end2012 ergonomi
5. HAFTA
UYGULAMALAR
Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi
Endüstri Mühendisliği Bölümü
İlke 1: Nötral Duruşun Korunması
ERGONOMİ İLKELERİ
Hareket Terimleri
Açısal Hareketler:
Açısal hareketlerin kombinasyonu dairesel bir hareket sağlar. Buna da circumduction adı verilir.
• Flexion (bükme, bükülme): Herhangi bir uzvu sagittal planda bükme işlemidir.
• Extention (germe, gerilme): Bükülü olan uzvun tekrar gerilmesidir.
• Abduction (uzaklaştırma): Herhangi bir uzvun koronal planda orta hattan uzaklaştırılmasıdır.
• Adduction (yaklaştırma): Uzaklaştırılan uzvun tekrar orta hatta yaklaştırılmasıdır.
Rotasyon Hareketleri:
• Pronasyon: Önkolun içe döndürülmesi, avuç içinin arkaya bakması
• Supinasyon: Önkolun dışa döndürülmesi, su içme pozisyonu, avuç içinin öne bakması
• Elevation: Yukarı doğru kaldırma
• Depression: Aşağı doğru bastırma
Yön ve Yer Terimleri:
• Dexter: sağ / Sinister: sol
• Anterior: ön, önde / Posterior: arka
• İntermedius: iki oluşumun arasında / Dorsalis: sırtta
• Sagittalis: oksal, ok / Transversalis: enine
• Medialis: iç yan / Lateralis: dış yan
• Verticalis: düşey / Horizontalis: yatay
• Superior: üst, üstte / İnferior: alt, altta
• Superficialis: yüzeysel / Medius: orta
• Centralis: merkezi / Peripheralis: çevre
• İnternalis: iç / Externalis: dış
• Proximalis: merkezi / Distalis: merkezden uzak
• Apex: tepe / Basis: taban
• Contralateralis: karşı taraf
Boynun kontrolü: Boyun, S’nin bir parçasıdır;
ağrıyı ve gerginliği gidermek için nötr bir konumda tutulması gerekir.
• Ekipman, kişinin boyun duruşuna uyacak şekilde taşınır veya ayarlanır; monitör, göz hizasına göre ayarlanır.
Dirsek kontrolü: Dirseklerin vücuda yakın konumda durması esastır.
• Örneğin, ayarlanabilir klavye kullanmak, oturma halinde sandalye yüksekliğini ayarlamak, ayakta ayak altlığı kullanmak dirsek kontrolüne katkı sağlar.
Doğru ve yanlış dirsek duruşları
Nötral bilekler: Bileğin nötral duruşunu sağlamak için fare ile masa kenarı arasında bilek uzunluğuna uygun bir mesafe bırakılarak farenin daha fazla çalışma alanına sürülmesi gerekebilir.
Doğru ve yanlış bilek duruşları
Doğru ve yanlış omuz duruşları
Nötr ve garip sırt duruşları
• Sürekli dönüşler omurgada zorlanmalara yol açacaktır; mümkünse çalışma noktası değiştirilmelidir.
• Doğal duruşu korumak için yükleme noktası kişinin ölçülerine göre ayarlanmalıdır; bunun için ayarlanabilir sehpalar kullanılabilir.
• Mümkün olmayan durumlar için ise değişik çözümler izlenebilir.
– Önemli olan nokta işyerinizin kişilere uygun hale getirilmesidir.
• Ters «V tipi» duruşlar ise daha kötü sonuçlara sebep olabilir.
• Doğru yükseklikte çalıştığınızda kendinizi garantiye alırsınız.
• Genel kural, işinizin çoğunun dirsek yüksekliğinde yapılabilmesidir.
Uygun Yükseklikte Çalış
Hassas işler ve ağır işler istisnalar olarak karşımıza çıkabilir.
Ağır işler sabit pozisyonu sağlamak için daha aşağıda, hassas işler ise dikkati toplamak için daha yukarıda yapılabilir.
– Taşımak veya hareket için ağır olan eşyalar varsa yardım istenmelidir.
– Daha küçük parçalara bölünebilecek eşyalar, parça parça taşınmalıdır.
– Süre genellikle önemlidir; ancak, süreyi azaltmak için ağır taşımanın bedeli de ağır olabilir.
– Konfor bölgesinde çalışmanın bir esası da her şeyin kolay erişilebilir yerde bulundurulmasıdır.
– Düzenli olarak kullandığınız öğeleri veya sahip olduğunuz hayatı kolaylaştıran şeyleri tanımlayın.
– Duyularınızı birlikte kullanın. Çok uzun süre çok fazla uğraşmaya kalkışırsanız incinirsiniz.
Her şeyi kolay ulaşılabilecek şekilde yerleştir
• Dizüstü bilgisayarınızın yanında en çok kullandığınız kalemler, telefon, yapışkan notlar vb.
olabilir; gün boyu kullanılan elemanlar daima kol mesafesi içinde olmalıdır.
• Baş hizası üzerinde çalışmak için harcadığınız zamanı en aza indirin (Yorulma ve yaralanma riski).
• Nötr pozisyonda kalın (güç bölgesinde kalma verimli ve en az zarar görme ihtimali).
– Parçaları toprak seviyesinden kaldırırsanız dizlerinizi aşağıya doğru bükün ve vücudunuzu zemine indirin - asla beli içe bükmeyin, bu sizi tehlike bölgesine sokar.
Mekanik Yardım Kullanın
– Mümkünse kendinizi işinize vermek için bir tabure, merdiven veya otomatik asansör kullanın ve olabildiğince yüke/işe yakın durun.
– Uygun yükseklikte çalışma yapmak için çalışma düzlemini mekanik bir kaldırma cihazı (forklift, ayarlanabilir çalışma masası, vb.) kullanarak zeminden kaldırın.
– Mümkünse elinizin uzanma ve bükülmesini en aza indirecek el aletleri kullanın.
Yorgunluğu ve Statik Yükü En Aza İndir
Uygun Yükseklikte Çalış
Zemin veya çalışma alanının ayarlanabilir olması kişinin fizyolojik özelliklerinin işe uygunluğunun sağlanmasında kullanılır.
Hareket edin
Tekrarlama, kuvvet ve garip duruşları azaltacak çalışmalar yapılmalıdır.
Kaslar yüklenmeli ve kalp atış hızı periyodik olarak yükselmelidir.
Yaptığınız işin türüne bağlı olarak, iş üzerinde farklı egzersizler yardımcı olabilir.
- Fiziksel olarak zorlu bir işiniz varsa, yorucu bir aktiviteden önce germek ve ısınmaya yardımcı olabilirsiniz.
- Hareketsiz bir işiniz varsa, her defasında birkaç kez germek için hızlı bir "enerji molası" yapmak isteyebilirsiniz.
İlke 3: Hareket ve Gerdirme Uygulamak
Mekanik yardımcılar kullanmak
• Karşı dengeleme sistemleri, ayarlanabilen yükseklik kaldırma tablaları ve iş istasyonları, güçlü ekipmanlar ve ergonomik araçlar, işyerinde kas gerginliklerini azaltacaktır.
İlke 4: Aşırı Güç Kullanımını Küçültmek
Aşırı Zorlanmayı Önle
• Ağır yükleri çekmek aşırı zorlanmalara neden olur.
Bu nedenle zemin düzgün olmalı, tekerlekler sürtünmeyi yeterli derecede azaltmalı, arabanın tutma kulpları olmalıdır.
Örneğin, ağır bir arabayı çekmek sırtınız için aşırı güç oluşturabilir.
İyileştirmeler yapmak için, zeminin iyi durumda olduğundan, arabadaki tekerleklerin yeterince büyük olduğundan ve arabada iyi bir kavrama olduğundan emin olun. Ya da bir çekici güç gerekebilir.
Aşırı Zorlanmayı Önle
– Gerektiğinde iş analizleri yapılarak aşırı hareketlerden kaçınılacak işler tasarlanmalıdır.
Manuel tekrarları azaltmanın en basit yollarından biri, mümkün olduğunda elektrikli aletler kullanmaktır.
İlke 5: Tekrarlı ve Aşırı Hareketleri Azaltmak
Beton gibi sert bir yüzey üzerinde durduğunuzda biraz daha ince bir basınç noktası oluşur.
Topuklarınız ve ayaklarınız incinmeye başlayabilir ve bacaklarınızın tümü yorulmaya başlayabilir.
Cevap, anti-yorgunluk paspas veya bazen ayakkabılarınızda özel tabanlık kullanmaktır.
Temas Basıncını Küçültün
İlke 6: Temas Basıncını Küçültmek
Temas Basıncını Küçültme Önerileri Kenar pad
Kenar yuvarlatma Kol dayanağı
Görevin yeniden tasarlanması
Eğilmekten kaçınmak için düzeni değiştirmek Yorgunluk önleyici paspaslar
Yastıklı tabanlık
Kesme işleminde ise, temas basıncı artırılır, keskin yüzey elde edilir.
Sıyırma Yüksekliği Bırak
İlke 7: Yeterli Ölçüde Çalışma Hacmi Sağlamak
Rahat Bir Ortam Sağlayın
Aydınlatma ve parlama
Yaygın bir sorun aydınlatmadır. Bilgisayarlı ofiste aydınlatma çok büyük bir sorun haline geldi, çünkü çok parlak bilgisayar ekranı etraftaki her ışık parçasını yansıtır.
Ancak diğer birçok görev türü de zayıf aydınlatmadan etkilenebilir. Aydınlatma problemlerini çözmenin iyi bir yolu, göreve uygun aydınlatma düzeni kullanmak ve ihtiyaca göre ayarlamaktır.
Titreşim
Titreşim, değerlendirmeden yararlanabilecek başka bir ortak sorundur. Örnek olarak, titreşimli aletler sönümlenebilir.
İlke 8: Rahat Bir Çalışma Ortamı Sağlamak
İlke 9: Psikolojik Stres Kaynaklarını Kontrol Etmek
Ergonomi stresi azaltma sanatıdır
• Kullanılan takım ağır ve sürekli kullanım gerektiriyorsa, el aletinin ağırlığının oluşturacağı etkiyi ortadan kaldırmak için el aleti sabitlenebilir.
Varsa soru(n)larınızı; derse taşıyabilir ya da
kucuncu@ktu.edu.tr adresine iletebilirsiniz.
Kaynak erişimi için;
https://aves.ktu.edu.tr/kucuncu/
3. Ergonominin Temel İlkeleri Bölüm sonu…
