1
TSE
Tehlikeli Madde ve Kombine Taşımacılık Müdürlüğü
TORBALAR (5H,5L,5M) İÇİN TASARIM ONAY SÜRECİ
Bu belge, tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan fiber levha torbalar (5H, 5L, 5M) için tasarım onay süreçlerini ortaya koymaktadır.
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ ... 3
Tanımlar ... 3
İlgili Standartlar ... 3
KAPSAM ... 4
Ambalaj Tipleri, Ebatları ve Özellikler ... 4
Torbaların Malzemesi İçin Asgari Malzeme Uyumlulukları ... 5
Üretim Esnasında Takibi Yapılacak Olan Kriterler ... 6
Katı Malzemeler Taşıyacak Torbalar için Performans Doğrulama ... 6
Torbalar için Üretim Esnasında Malzeme Özellikleri ve Performans Doğrulama ve Test Sıklığı ... 7
UYGULAMA ... 7
SÜREÇ ... 8
Başvuru Dokümanları ... 9
Üretim Denetimi ... 11
İŞARETLEME ... 13
KAYITLAR VE DOKÜMANTASYON ... 13
ÜCRETLENDİRME ... 13
GİRİŞ
Tehlikeli Madde ve Kombine Taşımacılık alanlarında yapılan düzenlemelere adaptasyon sürecinde olan ülkemizin; ihtiyaç duyduğu tasarım onay ve sertifikalandırma işlemlerine yönelik hazırlanmış olan bu doküman ile TSE Tehlikeli Madde ve Kombine Taşımacılık Müdürlüğü’ne yapılacak başvurular ve başvurularda izlenecek sürecin üreticilerimize açıklanması amaçlanmıştır.
Bu belge, ADR/ADN/RID yönetmeliği bölüm 6.1 kapsamında yer alan, Sınıf 2 ambalajları (aerosoller de dahil olmak üzere nesneler için kullanılan büyük ambalajlar dışındaki), Sınıf 6.2 ambalajları (BM No. 3291 türü klinik atıklar için kullanılan büyük ambalajlar dışındaki) ve radyoaktif malzeme içeren Sınıf 7 ambalajları hariç, tehlikeli madde taşımacılığında kullanılan alan uygun plastik malzemeden, kumaştan ve kağıttan mamul torbalar (5H, 5L, 5M) için tasarım onayı süreçlerini ortaya koymaktadır. Tasarım onayı olarak da tanımlanan, prototip ürünlerde yapılacak deneyler belirtildiği gibi; seri üretim esnasında performans doğrulama/tasarım doğrulama testleri ve bu testlerin sıklıkları gösterilmiştir.
TABLO 1-TANIMLAR
TANIM AÇIKLAMA
Örme Plastik Torbalar 5H1,5H2,5H3 Uygun plastik malzemeden iç astarsız veya kaplamasız,toz geçirmez ve suya dayanıklı şekilde mamul edilmiş örme plastik torba
Plastik İnce Torbalar 5H4: Uygun plastik malzemeden mamul edilmiş plastik ince torba
Kağıt Torbalar 5M:Uygun kağıt malzemeden çok katmanlı ve su geçirmez şekilde mamul edilmiş kağıt torba
Kumaş Torbalar 5L1:Uygun kumaş malzemeden iç astarsız veya
kaplamasız, toz geçirmez, su geçirmez şekilde mamul edilmiş kumaş torba
TABLO 2 –İLGİLİ STANDARTLAR
KAPSAM
• Bu belge kapsamında verilen bilgiler Tablo 3’de açıklanan ebat ve özelliklerdeki ambalajlar için uygulanacak malzeme ve performans testlerini ilgilendirmektedir.
Ambalajların asgari malzeme uyumlulukları Tablo 4’te verilmiştir.
• Tablo 5ve 6’da üretim esnasında takibi yapılacak olan kriterler verilmiştir.
• Tablo 7’ de katı malzemeler taşıyacak torbalar için performans doğrulama kriterleri verilmiştir.
• Tablo 8’de torbalar için üretim esnasında malzeme özellikleri ve performans doğrulama ve test sıklığı verilmiştir.
Firmalar ürettikleri ürünün tasarım, yapım, prototip testleri ve ilk muayenelerini ilgili sözleşmenin yapım kriterlerine ve standartlarına göre yapacaklar ve bu kriterleri/standartları başvuru sırasında belirtecektir.
TABLO 3- AMBALAJ TİPLERİ, EBATLARI VE ÖZELLİKLERİ
STANDART NUMARASI/TARİHİ AÇIKLAMA
TSE EN ISO 16106: 2006-10 Packaging-Transport packages for Dangerous Goods- Dangerous goods packagings, intermediate bulk containers (IBCs) and large packagings-Guidelines for the application of ISO 9001
TS EN ISO 16104:2007-12 Ambalajlama- Tehlikeli maddelerin taşınmasında kullanılan ambalajlar – Deney Metotları
TİPİ EBAT VE ÖZELLİKLER
5H1 Uygun plastik malzemeden mamul, azami net kütlesi
50 kg olan, iç astarsız veya kaplamasız torba
5H2 Uygun plastik malzemeden mamul, azami net kütlesi
50 kg olan, toz geçirmez torba
5H3 Uygun plastik malzemeden mamul, azami net kütlesi
50 kg olan, suya dayanıklı torba
TABLO 4- AMBALAJLARIN MALZEMESİ İÇİN ASGARİ MALZEME UYUMLULUKLARI
5H4 5H4: Uygun plastik malzemeden mamul edilmiş
plastik ince torba
5L1 Uygun kumaş malzemeden iç astarsız veya
kaplamasız, şekilde mamul edilmiş kumaş torba
5L2 Uygun kumaş malzemeden toz geçirmez şekilde
mamul edilmiş kumaş torba
5L3 Uygun kumaş malzemeden su geçirmez şekilde
mamul edilmiş kumaş torba
5M1 Uygun kağıt malzemeden , çok katmanlı şekilde mamul
edilmiş kağıt torba
5M2 Uygun kağıt malzemeden , çok katmanlı şekilde mamul
edilmiş kağıt torba çok katmanlı, su geçirmez şekilde mamul edilmiş kağıt torba
MALZEME KRİTERLER
Plastik (granül/toz) Erime akış hızı
Yoğunluk
Plastik (film) Kalınlık veya birim ağırlık
Erime akış hızı
Çekme dayanımı ve uzama
Kağıt(torbalar için) Baz ağırlığı
Çekme mukavemeti ve uzama Çekme enerji emilimi
Örme kumaş Baz ağırlığı
Çözgü ve alan başına atkı sayısı Kırılma mukavemeti ve uzama
TABLO 5- ÜRETİM ESNASINDATAKİBİ YAPILACAK OLAN KRİTERLER
TABLO 6-ÜRETİM ESNASINDATAKİBİ YAPILACAK OLAN KRİTERLER
TABLO 7- KATI MALZEMELER TAŞIYACAK TORBALAR İÇİN PERFORMANS DOĞRULAMA
TABLO 8- TORBALAR İÇİN ÜRETİM ESNASINDA MALZEME ÖZELLİKLERİ VE PERFORMANS DOĞRULAMA VE TEST SIKLIĞI
AMBALAJ TİPİ KRİTERLER
Torbalar Dikiş
Yapıştırma
Doldurma düzeneği/boşaltma/kaldırma aletleri
AMBALAJ TİPİ KRİTERLER
Torbalar Boyutlar
Dikişlerin ve birleştirmelerin görünümü
AMBALAJ TİPİ PERFORMANS DOĞRULAMA KRİTERİ
Torbalar Düşürme Testi
KRİTERLER ÜRETİM ESNASINDA TASARIM VE PERFORMANS
DOĞRULAMA İÇİN TEST SIKLIĞI
Boyutlar Her vardiyada 2 kez
Dikişlerin ve birleştirmelerin görünümü
Her vardiyada 2 kez Düşürme Testi (-18°C) Her parti başına 3 adet
UYGULAMA
TSE Ulaşım ve Lojistik Sistemleri Merkezi Başkanlığı tarafından, ambalajlar için aşağıdaki akış şemasında belirtilen süreç uygulanarak Tasarım Onayı , Üretim Yeri Uygunluk ve İlk Üretim Muayenesi belgeleri düzenlenmektedir. Başvurular web sitesi üzerinden alınmaktadır (www.tse.org.tr).
SÜREÇ
TASARIM ONAYI İÇİN BAŞVURU
BAŞVURU DÖKÜMANLARININ LinkELEKTRONİK VE BASILI DOKÜMAN
OLARAK TMKT MÜDÜRLÜĞÜNE ULAŞTIRILMASI
UYGUN DEĞİL EKSİKLİĞİN BAŞVURU
SAHİBİNE İLETİLMESİ DOKÜMAN
İNCELEMESİ
UYGUN
UYGUNDEĞİL
BAŞVURU DOSYASININ TEKNİK YETERLİLİĞİNİN
UYGUN UYGUN
DEĞİL TESPİT EDİLEN
UYGUNSUZLUĞUN BAŞVURU SAHİBİNE
İLETİLMESİ
SAHA DENETİMİ
UYGUN UYGUN
DEĞİL DEĞERLENDİRME VE RAPORLAMA
SAHA DENETİMİ
İLK MUAYENE PROTOTİP ÜZERİNDE TANIMLANAN
DENEYLERİN ONAYLANMIŞ LABORATUVARLARDA YAPILMASI PROTOTİP ÜZERİNDE TANIMLANAN
DENEYLERİN FİRMADA YAPILMASI
TESPİT EDİLEN UYGUNSUZLUĞUN
BAŞVURU SAHİBİNE İLETİLMESİ
UYGUN DEĞİL
UYGUN DENEY VE İNCELEME
SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
TASARIM ONAY BELGESİ DÜZENLENMESİ ÜRETİM VE ÜRETİM YERİ
ONAY BELGESİ DÜZENLENMESİ
UYGUN
BAŞVURU DÖKÜMANLARI
Üretici firmalar, aşağıdaki belgelere sahip olmalı, başvuru sırasında web sitesine yüklemeli ve ıslak imzalı hallerini TSE’ ye ulaştırmalıdır.
AMBALAJLAR İÇİN BAŞVURUDA İSTENEN DOKÜMANLAR
TS EN ISO 16106 standardına uygun bir kalite yönetim sistemi belgesi
Firma bünyesinde yapılabilen deneylerin listesi (bkz. Ambalaj Tasarım Onay Süreç Dokümanları)
Tasarım ve üretim için kullanılan standartların listesi
Tüm varyasyonlar dahil olmak üzere ambalaj tanımı
ADR, RID, ADN, IATA, IMDG, ICAO yönetmelikleri doğrultusunda Bölüm 3.2 Tablo A’nın ilgili sütununa göre talimatlar veya ürüne özel olarak taşınan tehlikeli malların listesi
Tasarım Dosyaları CAD, STP,VDA ve LGES formatlarından herhangi birinde teslim edilecektir.
Genel montaj çizimi veya çizimleri
Hesaplamalar için kullanılan boyutlar; ürünün, contaların/sızdırmazlık elemanlarının/kapakların boyutları; uygunluğu doğrulamak için gerekli işaretlemeler ve/veya etiketlemeler dahil ayrıntılı çizimler Hesaplama notları ve sonuçları (azami net kütle, kapasite, dolum miktarı hesapları)
Her parça, alt parça, astar, hizmet ve yapısal teçhizat (contalar/sızdırmazlık elemanları/kapaklar) için üretimde kullanılan standartta istenilen malzemelerin ve eşdeğer malzeme niteliklerinin listesi veya ADR'ye uygunluğu gösteren eşdeğer beyan
Kalıcı olarak bir araya getirme işleminin onaylanmış niteliği (Kaynak Prosedürü Şartnamesi (WPS), Kaynak Yöntem Testleri( PQR )).
ÜRETİM DENETİMİ
Isıl işlemin (işlemlerin) tanımı
Tip onayı ve üretim için standartlarda veya ilgili uluslararası sözleşmelerde listelenen tüm ilgili testlerin prosedürleri, tanımlar ve kayıtları
İmalat akış şeması (hangi aşamadan sonra ilgili hangi testlerin yapılacağı bu kısımda bildirilecektir)
Kalite planı (organizasyon şeması, kuruluş içi yetkilendirmeler, ilgili prosedürlere atıflar bu kısımda bildirilecektir) ve üretim aşamasında kullanılan parti büyüklüğü tanımı
Tüm Başvuru sahiplerince onaylı imza sirküleri getirilecektir.
Marka tescil belgesi ya da Müracaat ettiğine dair belge
Kuruluşun tüzel kişiliğini gösterir belgeler.(Ticari sicil kaydı, oda sicil kaydı gibi)
Başvuru sahibi adına imza atmaya yetkili kişi tarafından onaylanmış sözleşme
ÜRETİM DENETİMİ
Üretim denetiminde başvurulan tasarım tipi için firmanın yapabilirliği;
- Üretim Kayıtları, - Testlerin raporları, - Isıl işlem kayıtları, - Kalibrasyon kayıtları, - Kalite sisteminin, - Firma teknik altyapısı, - İlk muayene testleri
İncelenmesi yoluyla denetlenecektir.
Kalite denetimi:
TSE, başvuru sahibinin kalite sistemini idame ettiğinden ve kalite sistemini uyguladığından emin olmak için yetki süresi boyunca periyodik denetimler yapabilir. Aşağıdaki hükümlere uyulmalıdır:
• 12 aylık bir süre zarfında asgari iki denetim yapılır;
• Muayene Kurumu ek ziyaretler, eğitimler, teknik değişiklikler, kalite sisteminde değişiklikler isteyebilir; başvuru sahibi tarafından yapılan muayenelerde ve testlerde sınırlamalar veya yasaklamalar uygulayabilir.
• Muayene Kurumu, kalite sistemindeki değişiklikleri değerlendirir ve değiştirilen kalite sisteminin ilk denetim zorunluluklarını karşılayıp karşılamayacağına veya tam bir değerlendirmenin gerekli olup olmadığına karar verir;
• Muayene kurumunun denetçileri, kalite sistemi dahilindeki ürünün uygunluk değerlendirmesini yürütecek yetkinliktedir;
• Muayene Kurumu başvuru sahibine bir ziyaret veya denetim raporu verir ve bir test yapılmışsa bir test raporu verir.
İlgili zorunluluklara uyulmaması durumunda, muayene kurumu düzeltici önlemlerin alındığından emin olur. Düzeltici önlemler belirlenen süre içinde alınmazsa, muayene kurumu kurum içi muayene hizmetinin faaliyetlerine devam etmesi için gerekli izni askıya alır veya iptal eder. Askıya alma veya iptal etme işlemi, ilgili bildirim TSE’ye iletilir. Muayene kurumunun aldığı kararın nedenleri ile ilgili ayrıntılı bilgiyi içeren bir rapor başvuru sahibine verilir.
İmalatçının Kalite Sistemi
Kalite sistemi üreticinin benimsediği tüm unsurları, gereksinimleri ve hükümleri içermelidir.Bu sistem, yazılı politikalar, prosedürler ve talimatlar şeklinde sistemli ve düzenli olarak belgelendirilmelidir.Özellikle aşağıda belirtilen hususların yeterli açıklamaları yer almalıdır:
• Organizasyonel yapı, personelin tasarım ve ürün kalitesi bakımından sorumlulukları;
• Basınçlı kapların tasarımı esnasında kullanılacak tasarım kontrolü ve tasarım doğrulama teknikleri, süreçler kapların tasarımı sırasında izlenecek prosedürler;
• Basınçlı kapla ilgili olarak başvurulacak üretim, kalite kontrol, kalite güvence ve süreç işlem talimatları;
• Muayene raporları, test verileri ve kalibrasyon verileri gibi kalite kayıtları;
• Kalite sisteminin verimli çalışmasını sağlamak üzere yönetim incelemeleri;
• Müşteri gereksinimlerinin nasıl karşılandığını açıklayan süreç;
İŞARETLEME
İşaret, ambalajların başarıyla test edilmiş bir tasarım tipine tekabül ettiğini ve sertifikada anılan zorunlulukları karşıladığını ifade etmektedir. Uluslararası anlaşmalara uygun imal edilen ve kullanımı amaçlanan her bir ambalaj kalıcı, okunaklı ve kolayca görülen bir yere yerleştirilmiş olan bir işaret taşımalıdır.
KAYITLAR VE DOKÜMANTASYON
Üretici veya başvuru sahibi tip onayı için teknik belgeler dahil, tasarım tipi onay sertifikalarınıve uygunluk sertifikalarını muhafaza eder. Tasarım geçerlilik süresi 5 yıl olup, tasarıma ait kayıtların saklama süresi 10 yıldır.
ÜCRETLENDİRME
Ücretlendirmede başvuru işlemleri, tasarım ön değerlendirme aşaması ve Birleşmiş Milletler Numarası Kayıt Ücreti peşin alınmaktadır. Saha denetimi, üretim yeri incelemesi ve varsa prototip üzerinde gerçekleştirilecek deneyler, deney sonuçlarının tasarım şartlarına göre değerlendirilmesi ve raporlama ile onay sertifikası düzenleme aşamalarına yönelik ücretleri kapsamaktadır.
Tasarımı yapılan her bir ambalaj veya kaba yönelik gerçekleştirilecek deneyler ve süreçlerdeki faklılıklar nedeniyle; ücret hesaplaması ayrı ayrı yapılarak üreticiye bilgi verilecektir.
• Belgelerin ve revizyonlarının kontrolüne ilişkin süreç;
• Uygun olmayan basınçlı kapların, satın alınan aksamların, ara ve nihai malzemelerin kontrol yöntemleri ve İlgili personel için eğitim programları ve kalifikasyon prosedürleri.
Kalite sisteminin idame edilmesi
Üretici, kalite sistemini idame ederek yeterli ve etkili sürdürülmesini sağlamalıdır. Üretici kalite sistemini onaylayan TSE’yi planlanan her türlü değişiklik hakkında bilgilendirmelidir. Değiştirilecek kalite sisteminin ilgili hükümleri karşılayıp karşılamadığının belirlenmesi amacıyla önerilen değişiklikler değerlendirilmelidir.
