II. Hafta Vegetatif Çoğaltımı Tanımı Genel özellikleri Neden vegetatif çoğaltma tercih edilir? Vegetatif (Eşeysiz) çoğaltma yöntemleri KBP209 Bahçe Bitkilerinin Çoğaltılması

(1)

II. Hafta

Vegetatif Çoğaltımı Tanımı Genel özellikleri

Neden vegetatif çoğaltma tercih edilir? Vegetatif (Eşeysiz) çoğaltma yöntemleri

(2)

BAHÇE BİTKİLERİNİN

VEGETATİF (EŞEYSİZ)

ÇOĞALTILMASI

Vegetatif (Eşeysiz) Çoğaltmanın Tanımı

Bitkinin vegetatif organları kullanılarak yapılan çoğaltmaya vegetatif çoğaltma denir.

Vegetatif çoğaltmanın diğer tanımı: Bitkilerin değişik yaşlarda gövde ve dal parçaları, büyüme uçlarındaki meristematik dokuları, kökleri, yaprakları ya da özelleşmiş veya değişikliğe uğramış gövde ve kök parçaları kullanılarak yapılan çoğaltmadır.

(3)

KBP209 Bahçe Bitkilerinin Çoğaltılması

BAHÇE BİTKİLERİNİN

VEGETATİF (EŞEYSİZ)

ÇOĞALTILMASI

Vegetatif (Eşeysiz) Çoğaltmanın Genel Özellikleri

Genel Özellikleri

1. Vegetatif (Eşeysiz) çoğaltma, somatik hücrelerde (eşey hücreleri (dişi ve erkek gametler) dışındaki hücreler) meydana gelen mitoz bölünme ile mümkün olmaktadır.

2. Mitoz bölünmeyle yavru hücreler birbiri ve ana birey ile aynı kalıtsal yapıya sahip olmaktadır

Bir bitki, mitoz hücre bölünmesiyle büyüme, meristematik hücrelerin bulunduğu üç noktadan gerçekleşmektedir.

Bu noktalar şunlardır;

;1) Sürgün ucu (uç ya da yan tomurcukların sürmesiyle meydana gelen sürgünlerin uç kısmı)

2) Kök ucu

(4)

BAHÇE BİTKİLERİNİN

VEGETATİF (EŞEYSİZ)

ÇOĞALTILMASI

Vegetatif (Eşeysiz) Çoğaltmanın Genel Özellikleri

Sürgün ucu

Kök ucu

Kambiyum

Bitkinin meristematik hücrelerinin

(5)

BAHÇE BİTKİLERİNİN

VEGETATİF (EŞEYSİZ)

ÇOĞALTILMASI

Vegetatif (Eşeysiz) Çoğaltmanın Genel Özellikleri

Ayrıca mitoz hücre bölünme:

1) Yaralanan bitkinin parçalarında kallus oluşumunda,

2) Bitkinin vegetatif

organları olan kök, gövde ve yaprakta yeni

büyüme noktaları meydana gelirse de oluşabilmektedir.

(6)

BAHÇE BİTKİLERİNİN

VEGETATİF (EŞEYSİZ)

ÇOĞALTILMASI

Vegetatif (Eşeysiz) Çoğaltmanın Genel Özellikleri

Vegetatif çoğaltma ana bitki-yavru bitki, yavru bitki-yavru bitki

arasındaki yapısal farklılık nedenleri:

1. Mutasyonlar ve kimeralar (himeyre). neden olduğu kalıcı

değişiklikler

2. Bitki

yetiştiriciliği yapılan bölgenin ekolojik koşulları (iklim,

toprak),

kültürel uygulama noksanlıkları veya hastalık

etmenleri

(özellikle virüs ve virüs benzerleri) ve zararlılar

nedeniyle

dış görünüşte meydana gelen değişiklikler

(7)

BAHÇE BİTKİLERİNİN

VEGETATİF (EŞEYSİZ)

ÇOĞALTILMASI

Vegetatif (Eşeysiz) Çoğaltmanın Genel Özellikleri

Bahçe Bitkilerini Çoğaltmada Vegetatif (Eşeysiz) Yöntemlerin

Tercih Edilme Nedenleri

1. Yabancı tozlanan ve döllenen bahçe bitkilerinde heterozigotik

kalıtsal yapıları nedeniyle tohumla çoğaltıldıklarında genetik

açılım düzeyi yüksektir. Yani ana yavru bitki, yavru

bitki-yavru bitki

arasındaki yapısal farklılıklar oluşur.

2. Bazı meyve tür ve çeşitler partenokarpik meyve oluşturur

(Yani tohum

oluşturmaz; örneğin çekirdeksiz muzlar, incir,

portakal, mandarin,

bazı üzüm çeşitleri).

3. Bazı meyve türlerinde tohumların çimlenme gücü yoktur ya da

çok düşüktür.

(8)

BAHÇE BİTKİLERİNİN

VEGETATİF (EŞEYSİZ)

ÇOĞALTILMASI

Vegetatif (Eşeysiz) Çoğaltmanın Genel Özellikleri

Bahçe Bitkilerini Çoğaltmada Vegetatif (Eşeysiz) Yöntemlerin

Tercih Edilme Nedenleri

4. Bazı bahçe bitkilerinde; bitki Vegetatif (Eşeysiz) çoğaltma ile ,

generatif

(tohumla)

çoğaltmadan

daha

hızlı

gelişim

göstermektedir (çilek, nane, patates, bazı süs bitkileri gibi).

5. Bazı bahçe bitkilerinde tohumda meydana gelen dinlenme

nedeniyle

eşeysiz çoğaltma daha kolay ve ekonomik

olabilmektedir.

(örneğin Ligustrum’da 2 yıl).

6.Bir bitkide, bir ya da daha fazla genotipi kombine etmek

mümkün olabilmektedir (aşıyla çoğaltımda anaç, ara anaç,

çeşit gibi farklı genotiplerin bir bitki olarak gelişmesi). .

(9)

BAHÇE BİTKİLERİNİN

VEGETATİF (EŞEYSİZ)

ÇOĞALTILMASI

Vegetatif (Eşeysiz) Çoğaltmanın Genel Özellikleri

Vegetatif

(Eşeysiz) Çoğaltmada Başarıyı Etkileyen Faktörler

1. Çoğaltılacak bitkinin özellikleri bilinmelidir. Hangi bitkide hangi

çoğaltım yöntem veya yöntemler tercih edilmelidir.

2. Bitki ve

çoğaltma tekniğine göre uygun zamanın belirlenmesi

gereklidir.

3. Çoğaltılacak bitki sağlıklı olmalıdır.

4. Çoğaltma tekniğini yapan kişi veya kişilerin

becerisi

etkilemektedir.

5. Çoğaltmadan sonra tekniğe uygun çevre koşullarının

sağlanması gerekmektedir.

(10)

BAHÇE BİTKİLERİNİN

VEGETATİF (EŞEYSİZ)

ÇOĞALTILMASI

Vegetatif (Eşeysiz) Çoğaltmanın Sınıflandırılması

V

V E

• Özelleşmiş organ veya organlarla çoğaltma

G

E

• Çelikle çoğaltım

T

A

• Daldırma ile çoğaltım

T

• Aşı ile çoğaltım

İ