İTHALATTA KORUNMA ÖNLEMLERİNE İLİŞKİN TEBLİĞ
(TEBLİĞ NO: 2008/1)
Kapsam
MADDE 1 - (1) Bu Tebliğ, 11/2/2007 tarihli ve 26431 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan İthalatta Korunma Önlemlerine İlişkin 2007/1 sayılı Tebliğ ile başlatılan ve
10/5/2004 tarihli ve 2004/7305 sayılı Kararnamenin eki İthalatta Korunma Önlemleri Hakkında Karar ve İthalatta Korunma Önlemleri Yönetmeliği çerçevesinde yürütülen korunma önlemi soruşturması sonucunda alınan kararı içermektedir.
Soruşturma
MADDE 2 - (1) Dış Ticaret Müsteşarlığı İthalat Genel Müdürlüğü tarafından
yürütülerek tamamlanan soruşturma sonucunda ulaşılan bilgi ve bulguları içeren sonuç raporu Ek I'de verilmektedir.
Karar
MADDE 3 - (1) İthalatta Korunma Önlemlerini Değerlendirme Kurulu, 9003.11 ve 9003.19 Gümrük Tarife Pozisyonlu "gözlük çerçeveleri"nin ithalatında 3 (üç) yıl süreyle korunma önlemi uygulanmasına, önlemin 1. yıl için 3 ABD Doları/adet, 2. yıl için 2,85 ABD Doları/adet ve 3. yıl için 2,7 ABD Doları/adet tutarında ek mali yükümlülük olarak belirlenmesi ve Dünya Ticaret Örgütü Korunma Önlemleri Anlaşması'nın 9.1 maddesi gereğince gelişmekte olan ülkelere muafiyet tanınması hususlarında Bakanlar Kurulu'na öneride bulunulmasına karar vermiştir.
Yürürlük
MADDE 4 - (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 5 - (1) Bu Tebliğ hükümlerini Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yürütür.
EK-1
GÖZLÜK ÇERÇEVELERİ İTHALATINDA KORUNMA ÖNLEMİ SORUŞTURMASINA İLİŞKİN SONUÇ RAPORU
1. SORUŞTURMAYA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER
- 1.1. Kapsam
Bu Rapor, İthalatta Korunma Önlemleri Hakkında Karar hükümleri çerçevesinde yürütülen korunma önlem, soruşturması sonucunda elde edilen bilgi ve bulguları içermektedir.
1.2. Soruşturmanın yürütülmesi
Gözlük çerçeveleri ithalatına yönelik korunma önlemi soruşturması, yerli üreticileri temsilen Gözlük Sanayicileri Derneği'nin yapmış olduğu başvuruya istinaden, 11/2/2007 tarihli ve 26431 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İthalatta Korunma Önlemlerine İlişkin 2007/1 sayılı Tebliğ ile başlatılmıştır.
1.3. Yerinde inceleme
Ön inceleme ve soruşturma aşamalarında bazı üretici firmaların üretim tesislerinde yerinde inceleme yapılmıştır. Ayrıca, 8-11/3/2007 tarihlerinde İstanbul'da düzenlenen 21. Uluslararası Tüm Optik ve Oftalmolojik Ürünler Fuarı'nda incelemeler ve gözlük sektöründe faaliyet gösteren üretici ve ithalatçı firmalar ile optisyen dernekleri ile görüşmeler yapılmıştır.
1.4. İlgili tarafların bilgilendirilmesi ve dinlenmesi
Soruşturma konusu eşyanın yerli üreticileri, ithalatçıları, ihracatçıları, yabancı ülke temsilcilikleri ve diğer ilgili taraflara görüşlerini göndermeleri ve sözlü dinlenme taleplerini iletmeleri için yeterli süre tanınmıştır. İlgili taraf başvuru formları ve bilgi formları Müsteşarlık web sayfasında yayımlanarak duyurulmuştur. Soruşturmayla ilgili taraf olarak iştirak etmek isteyen başvurular kabul edilmiş ve sözkonusu tarafların görüşlerinin dinlenebilmesini teminen, 25/4/2007 tarihinde tarafları dinleme toplantısı yapılmıştır. Gerek bu toplantı öncesinde, gerekse toplantıdan sonra Müsteşarlığımıza yazılı olarak iletilen bilgi formları ve ilgili taraf görüşleri, Müsteşarlık web sayfasında yayımlanarak kamuoyuna duyurulmuştur.
1.5. Sonuçların değerlendirilmesi
Soruşturma sonucunda elde edilen bilgiler ve değerlendirmeleri içeren soruşturma raporu İthalatta Korunma Önlemlerini Değerlendirme Kurulu'na sunulmuştur.
1.6. Soruşturma konusu eşya
Soruşturma konusu madde, gözlüklere veya benzeri eşyaya ait çerçevelerdir. Sözkonusu çerçevelerin ana yapısını, menteşe kaynaklı, boya ve polisajı yapılmış, sap ucu takılmış ve köprü monte edilmiş gözlük sapları oluşturmaktadır.
Soruşturma konusu eşyanın yürürlükte bulunan gümrük tarife cetveline göre gümrük tarife pozisyon numaraları 9003.11 ve 9003.19'dur. Yukarıdaki paragrafta yer alan tanıma uyan maddeler, başka bir GTİP altında işlem görseler dahi soruşturma konusu maddelerden kabul edilmelidir. Metinde bundan sonra "gözlük çerçeveleri" olarak yer alacaktır.
Gözlük çerçeveleri, optik camının da ilavesi ile göz kusurlarının düzeltilmesi, göz bozukluklarının tedavisi amacıyla kullanılan optik gözlükleri oluşturan ana unsurdur.
1.7. Benzer veya doğrudan rakip ürün
Soruşturma kapsamında yerli üretilen eşya ile ithal edilen eşyanın benzer veya doğrudan rakip ürün olup olmadığı aşağıdaki açılardan incelenmiştir.
Üretim tekniği ve süreci: Gözlük çerçeveleri optik kalitedeki metal veya plastik türevi
hammaddelerden emek yoğun bir üretim tekniği kullanılarak yapılmaktadır. Üretim tekniği, gerek yerli üreticilerin üretiminde gerekse ithal ürünlerin üretiminde, ölçek farkları hariç olmak üzere, benzer nitelik göstermektedir.
Satış ve dağıtım kanalları: Söz konusu ürünlerin Türkiye piyasasındaki dağıtım kanallarında genellikle aynı toptancı firmalar rol oynamaktadır. Perakende piyasasında da sözkonusu ithal ürünler ile yerli üretilen ürünler aynı perakendeciler tarafından piyasaya sürülmektedir.
Tüketici ve talep yapısı: Yerli üreticilerin üretmekte olduğu gözlük çerçeveleri ile ithal edilen gözlük çerçevelerinin talep yapısı ve tüketici kitlesi arasında fiyat dışında farklılık gösteren önemli bir unsur bulunmamaktadır.
Bu açılardan soruşturma konusu eşyanın yerli üretilenleri ile ithal edilenlerinin doğrudan rakip
ürün olarak
değerlendirilebileceği anlaşılmıştır.
2. SORUŞTURMA KONUSU EŞYANIN İTHALATI İLE İLGİLİ BİLGİLER
2.1. İthalatın seyri
Yıllar
Miktar (adet)
Değer ($)
2002
3.048.053
9.377.091
2003
1.319.012
14.522.110
2004
2.965.462
24.508.244
2005
5.302.739
33.339.631
2006
7.540.903
42.445.239
2006(1-9)
4.720.646
27.975.913
2007 (1-9)
3.735.585
31.603.180
Soruşturma konusu eşyanın genel ithalatı soruşturma konusu dönem boyunca 2003 yılı hariç sürekli artış göstermiştir. 2002 yılında 3.048.053 adet olan toplam ithalat, 2003
yılında bir önceki yıla göre %56,7 oranında düşmüştür. 2004 yılında bir önceki yıla göre % 124,8 artarak 2.965.462 adete yükselmiştir. 2005-2006 yıllarında ise bir önceki yıla göre
sırasıyla %78,8 ve %42,2 oranlarında artarak 2006 yılında 7.540.903 adete ulaşmıştır. Özellikle son iki yılda ithalatta görülen artış, önemli, ani ve hızlı bir artıştır.
2.2. İthalatın piyasa payı
2002
2003
2004
2005
2006
2007/7
Piyasa Payı (%)
81,0
59,4
66,7
75,8
83,2
73,4
Türkiye'de gözlük çerçeveleri piyasası inceleme konusu dönem boyunca büyümüştür.
Genel ithalatın piyasa payı 2002 yılında %81 iken 2006 yılı sonunda %83,2 olarak gerçekleşmiştir.
2.3. İthalatın yerli üretime oranı
Birim
2002
2003
2004
2005
2006
2007/7
İthalatın yerli üretime oranı
%
413,4
134,5
178,3
263,6
463,0
359,4
İthalatın yerli üretime oranı, ithalat miktarı ve yerli üreticilerin yurtiçi satış miktarı esas alınarak hesaplanmış ve bu oranın yıllar içerisinde artarak 2003 yılındaki %134,5 düzeyinden 2007 yılı Temmuz ayı itibariyle % 359,4 oranına yükseldiği tespit edilmiştir.
3. ÖNGÖRÜLMEYEN GELİŞME
Gözlük çerçeveleri ithalatı özellikle 2005 yılından itibaren büyük bir artış göstermektedir. Yerli üreticilerin üretmekte oldukları gözlük çerçevelerinin doğrudan rakibi olan ithal gözlük
çerçevelerinin satışı doğrudan tüketiciye değil, optisyenlik müesseseleri adlandırılan gözlük mağazaları yoluyla yapılmaktadır. Bedeli kamu sosyal güvenlik kuruluşlarınca karşılanan satışlarda mağazanın fiyat tercihi önemli rol oynamaktadır. Dolayısıyla piyasadaki gözlük çerçevesi talebinde fiyat, satış ve pazarlama koşulları ile talebin miktarını belirleyen ana unsur doğrudan tüketici tercihleri değil, gözlük mağazalarının alım davranışıdır.
Türkiye'de yaklaşık ruhsatlı 4.000 adet optisyenlik müessesesi mevcuttur. Bu mağazaların 2.191'i Optisyenlik Hakkında Kanun'un 2004 yılında yürürlüğe girmesinden sonra ruhsat alarak açılmıştır. 2004 yılında Optisyenlik Hakkında Kanun ile yeterlilik belgesi alan 847 optisyenin yanısıra 2006 yılında bir defaya mahsus olmak üzere düzenlenen kurslarda belge alarak mağaza açan 1.344 müessese bulunduğu Sağlık Bakanlığı verilerinden anlaşılmıştır. Bu rakamın içerisinde Kanunun yürürlüğe girmesinden önce ruhsatsız olarak faaliyette bulunan veya mesul müdürlük konumu altında faaliyet gösteren mağazaların da bulunduğu, öte yandan yeni ruhsatname alanların birden fazla mağaza açabildiği dikkate alındığında, 2005 yılından itibaren piyasaya yeni mağaza açarak giren optisyen sayısının 1.000 dolayında olduğu anlaşılmaktadır.
Yapılan incelemelerde, yeni açılan bir işletmenin raflarında çeşitli model ve marka taleplerine yanıt verebilmek için ilk planda asgari 1.500 adetlik bir stok bulundurma ihtiyacı olduğu tespit edilmiştir. Bu gereklilik, yeni açılan müesseselerde toplam 1.500.000 adetlik ilave bir talebe karşılık gelmektedir. Bu rakam yıllık gözlük çerçevesi tüketiminde yaklaşık dörtte birlik bir oranı oluşturmaktadır. Yeni açılan müesseseler büyük miktarda gözlük çerçevesi talebinde
bulunmuşlardır. Yeni açılan optisyenlik müesseseleri ilk yatırım maliyetlerini düşürmek amacıyla öncelikle stoklarında ve satışlarında fiyatı düşük ürünleri bulundurmayı tercih etmiş ve
tedarikçilerden ödeme kolaylıkları talep etmişlerdir. Bu şartları kısa sürede ancak ithalatçılar yerine getirebilmiştir.
Öte yandan Sağlık Bakanlığınca yayımlanan 29/03/2004 tarihli ve 5011 (2004/43) sayılı
Genelge ile Yeşil Kart sahiplerinin de gözlük çerçevesi ihtiyaçlarının karşılanması uygulamasına başlanmış ve 2006 yılında yaklaşık 423.000 adet gözlük çerçevesi yeşil kart kapsamında
tüketiciye ulaştırılmıştır.
Bu rakamlar alt alta konulduğunda 2005 yılından itibaren artan ithalatın, optisyenlik
mağazalarındaki %100'ü aşan artışa ve yeşil kart sahipleriyle artan talebe bağlı olarak ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Bu şekilde piyasaya giren yeni alıcıların, istenen miktar ve hızda mal temini, ilk siparişlerde istenen ucuz ürün temini ve ödemede uzun vadeler ve iskontolar gibi kolaylıklar talep ettiği görülmüştür. Bu koşulların ancak ithalatçılar tarafından karşılanabilmesi ve bu aşamada ithal ürünlere bağlı olarak yapılan anlaşmaların uzun vadeli ödemeler nedeniyle
"uzun süreli" ticari kontratlara dönüşmesinin yerli üreticileri piyasadan dışlama etkisi yaptığı ve bu gelişmenin öngörülemeyen bir gelişme olduğu anlaşılmıştır.
- 4. YERLİ ÜRETİCİLER ÜZERİNDE CİDDİ ZARAR TESPİTİ İLE İLGİLİ BİLGİLER
Yerli üreticiler üzerinde ciddi zarar tespiti ile ilgili bilgiler, yerli üretim dalının çoğunluğunu temsil eden yerli üretici firmaların ekonomik ve mali göstergeleri esas alınarak elde edilmiştir.
4.1. Kapasite ve üretim
Birim
2002
2003
2004
2005
2006
2007 projeksiyon
Kapasite
Adet/yıl
10.215.266
10.800.266
11.210.266
11.306.466
11.442.466
11.262.466
Üretim
Adet/yıl
737.383
980.812
1.662.819
2.011.837
1.628.772
1.784.374
KKO
%
7,2
9,1
14,8
17,8
14,2
15,8
Gözlük çerçevelerinin yerli üretim kapasitesi son beş yılda yıllık yaklaşık 10 milyon adetten 11,5 milyon adete çıkmıştır. 2007 yılında kapanan bazı firmalarla birlikte kapasitede bir azalma da göze çarpmaktadır. Gözlük çerçeveleri üretimi, 2004 yılında uygulanan kotanın da etkisiyle, 2005 yılına kadar artış göstermekte idiyse de, bu yıldan itibaren azalarak kapanmaların da etkisiyle 2006 yılında en düşük düzeyine gerilemiş bulunmaktadır. Üretim kapasitesindeki azalmayla kapasite kullanım oranları da 2005 yılındaki en yüksek % 17,8'lik düzeyinden 2006 yılında % 14,2'ye gerilemiştir.
4.2. Satışlar
Birim
2002
2003
2004
2005
2006
2007/7
Yurtiçi satışlar (üretimden)
Adet
712.852
903.132
1.697.575
1.521.668
1.001.190
Yurtdışı satışlar (üretimden)
Adet
28.502
32.637
34.085
27.368
34.107
12.981
Yerli üreticilerin yurtiçi satışları 2005 yılına kadar piyasanın genişlemesiyle bir artış göstermiş, ancak bu yıldan itibaren gerileyerek 2007 yılında son dört yılın en düşük düzeyinde gerçekleşmiştir.
4.3. Stoklar
Birim
2002
2003
2004
2005
2006
2007/7
Adet
39.379*
84.422
234.107
521.001
593.998
620.712
* Başlangıç stoku
Yerli üreticilerin dönem sonu stokları her dönemde artarak 2002 yılındaki 39 bin adetlik stoktan 2006 yılında 628 bin adetlik stoka yükselmiştir. 2007 yıl sonu stoklarının 2006 dönem sonu stoklarını aşacağı öngörülmektedir.
4.4. Karlılık
Birim
2002
2003
2004
2005
2006
2007/7
Karlılık oranı
%
11,5
-0,9
5,3
-6,6
-2,8
-0,5
Yerli üreticilerin ortalama karlılık oranları ciro büyüklükleri ile ağırlıklandırılarak toplanmış ve yerli üreticilerin ortalama karlılık oranları elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlara bakıldığında, yerli üreticilerin ortalama karlılığının yıllar içerisinde azaldığı ve 2007 yılı dahil olmak üzere son üç yılda zarar edildiği anlaşılmıştır.
4.5. İstihdam
Birim
2002
2003
2004
2005
2006
2007/7
Toplam çalışan sayısı
Kişi
449
551
534
520
493
453
Yerli üreticiler tarafından istihdam edilen işçi sayısı 2003 yılından bu yana sürekli azalma göstermektedir. 2003 yılında 551 kişi olan ortalama istihdam, 2007 yılı Temmuz ayı itibariyle 453 kişidir.
4.6. Verimlilik
Birim
2002
2003
2004
2005
2006
2007/7
Verimlilik
Üretim miktarı/Kişi
1642
1780
3114
3869
3304
3064
Yerli üreticiler tarafından istihdam edilen işçi başına üretim miktarı, verimlilik göstergesi olarak kabul edilerek tüm yerli üretici firmaların toplam üretimleri, doğrudan istihdam edilen işçi sayısına bölünmüştür. Buna göre verimliliğin 2003 yılından sonra artış gösterdiği ve özellikle 2005 yılından sonra yüksek düzeyde seyrettiği anlaşılmaktadır.
4.7. Yerli üretimde katma değer analizi
Gözlük çerçevelerinin yerli üretiminin genel olarak, köprü, sap, plaket ve kancaların kaynağının yapılması, sap ucunun takılması, boya ve polisajının yapılması ve paketleme işlemlerinden oluştuğu ve ölçekteki değişimlere bağlı olarak maliyetlerin değişmesi de dikkate
anlaşılmıştır.
Sözkonusu işlemlerin bir ya da ikisinin eksilmesi ya da bunlara bir ya da iki eklenmesi ile birlikte, yerli üretimde bir işçinin günde 15 ila 25 dolayında gözlük çerçevesi ürettiği tespit edilmiştir.
4.8. Tüketim ve yerli üreticilerin pazar payı
Birim
2002
2003
2004
2005
2006
2007/7
Toplam iç tüketim
Adet
3.761.000
2.222.000
4.445.000
7.000.000
9.063.000
3.764.000
Yerli üreticilerin pazar payı
%
19,0
40,6
33,3
24,2
16,8
26,6
İthalatın pazar payı
%
81,0
59,4
66,7
75,8
83,2
73,4
Tüketimde yıllar içerisinde önemli bir artış görülmektedir. Bu artışın nedenleri arasında, sosyal güvenlik ödemelerindeki iyileşme, sosyal güvenceye sahip bireylerin sayısındaki artış, sosyoekonomik gelişmeye dayalı sektördeki büyüme gösterilmektedir. Pazardaki büyümeye karşın yerli üreticilerin pazardan aldıkları pay giderek azalmıştır. 2003 yılında %40,6 düzeyinde olan yerli üreticilerin pazar payı sürekli gerileyerek 2006 yılında %16,8 olarak gerçekleşmiştir.
Buna karşılık, ithalatın pazar payı giderek artmış ve 2003 yılında %60'a yakın olan bu oran, 2006 yılında %83,2 olarak gerçekleşmiştir.
4.9. Fiyat kırılması
Ortalama birim fiyatlar
Birim
2007
İthal satış fiyatı
4,76
Yerli yurtiçi satış fiyatı
7,79
Fiyat kırılması
ABD Doları/Adet
-3,03
Gözlük çerçevelerinin yerli üretimi üzerinde ithal birim fiyatlarından kaynaklanan fiyat baskısı araştırmasında, ithalatın izlenmesine yönelik gözetim uygulamasından elde edilen ithalat ve yurtiçi satışlara ilişkin veriler esas alınmış ve gerek yerli üretici firmaların, gerekse ithalatçıların aracılar olan optisyenlik müesseselerine satışları karşılaştırılmıştır.
Soruşturma kapsamında elde edilen bilgi ve belgelerden, ithal ürünlerin yerli üreticilerin yurtiçi satış fiyatlarını birim fiyatlarının ortalama 3 ABD Doları/Adet düzeyinde kırdığı anlaşılmaktadır.
5. NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ
Gözlük çerçeveleri ithalatının özellikle 2005 yılından bu yana ani ve keskin bir artış içerisinde olduğu ve bu ithalat artışının yerli üreticilerin piyasa paylarını doğrudan doğruya azalttığını ve
diğer bazı ekonomik göstergelerinde bozulmalara neden olduğu anlaşılmıştır.
Artan ithalat, öncelikle fiyat avantajı nedeniyle gözlük mağazalarında yerini almış ve daha sonra ithalatçılar tarafından uygulanan iskonto ve vade sistemi sayesinde uzun vadeli alım siparişler verilmiştir. Bu talep şoku nedeniyle uzun vadeli ödemelere dayalı kontratlar
oluşmuştur.
Yerli üretici firmaların önde gelenlerinin, üretimde maliyetleri azaltmak, fiyat rekabetine uyum sağlamak ve yönetimlerini rasyonelleştirmek amacıyla gereken tedbirleri zamanında aldığı, bu tedbirleri zamanında alamayan yerli üretici firmaların ise ithal ürünlerin rekabetinden daha fazla etkilendiği anlaşılmaktadır.
Korunma önlemi soruşturması çerçevesinde yapılan incelemelerde, tüketimdeki gelişmeler, ihracattaki gelişmeler, yerli üreticiler arasındaki rekabet, yerli üreticilerin maliyetini artıran amortisman ve finansman giderlerinin artışı, alternatif ürün geliştirilip geliştirilmediği hususları incelenmiş olup, yerli üreticiler üzerinde ciddi zarara neden olan ithalat artışı dışında başka bir faktör tespit edilmemiştir.
6. SONUÇ
Sonuç olarak, gözlük çerçeveleri ithalatının özellikle son 3 yılda ani ve önemli oranda arttığı; bu artışın yerli üreticilerin ekonomik göstergelerinde bozulmalara neden olduğu, diğer faktörlerin sözkonusu bozulma üzerinde etkisi olmadığı, ithalat artışı ve gerçekleşme koşulları ile yerli üreticilerin ciddi zarar ile karşı karşıya kalması arasında nedensellik ilişkisi olduğu anlaşılmıştır.
