• FİZYOTERAPİ VE REHABİLİTASYON
• ERGOTERAPİ
• ORTEZ PROTEZ
ANATOMİ I
Dersin Haftası: 8. Hafta
Dersin Öğr. Üyesinin Adı: Prof. Dr. Rıfat MUTUŞ E-Posta: rmutus@gelisim.edu.tr
Bölüm Adı
DersinAdı
g e l i s i m e d u i g u g e l i s i m
KASLAR
ÜST EKSTREMİTE KASLARI
Kol arka bölge kasları
1.M. triceps brachii
Genel: Arka tarafta tek bir kas olarak bulunur. Üç başlıdır
Caput longum
Caput laterale
Caput mediale
Origo: Caput longum; tuberculum infraglenoidale Caput laterale; sulcus n. radialis’in dış tarafından Caput mediale; sulcus n. radialis’in iç alt tarafından Insertio: Olecranon
Sinir: N. radialis (C6-C7-C8) Fonksiyon: Ön kola extension
Caput longum kola adduction ve extension
Kol ön bölge kasları
1.M. biceps brachii
Genel: İki başı vardır; caput longum, caput breve Origo: Caput longum; tuberculum supraglenoidale
Caput breve; pocessus coracoideus
Insertio: Tuberositas radii ve aponeurosis bicipitalis (lacertus fibrosus) Sinir: N. musculocutaneus (C 5, 6)
Fonksiyon: Ön kola flexion ve supination Caput longum kola flexion
Bu kas ön kolun en güçlü supinator kasıdır. Etkinliği daha çok ön kol fleksiyonda iken olur.
2.M. coracobrachialis
Genel: Bu kas n. musculocutaneus tarafından delinir.
Origo: Processus coracoideus
Insertio: Humerus’un medial kenarı (1/3 orta kısmı) Sinir: N. musculocutaneus
Fonksiyon: Kola flexion ve hafif adduction
3. M. brachialis
Genel: En derinde yer alan ön kolun en güçlü flexor kasıdır.
Origo: Humerus ön alt yarısı
Insertio: Tuberositas ulnae, proc. coronoideus Sinir: N. musculocutaneus (C5-C6)
M. brachialis’in küçük bir kısmı (kolun arka kompartmanında yer aldığından) n. radialis ile innerve edilir. (C7)
Fonksiyon: Ön kola flexion
Ön kol yüzeysel grup kasları
1. M. pronator teres
Genel: Bu kasın iki başı vardır ve iki başı arasından n. medianus geçer. Geçişi sırasında sinir sıkışırsa buna pronator sendrom adı verilir.
Origo: Caput humerale, epycondylus medialis, caput ulnare, processus coronoideus Insertio: Radius’un dış yüzünün ortaları
Sinir: N. medianus (C6-C7)
Fonksiyon: Ön kola pronation ve hafif flexion
2. M.flexor carpi radialis
Genel: Elin direkt fleksor kaslarındandır.
Bu kasın lateral tarafında a. radialis, medial tarafında n. medianus seyreder.
Origo: Epycondylus medialis Insertio: Basis metarpale II-III.
Sinir: N. medianus (C6-C7)
Fonksiyon: Ele flexion, abduction
3. M. palmaris longus
Genel: Kasın büyük kısmı tendondur ve el bileğinde deri altında belirgindir.
Her zaman bulunmayabilir. Hatta tek taraflı olarak bulunabiir.
Yaralanmalarda bu kasın tendonu tendon transplantasyonunda kullanılır.
Origo: Epycondylus medialis
Insertio: Aponeurosis palmaris, flexor retinaculum Sinir: N. medianus (C7-C8)
Fonksiyon: Aponeurosis palmarise gerer, el fleksiyonuna yardım eder.
4. M. flexor carpi ulnaris
Genel: Elin direkt fleksör kaslarındandır.
Origo: Caput humerale; epycondylus medialis
Caput ulnare; ulna arka yüzü ve olecranon un medial kısmı
Insertio: Os psiforme, hamulus ossis hamati, basis metacarpale-V
Sinir: N.ulnaris (C7-C8)
Fonksiyon: Ele flexion, adduction (=ulnar abduction)
Ön kol orta grup kasları
5. M. flexor digitorum superficialis
Genel: Bu kas parmaklara ve devamında ele fleksiyon yaptırır. Üç başı vardır.
Origo: Caput humerale; epycondylus medialis
Caput ulnare; proc. coronoideus, Caput radiale; radiusun ön yüzünden
Insertio: Bu kas 4 tendon halinde 2-5. parmağın medial phalanxlarına tutunur. Tutunmadan önce tendonları ikiye ayrılır ki bu açıklığa hiatus tendineus adı verilir. Hiatus tendineus içinden m. flexor digitorum profundus’un tendonları geçer.
Sinir: N. medianus (C7-C8, T1)
Fonksiyon: 2-5. parmağın medial ve proximal phalanx’larına flexion, ele flexion
Önkol derin grup kasları
6. M. flexor digitorum profundus
Genel: Çift sinir innervasyonlu kaslardandır.
Origo: Medial ve lateral parça olarak ulna’nın ön medial yüzü, membrana interossea
Insertio: 2-5. parmakların distal phalanx’larının basisi Sinir: Lateral kısmı; n. medianus (C8, T1)- medial kısmı; n. ulnaris (C8, T1)
Fonksiyon: 2-5. parmaklara ve ele flexion
7. M. flexor pollicis longus 8. M. pronator quadratus
Genel: Başparmak tarafında derinde bulunur. Bilezik tarzında en derinde bulunur.
Origo: Radius’un ön yüzü, membrana interossea Ulna’nın distal- ön yüzü Insertio: Başparmağın distal phalanx’ının tabanı Radiusun distal- ön yüzü
Sinir: N. medianus (C8 T1) N. medianus (n. interosseus) (C8 T1) Fonksiyon: Başparmağa flexion, opozisyon Ön kola pronation
Ön kol arka yüzeysel grup kasları
1. M. brachioradialis
Genel: Ön kolun lateralindeki en yüzeysel kastır. Seyri sırasında ön kolun ön tarafına doğru yönelir. Distalde tendonun medial tarafında a. radialis vardır.
Origo: Epycondylus lateralis’in üst kısmı, crista supracondylaris Insertio: Proc. styloideus radii
Sinir: N. radialis (C5-C6-C7)
Fonksiyon: Ön kola flexion, pronation, pronation’da iken supination Musluk açıp kapamada aktif bir kastır.
2. M. extensor carpi radialis longus 3. M. extensor carpi radialis brevis Genel: Yüzeysel gruptandır. M. brachioradialis
ile kısmen örtülmüştür.
Yüzeysel gruptandır.
Origo: Epycondylus lateralisin üst kısmı, crista supracondylaris
Epycondylus lateralis
Insertio: II. metacarpal kemiğin dorsal yüzü III. metacarpal kemiğin basis’i Sinir: N. radialis (C6,C7) N. radialis (C7,C8)
Fonksiyon: Ele extension, abduction (radial abduction)
Ele extension, abduction (radial abduction)
4. M. extensor digitorum
Genel: Yüzeysel gruptandır. El sırtında dört tendona ayrılır.
Origo: Epycondylus lateralis
Insertio: 2-5. parmakların medial ve distal phalanx’larının dorsal yüzü
Sinir: N. radialis (C7,C8)
Fonksiyon: Ele ve 2-5. parmakların bütün phalanx’larına extension
Tendonların arasında bulunan fibröz bant şeklindeki bağlantılara connexus intertendinei adı verilir ve parmakların ayrı ayrı extension yapmalarını kısıtlar.
5. M. extensor digiti minimi Genel: Yüzeysel gruptandır.
Origo: M. extensor digitorum’dan ve membrana interossea’dan Insertio: Beşinci parmağın distal phalanx’ındaki dorsal apeneuroz’u Sinir: N. radialis (C7, C8)
Fonksiyon: 5. parmağa extension
6. M. extensor carpi ulnaris Yüzeysel gruptandır.
Epycondylus lateralis, ulna’nın arka yüzü Beşinci metacarpal kemiğin basis’i
N. radialis (C7, C8)
Ele extension, adduction (ulnar abduction)
7. M. anconeus
Genel: Yüzeysel gruptandır.
Origo: Epycondylus lateralis Insertio: Olecranon
Sinir: N. radialis (C7,C8 T1)
Fonksiyon: Dirsek ekleminde eklem
kapsülünü gerer. Ön kol extension’da iken kapsülün arka parçasının eklem boşluğuna girmesini önler.
Ön kol arka derin grup kasları
8 .M. supinator
Genel: Derin gruptandır.
Origo: Epycondylus lateralis, ulna’daki crista supinatoris, lig. anulare, lig. collaterale radiale
Insertio: Radius’un proximal’inde ön lateral yüzü Sinir: N. radialis (C7,C8)
Fonksiyon: Ön kola supination
9. M. extensor indicis (propirus) 10. M. extensor pollicis longus Genel: Derin gruptandır. Derin gruptandır.
Origo: Ulna’nın alt arka yüzü membrana interossea
Ulna’nın arka yüzü membrana interossea Insertio: İşaret parmağının dorsal
apeneuroz’u
Baş parmağın distal phalanx’ının basis’i Sinir: N. radialis (C7,C8) N. radialis (C7,C8)
Fonksiyon: İşaret parmağına ve ele extension.
Baş parmağa extension (repozisyon) ele extension ve abduction
11. M. extensor pollicis brevis 12. M. abductor pollicis longus Genel: Derin gruptandır. Derin gruptandır.
Origo: Radius’un arka yüzü membrana interossea
M. supinator’un alt tarafında, radius ve ulna’nın arka yüzü membrana interossea Insertio: Başparmak proximal phalanx basis’i Birinci metacarpal kemiğin basisinin lateral’i Sinir: N. radialis (C7, C8) N. radialis (C7, C8)
Fonksiyon: Başparmak proximal phalanx’ına extension ele abduction
Başparmağa abduction extension (repozisyon)
KLİNİK BAĞLANTI VE YORUM
• Kas yorgunluğu: Antremansız kişilerde ağır spor veya işten 1-2 gün sonra ortaya çıkan akut kas ağrılarıdır.
• Lateral epikonilitis (tenis elbow): Humerus’un lateral epikondilinde ağrı ile karakterizedir. Ağrı genellikle ön kolun rotasyon hareketlerini takiben olur. Bu hastalıkta belirtilerin nedeni, m. extensor digitorum’un
orijinindeki inflamasyondur. Tenis oyuncularında sık görülür.
• Medial epikondilitis (golfer’s elbow): Epicondylus medialis’teki
inflamasyona bağlı olarak el ve parmakların flexor kaslarının kuvvetli hareketlerinde, tendonların zorlanması ile epicondylus medialis’te ağrı oluşur. Golf oynayanlarda daha çok görülür.
• M. palmaris longus tendonunu n. medianus için rehberdir.
• Cubital tünel sendromu: Epicondylus medialis, lig. collaterale
ulnare ve m. flexor carpi ulnaris’in iki başı arasında oluşan tüneldir.
İçinden n. ulnaris geçer. Sinirin burada sıkışması sonucu bu sendrom
gelişir.
• Kan gazı ölçümü: Kan gazı ölçümü, solunumun yeterli olup
olmadığını gösterir veya asit/baz dengesi bozukluklarının tanı, takip ve tedavisinde de önemli rol oynar. Kan gazlarının ölçümü için,
arteriyel kan örnekleri, genellikle ekstremite damarlarından (a.
radialis) alınır. Bilhassa üst taraftan kan alınacaksa Allen testi yapmadan almamak gerekir. Çünkü a. ulnaris’in yetersiz kaldığı
durumlarda, olası bir a.radialis tıkanıklığı ciddi sonuçlara yol açabilir.
A. brachialis ve a. femoralis’ten kan alınabilir; ancak hava embolisi ve benzeri komplikasyonlar olabilir.
• Allen Testi: Eli besleyen arterlerin dolaşım probleminin olup
olmadığını anlamak için yapılan testtir. El bileğinde a. radialis ve a.
ulnaris’e kompresyon uygulanarak beklenir. Önce, a. radialis serbest bırakılır. Avuç ve parmaklarda dolaşım başlarsa a. radialis’in açık
olduğu belirlenir. Aynı kompresyon tekrar her iki arter’e de yapılır ve bu sefer a. ulnaris serbest bırakılır dolaşım varsa a. ulnaris de
sağlamdır denir. Eğer basınç kalktığında herhangi birinde el doğal rengine dönmezse damarlardan hangisinde olduysa o damar tıkalı demektir ve kan gazını ölçmek için kan alımında hastanın radial
arterini kullanmak sakıncalıdır. Bu durumda alt ekstremite damarları
(a. femoralis) kullanılmalıdır.
KLİNİK BAĞLANTI VE YORU
• Carpal tünel sendromu :
• N. medianus’un carpal tünelde sıkışması sonucunda ortaya çıkan bir dizi belirti ve bulguları tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Karpal tünel sendromu toplumda sık karşılaşılan bir hastalıktır. Yaklaşık olarak
toplumun %5’inde görülür. Kadınlarda erkeklere oranla daha fazla görülür.
Elin ilk üç parmağında uyuşma, karıncalanma ve ağrı ile karakterizedir.
Koruyucu tedavi cevap vermezse cerrahi olarak retinaculum flexorum
kesilerek sıkışması önlenir. Tanı için ‘’Phalen testi’’ uygulanabilir.
• Phalen Testi:
• El bileğinin 90 derece fleksiyonu’nda n. medianus üzerine olan bası en yüksek düzeye çıkar. Aynı şekilde el bileğinin 90 derece
ekstensiyonunda da median sinir bası artar. Bu hareketler sırasında ilk üç parmağa doğru uyuşma hissi oluşur ki buna Phalen ve Ters Phalen belirtisi denir.
• Phalen: iki elin sırt kısımları 2 dakika birbirine yapıştırılır ve el bileği dik açı yapacak şekilde flexion yaptırılır ve eller birbirine doğru itilir.
Eller ayrıldığında ilk üç parmakta uyuşma varsa test pozitiftir. Bu da
bize karpal tünel sendromunu işaret edebilir (n. medianus).
• Ters Phalen: Elimizin avuç içlerini birleştirerek el bileğimiz 90 derece açı yapacak şekilde extensiyon yaptırılır ve eller
birbirine doğru 2 dakika itilir. Sonra ellerimiz ayrıldığında ilk üç parmakta uyuşma arttıysa phalen testi pozitiftir ve karpal
tünel sendromunu işaret edebilir (n.medianus)
• Ganglion (Sinovyal Kist):
• Çoğunlukla el bileğinin dorsal kısmında, en çok bayanlarda
görülen ve genellikle ağrı yapmayan şişkinliklerdir. Eğer o
bölgede sinir sıkışıyorsa ağrıya yol açabilir. Tedavide iğne ile
içindeki sıvı boşaltılır, sıkıca sarılır veya ameliyat ile kist alınır.
• Dupuytren Kontraktürü: Palmar fascia ve aponeuroz’un belirli bölgelerde kalınlaşması sonucu oluşan fibröz dejenerasyondur. Daha çok 4-5.
parmakların ucuna yakın başlar ve sonuçta bu parmaklar,
metacarpophalangeal eklemde flexion yapmış durumda kalır. Cerrahi
olarak düzeltilir.
Thenar bölge kasları
1. M. abductor pollicis brevis Genel: Thenar bölge iç tarafında
Origo: Retinaculum flexorum, tuberculum ossis scaphoideum, os trapezium
Insertio: Başparmağın phalanx proximalis’inin basis’inin dış kısmı
Sinir: N. medianus (C8, T1)
Fonksiyon: Başparmağa abduction
EL KASLARI
2. M. flexor pollicis brevis
Caput superficiale, caput profundum olmak üzere iki başı vardır. Her zaman derin başı olmayabilir.
Retinaculum flexorum, os trapezoideum ve os capitatum Başparmağın phalanx proximalis’inin basis’i
N. Medianus (C8, T1) Başparmağa flexion
3. M. opponens pollicis 4. M. adductor pollicis
Genel: Thenar bölgede daha derindedir. İki başı (caput obliquum, caput transversum) vardır.
Origo: Tuberculum ossis trapezium, retinaculum flexorum
Caput obliquum; os capitatum, os metacarpale II ve III’ün basis’leri
Caput transversum; III. Metacarpal’in palmar yüzü Insertio: I. metacarpal kemiğin lateral’i 1. parmağın proximal phalanx’ının basis’inin medial’i
Sinir: N. medianus N. ulnaris
Fonksiyon: Başparmağa opozisyon Başparmağa adduction, opozisyon’a yardım
Hypothenar bölge kasları
5. M. palmaris brevis 6. M. abductor digiti minimi
Genel: Elin palmar yüzünde ulnar tarafta yüzeyel fascia içerisindedir.
Hypothenar bölgenin derininde Origo: Flexor retinaculum ve aponeurosis
palmaris’in medial kenarı
Os pisiforme, m. flexor carpi ulnaris tendon’u Insertio: Elin ulnar tarafındaki deri Beşinci parmağın proximal phalanx’ının basis’i
Sinir: N. ulnaris N. ulnaris
Fonksiyon: Elin ulnar tarafındaki deriyi kırıştırır Beşinci parmağa abduction
7. M. flexor digiti minimi brevis 8. M. opponens digiti minimi Genel: Abductor kasa paralel seyreder. Abductor kasın altında seyreder.
Origo: Hamulus ossis hamati ve retinaculum flexorum
Hamulus ossis hamati ve retinaculum flexorum
Insertio: Beşinci parmağın proximal phalanx’ının basis’inin medial’i
Beşinci metacarpal kemiğin medial tarafı
Sinir: N. ulnaris N. ulnaris
Fonksiyon: Beşinci parmağın proximal phalanx’ına flexion
Beşinci parmağa opozisyon. Avuç içini derinleştirir.
Elin derin grup kasları
9. Mm. lumbricales
Genel: Dört tanedir ve çift sinir
(n.medianus+n.ulnaris) innervasyonu olan kaslardır
Kemik bağlantısı olmayan iskelet kaslarıdır.
Origo: M. flexor digitorum profundus’un tendonlarının lateral tarafı
Insertio: 2-5. parmakların aponeurosis dorsalis’lerinin lateral kenarları
Sinir: Mm. lumbricales I veII. n. medianus, mm.
lumbricales III ve IV ise n.ulnaris Fonksiyon: 2-5.parmakların phalanx proximalis’lerine metacarpophalangeal
eklemlerde flexion, phalanx media ve phalanx distalis’lere interphalangeal eklemlerde
extension
10. Mm. interossei dorsales
Genel: Dört tanedir (bipennat kaslardandır.)
Origo: Bulunduğu yerdeki metacarpal kemiklerin birbirlerine bakan komşu yüzleri Insertio: 1. kas işaret parmağının, 2. kas orta parmağın proksimal falankslarının
basislerinin lateral tarafına 3. kas orta parmağın proksimal falanksının medial tarafına 4. kas ise yüzük parmağının proksimal falanksının basisinin medial tarafına
Sinir: N.ulnaris
Fonksiyon: Orta parmaktan geçen vertikal eksene göre II-III-IV. parmaklara abduction.
Aynı zamanda proksimal falankslara art.metacarpophalangea’da flexion, medial ve distal phalanx’lara art. İnterphalangea’da extension yaptırırlar.
11. Mm. interossei palmares
Genel: Üç tanedir (unipennat kaslarındandır) Origo: 1. kas II. metacarpal kemiğin basis’inin medial tarafından, 2. ve 3. kas ise IV. Ve V.
metacarpal kemiklerin lateral tarafından
Insertio: 1. kas işaret parmağının proksimal
falanksının basis’inin medial tarafına, 2. ve 3. kas sırasıyla yüzük ve küçük parmağın lateral taraflarına
Sinir: N. ulnaris (derin dalları)
Fonksiyon: Orta parmaktan geçen vertikal eksene göre art. metacarpophalangea’da 2, 3 ve 4.
parmaklara adduction, aynı zamanda proksimal
falankslara art.metacarpophalangea’da flexion, orta ve distal falankslara art. İnterphalangea’larda
extension yaptırırlar.
El parmaklarındaki flexor tendonların kemikten uzaklaşmasını önleyen, amaca uygun
hareketlerin yapılmasını sağlayan ve synovial kılıfı destekleyen 8 fibrotik askı sistemi vardır.
Bu yapılar; Annular= A ve Cruciform= C ) olarak iki tiptir. 5 tane Annular ( A1-A5 ), 3 tane de Cruciate ( C1-C3 ) flexor pulley vardır. Başparmakta (A1-A2-C1) olmak üzere 3 adettir ( Bazı kaynaklar bu sayıları farklı da verebilir).
Proksimalden distale doğru bu sekiz pulley’in yerleşimi
• A1: Art. Metacarpophalangealis’te (MP Joint)
• A2: Phalanx proximalis’in basis’ine yakın
• C1: Phalanx proximalis’in caput’una yakın
• A3: Art. interphalangea proximalis’te (PIP Joint)
• C2: Phalanx medialis’in basis’ine yakın, art. interphalangea proximalis’in biraz aşağısında
• A4: Phalanx medialis ortalarında
• C3: Phalanx medialis’in distal’inde
• A5: Art. interphalangea distalis’te bulunur (DIP Joint)
Annular pulley’ler; daha kalın, sağlam ve geniş fibröz yapılardır. Parmağın flexionu sırasında tendonun gevşemesini ve kaymasını önler. Bunlardan en önemlisi A2 ve A4 bantlarıdır.
Cruciate pulley’ler ise daha incedir ve fleksiyon hareketinin daha rahat yapılmasını sağlarlar.
Pulley sisteminin yerini bilmek el cerrahisi için önemlidir. Bunların hasarları mutlaka tamir edilmelidir.
Başvurulan Kaynaklar
KAYNAKLAR
Agur, A. M. R., Dalley, A. F. (2020): Moore Temel Klinik Anatomisi. Çeviri Editörleri: Gülekon, İ. N., Peker, T. V.: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara
Arifoğlu, Y. (2019): Her Yönüyle Anatomi. İstanbul Tıp Kitabevi, İstanbul
Kelly, M. H., Ronald, W. D. (2019): Lippincott Resimli Gözden Geçirme Anatomi.
Ceviri Editörleri: Gülekon, İ. N., Peker, T. V.: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara Mutuş, R., Pehlevan, F. (2019): Sağlık Bilimleri İçin Tıbbi Terminoloji. Ankara Nobel Tıp Kitabevleri, Ankara
Sobotta, J. (2019): İnsan Anatomisi Atlası (22. Baskı). Hacettepe Taş Kitabevi, Ankara
Süzen, B. (2018). İnsan Anatomisi’ne Giriş (2.Baskı). Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul Yıldırım, M.(2013) İnsan Anatomisi (7.Baskı). Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul
Yıldırım, M. (2015).İnsan Anatomisi Atlası (6.Baskı). Nobel Tıp Kitabevi, İstanbul
gelisimedu igugelisim
