114
Özgün Araştırma / Original Article
DO I:10.4274/tnd.48751 Turk J Neurol 2016;22:114-116
Amaç: Bu çalışmada, kısa etkili pramipeksolden (pex) uzun etkili pramipeksole (pex-ER) geçişteki etkililik ve güvenliğin kendi hasta popülasyonumuz açısından ölçülmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Pex-ER’nin ülkemizde kullanıma girmesinden yaklaşık bir yıl sonra retrospektif olarak Parkinson hastalığı (PH) dosyaları tarandı. Çalışmaya tek gecede pex’den pex-ER’ye geçilen hastalar alındı. Altmış sekiz hasta (26’sı kadın) (%38) çalışmaya dahil edildi. Hastaların yaş, cinsiyet, hastalık süresi, ek hastalıkları, kullandığı ilaçlar, pex dozları, pex-ER dozları, yan etki (YE) olup olmadığı, YE çeşidi ve şiddeti, ilaca devamlılığı kaydedildi.
Bulgular: Ortalama yaş 63,3 (44-88 arası), ortalama hastalık süresi 7,1 yıl (1-27 arası) idi. PH için dopamin agonisti dışı kullandıkları ilaçlar levodopa (57 hasta,
%82,6) rasajilin (20 hasta, %29), amantadin (18 hasta, %26,1), apomorfin (altı hasta, %8,7) idi. Hastaların 62 (%91,2) tanesinde pex’den pex-ER geçiş sorunsuz bir şekilde tamamlandı. Altı (%8,8) hastada ise YE görüldü. YE’ler; ayak bileğinde şişlik (iki hasta), kusma (bir hasta), diskinezi (bir hasta), hiperseksüalite (bir hasta) ve psikozdu (bir hasta). Pex’den pex-ER’ye geçen hastaların pramipeksol dozu ve levodopa eşdeğer dozu anlamlı derecede artmıştı (p=0,00).
Sonuç: Pramipeksol dozu hastaların semptomatik ihtiyaçlarına göre artırılmış olup bu durum pex’den pex-ER’ye geçen hastalarda levodopa eşdeğer dozunun anlamlı derecede artmasına yol açmıştır. Pex’den pex-ER’ye bir gecede geçiş hastaların %90’ına, sorunsuz gerçekleşmiştir. Bulgularımız önceki çalışmalar ile uyumludur.
Anahtar Kelimeler: Parkinson hastalığı, dopamin agonistleri, uzun etkili pramipeksol
Objective: To evaluate the safety and efficacy of switching from immediate-release pramipexole (pex) to extended-release pramipexole (pex-ER).
Materials and Methods: Pex-ER became available in Turkey about a year ago, since then we documented satisfactory information on patients (26 women;
38%) who were switched from pex to pex-ER. We recorded pre- and post-switch pex and levodopa, equivalent doses of other anti-parkinsonian medication, and analyzed the frequency and nature of reported adverse effects.
Results: The mean age of the patients was 63.3 years (range, 44-88 years), and the mean disease duration was 7.1 years (range, 1-27 years). The other drugs were levodopa (57 patients, 82.6%), entacapone (24 patients, 34.58%), rasagiline (20 patients, 29%), amantadine (18 patients, 26.1%), and apomorphine (six patients, 8.7%). Switch from pex to pex-ER was uneventful in 62 (91.2%) patients. Adverse events were reported in six (8.8%) patients: ankle swelling (two patients), nausea (one patient), dyskinesia (one patient), hypersexuality (one patient), and psychosis (one patient). Problems resolved with further medication change in two patients. Four patients preferred to return to pex.
Kısa Etkili Pramipeksolden Uzun Etkili Pramipeksole Geçiş: Altmış Sekiz Hastanın Güvenlik ve Etkinlik Özellikleri
Switch from Immediate-release Pramipexole to Extended-release Pramipexole:
The Safety and Efficacy Characteristics of Sixty-eight Patients
Müge Kuzu1, İnci Şule Özer1, Oğuzhan Herdi2, Sabiha Tezcan1, Muhittin Cenk Akbostancı1
1Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye
2Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye
Öz
Sum mary
Ya z›fl ma Ad re si/Ad dress for Cor res pon den ce: Dr. Müge Kuzu, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye Tel.: +90 505 828 71 12 E-posta: muggykuzu@gmail.com
Ge lifl Ta ri hi/Re cei ved: 03.12.2015 Ka bul Ta ri hi/Ac cep ted: 11.04.2016
©Türk Nöroloji Dergisi, Galenos Yayınevi tarafından basılmıştır.
Bu makale “Creative Commons Alıntı-Gayriticari-Türetilemez 4.0 Uluslararası Lisansı (CC BY-NC 4.0)” ile lisanslanmıştır.
Turk J Neurol 2016;22:114-116 Kuzu ve ark.; Uzun Etkili Pramipeksole Geçiş
Giriş
Parkinson hastalığı (PH) rijidite, bradikinezi, istirahat tremoru, postural instabilite ve donma ile tanımlanmış kronik ilerleyici nörodejeneratif bir hastalıktır. PH’de otonomik disfonksiyon, depresyon, anksiyete, uyku bozuklukları, kognitif disfonksiyon gibi non-motor semptomlar da görülebilir (1,2). Alzheimer hastalığından sonra dünyadaki ikinci en sık nörodejeneratif hastalıktır ve 60 yaş üstü popülasyonun yaklaşık %1’ini etkilemektedir (3). Türkiye için prevalans çalışmalarında 1995 yılında Eskişehir’de yapılan bir çalışmada 111/100,000, 2009 yılında Bursa’da yapılan bir çalışmada ise 40 yaş üstü popülasyonda %2,23 olarak bildirilmiştir (4,5). PH substansia nigradaki dopaminerjik nöronların selektif kaybı ile seyreden bir hastalıktır. Dopamin agonistleri (DA) hem erken evre PH’de monoterapide hem de ileri evre PH’de ek tedavi seçeneği olarak kullanılmaktadır (6).
Pramipeksol (pex), D3 dopaminerjik reseptörlere yüksek afinitesi ile farklılaşan, muhtemelen bu nedenle depresyon ve apati tedavisinde etkili olabilen, ancak yine muhtemelen aynı nedenle dürtü kontrol bozukluklarına sık yol açan bir non-ergo DA’dır (7,8,9,10,11). Pex ile tedaviye başlandığında, levodopa ile başlananlarla karşılaştırıldığında doz sonu kötüleşmesi ve tepe dozu diskinezisi daha seyrek görülmektedir. Pex ayrıca doz sonu kötüleşmesinin tedavisinde de etkindir (12).
Günde üç dozda kullanılan standart formuna ek, yakın zamanda ülkemizde günde tek doz kullanılan uzun etkili formu da bulunmaktadır.
Bu çalışmada, kısa etkili pex’den uzun etkili pex’e (pex-ER) geçişteki etkililik ve güvenliliğin kendi hasta popülasyonumuzda ölçülmesi amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem
Pex-ER’nin ülkemizde kullanıma girmesinden yaklaşık bir yıl sonra retrospektif olarak PH hastalarının dosyaları tarandı. Pex’den pex-ER’ye geçen 68 hastanın bilgileri incelendi. Çalışmaya tek gecede pex’den pex-ER’ye geçilen hastalar alındı. Çalışmaya alınan hastaların yaş, cinsiyet, hastalık süresi, ek hastalıkları, kullandığı ilaçlar, pex dozları, pex-ER dozları, yan etki (YE) olup olmadığı, YE şekli, YE şiddeti, ilaca devamlılığı kaydedildi.
Levodopa/karbidopa (CR) + (levodopa/CRx0,75) + tolkapon veya entakapon alıyorsa (levodopa/CR + levodopa/CRx0,75)x0,25 + (pex veya kabergolin x67) + (pergolid x100) + (ropinirole x20) + (piribedil x50) + (bromokriptin x10) + (apomorfin x8) formülünü kullanarak geçiş öncesi ve geçiş sonrası eş değer dozları hesaplandı (13). Bu veriler SPSS programı kullanılarak analiz edildi.
Bulgular
Çalışmaya 68 hasta dahil edildi. Hastaların 26’sı (%38) kadındı.
Ortalama yaş 63,3 (44-88 arası), ortalama hastalık süresi 7,1 yıl (1-27
arası) idi. DA dışı PH için kullanılan en sık ilaç levodopa (57 hasta,
%82,6) iken rasajilin (20 hasta, %29), amantadin (18 hasta, %26,1) ve apomorfin (altı hasta, %8,7) kullanan hastalar mevcuttu. Hastaların 62 (%91,2) tanesinde pex’den pex-ER’ye geçiş sorunsuz bir şekilde tamamlandı. Altı (%8,8) hastada ise YE görüldü. YE’ler; bilekte şişlik (iki hasta), kusma (bir hasta), diskinezi (bir hasta), hiperseksüalite (bir hasta) ve psikozdu (bir hasta). İki hastanın problemi ilaç düzenlenmesi ile çözülürken dört hastada pex tedavisine geri dönüldü. Pex’den pex- ER’ye geçen hastaların pex dozu ve levodopa eşdeğer dozu anlamlı derecede artmıştı (p=0,00) (Tablo 1). YE görülen ve görülmeyen hastalar Mann Whitney U testi (p=0,33), (YE görülen ortalama=59,83 (standart sapma=12,85) YE görülmeyen ortalama=63,75 (standart sapma=9,09), cinsiyetleri ise Fisher ki-kare testi kullanılarak karşılaştırılmış (p=1) ve anlamlı fark bulunamamıştır. Çalışmamızda hastalık şiddeti değerlendirilmemiştir.
İncelenen hastalar semptomatik bir sorunla kontrol muayenesi için başvuran hastalar olduğu için hastaların tümünde levodopa eşdeğer dozu arttırılmıştır.
Tartışma
Bu çalışmanın sonuçları pex’den pex-ER’ye bir gecede uygun dozlarda geçişinin güvenli ve etkili olduğunu desteklemektedir.
115
Conclusion: The great majority of patients (91.2%) switched from three times daily pex to once daily pex-ER uneventfully. A slight increase in pex daily dose, which was tailored according to patients’ symptomatic needs, resulted in an increase in post-switch levodopa equivalent doses. Our experience is compatible with previously reported studies.
Keywords: Parkinson disease, dopamine agonist, extended-release pramipexole
Tablo 1. Pramipeksol ve toplam levodopa eşdeğer dozların uzun etkili pramipeksole geçiş öncesi ve sonrası dozları
Geçiş öncesi
doz (mg/gün) Geçiş sonrası doz (mg/gün) p Pramipeksol 2,5 (SD 1,3) 3,1 (SD 1,2) 0,00 Levodopa-eşdeğer
doz 653,2 (SD 498,2) 719,1 (SD 562,9) 0,00
SD: Standart deviasyon, Hasta görüldüğünde dozlar semptomatik gereksinime göre ayarlandığından artış var
Şekil 1. Pramipeksolden uzun etkili pramipeksole geçişte yan etki oranı
Turk J Neurol 2016;22:114-116 Kuzu ve ark.; Uzun Etkili Pramipeksole Geçiş
Hastaların %92,2'sinde pex’den pex-ER’ye geçiş sorunsuz bir şekilde tamamlanmıştır. Altmış sekiz hastadan altısında YE görülürken sadece dört hastada pex tedavisine geri dönülmüştür (Şekil 1). Pex dozu hastaların dile getirdiği motor semptomların günlük yaşam etkinliklerine etkisine yönelik semptomatik ihtiyaçlarına göre artırılmış olup bu durum pex’den pex-ER’ye geçen hastalarda levodopa eşdeğer dozunun anlamlı derecede artmasına yol açmıştır.
Pramipeksol Çalışma Grubu tarafından ileri evre hastalarda yapılan sınıf 1 kanıt düzeyinde çift kör randomize kontrollü bir çalışmada; 507 hasta 18 hafta süre izlenmiş, hastalar Birleşik Parkinson Hastalığı Değerleme Ölçeği (BPHDÖ) ve off zamanları ile değerlendirilmiş ve pex-ER, pex kadar etkili bulunmuştur (sırasıyla pex-ER, pex, plasebo grubunda BPHDÖ değişimi -11,0, -12,8, -6,1; off zamanları değişimi; -2,1, -2,3, -1,4) (14).
Aynı çalışma grubu erken evre Parkinson hastalarını 33 hafta süre ile takip etmiş. Hastaları 18. ve 33. haftada BPHDÖ ile değerlendirmiş ve pex-ER’yi, pex kadar etkili, plasebodan ise daha etkin bulmuştur (sırasıyla pex-ER, pex, plasebo grubunda BPHDÖ değişimi (18. hafta; -7,4, -7,5, -2,7, BPHDÖ değişimi (33. hafta); -8,2, -8,3, -1,2) (15).
Pex çalışma grubunun yaptığı çift kör randomize kontrollü başka bir çalışmada pex’den pex-ER’ye geçiş çalışmasına 3 aydan fazla günde 3 kez ve 1,5 mg/gün dozunun üzerinde pex kullanan hastalar alınmış hastalar pex-ER’ye geçen ve psödo geçiş yapılan hastalar olarak iki grupta incelenmiş. Dokuz haftanın sonunda pex-ER grubunda %84,5 psödo geçiş grubunda %94,2 başarılı geçiş sağlanmış ve ilacı bıraktıran YE gözlemlenmemiştir (16).
Bizim çalışmamızda da benzer olarak %92,2 başarılı geçiş vardı.
2014 yılında yayınlanan, Çin’de 20 merkezde eş zamanlı olarak yapılan, randomize kontrollü çift kör bir çalışmada 30 yaş üstü 2 yıldan fazla tanı süreli, Hoehn-Yahr 2-4 olan hastalar alınmış.
Hastalar kısa etkili pramipeksol (n=239) ve pex-ER (n=236) olarak ikiye ayrılıp 18 hafta izlenmiş. BPHDÖ skorlarındaki değişim değerlendirildiğinde pex-ER, pex kadar etkin ve güvenli bulunmuş (sırasıyla pex-ER, pex grubunda BPHDÖ değişimi;
-13,81 ve 13,09) YE oranı benzer bulunmuş (pex-ER %68,8, pex
%73,6). Ciddi YE oranları sırasıyla pex-ER grubunda %2,1, pex grubunda %3,8 saptanmıştır. En sık gözlenen YE’ler somnolans, baş dönmesi ve bulantı olarak belirtilmiştir (17).
Sonuç
Çalışmamızda, hastanın o anki semptomatik gereksinimlerini de dikkate alarak ayarlanan dozda pex’den pex-Er’ye geçmek önceki çalışmalarla uyumlu şekilde güvenli bulunmuştur.
Etik
Etik Kurul Onayı: Çalışma retrospektif bir çalışma olup etik kurulu onayı alınmamıştır.
Hasta Onayı: Çalışmamıza dahil edilen tüm hastaların hasta dosyaları taranmış olup ayrıca hastalardan onam alınmamıştır.
Yazarlık Katkıları
Medikal Uygulama: Muhittin Cenk Akbostancı, Müge Kuzu, Konsept: Muhittin Cenk Akbostancı, Müge Kuzu, İnci Şule Özer, Dizayn:
Muhittin Cenk Akbostancı, Müge Kuzu, İnci Şule Özer, Veri Toplama veya İşleme: Müge Kuzu, İnci Şule Özer, Oğuzhan Herdi, Sabiha Tezcan, Analiz veya Yorumlama: Muhittin Cenk Akbostancı, Müge Kuzu, Literatür Arama: Müge Kuzu, İnci Şule Özer, Yazan: Müge Kuzu.
Çıkar Çatışması: Yazarlar bu makale ile ilgili olarak herhangi bir çıkar çatışması bildirmemiştir.
Finansal Destek: Çalışmamız için hiçbir kurum ya da kişiden finansal destek alınmamıştır.
Kaynaklar
1. Lohle M, Ramberg CJ, Reichmann H, Schapira AH. Early versus delayed initiation of pharmacotherapy in Parkinson's disease. Drugs 2014;74:645- 657.
2. Chaudhuri KR, Healy DG, Schapira AH, National Institute for Clinical E.
Non-motor symptoms of Parkinson's disease: diagnosis and management.
Lancet Neurol 2006;5:235-245.
3. Sprenger F, Poewe W. Management of motor and non-motor symptoms in Parkinson's disease. CNS Drugs 2013;27:259-272.
4. Torun Ş, Uysal M, Gücüyener D, Özdemir G. Parkinson’s disease in Eskişehir, Turkey. Eur J Neurol 1995;2:44-45.
5. Erer Özbek S, Zarifoğlu M, Karlı N, Özçakır A, Yıldız D, Aslan D. A Population-Based Survey to Determine the Prevalence of Movement Disorders in Orhangazi District of Bursa, Turkey. Turk J Neurol 2009;15:109-118.
6. Stowe RL, Ives NJ, Clarke C, van Hilten J, Ferreira J, Hawker RJ, Shah L, Wheatley K, Gray R. Dopamine agonist therapy in early Parkinson's disease.
Cochrane Database Syst Rev 2008;CD006564.
7. Perachon S, Schwartz JC, Sokoloff P. Functional potencies of new antiparkinsonian drugs at recombinant human dopamine D1, D2 and D3 receptors. Eur J Pharmacol 1999;366:293-300.
8. Piercey MF. Pharmacology of pramipexole, a dopamine D3-preferring agonist useful in treating Parkinson's disease. Clin Neuropharmacol 1998;21:141- 151.
9. Friedman JH. Parkinson's disease psychosis 2010: a review article.
Parkinsonism Relat Disord 2010;16:553-560.
10. Breuer ME, Groenink L, Oosting RS, Buerger E, Korte M, Ferger B, Olivier B. Antidepressant effects of pramipexole, a dopamine D3/D2 receptor agonist, and 7-OH-DPAT, a dopamine D3 receptor agonist, in olfactory bulbectomized rats. Eur J Pharmacol 2009;616:134-140.
11. Garcia-Ruiz PJ, Martinez Castrillo JC, Alonso-Canovas A, Herranz Barcenas A, Vela L, Sanchez Alonso P, Mata M, Olmedilla Gonzalez N, Mahillo Fernandez I. Impulse control disorder in patients with Parkinson's disease under dopamine agonist therapy: a multicentre study. J Neurol Neurosurg Psychiatry 2014;85:840-844.
12. A randomized controlled trial comparing pramipexole with levodopa in early Parkinson's disease: design and methods of the CALM-PD Study. Parkinson Study Group. Clin Neuropharmacol 2000;23:34-44.
13. Erdoğmuş N. Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıpta Uzmanlık Tezi. 2007.
14. Schapira AH, Barone P, Hauser RA, Mizuno Y, Rascol O, Busse M, Salin L, Juhel N, Poewe W, Pramipexole ERSG. Extended-release pramipexole in advanced Parkinson disease: a randomized controlled trial. Neurology 2011;77:767-774.
15. Poewe W, Rascol O, Barone P, Hauser RA, Mizuno Y, Haaksma M, Salin L, Juhel N, Schapira AH, Pramipexole ERSG. Extended-release pramipexole in early Parkinson disease: a 33-week randomized controlled trial. Neurology 2011;77:759-766.
16. Rascol O, Barone P, Hauser RA, Mizuno Y, Poewe W, Schapira AH, Salin L, Sohr M, Debieuvre C, Pramipexole Switch Study G. Efficacy, safety, and tolerability of overnight switching from immediate- to once daily extended- release pramipexole in early Parkinson's disease. Mov Disord 2010;25:2326- 2332.
17. Wang Y, Sun S, Zhu S, Liu C, Liu Y, Di Q, Shang H, Ren Y, Lu C, Gordon MF, Juhel N, Chen S. The efficacy and safety of pramipexole ER versus IR in Chinese patients with Parkinson's disease: a randomized, double-blind, double-dummy, parallel-group study. Transl Neurodegener 2014;3:11.
116
