TIBBİ LABORATUVAR TEKNİKLERİ
SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU
TLT213-LABORATUVAR GÜVENLİĞİ
Öğr. Gör. Dr. Vahide PEHLİVAN
LABORATUVAR GÜVENLİĞİ
5. Hafta
TLT213-LABORATUVAR GÜVENLİĞİ
• Laboratuvar Güvenlik Sembolleri
• Tehlike Uyarı ve İşaretleri
Tehlike Uyarı ve İşaretleri
Tıbbi laboratuvarlarda farklı alan ve uygulamalara özgü farklı tehlike ve riskler söz konusudur. Bu tehlike ve olası riskler konusunda bilgilendirme, uyarma, anımsatma, talimat verme amaçlı farklı görsel işaretler ve semboller kullanılmaktadır. Tehlike sembolleri, piktogram adı verilen kısa özel sembollerdir. Bunlar uluslar arası mevzuat ve standartlara göre oluşturulmuş ve sınıflandırılmıştır. Tehlike ve risklerin önlenemediği veya azaltılamadığı durumlarda çalışan herkesi bilgilendirmek ve uyarmak üzere farklı renklerde semboller kullanılır.
Uyarı ve Sembollerde Kullanılan Renklerin Anlamları
Laboratuvarda yönelik uyarı ve semboller kırmızı, sarı, mavi ve yeşil renkler kullanılır.
Kırmızı renk
Genel olarak yasak ve tehlike anlamına gelir. Durdurmayı, kapatmayı veya tahliye etmeyi gerektiren durumları belirtmek ve yangınla mücadele ekipmanlarının ne olduğu ve yerlerinin gösterilmesi amacıyla kullanılır.
Yasak İsaretleri: Bunlar kırmızı daire ve bunu çarpraz kesen bir çizgi ile tanımlanır.
Yasak Uyarı İşaretleri ve Anlamları
Yangınla İlgili İşaretler ve Anlamları
Sarı renk:Tehlikenin söz konusu olduğu durumda dikkatli olunması ve önlem alınması gerektiğini belirten uyarı işaretidir. Sarı üçgen zemin üzerine siyah sembol ve çerçeve şeklinde gösterilir.
Mavi renk: Uyulması zorunlu olan kuralları belirten emredici işaretlerdir.
Kullanılması zorunlu olan kişisel koruyucu donanımları, uyulması gerekli olan davranışları gösterir. Mavi daire zemin üzerinde beyaz sembol olarak gösterilir.
Yeşil renk: Sağlık ve güvenlik açısından gerekli olan durumları belirtmek amacıyla kullanılır. Acil çıkış ve ilkyardım işareti olarak tanımlanırlar. Acil çıkış durumlarını, acil göz ve tam beden duşu, ilk yardım alanlarını belirlemede kullanılır. Yeşil kare/dikdörtgen zemin üzeri beyaz sembol olarak gösterilir.
Biyolojik Tehlike İşaretleri
Laboratuvar kapısı üzerinde biyolojik tehlike uyarısı ve biyolojik güvenlik düzeyini gösteren uyarılar olmalıdır. Biyolojik tehlike uyarı posterinin üzerinde turuncu veya sarı zemin üzerinde biyolojik tehlike işareti bulunmalıdır.
Biyolojik tehlike işaretleri yüzeyler, kapılar, cihazlar, örnek taşıma kapları, kesici delici atık kapları, atık taşıma araçları,otoklav poşetleri, tıbbi atık depolama alanları gibi gerekli tüm yerlerde bulunmalıdır.
Bazı Kimyasallar İçin Kullanılan Tehlike ve Uyarı İşaretleri
Kimyasalların uygun şekilde saklanması, taşınması ve kimyasal atıkların biriktirilmesi için kimyasal etiketinde yer alan işaretler olası tehlikeler hakkında kullanıcıyı bilgilendiren görsel uyarı niteliğindeki işaretlerdir.
Aynı zamanda kimyasal tanınması hem kendi güvenliğimiz hem de yapılan bilimsel çalışmanın sağlığı açısından büyük önem taşımaktadır. Dolayısıyla kimyasallarla ve gazlarla çalışmadan önce çalışacağınız maddeleri tanımanız oldukça önemlidir. Bunun için bulunan MGBF dokümanları (Material Safety Data Sheets=MSDS) üretici veya maddeyi piyasaya süren kişi veya kurum tarafından hazırlanmış olan kimyasal maddenin fiziksel veya kimyasal risklerini ayrıntılı olarak belirten dökümandır. Bu dokümandaki bilgiler en kötü olasılıklar için verilen bilgilerdir.
MGBF (Malzeme Güvenlik Bilgi Formları) en az aşağıdaki bilgiler bulunmalıdır.
• Kimyasal maddenin adı, tanımı
• Derişimi %0,1 olan riskli katkı maddelerinin kimyasal adı ve genel adları
• Derişimi %0,1 olan kanserojenleri belirtecek şekilde ürünün fiziksel ve kimyasal riskleri
Birincil maruz kalma yolları
• Maruz kalma sınırları mevcutsa
• Güvenli kullanma ve elleçleme bilgisi
• Mühendislik kontrolü ve kişisel korunma cihazlarıyla ilgili bilgiler
• Acil durum ve ilk yardım işlemleri
• MGBF’nin revize edildiği tarih
• Üreticinin veya dağıtımcının adı, adresi, telefonu
MGBF dokümanlarında veya bazı kapların üzerinde Amerika Yangından Korunma Kurumunun (NFPA) sınıflama sistemide verilebilir. Baklava dilimi şeklindeki bu sınıflamada (0) rakamı riskin en az, (4) rakamı ise en fazla olduğunu göstermektedir. Üst sol dilimde sağlık riskleri, üst sağ dilimde yangın riski, alt sağ dilimde reaktiflik/kararsızlık durumu, alt sol dilimde ise oksitleyicilerin, asitlerin, bazların, korozif maddelerin, suyla tepkimeye girenlerin, radyasyonun riskleri belirtilmiştir. Mavi renkte sağlık riskleri, kırmızı ile yangın riski, sarı ile reaktif/kararsız madde riski gösterilir.
NPFA yangın baklava dilimi
Kaynaklar
1) Ulusal Mikrobiyoloji Standartları, Laboratuvar Güvenliği Rehberi, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu, Sağlık Bakanlığı Yayın No: 937, Ankara, 2014.
2) Canel, E., Canel, M. (2016). Laboratuvar Güvenliği. Gazi Kitabevi, 280, Ankara.
