İLETİŞİM ENGELLERİ

İLETİŞİM ENGELLERİ

İletişim engelleri gönderilen mesajın içeriğinde yer alan bilgilerin alıcı tarafından doğru şekilde alınmasını engelleyen faktörler olarak

tanımlanır.

Engeller mesajın alınmasını ya da iletilmesini olumsuz yönde etkilerler.

İletişim engellerinin genel birleştiği nokta bu nedenlere bağlı olarak

kurulan iletişimin aslında verilmek istenen iletiyi doğru kişiye, doğru

zamanda ya da doğru şekilde iletilemiyor olmasına neden olmalarıdır.

İLETİŞİM ENGELLERİ

İletişim engellerine ilişkin söylenmiş en ünlü söz Mevlana’ya aittir.

«Ne kadara bilirsen bil, söylediklerin karşıdakinin anlayabildiği kadardır»

Mevlana

İLETİŞİM ENGELLERİ

İletişimin sağlıklı bir şekilde kurulmasını engelleyen bir çok farklı etmen bulunmaktadır. Bu etmenler farklı bilim insanları tarafından farklı şekilde sınıflandırılmış olsa da genel olarak başlıkların içerikleri arasında ciddi

farklılıklar bulunmamaktadır.

Bu sınıflamalar, fiziksel engeller, psikolojik engeller, teknik engeller,

semantik engeller, örgütsel engeller, kişisel engeller, sürece ilişkin

engeller, sosyal engeller gibi bir çok şekilde karşımıza çıkmaktadır.

İLETİŞİM ENGELLERİ

Dersimizde kullanacağımız sınıflama ise;

- Sürece İlişkin Engeller - Kişisel Engeller

- Fiziksel ve Teknik Engeller -Semantik Engeller

-Örgütsel Engeller

Şeklindedir.

İLETİŞİM ENGELLERİ

Sürece İlişkin Engeller:

İletişim sürecine yönelik engeller bu süreçteki herhangi bir adım ya da bu adımlara bağlı süreçlerde yaşanan engelleri tanımlamaktadır.

Bu engeller göndericiye, kodlamaya, ortama, kodun çözülmesine, alıcıya ya da geri bildirime ilişkin gerçekleşebilir.

Bir mesaj için uygun bir ortamın seçilmeyişi, doğru bir kanalın

kullanılmayışı sürece ilişkin iletişim engellerine örnek olarak verilebilir.

İLETİŞİM ENGELLERİ

Sürece İlişkin Engeller:

Göndericiye ilişkin süreçte yaşanabilecek engeller;

Gönderici yeterli bir iletişim becerisine sahip olmayabilir. Göndericinin

bilgi eksikliği, planlama eksikliği gibi eksiklikleri olabilir. Düşüncelerin

tam olarak netleşmeden iletişime başlanması ya da yanlış kodlanması

olabilir. Ya da kaynak kişi düşüncelerini iletmek için doğru kelime seçimi

yapamayabilir ya da alıcının anlamasına engel olacak dil seçimlerinde

bulunabilir. Yanlış bir üslup kullanarak mesajı iletiyor olabilir.

İLETİŞİM ENGELLERİ

Sürece İlişkin Engeller:

İletiye ilişkin süreçte yaşanabilecek engeller;

İletinin gönderileceği araca ilişkin süreçte engeller yaşanabilir. Örneğin alıcı e-posta adresini aktif olarak kullanmıyorsa bu yöntem ile iletişim kurmaya çalışmak doğru olmayacaktır.

Uygun kanal ve araç seçilmezse sağlıklı iletişim kurulamaz.

Ya da iletişimin kurulmaya çalıştığı ortamda gürültü gibi farklı sıkıtılar

varsa bunlar da iletiye ilişkin süreci engelleyecektir.

İLETİŞİM ENGELLERİ

Sürece İlişkin Engeller:

Alıcıya ilişkin süreçte yaşanabilecek engeller;

Alıcı gönderici tarafından kodlanan mesajda kodu doğru şekilde

çözemezse bu da iletişim engeline neden olur. Doğru duymayabilir, hızlı okuyabilir, ya da mesajı doğru anlayamayabilir.

Ya da alıcının önyargıları, tutumları, farklı algılaması, yeterli ilgi

göstermemesi, bilişsel stili, konuya isteği, doğru dinlememesi iletişimin

sağlıklı kurulmasını engelleyebilir.

İLETİŞİM ENGELLERİ

Sürece İlişkin Engeller:

Sürece ilişkin yalanan engeller, yaşandığı ortama, duruma ya da sıklığına bağlı olarak karşılıklı şekilde hem alıcı hem de gönderici için iletişim

kurma isteğini azaltabilir. Aynı şekilde kişilerin motivasyonunu etkiler ve

zaman zaman savunma mekanizması geliştirmelerine neden olabilir.

İLETİŞİM ENGELLERİ

Kişisel Engeller:

Kişisel engeller doğrudan gönderici ve alıcı ile bağlantılı olan engellerdir.

Bunlar kişiler kültürel birikimlerinden, alışkanlıklarından, anlayışlarından,

tecrübelerinden, taleplerinden ya da duygularından kaynaklanabilir.

İLETİŞİM ENGELLERİ

Kişisel Engeller:

Bilişsel Faktörler: Bu faktörler gönderici ya da alıcının zihnindeki kalıp ve şemaların uyumu ile ilgilidir.

Dil ve Anlatım Güçlükleri: Dilin karmaşık kullanımı, yetersiz kullanımı ya da fazla kullanımı gibi durumlar iletişim engellerine neden olabilir.

Duygusal Engeller: Gönderici ya da alıcıdaki korku, güvensizlik ya da

kuşku gibi duygular iletişim engellerine neden olabilir. Ya da alıcının kodu

açarken hissettiği duygular yanlış anlamalara neden olabilir.

İLETİŞİM ENGELLERİ

Kişisel Engeller:

Yaş ve Cinsiyet: Yaş ve cinsiyet kişilerin ilgi alanları bağlamında ya da toplumsal cinsiyet kalıp yargıları bağlamında iletişim engeli olarak karşımıza çıkmaktadır.

Öğrenim Düzeyi: Öğrenim düzeyi mesajın başarılı bir şekilde kodlanma yada çözülme sürecini etkilemektedir.

Kültürel Farklılıklar: Kültürlere göre mesajların anlamları farklılaşmakta

ve yorumlanması değişmektedir. Bu nedende kültürel farklılıkların kişiler

arası iletişimde bozulmalar gözlenebilir.

İLETİŞİM ENGELLERİ

Kişisel Engeller:

Seçici Algılama, Önyargı, ve Varsayımlar: Seçici algılama bütünü değil parçayı değerlendirmeye olanak sağlar. Önyargılar ve varsayımlar da aynı şekilde

neyin nasıl anlaşılacağına ilişkin kişiyi yönlendirir. Bu nedenle hem alıcı hem de gönderici açısından algıda seçicilik, önyargı ve varsayımlar iletişim

engellerine neden olabilir.

Tutumlar: Kişinin seneler içerisinde yerleşmiş tutumları belirli iletilere kendisini kapatmasına neden olabilir.

İhtiyaçlar: Mesajın içeriği ve alıcının o anki ihtiyacı arasında bir bağ yoksa bu

durum iletişimin sağlıklı sürmesini engelleyebilir.

İLETİŞİM ENGELLERİ

Kişisel Engeller:

Tecrübeler: Tecrübeler iletinin nasıl oluşturulacağını ya da nasıl anlamlandırılacağını etkiler. Kişinin birikmiş tecrübeleri ya da hiç edinmedi tecrübeleri nedeniyle doğru iletişim kurmakta güçlük çekilebilir.

Bilgi Eksikliği: Hem göndericinin hem de alıcının iletişim kurulacak olan

konuya ilişkin bilgi eksikliği iletinin anlaşılırlığını etkileyecektir.

İLETİŞİM ENGELLERİ

Fiziksel ve Teknik Engeller:

İletişimin kurulduğu ortamın çevresel koşulları sağlıklı iletişiminin kurulmasında önem taşımaktadır.

Dikkat dağıtıcılar, teknolojik problemler ya da gürültü gibi fiziksel ya da

teknik detaylar iletişim engellerine neden olabilir.

İLETİŞİM ENGELLERİ

Fiziksel ve Teknik Engeller:

Mesajın oluşturulduğu sembollerin teknik özelliklerinin kodlayıcı ya da alıcı tarafından bilinip bilinmemesi ya da bu sembollerin karşı tarafa eksik ulaşması iletişim engeline neden olabilir.

İletişim kanalının ya da aracının uygun seçilmemesi bir diğer iletişim

engeli nedenidir. İletişim kanalının teknolojisine ayak uydurulmaması,

iletişim kanalında yaşanan teknik problemler yine bu engellerin arasında

yer almaktadır.

İLETİŞİM ENGELLERİ

Fiziksel ve Teknik Engeller:

Ortamda bulunan gürültü de iletişimi engelleyen en önemli

kavramlardan biridir. Mesajın çözümlenmesinden kodlanmasına kadar iletişime zarar verecek her şey gürültü olarak tanımlanmaktadır.

İletişimin sürekli olarak başkaları tarafından kesilmesi, arada kapıların ve duvarların olması, ortamın fazla sıcak ya da soğuk olması gibi bir çok

faktör de fiziksel ve teknik engeller arasında yer almaktadır.

İLETİŞİM ENGELLERİ

Örgütsel Engeller:

İletişim sürecine engel olan örgütsel engeller ise şöyle sıralanmaktadır;

- Örgüt büyüklüğü ve fiziksel yapısı, - Geri besleme yetersizliği,

- Aşırı bilgi yüklenmesi, - Statü farklılıkları

-Yönetim tarzı, - Hiyerarşi - Rol ilişkileri - Zaman baskısı

İLETİŞİM ENGELLERİ

Semantik Engeller:

Kodlama ve kod açma sürecinde yaşanan engeller semantik engeller olarak tanımlanır.

Bunlar, kelimelerin yorumlanması, açıklamaların gözden kaçması,

yetersiz kelime dilbilgisi ve noktalama işareti bilgisi, dolaylı ve imalı

anlatımlar ve ortak dil yetersizlikleridir.

İLETİŞİM ENGELLERİ

İletişim Engellerinin Önlenmesi:

İletişimin sağlıklı bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için iletişim engellerinin bilinmesi ve farkına varılması ortadan kaldırılması için en önemli adımlardır.

İletişim engellerinden göndericinin sorumluluğundaki engellerin ortadan kaldırılması için gönderenin mesajdaki amacı iyi oluşturmasına noktalara temas etmesi ve

yalnızca önemli noktaları vurgulaması gerekir. Mesajı anlaşılır hale getirmeli yanlış

yorumlamalara neden olmamak için açık ve anlaşılır kelimeler seçmelidir. Kullanacağı

kanallı ve araçları iletişimin amacına uygun seçmeli alıcının ilgisini çekecek şekilde

düzenlemelidir. Çevredeki gürültü kaynaklarını kontrol altına alarak geri bildirimlerle

mesajın doğru anlaşılıp anlaşılmadığını kontrol etmelidir. Teknik terim ve jargonların

olabildiğince az kullanılması ve ortak dile önem verilmesi,

İLETİŞİM ENGELLERİ

İletişim Engellerinin Önlenmesi:

İletişim engellerinden alıcının sorumluluğundaki engellerin ortadan

kaldırılması için alıcının dinleme becerisine sahip olması ve bu beceriyi kullanması, göndericinin rahat bir şekilde iletişim kurabilmesi için

kendisini rahat hissetmesine yardımcı olması, onunla empati kurması,

onun dikkatini toplamasına yardımcı olması, sabırlı olması, nazik olması,

doğru yerde ve doğru şekilde soru sorması gerekmektedir.

İLETİŞİM ENGELLERİ

İletişim Engellerinin Önlenmesi:

İletişim engellerinden hem gönderici hem de alıcının sorumluluğundaki engellerin ortadan kaldırılması için duygusal tepkilerin ortadan

kaldırılması, sözlerin davranışlarla desteklenmesi, güven ortamının

oluşturulması, tarafsız olunması ve ön yargılardan kaçınılması, basit ve

anlaşılır bir dil kullanılması gerekmektedir.

Kaynakça

Köksal Akyol, A., Oğuz, V. (2014). İletişimi Oluşturan Temel Koşullar ve İletişim Engelleri. Her Yönü ile Okul Öncesi Eğitim – Etkili İletişim. Ed.: Prof. Dr. F. Abide Güngör Aytar. Hedef Cs. Basın Yayın.

Ankara.

Dökmen, Ü. 1998. İletişim Çatışmaları ve Empati. Sistem Yayıncılık. İstanbul.

Tayfun, R. (2007). Etkili iletişim ve beden dili. Nobel Basım Evi. Ankara.

Metin, Ş. (2017). Çocukla İletişim Engelleri. Çocuk ve İletişim. Ed.: Neriman Aral. Vize Yayıncılık, Ankara.

Elgünler, T. Ç., & Fener, T. Ç. (2011). İletişimin kalitesini etkileyen engeller ve bu engellerin giderilmesi. The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 1(1), 35-39.

Kıran, S. (2008). Okulöncesi dönemi çocuklarına yönelik hazırlanan masal ve öykü kitaplarında geçen iletişim engelleri (Master's thesis, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).