BAŞLANGIÇ HÜKÜMLERİNE İLİŞKİN GENEL BİLGİLER
doğrudan uygulanır.
Başlangıç hükümleri bütün özel hukuk alanında uygulanır.
Başlangıç hükümleri kamu hukuku alanında dolaylı olarak ve işin mahiyetine uygun düştüğü oranda uygulanır. Örneğin, Medeni Kanunun 2. maddesindeki dürüstlük kuralı kamu hukuku alanında da geniş ölçüde kıyasen uygulanır. Medeni Kanunun 4. maddesinde düzenlenmiş olan hakimin takdir yetkisi bir kamu hukuku dalı olan ceza hukuku alanında da uygulanır. Ama, kanunsuz suç ve ceza olmaz ilkesinin bir sonucu olarak, hakimin ceza kanunda suç olarak öngörülmeyen bir fiili Medeni Kanunun 1. maddesinden hareketle örf ve adte dayalı olarak cezalandırması söz konusu olamaz.
Benzer şekilde vergi hukukunda hakim olan kanunilik ilkesi gereği, vergi kanunlarında vergiyi doğuran bir olay olarak zikredilmeyen hususlarda vergi tahsil edilemez.
HUKUK KURALLARININ
UYGULANMASINDA GÖZÖNÜNDE TUTULACAK HUSUSLAR
Kanunun önceliği ilkesi: Somut olaya uygulanabilecek yazılı hukuk kuralı varsa, öncelikle bu kural uygulanır.
Uygulanacak hukuk kuralının usulüne uygun şekilde doğmuş olması: Yetkili makam tarafından pozitif hukukta öngörülen usullere uygun şekilde
çıkarılan ve diğer yazılı hukuk kuralları tarafından ortadan kaldırılmamış veya uygulanması engellenmemiş kurallar usulüne uygun şekilde
doğmuştur.
Uygulanacak hukuk kuralının geçerli olması: Uygulanacak hukuk kuralı yürürlüğe girmiş olmalıdır ve yürürlüğü devam etmekte olmalıdır.
Hukuk kurallarının Resmi Gazetede yayınlanan metinleri esas alınmalıdır.
Aksine bir hüküm yoksa, hukuk kurallarının başlıkları madde metnine dahil değildir.
Hukuk kurallarında baskı hataları ve kanun koyucunun iradesinden kaynaklanan hatalar varsa, bu hatalar kanun koyucu tarafından kaldırılabileceği gibi, hakimler de kuralın objektif anlamını tespit edebilirler.
HUKUK KURALLARININ
YORUMU-GENEL AÇIKLAMA
Hukuk kurallarının ne anlama geldiğinin kesin ve net olarak anlaşılamadığı durumlarda
yoruma başvurulur.
Yorum ile hukuk kuralının objektif anlamının belirlenmesi gerekir. Diğer bir ifadeyle
yorumun dürüstlük ilkesine göre yapılması gerekir. Dolayısıyla, makul, dürüst, iyiniyetli, objektif ve ortama zeka seviyesine sahip
kişilerin o kurala vereceği anlam esas alınır.
Örf ve adet kuralları da yoruma tabidir.
YORUMUN DAYANAKLARI
Gramatik Unsur
Sistematik Unsur
Amaçsal Unsur
Gerçeğe Uygunluk Unsuru
Tarihi Unsur
GRAMATİK UNSUR
Kanunda kullanılan dilbilgisi esas alınarak yorum yapılması durumudur. Kanunda kullanılan
kelimelere, cümlelere ve imla kurallarına dayalı olarak yorum yapılır. Bu şekilde yapılan yoruma lafzi yorum metodu adı da verilir.
Gramatik yorum, işin mahiyeti gereği yorumda başlangıç noktasıdır. Ancak, gramatik yorum her zaman tek başına yeterli değildir. Örneğin,
iyiniyet, toplum içinde tehlike oluşturmak, ağır
tehlike eden bulaşıcı hastalık gibi kavramların tek
başına gramatik yorumla açıklanması mümkün
değildir.
SİSTEMATİK UNSUR
Bir kanun hükmü yorumlanırken aynı kanunda veya farklı kanunlarda yer alan ve o hükümle bağlantılı bütün kuralların dikkate alınarak yorum yapılması halidir.
Bu yorum yönteminde, en tepedeki normlar
olan Anayasadaki hükümler ve şekli yorum
yöntemleri (atıf, aksi ile kanıt vs.) ve genel
ilkeler (özel kuralın genel kurala nazaran
öncelikli olması) de dikkate alınır.
AMAÇSAL UNSUR
Her hukuk kuralı belli bir amacın
gerçekleşmesine hizmet ettiği için, amaçsal unsurda bu amacın tespiti önem taşır. Örneğin, iş hukuku alanında, iş ilişkisinde işveren
karşısında zayıf taraf olan işçinin korunması
amaçlandığından işçi lehine yorum yapılması
gerekmektedir.
GERÇEĞE UYGUNLUK UNSURU
Yorum yapılırken gerçekler gözönünde
tutulmalı yani yorum gerçekçi olmalıdır.
TARİHİ UNSUR
Hukuk kurallarının yorumunda, hukuk
kurallarının geçirdiği süreçlerde ileri sürülen, görüşlerin, düşüncelerin ve yapılan
tartışmaların da dikkate alınması şeklindeki
yorum yöntemidir.
YORUM YAPAN MAKAMA GÖRE YORUM TÜRLERİ
Yasama yorumu: Hukuk kuralının yasama organı tarafından yorumlanması durumudur.
Sadece 1924 Anayasasında yer alan bu yorum yöntemine 1961 ve 1982 Anayasalarında yer verilmemiştir.
Yargı yorumu: Hukuk kurallarının hakimler tarafından yorumlanmasını ifade eden yorum yöntemidir.
Bilimsel yorum: Hukuk kurallarının hukuk bilimiyle uğraşan kişiler tarafından
yorumlanmasını ifade eden yorum yöntemidir.
KURALIN İÇERİĞİNE OLAN ETKİSİ BAKIMINDAN YORUM TÜRLERİ
