BİRLEŞTİRME
MALZEMELERİ
Tekstil ürünlerinin hazır giyim ürün haline dönüşme aşamasında kaliteyi belirleyen çeşitli faktörler vardır. Bunlar; tasarım ve estetik öğeler, kumaş, moda ve kullanılan aksesuarladır Hazır giyim endüstrisinde birleştirme malzemelerinin (fermuar, düğme, toka, kopça, çıtçıt, kordon şerit vb)önemi küçümsenmeyecek ölçüdedir. Bununla birlikte ürünün tasarım ve kullanım amacına da uygun olması gerekmektedir.
Birleştirme Malzemeleri; Fermuar Düğme Kopça Kemer Toka Stopper Kuşgözü Çıtçıt Trop-Perçin
İlk olarak Amerikalı Withcomb L.Judson tarafından 1893 yılında ayakkabı bağını ortadan kaldırmak amacıyla yürütülen çalışmalar sonucunda bulunmuştur ve kaygan kopça adı ile patenti alınmıştır. Ertesi yıl LA. Walker ile birlikte ‘Universal Faeener Company’ şirketini kurup fermuar üretimine geçilmiştir.
Üretilen fermuarda birbirine kilitlenen sıralı çengel ve ilmikler, kayıcı bir parça çekilerek açılıp kapanmaya yarıyordu.
Fermuar bu gün bildiğimiz şekliyle metal dişlerin kayıcı parçayla bir araya getirilmesi ve geniş amaçlı kullanılması 1914 ‘de patent alan Gideon Sundback tarafından başarılmıştır. Bu tarihten sonra fermuar; pipo çantalarından çizmeye, çocuk ayakkabılarından Haute Couture’e kadar
kullanılmaya başlanmıştır.
Gideon Sundback tarafından geliştirilen fermuar
Giysilerde açma kapamanın yanı sıra fermuarlar, kullanıldığı eşyaya kattığı estetik açısından önemli bir aksesuardır. Dolayısıyla yardımcı malzeme olmasının yanında moda akımlarının etkisiyle aksesuar olarak da kullanılır.
Fermuarlar, müşteri talebine göre istenilen boyda üretilmektedir. Piyasada genellikle
pantolonlar için 16 -18 cm’lik, etekler için 20 cm’lik, montlar için 65 - 70 cm’lik standart fermuarlar
Fermuarı oluşturan parçalar; ➢ Diş
➢ Sürgü (Kursör) ➢ Elcik
➢ Alt durdurucu (Stopper) ➢ Üst durdurucu ( Stopper) ➢ Şerit
➢ Kenar ( Fitil)
Şerit :Dişlerin sabitlendiği banttır.
Diş :Kürsörün hareket etmesiyle birbirine geçen veya ayrılan metal, plastik veya kemikten yapılan parçalardır. Kursör :Fermuarın açılıp kapanmasını sağlayan hareketli fermuar parçasıdır
Elcik :Kürsörün tutuşunu kolaylaştıran kursöre bağlı fermuar parçasıdır.
Üst Stopper :Fermuar kapalıyken kursörün fermuardan çıkmasını engelleyen durdurucudur. Alt Stopper :Fermuar açılırken kursörün fermuardan çıkmasını engelleyen durdurucudur.
Dipli (C) Fermuar : Fermuar
şeritlerinin alt kısımda bir durdurucu ile birleştiği ve tek kürsörün fermuarı açıp
kapadığı tiptir. En çok
kullanılan fermuar tipi olan dipli fermuarlar, genellikle eteklerde, pantolonlarda, çantalarda ve botlarda kullanılır.
Açık Uçlu ( Separe) (O): Fermuar
şeritleri tamamen birbirinden ayrılabilir. Kürsör, alt kutu ve iğne mekanizması sayesinde açılıp kapanır. Bu tip fermuarlar genellikle ceketlerde ve
Çift Yönlü (Kombi-Separe)(Alt ve Üstten Açılmalı (M) ): Fermuar şeritleri birbirinden tamamen ayrılabilir ve ikinci bir kürsör fermuarı alttan da açabilir. Bu tip fermuarlar genellikle yağmurluklarda, spor giyimde ve uyku tulumlarında kullanılır.
O Model İki(Çift) Yönlü
Fermuar: İki kursörlü dipli bu
tip fermuarlar kapandığı zaman, kursörler kafa kafaya gelir. Genellikle bavul ve çantalarda kullanılır.
X Model İki(Çift) Yönlü Fermuar: Fermuar açıldığı zaman kursörler sırt sırta, kapandığı zaman fermuarın zıt uçlarında bulunur. Genellikle tulumlarda kullanılır. Üstü Açık Model: Bu
tip fermuarda yeterli kuvvet uygulandığında kursör üst kısımdan çıkar ve fermuar dişlerinin hızlıca açılmasını sağlar.
Genellikle askeri veya koruyucu giysilerde güvenlik sebebiyle kullanılır.
İlmik ( Halka) Model Separe: Tek bir şeritten
üretilen separe fermuardır. Tek bir
kursör kullanılarak açılıp kapatılır.
Fermuarın Sınıflandırılması
1.Metal Fermuar
Pirinç (Oksit – Kalay) Alpaka( Nikel Oksit) Bakır(Bakır Oksit) Alüminyum
2.Plastik Dişli (Naylon )(Spiral) Fermuar Plastik
Gizli Fermuar Modelleri
Gizli fermuarlar naylon fermuar modelleri arasında yer
almaktadır. Gizli fermuar, dişli kısımlarının dışardan bakıldığı zaman fermuarın görünmediği ve fark edilmediği fermuar çeşididir. Gizli fermuarların dişli kısımları hammaddesine göre plastik ve polyester fermuar olarak iki farklı şekilde
üretilmektedir. Hazır giyim sektörü başta olmak üzere birçok sektörde yaygın olarak kullanılan gizli fermuarları bebek kıyafetleri, ev tekstil ürünleri, abiye, gelinlik ve hafif giyim ürünlerinde rahatlıkla kullanılabilir.
3.Kemik Fermuar Poly-Asetal
Su geçirmez ürünlerde en sık karşılaşılan sorun fermuarlardan içeriye sıvının geçmesidir. Hiçbir şekilde su geçirmez denilen mont, kaban, pantolon, nevresim, branda gibi birçok üründe su itici fermuarlar kullanılmadığı için fermuarlı olan bölgelerinden su geçmektedir. Özellikle su geçirmez ürünlerin üretimi yapan firmaların göz ardı etmemesi gereken bu noktada azami dikkat gösterilmelidir. Çünkü müşterilerin en çok sıkıntı yaşadığı ve pek de hoş karşılamadığı bu gibi durumlarda ürünlerin üretimi sırasında su geçirmez fermuarların kullanılması gereklidir.
Su itici fermuarlar özel malzemeler kullanılarak üretilmektedir.
Fermuarın bileşenleri olan şerit, dişli ve kürsör bölümlerinden içeriye sıvı geçmemesi için özel bileşenler kullanılmalıdır. Su geçirmez
fermuarların şerit kısımları özel materyaller kullanılarak üretilmektedir. Kaliteli dişli yapısına sahip olan su geçirmez fermuarların dişli
kısımlarının üzeri özel bir malzeme ile kaplandığı için hiçbir şekilde içeriye suyun geçmesine izin vermez.
Kış aylarında kullanım oranı artan mont, kaban, yağmurluk, bot, çizme ve ayakkabı gibi ürünlerde bulunan fermuarların su itici fermuar olması gerekir. Kışın kullanılan ürünlerin yanı sıra dört mevsim kullanılan branda, çadır, yelken gibi ürünlerde de su itici fermuar kullanılması önemlidir.
Örneğin brandalar bir bölgenin üzerini kapatmak ve muhafaza etmek için kullanılmaktadır. Brandalar su geçirmez bir malzemeden üretildiğinden dolayı içeriye hiçbir şekilde sıvı geçirmez. Ancak iki parçanın eklenmesi için kullanılan fermuar su itici olmazsa bu bölgeye gelen sıvılar fermuardan geçerek içeri sızar. Bu da istenilmeyen bir durumdur. O yüzden branda üretimi yapan firmaların su itici fermuar kullanmaları daha doğru ve sağlıklı olacaktır.
Fermuar seçerken ve kullanırken dikkat edilmesi gereken unsurlar;
❖ Fermuar tipini belirlerken, kumaş ağırlığına ve kalınlığına dikkat etmek esastır. Ağır kumaşlı ürünler için asla ince tip fermuarlar seçilmemelidir.
❖ Metal oksit fermuarlar, yıkama ve kullanım sırasında açık renk kumaşları lekeleyeceğinden açık renkli giysilerde metal oksit fermuar kullanılmamalı.
❖ Bebek ve çocuk giysilerinde özel kilitli fermuarlar tercih edilmelidir.
❖ Esnek kumaşlara fermuar gerdirilmeden dikilmelidir. Esnek kumaşlara gizli fermuar dikilmemesi önerilmektedir.
❖ Fermuar kumaşa dikilirken fermuarın metal kısımlarına iğne değdirmeyin iğne kırılabilir. Stopper arasına sıkışan iğne yaralanmalara sebep olabilir.
❖ Fermuarı dikiş makinesinde dikerken fermuar şeridini kesmeyin, şeritler dokuma olduğu için sökülebilir.
❖ Gizli fermuarları ürüne dikerken dikiş makinasına uygulanan özel aparat kullanılmalıdır. ❖ Polyester ve kemik fermuarları ütülerken üzerine ütü basmamak gerekir.
❖ Yıkama ve kuru temizleme sırasında fermuar daima kapalı tutulmalıdır.
❖ Yıkama ve kuru temizlemeden sonra üzerine mum, parafinli sabun sürülmelidir.
❖ Özellikle eteklerde, elbiselerde ve pantolonlarda fermuarın üzerine kopça yada düğme dikilmelidir. Bu fermuarın çekimini kolaylaştıracaktır.
KAYNAKÇA
Hazır giyimde kullanılan malzeme ve aksesuarlar, Yrd. Doç. Dr. Umut Bilen,Kerasus Yayınları,2013 Tekstil Malzeme Bilgisi, Dr. Banu Hatice Gürcüm, Kerasus Yayınları, 2013 https://bit.ly/2Fzz1u1 http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/m oduller_pdf/Malzeme%20Kontrol%C3%BC.pdf https://tr.pinterest.com/sineem/pins/ https://fermuar.com/
