2018 Türkiye
Terörizm İndeksi:
PKK
Ümit Tetik Nur Günay
Tarih: 15 Ekim 2020 Yayın No: 02
Redaksiyon: Murat Yeşiltaş Tasarım: Alper Vural
www.tap-data.com.tr
Bu çalışmada yer alan görüş ve değerlendirmeler yazarına ait olup; kurumsal olarak Terörizm Analiz Platformunun resmi görüşünü yansıtmaz.
Nur Günay Ümit Tetik
Lisans eğitimini Dokuz Eylül Üniversitesi Uluslararası İlişkiler bölümünde tamamladı. Bu esnada 2011 yılı yaz döneminde Hertford College | University of Oxford’da, Uluslararası Öğrenci Programı’na katıldı.
Halen, Polis Akademisi
Uluslararası Güvenlik Yüksek Lisans Programı’na devam etmektedir. Çalışma alanları arasında terörizm, terörle mücadele ve ulusal güvenlik politikaları bulunmaktadır.
2016 güz döneminde TOBB ETU bünyesinde asistanlık görevi yaptı. Halen Polis Akademisi Güvenlik Bilimleri Enstitüsü Uluslararası
Güvenlik Programı’nda doktora eğitimine devam etmektedir. İlgilendiği
konuların başında ayaklanma, terörizm ve devlet dışı silahlı aktörler gelmektedir.
İletişim: nurrgny@gmail.com İletişim:
Giriş Bölüm 01
PKK, Türkiye’nin terörle mücadele kapsamında 20 Ocak 2018’de başlattığı Zeytin Dalı
Harekatı’na (ZDH) karşılık vermek amacıyla Ocak-Mart döneminde gerek yurt içinde gerekse Irak’ın kuzeyinde çok sayıda saldırı düzenlemeyi planlamıştır. Ancak örgütün yurt içi ve yurt dışında bulunan yapılanmaları gerek operasyonlar gerekse uluslararası baskının artmasıyla giderek zayıflamıştır.
5 2018 Türkiye Terörizm İndeksi: PKK
P
KK, Türkiye’nin terörle mücadele kapsamında 20 Ocak 2018’de başlattığı Zeytin Dalı Harekatı’na (ZDH) karşılık vermek amacıyla Ocak-Mart döneminde gerek yurt içinde gerekse Irak’ın kuzeyinde çok sayıda saldırı düzenlemeyi planlamıştır. Fakat Afrin bölgesinin Mart’ın ortalarında PKK/YPG’li teröristlerden tamamen arındırıl- ması ve güvenlik güçlerinin yurt içinde ve Irak’ın kuzeyin- deki PKK unsurlarıyla mücadelede etkin tavır sergilemesi gibi etkenler örgütün bahar aylarında amaçladığı “saldırı”stratejisinin önünü kesmiştir. Böylece örgüt yurt içinde ve Irak’ın kuzeyinde yıl boyunca ancak 163 terör saldırısı gerçekleştirebilmiştir. Mart’tan itibaren söz konusu saldı- rılar yıl boyunca “azalarak” devam etmiştir.
Örgütün yurt içi ve yurt dışında bulunan yapılanmaları gerek operasyonlar gerekse uluslararası baskının art- masıyla giderek zayıflamıştır. Basında yer alan haberler incelendiğinde güvenlik kuvvetleri yurt içi ve yurt dışın- daki PKK hedeflerine Ocak-Aralık ayları arasında 1314 operasyon düzenlemiştir. 2018’in son aylarında ABD ve AB’den de PKK’ya yönelik yeterli olmamakla birlikte kay- da değer “kısıtlayıcı” hamleler gelmiş; 6 Kasım 2018’de ABD, PKK’nın üst düzey yöneticilerinden Murat Karayılan, Cemil Bayık ve Duran Kalkan’ı “aranan teröristler” listesine dahil etmiştir. Akabinde AB de 15 Kasım 2018’de benzer bir açıklama yapmıştır. Bu karara göre 2014’te başlatılan PKK’nın AB Konseyi’nin terör örgütleri listesinden çıka- rılmasına yönelik dava reddedilmiştir. Alınan kararlar ve güvenlik kuvvetlerince yürütülen operasyonların sürdüğü hesaba katıldığında 2019’da PKK’ya karşı ulusal ve ulus- lararası baskının artarak devam etmesi beklenmektedir.
Rapor | Ekim
2020
Saldırılarının PKK Analizi
2019 itibarıyla PKK’nın terör
saldırılarının karakterini değiştirdiği gözlemlenmektedir. Bu noktada
Türkiye’nin yürüttüğü terörle mücadele operasyonları ve örgütün kendi iç
dinamiklerinden kaynaklı yaşadığı sorunlar örgütü alan hakimiyeti
sağlama çabasından “hayatta kalma mücadelesi” safhasına gerilediğini göstermektedir
Bölüm 02
7
PKK’nın 2018’de Türkiye’deki silahlı çatışma ve terör sal- dırısı gerçekleştirme kabiliyetlerinde düşüş gözlemlen- miştir. Öyle ki 2017’nin Ocak-Aralık arasında 390 eylem gerçekleştirirken 2018 yılı boyunca bu sayı 163’e düş- müştür. Örgüt her yıl sürdürdüğü kış mevsiminde “savun- ma”, baharda “saldırı” stratejisini 2018’de etkin bir şekilde sürdürememiştir.
Grafik 1: Türkiye’nin Yürüttüğü Operasyonlar ile PKK Saldırıları (2018)
Özellikle 20 Ocak 2018’de başlayan ZDH ile birlikte ör- gütün saldırı pozisyonuna geçtiği bilinmektedir. Fakat güvenlik güçlerinin yurt içi ve yurt dışında gerçekleştir- diği yoğun operasyonlar neticesinde Mart 2018 itibarıyla PKK’nın “saldırı” stratejisinin sürekliliğinde kırılma meyda- na gelmiştir. Özellikle ZDH bölgesinde 2018’in Mart’ında neredeyse tamamen kontrolün sağlanmasıyla güvenlik güçleri Türkiye, Irak ve İran’daki PKK varlıklarının üzerine gitme konusunda kararlı bir duruş sergilemiştir. Böylece örgüt her sene uyguladığı stratejik hamleyi bu sene uy- gulayamamış ve Nisan’dan itibaren saldırılarında azalma gözlemlenmiştir.
2018 Türkiye Terörizm İndeksi: PKK
Rapor | Ekim
2020
8 Grafik 2: Saldırı Tiplerine Göre PKK Saldırıları (2018)
Grafik 2’ den anlaşıldığı üzere; 2018 yılında PKK’nın saldı- rı tiplerininin büyük bir kısmını, toplamda 43 kez el yapımı patlayıcılar (EYP) ve 22 kez pusu şeklinde düzenlenmiş saldırılar oluşturmaktadır. Bu duruma göre 2017’de yüz- de 24.4 olan EYP saldırı tipi 2018’de çok fazla değişiklik göstermeyerek yüzde 26.4’e yükselmiştir. Mobilizasyon gücünü Suriye’ye aktardığı için örgütün kısıtlı elemanla etkili sonuç elde etme çabasının bir ürünü olarak ortaya çıkan bu taktiksel yaklaşım neticesinde, 2017’de yüzde 12.1 olan pusu tipi saldırılar 2018’de yüzde 13.5’e yük- selmiştir. Benzer şekilde PKK tarafından gerçekleştirilen taciz ateşlerinde de artış görülmüştür. 2017’de örgüt ta- rafından gerçekleştirilen taciz ateşi oranı yüzde 10.5 iken bu sayı 2018’de yüzde 11’e yükselmiştir. 2015’ten itiba- ren etkili bir şekilde sürdürülen terörle mücadele operas- yonları ile eleman kazanma ve hareketlenme stratejisi sekteye uğrayan örgütün asimetrik saldırı tertip etme ka- pasitesinin de etkilendiği anlaşılmaktadır.
2018 Türkiye Terörizm İndeksi: PKK
9 Grafik 3: Güvenlik Güçlerine Yönelik PKK Saldırıları Bilançosu (2018)
2018’de PKK tarafından gerçekleştirilen saldırılar sonucu toplamda 159 asker, polis ve korucu şehit olmuş, 206’sı yaralanmıştır. Sivil kayıplara bakıldığında ise toplamda 17 kişinin hayatını kaybettiği, 39 sivilin de yaralandığı kayde- dilmiştir. Terör örgütüne yönelik tedbirlerin ve istihbarat operasyonlarının sivil ve güvenlik güçleri zayiatını en aza indirgemede etkili olduğu anlaşılmaktadır.
Kümeleme Haritası: PKK’nın Drone Saldırıları (2018)
Rapor | Ekim
2020
10
Suriye’de yaşanan çatışmalar ve siyasi gelişmeler dikka- te alındığında PKK’nın söz konusu bölgede alan hakimi- yeti kazanırken silah ve mühimmat envanterinde çeşitli- liğe giderek yeni taktik ve tekniklerle saldırı kabiliyetlerini geliştirme imkanı bulduğu görülmektedir. Bu çerçevede ABD’nin sevk ettiği silah, araç ve gereç yanında DEAŞ vb.
terör örgütleri gibi PKK/YPG yapılanması da saldırı mak- satlı İnsansız Hava Aracı (İHA) kullanma kabiliyeti kazan- mıştır. Bu durumun örnekleri 2017 Kasım itibarıyla çok daha görünür hale gelmiştir. DEAŞ’ın Suriye ve Irak’taki
“havadan saldırı taktiği”ni Türkiye’ye taşıma çabasında olan PKK’nın 12 Kasım 2017’de Ağrı’nın Tendürek Dağı kırsalında muhtelif mühimmat çeşidinin monte edilebi- leceği mini İHA TSK tarafından gerçekleştirilen operas- yonla düşürülmüştür. Benzer bir saldırı girişimi TSK’nın Irak’ın kuzeyine yönelik operasyonları esnasında 2 Mayıs 2018’de meydana gelmiştir. PKK tarafından Irak’ın ku- zeyinde yer alan Zap bölgesindeki Güven Üs Bölgesi’ne yapılmaya çalışılan İHA saldırısı TSK’ya ait dronesavarla düşürülmüştür.10 Kasım 2018’de Şırnak’ta sekiz aske- ri noktaya saldırı girişiminde bulunan PKK kullanacağı İHA’ları hurda malzemeleri ve plastik patlayıcılarla güç- lendirmiştir. 10 Kasım törenlerinde hazır şekilde bulu- nan askerin hedef alındığı saldırıda kullanılan İHA’larda patlayıcı bırakma mekanizmasından ziyade araç üzerine bantlı patlayıcılar olduğu dikkat çekmiştir. Bununla birlik- te bahsi geçen saldırı girişiminde kullanılan İHA’ların bir kısmı düşürülmüş bir kısmı da saldırı yapmak amacıyla iniş gerçekleştirdiği esnada elektronik karıştırıcılar saye- sinde etkisiz hale getirilmiştir.
Sonuç
Örgütün inovasyonel kabiliyetleri değer- lendirildiğinde PKK’nın İHA ile sembolik ve nokta atışı hedeflere yoğunlaştığını görmek mümkündür. PKK tarafından her iki saldırı stratejisinin 2019 boyunca sür- dürülmesi beklenmektedir.Bölüm 03
Rapor | Ekim
2020
12
Ö
zetle PKK’nın 2018 süresince Türkiye ve çevresinde gerçekleştirdiği saldırılarda azalma örgütü farklı ara- yışlara itmiştir. Coğrafi anlamda PKK yüzünü Avrupa’ya dönerek saldırılarını Almanya, Fransa ve Hollanda başta olmak üzere çeşitli AB ülkelerinde sürdürmüştür. Örgü- tün inovasyonel kabiliyetleri değerlendirildiğinde PKK’nın İHA ile sembolik ve nokta atışı hedeflere yoğunlaştığını görmek mümkündür. PKK tarafından her iki saldırı stra- tejisinin 2019 boyunca sürdürülmesi beklenmektedir.www.tap-data.com.tr
