Proje Ofisi: KOSGEB Mamak Başkanlık , Abdülhak Hamit Cad. No:66, Oda No:152 Altmışevler / MAMAK / ANKARA T: 0 312 595 28 00 - 3033 F: 0 312 369 09 06 - E: admin@isgemprojesi.eu - www. isgemprojesi.eu
“TÜRKİYE'DE İNKÜBASYON MODELLERİ VE GELİŞMİŞ GİRİŞİMCİLİK EKOSİSTEMİ İÇİN İNKÜBASYON DESTEK MEKANİZMALARI” ÇALIŞTAYI
19-20 EKİM 2015 ANKARA
19-20 Ekim 2015 tarihleri arasında Ankara’da yapılan Çalıştaya 160 kişi katılım sağlamıştır.
“Türkiye’de Verilen İnkübasyon Hizmetleri” konulu Panele KOSGEB KOBİ Araştırmalar ve Proje Koordinasyon Dairesi Başkanı Sn. Ömer PAK başkanlık etmiştir. Panelde ODTÜ Teknokent Genel Müdürü Sn. Mustafa İhsan KIZILTAŞ, İTÜ Arı Çekirdek Sn. Arzu ERYILMAZ, AveaLabs Sn. İbrahim DELİBALTA, Fab-Lab Yrd. Doç. Dr. Sn. Taner ARSAN, E-Tohum Sn. Burak BÜYÜKDEMİR inkübasyon faaliyetleri hakkında bilgi vermişlerdir.
Öğleden sonra yapılan Grup Çalışmalarında tartışılan konular aşağıda yer almaktadır;
TEKMER’lerin yeniden yapılandırılması
Türkiye’de işletme kuluçkası uygulamaları için destek modelleri ve yasal çerçeve önerileri
İŞGEM girişimcileri için destek hizmetleri
İnkübatörlerin ve verdikleri hizmetlerin yönetimi
Çalıştay süresince katılımcılar çalışmalara aktif olarak katkı sağlamışlardır. Her çalışma grubuna yaklaşık olarak 25 kişi katılım sağlamıştır. 21 Ekim 2015 tarihinde moderatörler tarafından grup çalışmaları sunulmuştur.
Grup 1: Moderatör: Kutlu KAZANCI “TEKMER’lerin yeniden yapılandırılması”
Grupta TEKMER’lerin sorunları ve çözüm önerileri üzerinde tartışmalar yapıldı.
TEKMER’lerin sorunları;
KOSGEB tarafından 2010 yılında yapılan düzenleme ile TEKMER Müdürlükleri kapatılmış ve KOSGEB Müdürlüklerine bağlı birimler haline gelmiştir. Bu durum;
Yönetimsel,
Girişimcilere sunulan hizmet kalitesi,
Üniversiteler ile kurulan diyalog ve işbirlikleri konularında sıkıntılara neden olmaktadır.
Mevcut durumda TEKMER’lerde; işlik tahsisi, projelere finansal destek ve kısmen Üniversitelerin imkânlarından yararlanma hizmeti dışında bir destek verilmemektedir.
Proje Ofisi: KOSGEB Mamak Başkanlık , Abdülhak Hamit Cad. No:66, Oda No:152 Altmışevler / MAMAK / ANKARA T: 0 312 595 28 00 - 3033 F: 0 312 369 09 06 - E: admin@isgemprojesi.eu - www. isgemprojesi.eu
Yıllar içerisinde finansal desteklerin arttığı ancak mentörlük, koçluk, eğitim ve danışmanlık gibi temel inkübasyon fonksiyonlarında azalma olmuştur.
Yeni kurulacak ve mevcut TEKMER’lerin belirli niteliklere sahip olması gerektiği, belirlenen niteliklere sahip olmayan ve verimli inkübasyon hizmeti veremeyen TEKMER’lerin gerekirse kapatılması gerekmektedir.
Çözüm ve Öneriler;
TEKMER’lerin sahip olması gereken nitelikler şu şekilde özetlenmiştir;
Belirli sayıda işlik sayısı olmalı,
Toplantı salonu gibi ortak kullanım alanları olmalı,
Eğer mümkünse ortak kullanım laboratuvarları olmalı,
Tercihen TGB içerisinde olmalı (Öğretim elemanlarının şirket kurması açısından),
Kurulacak Üniversitenin akademik alt yapısı güçlü olmalı
Diğer taraftan TEKMER’lerin performans kriterleri olması gerekmekte olup, bu kriterler;
TEKMER’lerin doluluk oranları,
Hedeflenen doluluk oranlarına ulaşma süreleri,
TEKMER’lerde yer alan işletmelerin istihdam sayıları, pazarlama ve satış durumları, aldıkları patent sayıları, aldıkları yatırımlar ile gerçekleştirdikleri teknolojik ve ticari işbirlikleri sayıları vb. gibi.
şeklinde belirlenebilir.
Yeni tasarlanacak TEKMER’lerde aşağıda yer alan hizmetlerin de sunulması gerekmektedir;
Mentörlük ve koçluk hizmetleri,
İhtiyaca göre eğitim hizmetleri,
Danışmanlık hizmetleri,
Ortak toplantı salonu, ortak sekretarya, ortak pazarlama ve ortak laboratuvar hizmetleri,
İnkübasyon sonrası hızlandırıcı hizmetleri
Mentörlük hizmeti için havuz oluşturulması gerekmekte olup, bu hizmet için de işletmelere destek verilmesi gereklidir.
Ortak pazarlama hizmetine yönelik olarak ulusal çapta Ar-Ge ve İnovasyon fuarları veya Proje Pazarları gibi etkinlikler düzenlenebilir.
TEKMER’lerin bu gibi hizmetleri verebilmesi ve tanıtım yapabilmesi için kendi bütçelerinin olması önem arz etmektedir.
Grup 2: Moderatör: Prof. Dr. A. Hamit SERBEST “Türkiye’de işletme kuluçkası uygulamaları için destek modelleri ve yasal çerçeve önerileri”
Tartışma çerçevesi olarak girişimcilik ekosistemi içindeki kamu kaynaklı aktörler/programlar: Ön kuluçka, Kuluçka, Teknogirişim, KOSGEB Girişimcilik Programı, Hızlandırıcılar, TTO, Teknopark, TEKMER, İŞGEM’ler ele alınmış olup özellikle İŞGEM ve TEKMER yapıları üzerinde durulmuştur.
Grup üyeleri tarafından “Tartışma çerçevesi içinde işlevsel olarak aksayan/geliştirilmesi gerekenler, yasal olarak engel teşkil eden sorunlar nelerdir?” sorusunun analizi yapılmıştır.
Proje Ofisi: KOSGEB Mamak Başkanlık , Abdülhak Hamit Cad. No:66, Oda No:152 Altmışevler / MAMAK / ANKARA T: 0 312 595 28 00 - 3033 F: 0 312 369 09 06 - E: admin@isgemprojesi.eu - www. isgemprojesi.eu
Bulunan sorunlar;
Koordinasyon eksikliği;
İŞGEM’ler arasında koordinasyon eksikliğinin olması, koordinasyon platformu kurulmalı
İŞGEM’lerde odak kaybının olması
Tüm ekosisteme sahip çıkacak bir üst kurulun olmaması
İŞGEM’ler;
İŞGEM’lerin sürdürülebilirliğinin olmaması
İŞGEM kurulacak yerlerin doğru belirlenmemesi
TEKMER’ler;
İŞGEM, TEKMER, teknopark girişimcileri arasında fark bulunmaması
TEKMER teknopark içindeyse öğretim üyeleri şirket kurabilmesi aksi takdirde kuramaması
KOBİ’lerin mentörlük hizmeti almaması
KOSGEB Tanıtımı;
KOSGEB kendi tanıtımını, reklamını yapamaması
İş geliştirme anlayışının değiştirilmesi gerekli
İŞGEM işletici firmalarını KOBİ sayılmaması
Diğer
Destek modellerinde ve yapılarda mükerrerlik olması
Destek süreçlerinin etkinliği ölçülmemesi
Mevzuat uygulamaları yeterince esnek olmaması
Girişimci hangi kuruma gideceğini bilmemesi, yazılımsal bir yönlendirme programı /portal olmalı
Farklı eğitim düzeylerindeki insanlara da hitap edilebilmeli Sorunlara Yönelik Çözüm Önerileri;
Koordinasyon Eksikliği;
KOBİ ve girişimcilere destek veren KOSGEB ve TÜBİTAK gibi kurumlar Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile ilgili görev yapmakta olup bu çerçevede Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı çatı kuruluş vazifesi görerek koordinasyonu arttırabilir.
İŞGEM’ler;
o Yapının kendisini destekleyecek finans kaynaklarını geliştirmesi gerekmektedir. Bu konuda İŞGEM’lerin bir araya gelerek iyi örnekleri birbirleriyle paylaşarak geliştirilmesi
o Mevzuattaki KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon desteğindeki kira desteğinin TEKMER’de yer yoksa “teknopark içinde” ifadesinin “teknopark, İŞGEM içinde” olarak genişletilmesi
Proje Ofisi: KOSGEB Mamak Başkanlık , Abdülhak Hamit Cad. No:66, Oda No:152 Altmışevler / MAMAK / ANKARA T: 0 312 595 28 00 - 3033 F: 0 312 369 09 06 - E: admin@isgemprojesi.eu - www. isgemprojesi.eu
o Yeni yapılacak İŞGEMler için bölgesel ihtiyaç analizi yapılması ve bu konuda
bireylerden bağımsız olarak hareket edilerek yöneticiler dışındaki kişilerin de görüşlerinin alınması
o İŞGEM’lerde yerleşik şirketlere pozitif ayrımcılık yapılmalı o İŞGEM’e kimlik kazandırılmalı
o İŞGEM’lerde sektör ayrımı olmalı tespitleri yapılmıştır.
Ticarileştirme; (Teknolojik girişimcilik konusunda ticarileştirme dikkate alınmıştır) o Kurumların bilgi paylaşımı yasağının kurumsal talepler için kaldırılması,
o Sonuçlanan Ar-Ge projelerinin ticarileşebilmesi için yıllık tanıtımının yapılması, kaliteli-nitelikli uzmanlarla ticarileştirmenin desteklenmesi ve hızlandırıcıların ölçülmesi kaydıyla desteklenmesi,
o Devlet destekleriyle katkı yaparak teknoloji düzeyini yükselten ticarileştirme desteği oluşturulması,
o Patent/buluş değerleme işini yapabilecek yetkinlikte teknoloji uzmanları yetiştirilmesi,
o Patent alan girişimcilere ön ödeme yapılabilmesi için mevzuat düzenlenmesi, o KOSGEB Ar-Ge desteklerinin Teknopark mevzuatı kapsamında ödenebilmesi, o Ticarileştirme – pazarlama konusunda genç girişimcilere destek verilmesi, o Kuluçkadan mezuniyet sonrası girişimciler yalnız bırakılmaması,
o Ticarileştirme mevzuatı olması gerektiği,
o Özel sektörü işin içine çekmek için mevzuat düzenlemesi gerektiği, o Sanayi girişimci ilişkisinde başarıya ulaşılması için bir arayüz gerektiği tespit edilmiştir.
Yerel Paydaşlar;
o Bölgesel kalkınma planlarının Kalkınma Ajansları ve diğer yerel paydaşlar aracılığıyla yürütülmesi, (Örnek: Adana ÜSAM)
o Yerel paydaşların sürece tam katılımını sağlamak için kapsayıcı ve özendirici mekanizmaların geliştirilmesi (Yerel paydaşların kuruluşlardaki misyonu işlevsel olmaktan çok kurumsal destek anlamında önemli),
o Bölgesel kalkınma aracı olabilmesi için yerel paydaşların katılımı ve sahiplenilmesi çok önem arz ediyor.
TEKMER’ler;
o TEKMER’ler için ortak kullanım alanları tasarlanmalı o TEKMER’lerin TGB mevzuatından faydalanabilmeleri
o TEKMER’lere bir standart getirilmeli, verimsiz çalışmalar engellenmeli o TEKMER protokolleri yapılırken Ar-Ge potansiyeline dikkate alınmalı
Proje Ofisi: KOSGEB Mamak Başkanlık , Abdülhak Hamit Cad. No:66, Oda No:152 Altmışevler / MAMAK / ANKARA T: 0 312 595 28 00 - 3033 F: 0 312 369 09 06 - E: admin@isgemprojesi.eu - www. isgemprojesi.eu
o TEKMER’lerin yönetim ve uzmanlık kadroları olmalı
tespit edilmiştir.
Grup 3: Moderatör: Ufuk BATUM “ İŞGEM Girişimcileri İçin Destek Hizmetleri”
Grupta öncelikli olarak girişimcilere verilen hizmetler ve sorunlar tartışıldı. Daha sonra bu sorunlar için çözüm önerileri geliştirildi.
İŞGEM’lerin sorunları;
Sahiplik sorunu (yerelde siyasetten etkilenmesi, belirsizlik ve sürdürülebilirlik sorunu)
İŞGEM’lere uygun sürdürülebilir iş ve gelir modelinin olmaması
Kanunsal-mevzuat eksiklikleri
Finansman sorunları
İŞGEM, İşletici şirket ve Kurucu arasındaki iletişim sorunları
İŞGEM personeli sayısının az olması ve kapasitesinin artırılmaya ihtiyacının olması
Proje veya destek süreci bittikten sonra İŞGEM İcra Kurulları / Danışma Kurulları ilgisinin kalmaması, toplantılara iştirak etmemeleri
Sonuçlar-Öneriler:
Yasal /mevzuat sorunlarının çözülmesi için çalışma yapılması;
Daha farklı görüşleri bir araya getiren, ilgili kamu kurumları (Enerji ve Maliye Bakanlıkları da dâhil olan) İŞGEM’ler, girişimcileri, üniversiteleri, yerel paydaşların katılımları ile yerel siyasetten kopan, KOSGEB’in himayesi ile yerel baskılardan kurtulabilen ve gerektiğinde yerel paydaşa yaptırımı olan ve görevlerini net olarak ortaya koyan, görev değişiklikleri olsa da görev sabit kalan bir model oluşturulması için bir çalışma yapılması (1 -2 günlük yoğun çalışma için toplantı);
İŞGEM girişimcilerine uygun koşullarda enerji sağlayabilmek için tekrar çalışma yapılması;
İŞGEM mezunlarının gidebileceği-yönlendirilebilecekleri orta ölçekli alanların olmaması nedeniyle OSB’lerde veya KSS’lerde İŞGEM mezunlarının gidebileceği yer tahsislerinin yapılması konusunda çalışma yapılması;
İŞGEM’lere tanıtım desteğinin verilmesi;
İŞGEM girişimcilerinin teminat mektubu sıkıntılarının çözülmesi;
İŞGEM’lerin girişimcilerine diğer İŞGEM girişimcileri ile tedarik ve pazar konusunda eşleştirme hizmeti verebilmesi için yapılması planlanan portal için finansman bulmaya yönelik çalışma yapılması (tematik destek programı);
İŞGEM-TEKMER işbirliklerinin sağlanması;
Girişimci özelliklerine göre binalarda gerekli esnekliğin sağlanabilmesi için yeni projelerde İŞGEM binaları için prefabrik dizaynlar tercih edilebilir;
Proje Ofisi: KOSGEB Mamak Başkanlık , Abdülhak Hamit Cad. No:66, Oda No:152 Altmışevler / MAMAK / ANKARA T: 0 312 595 28 00 - 3033 F: 0 312 369 09 06 - E: admin@isgemprojesi.eu - www. isgemprojesi.eu
Sivil toplumla, üniversitelerle az olan ilişkilerin güçlendirilmesi için bulundukları illerden veya başka illerden sanayici, üniversite, kamu temsilcilerinin İŞGEM İcra Kurulları / Danışma Kurullarına alınması.
Grup 4: Moderatör: Prof. Dr. Türkay DERELİ “İnkübatörlerin ve verdikleri hizmetlerin yönetimi”
İŞGEM’lerin net bir tanımı ve konumlandırma yapılmadan yönetim yapısı ve yönetim bilişim sistemi üzerine tartışmak katılımcıları zorladı. Genel olarak aşağıdaki konular tartışıldı;
İŞGEM’ler özel şirket mantığı ile yönetilmelidir. Bunun için İŞGEM Yürütücü/İcra/Yönetim kurullarında bölgede etkin şirketlerin yöneticileri de yer bulmalıdır. Bu sayede İŞGEM girişimcileri Yönetim Kurulunun iş ağından da faydalanabilirler.
Kuluçka merkezinin stratejik yönetim sürecinin yapısı, aşağıdaki alt başlıklara ayrılabilir:
o Planlama, İzleme ve Değerlendirme o Pazarlama ve Halkla İlişkiler
o Mali yönetim o Fon Toplama o Operasyon/Yönetim
Taşeron Hizmetlerinin Sözleşmeye Bağlanması
Satın Alma
Alan Yönetimi
Kuluçka Merkezindeki İşletmelere sunulan Temel Destekler o İnsan Kaynakları Yönetimi
İşe Alma Süreci
Kişisel Büyüme ve Gelişim Süreci
Motivasyon Araçları
İŞGEM’lerde sonuçlara, performansa ve etkililiğe odaklı bir yönetim oluşturulmalıdır. Yönetim bilişim sistemi kurulması İŞGEM’lerin öncelikli sorunlarından olmadığı düşünülse de, İŞGEM’lerin marka değeri oluşturabilmesi için İŞGEM’ler arası rekabet oluşturulması gerekmektedir. Ancak performans ölçülürken yalnızca çıktılara odaklanılmamalıdır. Bölgesel farklılıklardan ötürü girdilerin de performans ölçümünde kullanılması önerilmektedir.
Performans göstergesi olarak, müşteri şirketlerin memnuniyet düzeyi, paydaşların memnuniyet düzeyi ve kuluçka merkezinin büyüme ve gelişme süreci kullanılabilir.
Yönetim bilişim sisteminde girişimciler arasındada işbirliği yapılması ve girişimcilerin birbirlerini yetkinliklerinden yararlanabilmesi için yazılım portalında birbirlerini görmeleri sağlanmalıdır.İşbirliği ve tecrübe paylaşımının yapılacağı bir ortam yaratılmalıdır.
İŞGEM'lerin yazılı kuralları olmalıdır.
Proje Ofisi: KOSGEB Mamak Başkanlık , Abdülhak Hamit Cad. No:66, Oda No:152 Altmışevler / MAMAK / ANKARA T: 0 312 595 28 00 - 3033 F: 0 312 369 09 06 - E: admin@isgemprojesi.eu - www. isgemprojesi.eu
Ayrıca aşağıdaki konular gündeme geldi;
o İŞGEM'lerin başarılı olabilmesi için doğru tanım ve doğru konumlandırma yapılmalıdır. Diğer inkübatörlerden farkın netleştirilmesi gerekli
o Mevcut destek sistemleri, ödül ve destek ile beslenen girişimciler oluşturmaya neden oluyor
o Yörelerde İŞGEM'e yönelik tabandan istek gelmeli
o İŞGEM mezunlarının gideceği orta ölçekli uygun bir yer olmalı o İŞGEM girişimcilerin izlenmesi için de raporlar oluşturulmalı o Diğer inkübatörler ile işbirliği ve sağlanmalı
o Yazılım sürecinde teknik şartnamesi ayrıntılı ve yazılım teslim sürecinden sonraki teknik destek ayrıntılarını da içermeli
o Hizmetler haritası çıkarılmalı; hangi kurumların hangi destekleri ne düzeyde vereceği tasarlanmalı