AB Fonları’nda Ortaklık İlkesi Macaristan’dan Deneyimler
Ákos Éger
Orta ve Doğu Avrupa Banka İzleme Ağı (CEE Bankwatch Network)
Ulusal Çevre ve Doğa Korumacıları Topluluğu
AB Fonlarının planlanması 2004-2006 AB Fonlarının uygulanması 2004-2006 AB Fonlarının planlanması 2007-2013 Nasıl? Çevre STK’larının (ENGO) yapısı Mevcut en iyi ortaklık uygulamaları
Yetkililer ve STK’lar için öneriler
Uygulanabilir
Uygulanabilir
deneyimler
deneyimler
Ulusal
Ulusal Ç Ç evre ve Do evre ve Do ğ ğ a Korumac a Korumac ı ı lar lar ı ı Toplulu Toplulu ğ ğ u u – – D D ü ü nyan nyan ın Dostlar ı n Dostlar ı ı (Friends ( Friends of of the the Earth Earth ) )
Macaristan Macaristan
113 üye grubu olan,
kampanyalar düzenleyen Macar şemsiye STK
Budapeşte’de 12 personel Bölgesel politika, doğa, tarım, endüstri, genetik olarak değiştirilmiş
organizmalar (GDO), çevre politikalarının entegrasyonu, eğitim, uluslararası
finansman kuruluşları (UFK), küreselleşme
CEE Bankwatch Network CEE Bankwatch Network
(Orta ve Do
(Orta ve Do ğ ğ u Avrupa u Avrupa Banka Banka İ İ zleme zleme A A ğı ğı ) )
• CEE Bankwatch
Network, Orta ve Doğu Avrupa ve BDT
(Bağımsız Devletler
Topluluğu) bölgelerinde bulunan 10 ülkeden
üyeleri olan, kâr amacı gütmeyen bir sivil toplum kuruluşudur.
• Bulgaristan, Çek
Cumhuriyeti, Estonya, Gürcistan, Macaristan, Letonya, Litvanya,
Polonya, Slovak
Cumhuriyeti ve Ukrayna
• Bölgesel Projeler – Balkan İstikrar
CEE Bankwatch Network CEE Bankwatch Network
Bankwatch Network’ün misyonu, uluslararası kalkınma fonlarının çevresel ve sosyal açıdan zararlı etkilerini önlemek ve alternatif
çözümleri ve halkın katılımını teşvik etmektir.
Bankwatch Network, enerji, ulaşım ve atık konuları ile Uluslararası Finansman
Kurumlarının (UFK) ve AB Fonlarının
faaliyetleri hakkında halkın bilgiye erişimi ve katılımı konularına odaklanır.
www.bankwatch.org
AB Fonlarının planlanmasında ortaklık 2004-2006:
Çevre Bakanlığı’nda sektörel izleme komitesi (ISPA) Hükümet ile istişareler
Ulusal Kalkınma Planı’nın (UKP) detaylandırılması Kamu ile tartışmalar
Çevre Bakanlığı çalışma grubunda üyelik
Bölgesel Kalkınma Operasyonel Programı (BK-OP) Stratejik Çevresel Değerlendirme (SÇD) çalışma grubunda üyelik Konferanslar
Ortakl
Ortakl ı ı k k 2004 2004 - - 20 20 06 06
AB Fonlarının planlanmasında ortaklık 2004-2006:
Durum analizine yapılan yorumlar, 2001
BK-OP ve Çevre&Altyapı Operasyonel Programı hakkında yorumda bulunurken daha yakın işbirliği, 2001
UKP Stratejisinin kamu ile tartışılması, Çevre Bakanlığı’yla işbirliği halinde:
7 forum, 213 katılımcı 37 yazılı yorum/eleştiri
toplanılan toplam yorumlar/eleştiriler: 208 sayfa
20 çevre STK’sından oluşan bir ağ (ulusal+bölgesel): UKP stratejisi hakkında ortak tutum bildirisi
Ortakl
Ortakl ı ı k k 2004 2004 - - 20 20 06 06
AB Fonlarının uygulanmasında ortaklık 2004-2006:
Seçilen çevre STK’sı temsilcileri İzleme Komitelerinde
Düzenli eylemler, deneyim paylaşımı: çevre STK’ları Bölgesel Kalkınma Çalışma Grubu
Deneyim:
Oldukça resmî, az sayıda tartışma STK önerilerine karşı tutumlar: çeşitli Çoğu kez yavaş ve yüzeysel bilgiler
Ortakl
Ortakl ı ı k k 2004 2004 - - 06 06
AB Fonlarının uygulanmasında ortaklık 2004-2006:
Fakat:
Çevre STK’ları delegeleri arasında koordinasyon:
haberleşme listesi, toplantılar; bilgi paylaşımı, ortak konular STK delegeleri arasında iyi bir koordinasyon (sadece çevre ile ilgili olanlar değil); bu koordinasyon sonuç getirir.
Yatay alt komiteler, araştırma, saha ziyaretleri
Sürdürülebilir kalkınma hakkında istişareler (İnsan Kaynakları Geliştirme Operasyonel Programı)
BK-OP projelerinin sürdürülebilirlik değerlendirmesi
Ortakl
Ortakl ı ı k k 2004 2004 - - 06 06
AB Fonlarının programlanmasında ortaklık 2007-2013 Uzun programlama süreci: inişler ve çıkışlar
Ulusal Kalkınma Kavramı – Ulusal Stratejik Referans Çerçevesi – Operasyonel Programlar – Eylem Planları
Araçlar
Ortaklık planı
Farklı konular ve programlar için çalışma grupları Çalıştaylar
Konferanslar
Yorum yapma/Eleştirme dönemleri (Commenting periods) Deneyim
Kilit noktalara odaklanma Koalisyon oluşturma
Tüm süreç boyunca aynı aktivite
Ortakl
Ortakl ı ı k k 2007 2007 - - 13 13
Ulusal seviyede:
Çevre STK’ları Bölgesel Kalkınma Çalışma Grubu Bölgesel seviyede:
Bölgesel koordinatörler
Bölgesel Çevre STK Forumları Uluslararası seviyede:
CEE Bankwatch Network
Sürdürülebilir bir gelecek için SG takımı Sürdürülebilir AB fonları için koalisyon
Nas Nas ı ı l l
Açık UKP planlaması için STK’lar
Geniş koalisyon Aktif iletişim
Sadece ortaklık konuları Hükümet için ortak
Her üç ayda bir rapor
En iyi uygulamalar
En iyi uygulamalar
Bölgesel seviye – çevre STK’ları Forumu – Batı Transdanubian Bölgesi
Bölgesel Çevre Forumu, konseyin bir komitesi gibi hizmet verir Planlayıcılar ağı – herkese açık
Bölgesel Operasyonel Programın bölgesel proje seçim sürecinde Çevresel STK Forumu
Aktif iletişim, bilgi kaynağı
En iyi uygulamalar
En iyi uygulamalar
Macaristan’daki çeşitli komitelerde çevre STK’ları temsilcilerinin seçilmesi için mekanizmalar
Ulusal Macar Yeşiller Hareketi’nin yıllık toplantıları: seçimler
Tüzüğü çevre korumayı içeren herhangi bir kayıtlı/tescilli STK’nın bir oy hakkı vardır.
Seçilen temsilcilerin, yıl boyunca kendilerini seçenlere sürekli geri bildirim sağlamaları beklenmektedir.
En iyi uygulamalar
En iyi uygulamalar
Macaristan’da proje seçim sürecine STK’ların katılımı
Ulusal Çevre ve Doğa Korumacıları Topluluğu – Dünyanın Dostları (FoE)- Macaristan, Bölgesel Operasyonel Programın proje seçim sürecinde işbirliği yaptı.
Kalite kontrol, uyumu değerlendirdi; projenin, programlama
belgelerinde tanımlanan proje seçim kriterlerine uyup uymadığını ve sürdürülebilirliğin başka bazı yönlerini hesaba katıp
katmadığını değerlendirdi.
Kalite kontrol, belgelerin tamamlanması için projelere katkıda bulunabiliyor, reddedebiliyor ya da geri gönderebiliyordu.
En iyi uygulamalar
En iyi uygulamalar
Çevre STK’ları, Yapısal Fonlarda ve Uyum Fonu programlama ve yürütme konularında hangi değişiklikleri başarmak istedikleri açısından açık seçik amaçlarını belirlemelidirler.
Temsilcilerin pozisyonu, diğer kuruluşlardan aldıkları desteğe bağlıdır. Bu nedenle, temsilcilerle tüm çevresel topluluğun arasındaki ilişkileri yakın tutmak büyük önem taşır.
Belli istişari kurumların faaliyetleri hakkında bilgi sağlamak, asgari gereklilik olarak düşünülmelidir.
Ö Ö neriler neriler
Ö Ö neriler neriler
Bu tip kurumlar için eğitim ve çalıştaylar örgütlemenin yanı sıra kampanyalar düzenlemek ve bilgi materyalleri yaymak da
gereklidir.
Çevre STK’ları, programlama süreçlerine ta başından itibaren aktif olarak katılmalıdırlar.
Çevre STK’larının belli projelere ya da yatırımlara karşı çıktıkları örnekler mevcuttur. Bu tip faaliyetler önemlidir ama çok daha etkili olan çözüm yolu, programlama süreci sırasında
programlama dokümanlarını ve proje seçim kriterlerini etkilemeye çalışmaktır.
Ö Ö neriler neriler
AB mevzuatı, stratejik çevre değerlendirmeleri yapılmasını gerektirir. Bu gereksinim, Üye Devletlerin ulusal mevzuatına aktarılmıştır.
AB Fonlarının programlanması, uygulanması ve izlenmesi ile
ilgilenen kuruluşlar için çevre STK temsilcilerini görevlendirmenin en iyi yolu, çevresel kuruluşlar arasında örgütlü olarak oy
kullanmaktır.
Ö Ö neriler neriler
Ortaklık ilkesi, ulusal mevzuatta yansıtılmalıdır; çevre STK’larına bu etkilerin oluştuğu her alanda yasal/meşru ortaklar olarak
davranılmalıdır.
Çevre STK’larının, AB Fonlarının programlanma, uygulanma ve izlenmelerine katılmaları sürecinde, bu süreci örgütleyecek
kurumlar tesis etmeleri ve fikir alışverişine olanak sağlayacak bir platform oluşturmaları zorunludur.
Çevre STK temsilcilerinin katılımı gayriresmî olmamalıdır;
dolayısıyla bu katılımın resmî protokollerle belgelenmesi önemlidir.
Ö Ö neriler neriler
Belgelerin nihaî versiyonlarının sadece önerilen yorumların ve değişikliklerin bir özetini değil, aynı zamanda bunların nasıl ele alındıkları ya da belgeye neden dâhil edilmedikleri hakkında da bilgiler içermesi çok önemlidir.
Programlama sürecinin başında, sürecin plan ve programı ile halkın katılımı için fırsatların duyurulması gerekir.
İstişareler için yeterli zamanı garantileyen uygun kurallar konmalıdır.
Ö Ö neriler neriler
Programlama belgelerinin içeriklerini belirleyen tüzükler, proje seçim kriterlerinin, programlama belgelerinin zorunlu bir bölümü olmasını temin etmelidir.
Stratejik Çevresel Değerlendirmeler, ta başından itibaren
programlama sürecinin tüm aşamalarına girdi sağlayacak şekilde çalışmalıdır ve halkın katılımına yeterince açık olmalıdır.
AB Fonları için kurulmuş olan ilgili bütün istişari kurumlarda çevre STK’larına yer verilmelidir.
Ö Ö neriler neriler
STK temsilcileri belli sosyal grupların sözcüleridir ve bu nedenle bütün istişari kurumlarda tam üye statüsünden yararlanmalıdırlar.
Genel olarak, AB Fonları için tayin edilen belli birimlerde çevre STK’ları pek güçlü bir konumda değillerdir. Dolayısıyla, karar verme usûlü büyük önem taşır.
AB Fonlarının programlanması, uygulanması ve izlenmesine çevre STK’larının katılımının getirdiği önemli maliyetlerden dolayı, sosyal kuruluşların temsilcilerinin daha dolu ve daha
etkin katılımına izin verecek kaynakların ayrılmasının kaçınılmaz olduğu açıktır.
