Medyada Sınıf Tartışmaları
Toplumsal Sınıf
• Toplumda benzer ilişkiler ve nitelikler içerisinde bulunan kesimleri niteler.
• Toplumun nasıl oluştuğu ve hangi kriterlere göre anlaşılacağı- çözümleneceğinde belirleyicidir.
• Sınıf Meselesine Temel Yaklaşımlar -Weberci Yaklaşım
M. Weber (1864-1920) -Marksist Yaklaşım
K. Marx (1881-1883)
Weberci Sınıf Yaklaşımı:
-Toplumsal ilişkiler piyasa temelli oluşur.
-Sınıflar yalnızca ekonomik kategorilerdir.
-Toplumsal anlamda sınıflardan değil, statü gruplarından bahsedilebilir. (Meslekler)
-Sınıf konumları üretim temelli değil, piyasa koşullarınca belirlenir.
-Bu nedenle sınıflar, toplumsal çatışmanın ana kaynağı değillerdir.
-Tarih, toplumsal değişim ve sınıflar arasında bir ilişki kurulamaz.
-Sınıfı gelir, meslek, hayat tarzı gibi kriterler üzerinden kavrarlar.
-Yaşam Fırsatları kavramı kritiktir.
Yaşam Fırsatları:
"Toplumda mevcut olan ekonomik ya da kültürel malların paylaşımı için bireylerin sahip olduğu fırsatlardır."
"Değerli çıktılara erişim elde etme fırsatıdır."
-Bir sınıfın üyeleri ortak yaşam fırsatlarını paylaşırlar.
-Piyasa, yaşam fırsatlarını bireylerin getirdiği kaynaklara/varlıklara göre dağıtır.
-Önemli olan, bu varlıkların piyasada bir değere sahip olmasıdır.
-Bu varlıklardaki çeşitlilik sınıf konumlarını belirler.
Marksist Sınıf Yaklaşımı:
-Toplumlar üretim ilişkileri temelinde oluşurlar.
- Bu üretim ilişkileri, toplumu farklı sınıflar olarak bölmektedir.
-Toplumsal ilişkiler de farklı sınıflar arasındaki mücadelelerle kurulur.
-Sınıflar, piyasa ya da tüketim kalıplarına göre değil, toplumsal üretim araçlarına sahip olma/olmama temelinde oluşurlar.
-Üretim araçlarına sahip olma, sömürünün de temelidir.
-Değeri üreten sınıf, üretim araçlarına sahip olmadığı için, ürettiği ürüne el konulur.
-Bu nedenle toplum temel olarak iki sınıf arasındaki uzlaşmaz çelişkilere sahiptir.
-Kapitalizm gittikçe ara kademeleri yok ederek, toplumu kutuplaşmış iki sınıflı bir yapıya getirecektir.
-Zenginlik küçük bir azınlığın elinde toplanırken, ücretli çalışma/işsizlik/yoksulluk toplumun geniş kesiminde birikecektir.
-Toplumsal değişim, bu uzlaşmaz sınıflar arasındaki mücadelelerle gerçekleşir. Bu, tarihsel bir süreçtir.
20. Yüzyılda Yaşanan Dönüşüm
-Refah devletiyle birlikte Marksizm’in toplumun iki kutuplu hale gelmesi tezi tartışmalı hale gelmiştir.
Refah Devleti Dönemi (1945-1970’ler) -Sosyal haklar
-Yüksek Ücretler
-Belirlenmiş ve sınırlı çalışma saatleri -Güvenceli İstihdam
-Güçlü Sendikalar
-Emek piyasasına devletin etkin müdahalesi -Emeği koruyan yasal düzenlemeler
-Üretim organizasyonunda yaşanan değişimler -Yükselen hizmet sektörü
-Yüksek eğitim oranları
-Fabrika dışı çalışma alanlarının ve işlerin artması
-Toplumda ara kademelerin (denetim-yönetim emeği ve kendi hesabına çalışanlar) varlığı artmıştır.
-Tanımlı ve örgütlü meslekler vardır.
Orta Sınıf
-20. yüzyılın ikinci yarısında ağırlık kazanmıştır.
-Temel sınıfların dışında kalan ara tabakaları ifade eder.
-Ayrı bir sınıf olup olmadığı tartışmalıdır.
-Eski ve yeni orta sınıflar olarak da tartışılmaktadır.
-Hem Marksist hem de Weberci gelenek tarafından tartışılmaktadır.
Orta Sınıf
-Beyaz Yakalılar
-Yüksek Eğitimli Yöneticiler -Esnaf / Küçük Burjuvazi -Kamuda Çalışanlar
-Bilişimin yüksek teknolojili alanlarında çalışanlar -Profesyonel meslek sahipleri
Weberci Yaklaşım ve Orta Sınıf
-Kutuplaşmış sınıf teorisinin karşısındadırlar.
-Orta sınıfı ayrı bir sınıf olarak görürler.
-Emek gücünün niteliğinde yaşanan değişimi, sınıf kompozisyonunda yaşanan değişim olarak değerlendirirler.
-Yüksek varlıklara sahip, piyasada pazarlık güçleri fazla, işçi sınıfı dışı bir sınıf olarak görürler.
Marksist Yaklaşım ve Orta Sınıf
-Doğrudan burjuvazi ve proletarya arasındaki ara tabakaları ele alırlar.
-Eski orta sınıf….. Küçük burjuvazi olarak tanımlanır.
-Yeni Orta Sınıf….. Ücretli çalışmakla birlikte artı-değerin üretilmesinde ve el konulmasında pay sahibi kesimlerdir.
-Ayrı bir sınıf olarak değil, sınıf içi farklılaşma olarak tartışırlar.
-Poulantzas……… Yeni Küçük Burjuvazi
-E. O. Wright……….. Çelişkili Sınıfsal Konumlar -Callinicos……… Yeni Orta Sınıf
