B e t o n a r m e M ü h e n d i s Bu makaleden maksat, betonarme inşaatın muhtelif şekillerinin nasıl kalıplandığını bu- rada birer birer anlatmak değildir. Bunu ayrı bir makalede yazacağız. Burada daha ziyade betonarmede kalıbın ehemmiyeti derecesini prensiplerini tebarüz ettirmeğe çalışacağız.
Bir metre mikâp betonarmenin maliyet fiatın.a kalııbın derecei tesiri bu fiatm % 20 ile
% 30 u arasında değişen bir miktar olduğuna göre betonarmede kalıp meselesinin hususî bir itina ile tetkika değer bir mahiyeti olduğunu kabul etmeliyiz. Bilhassa mühim inşaatta kalıp Projesinin tetkiki ayrı bir iş teşkil eder. Umumi olarak düşünürsek kalıp meselesinde nazarı iti- bare alacağımız esaslar ikidir: 1 - Emniyet, 2 - iktisat,
Emniyet: kalıp meselesinin ruhunu teşkil eder. Yapacağımız kalıp taşıyacağı yükünü tam bir emniyet ile taşıyabilecek şeklide teşkil edil- melidir. Bunun için kaliD tağyiri şekil etmiye- cek surette yekdiğerine bağlanmış ve her birisi kâfi derecede ve icabında bilhesap verilmiş eb - ada malik ahşap ve demir elemanlardan teşekkül eder. Kalıbı teşkil eden bu muhtelif elemanla- rın rolü müvazenet noktai nazarından iyice tahlil edilmiş olmalı ve her biri bu esasa göre kıymetlendirilmelidir.
Kalıp hesabında metre mikâbının vezni 2400 kilogram kabul edilen betonarmenin ağırlığın- dan başka metre murabba üzerne 250 kilogram- lık münzam bir siklet alınması muvafık olaca- ğı gibi ayrıca kalbıa vazedildiği esnada sulu bir halde bulunan betonun kalıbın cidarlarına ya- pacağı daifa tesirini ve tokmaklamaktan mü- tevellit sarsıntıları da hesaba katmalıdır. Bu son tesirattan dolayı kalıpları teşkil eden ak- samın hesabında emniyet gerilmesi ekseri- yetle 30kg/cm2 tecavüz etmiyecek şekilde ka- bul edilir. Kalıbı teşkil eden aksama verilecek eb'adın hesabı basittir. İnşaatta şu eb'adın kullanıldığı çok vakidir:
1 — Hurdi ve rîaller ve kirişlerin yan ka- lıplarınnda 3 sm. kalınlığında tahtalar.
2 - Şakulî cidarlar için arzani bağlamalar yapmak şartile bu kalınlıktan daha az olanları kullanılır.
Kirişlerin alt kalıpları için 5 sm. kalınlı- ğında kalaslar. (Bu suretle aşağıda sirkülas- yonu güçleştiren direklerin adedi azaltılmış o- lur.)
4 - Esası taşıyıcı kısımlar (direkler vesai-
Bundan maada kalıpta birinci derece haiz ehemmiyet olan ve üzerinde bilhassa ısrar ede-
i n ş a a t t a k a l ı p F e r i d u n N u r i
ceğimiz nokta şudur: Kalıbı teşkil edeıı ele- manların vücude getirdiği sistem tamamen ri- jit yani tağyir şekil etmiyen bir sistem olmalı ve bunu temin edecek şekilde muhtelif aksam biribirine muvafık veçhile bağlanmış olmalıdır.
Memleketimizde betonarme esasen herke- sin kendi anlayışına göre tatbik ettiği bir in- şaat sistemi manzarasını arzeylediği bu işle uğraşan arkadaşlarımızca malumdur.
Bundan dolayı betonarme inşaatın emniye- ti noktasından ehemmiyeti çok fazla olan ka- lıp meselesi bizde tamamen ihmal edilmekte- dir. Bir mühendisin veya bir mimarın teknik nezareti altında yapılmıyan binalarda bilgisiz- liğin verdiği cesaretle, feci neticeler verebile- cek olan kalıp şekillerine daima tesadüf edil- mektedir.
Ve hatta diyebiliriz ki bu cesaret, ihmal ve lâkaydi şeklinde birçok meslektaşlarımıza, he- pimize az çok sirayet etmiştir. Her nedense biz- de kalıbın oynadığı rol hakkile takdir edileme- miştir.
Kalıpta ikinci şart, iktisat şartıdır. Bunun için şu noktalara dikkat etmek lâzımdır:
a - Mümkün olduğu derecede kirişlere piyasa- da tesadüf edilen kereste eb'adını veya bunun mi-
sillerini vermeğe gayret etmelidir.
b - Kereste kesişini asgariye indirecek şe- killeri araştırmalı,
c - Kalıp alınmasını kolaylaştıracak tarzı halleri tetkik ve tercih etmeli ve hususile kabil olduğu kadar az kereste zayi ettiren şe- killeri tatbik etmeli: Zira bir kal ID müteaddit defalar kullanılabilmesi küçük görülemiyecek b:r tasarruf temin eder.
Kalıp alınmasından sonra geriye kalan ah- şap parçalar hususî bir şantiyeye götürülür, Ve burada yekdiğerine çivilenmiş olan kısımlar biribirinden ayrılır, çiviler sökülür ve kabaca temizlenir. Bundan sonra ikinci bir kullanış için yeniden tasnif yapılır. Kalıbın alınmasın- dan elde edilen bazı elemanlar demontaj ya- pılmadan tekrar kullanılabilir. Bunlar ayrı bir tarafa konur, her kalıp alınışında bir miktar kereste istimalden sakıt olur. Bu suretle bir daha kalıpta işe yaramıyacak olan parçalar yakılmak için satılır. Vasati olarak ahşabın kalıpta üç defa kullanılabileceği takdir edil- mektedir. Bu adet daha aşağı düşerse kalıbın iyi tertip edilmediği veya kalıp alınmasının iyi bir şekilde olmadığı anlaşılır. Birçok defa- lar da bu kullanış adedi arttırılabilir.
Devam edecek
