis spp. D. altispira

Globorotalia miocenica Globorotalia fistulosus

G.margaritae margaritae Sphaeroidinellopsis spp. D.altispiraG.miocenica

3.09 1.77

2.30 2.60

Globigerina calida calida

Globorotalia inflata

?

Globorotalia puncticulata

G.puncticulata G.inflata G.calida calida

G.truncatulinoides

Þekil 8. Ünceleme alanÝnda tanÝmlanan planktik foraminifer biyozonlarÝn diÛer •alÝßmalarla karßÝlaßtÝrmasÝ.

Figure 8. The comparison of the determined planktic foraminifer biozones from the studied area with the other stu- dies.

(12)

Yazar: Jenkins, 1978

Stratigrafik dŸzey: Zankliyen-Piasenziyen Fosil topluluÛu: Globigerinoides trilobus sac- culifer (Brady), Globorotalia puncticulata (Des- hayers), Neogloboquadrina dutertrei dutertrei (dÕOrbigny), Neogloboquadrina eggeri (Rhumb- ler) (bkz. Þekil 3).

KarßÝlaßtÝrma ve yorum: Jenkins (1978) tara- fÝndan GŸneydoÛu AtlantikÕde tanÝmlanan bu biyozon inceleme alanÝnda Kšselerli formasyonundan šl•Ÿlen KargÝcak šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinin 102-125 mÕ leri arasÝndan derlenen 18-14 no.lu šrneklerde saptanmÝßtÝr. AyrÝca bu biyozon i•erisinde Oligosen ve MiyosenÕden taßÝn- mÝß Globigerina brazieri Jenkins, Globigerina concinna Reuss, Globigerina woodi connecta Jenkins, Globigerina woodi woodi Jenkins, Glo- bigerinoides bisphericus Todd, Globigerinoides bulloides Crescenti, Globorotalia obesa Bollii, Globoquadrina langhiana Cita ve Gelati tŸrleri de yer almaktadÝr (bkz. Þekil 3).

Bu biyozon, Bolli ve Saunders (1985) DŸßŸk en- lemler zonlamasÝnda tanÝmladÝÛÝ Globorotalia margaritae margaritae, Globorotalia margaritae evoluta zonlarÝ ile Globorotalia miocenica Zo- nuÕna ait olan Globigerinoides trilobus fitulosus Alt ZonuÕ nu kapsamaktadÝr. Iaccarino (1985) Akdeniz •alÝßmasÝnda, aynÝ stratigrafik seviyede Globorotalia margaritae, Globorotalia puncticu- lata margaritae, Globoratalia puncticulata zonla- rÝnÝ ve Globorotalia aemiliana ZonuÕnun taban seviyelerini, Berggren vd. (1995) Subtropikal yš- re •alÝßmasÝnda ise Globorotalia margaritae margaritae, Sphaeroidinellopsis spp., D. altispi- ra zonlarÝnÝ tanÝmlamÝßlardÝr (bkz. Þekil 8). Ünce- leme alanÝnda Kšselerli formasyonunun Ÿst seviyelerinde tanÝmlanan bu biyozon ile inceleme alanÝnda Alt-Orta Pliyosen (Zankliyen-Piasenzi- yen) •škellerinin varlÝÛÝ belirlenmißtir (bkz. Þekil 7).

Globorotalia inflata Zonu

TanÝm: Globorotalia inflata (dÕOrbigny) ile Glo- borotalia truncatulinoides (dÕOrbigny) Ônin ilk or- taya •ÝkÝßlarÝ arasÝnda •škelmiß olan kaya• top- luluÛudur.

Yazar: Kennett, 1973, yeniden tanÝmlayan Jen- kins, 1975

Stratigrafik dŸzey: Piasenziyen-Gelasiyen

Fosil topluluÛu: Hastigerina siphonifera (dÕOr- bigny), Globigerina bulloides dÕOrbigny, Globi- gerina jŸvenilis Bollii, Globigerina nepenthes Todd, Globigerinoides ruber (dÕOrbigny), Globi- gerinoides trilobus sacculifer (Brady), Globigeri- noides trilobus trilobus (Reuss), Globorotalia acostaensis acostaensis Blow, Globorotalia inf- lata (dÕOrbigny), Globorotalia tosaensis tosaen- sis Takayanagi, Globoquadrina dehiscens (Chapman, Parr ve Collis), Neogloboquadrina dutertrei dutertrei (dÕOrbigny), Neogloboquadri- na eggeri (Rhumbler), Orbulina suturalis Bršnni- mann, Orbulina universa dÕOrbigny, Turborota- lia humulis (Brady), Velapertina angulata Po- pescu (bkz. Þekil 3 ve 4).

KarßÝlaßtÝrma ve yorum: Jenkins (1978) tara- fÝndan GŸneydoÛu AtlantikÕde tanÝmlanan bu biyozon inceleme alanÝnda Kšselerli formasyonundan šl•Ÿlen KargÝcak šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinin 125-187.5 mÕ leri arasÝndan derlenen 13a-1 no.lu šrneklerde ve SarÝkavak šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinin 62.5-83.33 mÕ leri arasÝndan derlenen 9-6 no.lu šrneklerde saptanmÝßtÝr. Üncelenen šr- neklerde Globorotalia truncatulinoides (dÕOr- bigny) tŸrŸne rastlanÝlamadÝÛÝndan bu zonun tavan sÝnÝrÝ belirlenememißtir. AyrÝca bu biyozon i•erisinde Oligosen ve MiyosenÕden taßÝnmÝß olan Globigerina brazieri Jenkins, Globigerina concinna Reuss, Globigerina praebulloides lero- yi Leroy, Blow ve Banner, Globigerina praebul- loides occlusa Leroy, Blow ve Banner, Globige- rina regularis dÕOrbigny, Globigerina woodi con- necta Jenkins, Globigerina woodi woodi Jen- kins, Globigerinoides bisphericus Todd, Globi- gerinoides bulloideus Crescenti, Globorotalia obesa Bollii, Globoquadrina langhiana Cita ve Gelati, Sphaeroidinellopsis disjuncta (Finlay) tŸrlerine de rastlanmÝßtÝr (bkz. Þekil 3 ve 4).

Bu biyozon ile aynÝ stratigrafik seviyede, Bolli ve Saunders (1985) DŸßŸk enlemler zonlamasÝnda Globorotalia exilis Alt Zonu ile Globorotalia tosa- ensis tosaensis ZonuÕnu, Iaccarino (1985) Ak- deniz •alÝßmasÝnda Globorotalia aemiliana Zo- nuÕ nun orta ve Ÿst seviyeleri ile Globorotalia inf- lata ZonuÕnun taban ve orta seviyelerini, Bergg- ren vd. (1995) Subtropikal yšre •alÝßmasÝnda ise Globorotalia miocenica ve Globorotalia fistu- losus zonlarÝnÝ tanÝmlamÝßlardÝr (bkz. Þekil 8).

Kšselerli formasyonunun Ÿst seviyelerinde ta- nÝmlanan bu biyozon ile inceleme alanÝnda Or- ta-†st Pliyosen (Piasenziyen-Gelasiyen) •škel- lerinin varlÝÛÝ belirlenmißtir (bkz. Þekil 7).

(13)

Globigerina calida calida Alt Zonu TanÝm: Globigerina calida calida Parker ile Glo- borotalia tumida flexuosa (Koch)Õun son gšrŸnŸ- mŸ arasÝnda •škelmiß kaya• topluluÛudur.

Yazar: Bolli ve Saunders, 1985 Kategori: AßmalÝ Menzil zonu

Stratigrafik dŸzey: Kalabriyen-Ioniyen

Fosil topluluÛu: Hastigerina pelagica (dÕOr- bigny), Globigerina calida calida Parker, Globi- gerinoides ruber (dÕOrbigny), Globigerinoides tenellus Parker, Globigerinoides trilobus saccu- lifer (Brady), Globoquadrina altispira Bolli, Ne- ogloboquadrina dutertrei dutertrei (dÕOrbigny), Neogloboquadrina eggeri (Rhumbler), Orbulina universa dÕOrbigny (bkz. Þekil 4).

KarßÝlaßtÝrma ve yorum: Bolli ve Saunders (1985) tarafÝndan DŸßŸk enlemlerde tanÝmlanan bu biyozon inceleme alanÝnda Kšselerli formasyonundan šl•Ÿlen SarÝkavak šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinin 77.5-83.30 mÕleri arasÝndan derlenen 4-1 no.lu šrneklerde tanÝmlanmÝßtÝr. Üncelenen šrneklerde Globorotalia tumida flexuosa (Koch) tŸrŸne rastlanamadÝÛÝ i•in bu biyozonun tavan sÝnÝrÝ •izilememißtir. AyrÝca bu biyozon i•erisin- de Alt-Orta MiyosenÕden taßÝnmÝß olan Globige- rina regularis dÕOrbigny ve Globigerina woodi connecta Jenkins tŸrleri de yer almaktadÝr (bkz.

Þekil 4).

Ünceleme alanÝnda tanÝmlanan bu biyozon Jen- kins (1978) GŸneydoÛu Atlantik zonlamasÝnda tanÝmladÝÛÝ Globorotalia truncatulinoides Zo- nuÕnun orta seviyelerine, Iaccarino (1985) Akde- niz •alÝßmasÝndaki Globigerina cariacoensis Zo- nuÕ nun Ÿst seviyelerine, Berggren vd. (1995) Subtropikal yšre •alÝßmasÝndaki Globorotalia truncatulinoides ZonuÕ nun orta ve Ÿst seviyele- rine karßÝlÝk gelmektedir (bkz. Þekil 8). Kšselerli formasyonunun Ÿst seviyelerinde tanÝmlanan bu biyozon ile inceleme alanÝnda Alt Pleyistosen (Kalabriyen)Õ in varlÝÛÝ belirlenmißtir (bkz. Þekil 7).

PALEOORTAM YORUMU VE SONU‚LAR Mut yšresinde yapÝlan bu •alÝßmada Kšselerli formasyonunun havza kenarÝnÝ temsil eden •š- kellerinden Ÿ• stratigrafi kesiti šl•ŸlmŸß, 72 šr- nek derlenmißtir. …rneklerden tanÝmlanan planktik foraminifer, nannoplankton tŸrleri, šr- neklerdeki planktik ve bentik foraminifer bolluk

daÛÝlÝmlarÝ ve ÝsÝya karßÝ duyarlÝ planktik foraminifer ve nannoplankton tŸrlerinin diÛerlerine gš- re yŸzde bolluk daÛÝlÝmlarÝ deÛerlendirildiÛinde aßaÛÝdaki sonu•lar elde edilmißtir:

KargÝcak šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinde; Miyosen sonunda šrneklerdeki bentik foraminifer bolluk- larÝ (%60-80) planktik foraminifer bolluklarÝna (%20-60) oranla daha fazla iken, Pliyosen ba- ßÝndan itibaren planktik foraminifer bolluklarÝ (%90-50) bentik foraminiferlere (%0-25) naza- ran artmaktadÝr. Bu durum, šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinin alÝndÝÛÝ yerde ortamÝn MiyosenÕ de Pliyo- senÕe gšre daha sÝÛ olduÛunu ve Pliyosen ba- ßÝndan itibaren ortam derinliÛinin arttÝÛÝnÝ gšs- termektedir (Þekil 9a).

SarÝkavak šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinde; PliyosenÕin ortasÝndan itibaren sonuna kadar šrneklerdeki bentik foraminifer oranÝ zaman zaman artÝp (%90-100), zaman zaman da azalÝrken (%0-15), planktik foraminifer oranlarÝ da bentik foraminiferlerin azaldÝÛÝ seviyelerde artmÝß (%90-85), arttÝÛÝ seviyelerde azalmÝßtÝr (%0-10). Pliyosen baßÝnda ise bentik foraminifer bolluklarÝ (%70- 100), planktik foraminiferlere oranla (%0-30) art- mÝßtÝr. Bu durum, SarÝkavak šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinin alÝndÝÛÝ yerde ortamÝn Pliyosen ortasÝnda ve sonunda duraylÝ olmadÝÛÝnÝ zaman zaman derinleßme ve sÝÛlaßma periyotlarÝnÝn birbirini izlediÛini, Pleyistosen baßÝndan itibaren de sÝÛ- laßtÝÛÝnÝ gšstermektedir (Þekil 9b).

Sonu• olarak, inceleme alanÝnda Miyosen sonunda sÝÛlaßma, Pliyosen baßÝnda derinleßme- nin meydana geldiÛi, Pliyosen ortasÝnda ve sonunda ortamÝn duraysÝz olduÛu, sÝÛlaßma ve de- rinleßme periyotlarÝnÝn birbirini izlediÛi, erken PleyistosenÕde ise sÝÛlaßmanÝn meydana geldi- Ûini gšzlenmektedir. AyrÝca arazide šrneklerin alÝndÝÛÝ yerlerde tanÝmlanan iz fosil topluluklarÝ Skolithos fasiyesine karßÝlÝk gelmekte, bu da •a- lÝßÝlan alandaki deniz derinliÛinin fazla olmadÝÛÝ- nÝ gšstermektedir (Seilacher, 1967) (bkz. Þekil 9a,b ve Þekil 10).

SoÛuk, serin ve sÝcak iklim deÛißmeleri farklÝ stratigrafik seviyeleri belirtmekte ve tŸrlerin fert sayÝsÝ yšnŸnden pik yaptÝÛÝ dŸzeyler, iklim dal- galanmalarÝ ile tamamen paralellik gšstermekte- dir. Nannoplankton tŸrlerinden Gephyrocapsa oceanica Kamptner, Helicosphaera sp. ve Sphenolithus sp., ÝlÝman-sÝcak tŸrleri, Coccolit-

(14)

Þekil 9. Ünceleme alanÝndan derlenen šrneklerdeki planktik ve bentik foraminifer bolluk daÛÝlÝmÝ: (a) KargÝcak šl•Ÿ- lŸ stratigrafi kesiti, (b) SarÝkavak šl•ŸlŸ stratigrafi kesiti ve (c) HacÝahmetli šl•ŸlŸ stratigrafi kesiti.

Figure 9. Distribution of planktic and benthic foraminifera abundance of the saples from studied area: (a) KargÝcak measured stratigraphic section, (b) SarÝkavak measured stratigraphic section, and (c) HacÝahmetli me- asured stratigraphic section.

hus pelagicus (Wallich), Gephyrocapsa caribbe- anica Boudreaux ve Hay, Reticulofenestra haqii Backman ve Reticulofenestra pseudoumbilica (Gartner) tŸrleri ise ÝlÝman-serin sularÝ karakterize ederler (Gartner, 1972; Okada ve Mc Intyre,

1979; Nishida, 1986; Wells ve Okada, 1997).

Planktik foraminifer tŸrlerinden Globigerinoides sacculifer (Brady) ve Globigerina calida calida Parker ÝlÝman-sÝcak tŸrleri, Globigerina bullo- ides dÕOrbigny tŸrŸ ÝlÝman-serin sularÝ, Orbulina universa dÕOrbigny ve Globorotalia inflata (dÕOr- bigny) tŸrŸ ise ge•iß sularÝnÝ karakterize ederler (Tolderlund ve BŽ, 1971).

…rneklerdeki ÝsÝya karßÝ duyarlÝ planktik foraminifer ve nannoplankton tŸrlerinin diÛerlerine gš- re yŸzde bolluk daÛÝlÝmlarÝ incelenmißtir:

KargÝcak šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinde; Pliyosen baßÝnda ÝlÝman-sÝcak planktik foraminifer (%20- 40) ve nannoplankton (%30-35), tŸrleri bol iken, Pliyosen ortalarÝna doÛru zaman zaman ÝlÝman- serin planktik foraminifer (%15) ve nannoplankton (%55-70) tŸrleri bollaßÝrken, zaman zaman da ÝlÝman-sÝcak nannoplankton (%40-65) tŸrleri artmÝßtÝr. Bu verilere gšre, KargÝcak šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinin alÝndÝÛÝ yerde deniz yŸzey suyu Pliyosen baßÝnda ÝlÝman-sÝcak karakterde iken, Pliyosen ortalarÝna doÛru zaman zaman ÝsÝn- mÝß, zaman zaman da soÛumußtur denebilir (Þekil 11a).

Karasal kÝrmÝzÝ tabakalar

Scoyenia fasiyesi

Skolithos ve Glossifungites fasiyesi

Cruziana fasiyesi

Zoophycos

fasiyesi Nereites fasiyesi

TŸrbiditler SalÝnÝm dalgalarÝ

Þekil 10. Ünceleme alanÝnda Kšselerli formasyonunun Ÿst seviyelerinde tanÝmlanan iz fosil toplu- luklarÝ (Scolithos fasiyesi) temsil ettiÛi depo- lanma ortamÝ (Seilacher, 1967Õden).

Figure 10. Depositing environment which is repre- sented from trace fossil assemblages (Sco- lithos facies) determined from upper levels of the Kšselerli formation in the studied area (after Seilacher, 1967).

(15)

SarÝkavak šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinde; Pliyosen ortalarÝnda ÝlÝman-serin nannoplankton tŸrleri bol (%45-65) iken, Pliyosen sonlarÝnda ÝlÝman- sÝcak nannoplankton tŸrleri (%70-90) •oÛalmak- tadÝrlar. Pleyistosen baßÝnda da yine ÝlÝman-sÝ- cak planktik foraminifer (%30-35) ve nannoplankton (%40) tŸrleri sayÝca artmaktadÝrlar. Bu verilere gšre, SarÝkavak šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinin alÝndÝÛÝ yerde deniz yŸzey suyu ÝsÝsÝ Pliyo- sen ortalarÝnda ÝlÝman-serin karakterde iken, Pli- yosenÕin sonunda ve erken PleyistosenÕde ÝlÝ- man-sÝcak karakter kazanmÝßtÝr (Þekil 11b).

HacÝahmetli šl•ŸlŸ stratigrafi kesitinde; erken Pleyistosen boyunca ÝlÝman-sÝcak nannoplankton (27-50) tŸrleri diÛerlerine gšre bollaßmÝßtÝr.

Bu verilere gšre, HacÝahmetli šl•ŸlŸ stratigrafi

kesitinin alÝndÝÛÝ yerde deniz yŸzey suyu erken Pleyistosen boyunca ÝlÝman-sÝcak karakterdedir denebilir (Þekil 11c).

Sonu• olarak, inceleme alanÝnda deniz yŸzey suyu Pliyosen baßÝnda ÝlÝman-sÝcak karakterde iken, Pliyosen ortalarÝnda ÝlÝman-serin ve ÝlÝman sÝcak periyotlar birbirini takip etmißtir. Pliyosen sonunda ve erken Pleyistosen boyunca da ÝlÝ- man-sÝcak karakter kazanmÝß olduÛu sšylenebi- lir (bkz. Þekil11a-c).

Ünceleme alanÝnda Kšselerli formasyonundan alÝnan šrneklerin basenin kenar kÝsÝmlarÝndan derlenmesi, a•Ýk denize has olan ve bazÝ zon sÝ- nÝrlarÝnÝ belirleyen nannoplankton ve planktik foraminifer tŸrlerinin tanÝmlanamamasÝna neden olmußtur.

Þekil 11. Ünceleme alanÝndan derlenen šrneklerdeki ÝsÝyakarßÝ duyarlÝ planktik foraminifer ve nannoplankton tŸrle- rinin bolluk daÛÝlÝmÝ: (a) KargÝcak šl•ŸlŸ stratigrafi kesiti, (b) SarÝkavak šl•ŸlŸ stratigrafi kesiti ve (c) Ha- cÝahmetli šl•ŸlŸ stratigrafi kesiti.

Figure 11. Distribution of temperature-sensitive species abundance of the saples from studied area: (a) KargÝcak measured stratigraphic section, (b) SarÝkavak measured stratigraphic section, and (c) HacÝahmetli me- asured stratigraphic section.