3
Güzelliğin bir kaygı değil, özgüven kaynağı olduğu inancından yola çıkarak 2004 yılında hayata geçirilen “Dove Özgüven Projesi”; dünya genelinde okul çağındaki gençlere kendilerine güvenmeleri ve kendileriyle barışık olmaları için verilen eğitimleri kapsamaktadır.
Bugüne kadar toplam 139 ülkede 20 milyonu aşkın okul çağındaki çocuğa ulaşan Dove Özgüven Projesi ile 2020 yılına kadar 20 milyon gence daha ulaşılması hedefleniyor.
Ergenlik döneminde olan 11-16 yaş arasındaki pek çok genç, medyada ve sosyal ağlarda gördükleri ideal kadın/erkek figürlerinden ve toplumdaki diğer faktörlerden etkilenerek fiziksel görünüşleriyle ilgili kaygı duyabiliyor. Bu kaygı durumu yani fiziksel özgüven eksikliği, onların potansiyellerini açığa çıkarmalarını olumsuz yönde etkileyebiliyor.
Araştırmalar fiziksel özgüveni düşük olan gençlerin aşağıdaki gibi durumlarla karşılaşabildiklerini gösteriyor:
• Sınıf içerisinde katılım ve performans düşüklüğü
• Düşünsel ve fiziksel sağlık konusunda bazı zayıflıklar
• Arkadaşlarıyla etkileşim kurmaktan, herhangi bir sportif aktiviteye katılmaktan veya bir konuda görüş belirtmekten kaçınma
• Yemek yememe veya doktora gitmeme gibi hayatlarını riske atacak davranışlar sergileme
Dove Özgüven Projesi, 11-16 yaş aralığındaki gençlerin zihinsel ve fiziksel sağlıklarını desteklemek, hem okulda hem de hayatta başarılı bireyler olmaları yolunda onlara rehberlik etmek üzere tasarlanmıştır.
Dove Özgüven Projesi’nin 6 modülden oluşan Kendime Güveniyorum Eğitimleri, Dove’un dünya genelinde birlikte çalıştığı akademisyenler tarafından geliştirildi. Türkiye’de ise eğitim bilimci, yazar ve akademisyen Dr. Özgür Bolat tarafından yeniden düzenlenip kültürümüze uygun hale getirildi.
2/6
GİRİŞ (5 Dakika)
Geçen hafta neler yaptık? (1 Dakika)
"Çocuklara geçen hafta neler yaptık? Aklınızda neler kaldı?" diye sorun ve bir hatırlatma yapın.
Eğer geçen hafta sınıfta olmayan bir öğrenci varsa programla ilgili kısaca bilgi vermek iyi olacaktır.
Yine geçen hafta olmayan öğrenciler için çocuklardan yanıt geldikçe aşağıdaki bilgilerin üzerinden geçebilirsiniz.
• İnsanlar nasıl görünmeleri gerektiği ile ilgili her zaman baskı yaşamışlardır.
• İdeal görünümlere ulaşmanın bedeli yüksektir ve ulaşmak neredeyse imkansızdır.
• Bunun yerine başka özelliklerimize değer vermeyi öğrenebiliriz.
Kendini İzleme Etkinliği hakkında konuşma (3 Dakika)
"Kendini ve diğer insanları ideal görünüm baskısından korumak için neler yapabilirsin? Bu hafta bu soruyu kendinize sorun ve bu hafta böyle bir olay yaşarsanız burayı doldurun, haftaya üzerine konuşalım" demiştik. "Neler yaptınız? Kim anlatmak ister?" diye sorun. İsteyen bir iki kişiden yorum alabilirsiniz.
Bu hafta neler yapacağız? (1 Dakika)
"Bu hafta medyanın ne olduğundan, türlerinden ve medyanın ideal görünüm baskısının kişiler üzerindeki etkilerinden bahsedeceğiz" diye kısaca bilgi verin.
Amaç: İdeal görünüm özelliklerini çok farklı kaynaklardan öğreniyoruz. Bunların en önemlilerinden biri medyadır ve medyanın türünü, o medyanın yaratıcısı belirler. Medya profesyonel medya ve kişisel medya olarak ikiye ayrılır.
Yönerge:
1) Öncelikle çocuklara "İdeal görünümleri nereden öğreniyoruz?" diye sorun, sözel olarak cevapları alın (Slaytta). Sonra bir sonraki slaytta üzerinden geçin.
2) "Peki, medya deyince aklınıza neler geliyor?" diye sorun, birkaç yanıt alın.
3) Sonra medya türlerinin karışık olarak gösterildiği slaytı açın (Slaytta).
4) "Bu medya türlerini ikiye ayıracak olsanız nasıl ayırırsınız?" diye sorun (Slaytta). Etkinlik kitapçığından 2.A etkinliğini açmalarını isteyin. Yanlarında oturan arkadaşlarıyla tartışmaları için 1 dakika süre verin.
5) İsteyen öğrencilerden yanıtları alabilirsiniz.
6) Cevabı çocuklarla paylaşın: "Medya, içeriği yaratan kişiye göre ikiye ayrılır.
Profesyonellerin yarattığı medya "profesyonel medya", profesyonel olmayanların yani bizlerin yarattığı medya "kişisel medyadır" (Slaytta).
7) Şu açıklamayı çocuklarla paylaşın: "Hem profesyonel medyanın hem kişisel medyanın ortak kullandığı araçlar da vardır; örneğin videolar. Öte yandan profesyonel medya da kişisel medya araçlarını kullanabilir."
Etkinlik 2. 1: Medya Nedir? (5 Dakika)
43 Modül 2 / 6
İdeal görünümleri dergiler, televizyon programları, diziler, filmler, reklamlar, web siteleri, moda endüstrisi, diyet endüstrisi, sosyal medya, bilgisayar oyunları, oyuncaklar, sosyal çevre gibi farklı kaynaklardan öğreniyoruz. Bunların en önemlilerinden biri medyadır.
Öğretmen İçin İpucu
Amaç: Medya, görüntü ve imajları ideal görünümleri empoze etmek için manipüle eder.
Video: Görüntüler Nasıl Manipüle Edilir Videosu Yönerge:
1) Öncelikle aşağıdaki fotoğrafı çocuklara gösterin ve aşağıdaki soruları sorun:
2) Aynı kişi olduğunu söylemeyin, "Göreceğiz" diyebilirsiniz.
3) Videoyu izletin. Video izlendikten sonra etkinlik kitapçığından 2.B etkinliğini açmalarını isteyin. Fotoğraf çekilmeden önce ve sonra yapılan işlemleri yazmalarını isteyin.
4) Gönüllü olan birkaç öğrenciden yazdıklarını dinleyeblilirsiniz.
5) Yapılan işlemlerin anlatıldığı skalanın üstünden çocuklarla birlikte geçin (Slaytta).
Etkinlik 2.2: Medya Görüntüleri Nasıl Manipüle Eder? (10 Dakika)
İki fotoğraf arasındaki farkları bulalım...
• Bu iki fotoğraftaki kadınlar birbirlerine benziyorlar mı?
• Nasıl farklılıklar görüyorsunuz?
• Aynı kişi mi farklı kişiler mi?
Etkinlik 2.3: Neden Profesyonel Medya Bu Şekilde Kullanılır? (10 Dakika)
Amaç: Medya mesajları gün içinde çok farklı kanallardan bize ideal görünümleri empoze eder ve o ideallere uymazsak yeteri kadar iyi olmadığımız baskısını yaratır. Diğer yandan satılan ürünlerle "o kadar iyi olabilirsin" umudunu aşılamaya çalışarak bir illüzyon yaratır.
Video: İdeal Görünümleri Nerelerde Görüyoruz Videosu Yönerge:
1) "Gün boyunca ideal görünümleri medyada nerelerde görüyorsunuz?" diye sorun (Slaytta).
6) Sonra "Sizce medya neden görüntülerle bu şekilde oynuyor?" diye sorun ve fikirlerini alın.
7) "Profesyonel medya görüntülerini ve imajları manipüle ederek toplumu etkilemeye çalışır" mesajının altını çizin (Slaytta).
45 Modül 2 / 6
2) Birkaç yanıt alındıktan sonra "Haydi gelin bir video izleyelim" diyerek videoyu izletin.
3) "Nerelerde görüyormuşuz? Videoda neler gördünüz?" diye sorun.
4) "Sosyal medya, televizyon, reklamlar, dergiler, gazeteler, telefondaki uygulamalar, filmler, klipler, bilgisayar oyunları..." gibi yerlerde görüyoruz cevabını paylaşın.
5) "Peki bir günde bu tür ideal görünümlere kaç kere maruz kalıyoruz? 10, 100, 1000?" diye sorun.
6) Çocuklara reklam afişlerini gösterin ve ardından aşağıdaki soruları sorun (Slaytta):
• Neden reklamda bu insanları kullanıyorlar?
• Neden daha ideal görünmesi için reklamdaki kişinin görüntüsünü manipüle etmişler?
Bu soruya sayısal bir cevap vermek zorunda değilsiniz. Sadece bir gün içinde farklı kanallardan, ideal görünümlere fazlaca maruz kaldığımıza dair vurgu yapmanız yeterli.
Öğretmen İçin İpucu
Burada belli bir marka, ürün üzerinden değil afaki bir şekilde reklamlardan konuşabilirsiniz. Belli bir ürün ya da marka üzerinden konuşmak etik olmayacaktır.
Reklamlarda genel olarak, dış görünüşe odaklanıldığı, diğer önemli şeylere vurgu yapılmadığı, insanlar eğer ideal görünümlere uymazlarsa yeteri kadar iyi olamayacakları gibi mesajların verildiğinden bahsedebilirsiniz. Reklamdaki ürünü alırsan sen de reklamdaki kişi gibi olabilirsin "umudu" verildiğini ama gerçekte bunun o kadar kolay ve gerekli olmadığını vurgulayabilirsiniz.
Öğretmen İçin İpucu
Reklamlar zaman zaman "Bu ürünü alırsan bu reklamdaki insan gibi görünebilirsin"
vaadinde bulunurlar. Bu reklamı izleyen insanlar, kendini bu görüntülerle karşılaştırır. Bu davranışın sonucunda kendilerini yetersiz, mutsuz, kaygılı hissedebilirler. Reklamda satılan ürünleri alma, aşırı diyet/spor yapma, ayna karşısında saatlerini harcama gibi davranışlara başvurabilirler. İlk modülde yaptığımız ideal görünüm baskının bedellerini hatırlatabilirsiniz.
Öğretmen İçin İpucu
47 Modül 2 / 6
7) Ardından etkinlik kitapçığından 2.C etkinliğini açmalarını isteyin. 4'er kişilik gruplar oluşturmalarını ve kitapçıkta yer alan aşağıdaki soruları cevaplamalarını isteyin:
• Bu medya görseli ne mesaj veriyor?
• Bu medya ürününü gören kişiler ne hisseder?
• Bu his sonucunda neler yapar?
Etkinlik 2.4: Sosyal Medyada Neler Oluyor? (5 Dakika)
Amaç: : Profesyoneller tarafından yaratılmayan medya da, yani kişisel medyada (sosyal medyada) da ideal görünüm algısı yeniden üretilir. Amaç çocukların kendi sosyal medya hesaplarından bu tür manipülasyonlar yapıp yapmadıklarını fark ettirmek.
Yönerge:
1) Sosyal medyayla ilgili aşağıdaki soruları sorun (Slaytta):
• Peki bizim yarattığımız, yani kişisel/sosyal medyada neler oluyor?
• Sosyal medyada gördüğünüz fotoğraflar nasıl? Çevrenizdeki insanlar da kendi görüntülerini değiştiriyorlar mı?
2) Sonrasında aşağıdaki soruları sorun:
• Sizce insanlar kendilerini neden değiştiriyorlar?
• Siz kendinizi nasıl gösteriyorsunuz?
3) “Medyadaki bu mesajlara karşı ne yapabilirsiniz?” diye sorun (Slaytta).
4) Cevapları sırasıyla gönüllü öğrencilerden alabilirsiniz.
5) Bir sonraki slaytta yer alan “Medya Mesajlarına karşı neler yapabilirsiniz” altında yer alan cevapların üstünden geçebilirsiniz.
• Sosyal medyada “gerçek kendimizi” gösterebiliriz.
• Görünümleri manipüle eden, ideal görünüm baskısını yaygınlaştıran ürünleri kullanmayabiliriz.
• Çevremizi bu konuda bilinçlendirebiliriz.
• Selfieler yerine yaptığımız aktiviteleri sosyal medyada daha çok paylaşabiliriz.
• Dış görünüşümüzden ziyade hayatta yapmak istediklerimize odaklanabiliriz.
Modül 2 / 6 49
Eğer vaktiniz kalırsa “Bugün Neler Öğrendik” kısmını aşağıdaki gibi yapabilirsiniz:
Yakala ve Anlat: Eğitmen bir plastik top, yumak ya da yuvarladığı bir kağıt parçasını elinde tutar ve "Bugün aklında ne kaldı?" diye sorar. Sonra topu atar ve yakalayan öğrenci soruya cevap verir. Sonra topu yakalayan öğrenci bir başkasına atar ve yakalayan kişi de soruya cevap verir. 3 tur böyle geçtikten sonra öğretmen topu geri alır. Bir sonraki soruyu sorar ve top turu tekrarlanır.
Öğretmen İçin İpucu
Aşağıdaki soruları sırasıyla sorun, öğrencilerden yanıtlar alın (Slaytta):
• Bugün sizi en çok etkileyen şey neydi?
• Bugün konuştuklarımızdan aklınızda ne kaldı?
Öğrencilerden yanıtları aldıktan sonra genel bir toparlama yapmak amacıyla mesajları tekrarlayın (Slaytta):
Etkinlik 2.5: Bugün Neler Öğrendik? (5 Dakika)
• Medyadaki görüntü ve imajlar çoğu zaman manipülasyona uğrar.
• Gerçek insan görünümlerini medyadaki imajlarla karşılaştırmak zarar verir.
• Medyanın verdiği mesajlara karşı sergilediğimiz tutumları yeniden düzenleyebiliriz.
Bugün neler öğrendik?
Etkinlik kitapçığından 2.D etkinliğini açmalarını isteyin ve ev etkinliğini açıklayın: "Medya mesajları ve imajlarıyla baş etmek için neler yapabilirsin? Diğer insanları medya mesajlarından ve imajlarından korumak için neler yapabilirsin? Bu hafta bu soruları kendinize sorun ve böyle bir olay yaşarsanız burayı doldurun, haftaya üzerine konuşalım.".
Etkinlik 2.6: Kendini İzleme Etkinliği
Örneğin çocuklar, reklamlarda asıl verilen mesajları anlamaya çalışıp farkındalıklarını artırabilirler. Sınıfta sorulan soruları (sence bu reklam ne vadediyor?) diğer insanlara yönlendirip onların da farkındalık kazanmalarını sağlayabilirler.
Öğretmen İçin İpucu
2. Modülü bitirdiniz.
