Bu broşür sadece bilgilendirme amaçlı olup, yasal olarak bağlayıcı değildir. Schaeffler Automotive Aftermarket GmbH & Co. KG, yasaların izin verdiği ölçüde, bu broşürden kaynaklanan veya broşürle bağlantılı hiçbir yükümlülük kabul etmez.
Her hakkı saklıdır. Schaeffler Automotive Aftermarket GmbH & Co. KG.’nin yazılı ön onayı olmaksızın bu broşürün herhangi bir bölümünün veya tamamının, herhangi bir şekilde çoğaltılmasına, dağıtımına, iletişimine, kamunun erişimine açılmasına veya başka türlü yayınlanmasına izin verilmez.
Telif hakkı ©
Schaeffler Automotive Aftermarket GmbH & Co. KG Ekim 2019
Schaeffler Automotive Aftermarket – Araç onarımı için her zaman ilk tercih
Ne zaman bir aracın servise gitmesi gerekse, ürünlerimiz ve onarım çözümlerimiz, onarım işi için ilk tercihtir.
Şanzıman, motor ve şasi sistemlerindeki yetkinliğimiz sayesinde, dünyanın dört bir yanında güvenilir bir ortağız. Optimum şekilde ayarlanmış bileşenlerimiz binek, hafif ve ağır vasıta araçlarda ve traktörlerde parçaların hızlı ve profesyonel bir şekilde
değiştirilmesini sağlar.
Ürünlerimiz, kapsamlı bir sistem yaklaşımı ile üretilmektedir. İnovasyon, teknik uzmanlık, en yüksek malzeme kalitesi ve en yüksek üretim kalitesi sayesinde, araç üreticileri için önde gelen bir geliştirme ortağı olmamızın yanı sıra, debriyajlar, debriyaj ayırma
sistemleri, motorlar ve de şanzıman ve şasi uygulamaları için özel servis takımlarına kadar orijinal ekipman kalitesinde ürettiğimiz değer koruyan yedek parça ve komple onarım çözümlerinin lider tedarikçisiyiz.
Motorun dört temel sistemi hakkında uzmanlık – INA markası bunu simgeler. Ürün portföyü; ana tahrik sistemi (hem kayış hem de zincir tahrikli araçlar için), yardımcı tahrik sistemi (FEAD), supap mekanizması ve soğutma sistemi için tüm motor bileşenlerini kapsar.
Yedek parça portföyünde, hem bağımsız ürünler hem de tam KIT’ler ve SET’ler bulunan onarım çözümleri yer alır.
Schaeffler REPXPERT –
Tamirhane profesyonelleri için hizmet markası.
REPXPERT ile ürünlerimiz ve onarım çözümlerimiz için kapsamlı hizmetler sunuyoruz. Hasar teşhisiyle ilgili bilgi desteğine mi ihtiyacınız var? Tamirhanenizdeki günlük işlerinizi kolaylaştıracak özel servis takımlarına mı ihtiyaç duyuyorsunuz? Online portal, destek hattı, montaj talimatları ve videoları, teknik eğitimler veya etkinlikler fark etmeksizin tüm teknik hizmetler tek bir kaynaktan sağlanmaktadır.
Sadece birkaç tıklamayla hemen ücretsiz üye olun:
www.repxpert.com.tr
Sayfa
1 Giriş 6
2 Yardımcı Tahrik Sistemi 7
2.1 Çok Kanallı Kayış 8
2.2 Avara Kasnakları 9
2.3 Gergi Elemanları 10
3 Alternatör Kasnakları 12
3.1 Alternatör Üzerindeki Alternatör Kasnakları 12
3.2 Fonksiyon Testleri, Sökme ve Takma 14
4 Su Pompası 15
5 Hasar Teşhisi 17
5.1 Çok Kanallı Kayış 17
5.2 Gergi Kasnakları ve Avara Kasnakları 19
5.3 Su Pompası 22
6 Servis 26
İçindekiler
1 Giriş
Traktörlerde yardımcı tahrik sistemi (FEAD) bugün artık her zamankinden daha fazla öneme sahiptir. Eski traktörlerde V-kayışı aslen sadece basit şarj ve soğutma sistemlerinin tahrikini sağlayabilirken, kayış gergisi de alternatör ünitesinin ayarlanması ve kilitlenmesi yoluyla manuel olarak ayarlanır.
Yardımcı tahrik sistemindeki su pompası da tahriklidir.
Bu nedenle de, bileşenleri birbirine bağlaması için V-kayışının yüzey alanı büyük olmalıdır. V-kayışının gerilimi, alternatör kovanının döndürülmesiyle sağlanır.
Motor tasarımının evrimiyle beraber ortaya çıkan güç çıkışındaki artışlar ve klima ile diğer yardımcı ekipmanlara yönelik daha yüksek konfor gereksinimleri, daha karmaşık kayış tahrik sistemlerine geçişi
hızlandırdı. Geleneksel tek V-kayış veya dişli kayışlı tasarımlar, bu yeni motorlarda yerlerini çok daha büyük ve esnek, çok kanallı kayış tasarımlarına bıraktı. Tasarım ve konsept aşamasında artık daha sistem odaklı bir yaklaşım benimseniyor ve bunun onarım aşamasına da yansıması bekleniyor.
Bu faktörler nedeniyle modern motorlara bakım yapılırken yardımcı tahrik sisteminin düzenli olarak kontrol edilmesi her zamankinden çok daha önemlidir.
Yardımcı tahrik sisteminin tam kapasitede çalışabilmesi için gerekli olan bileşenler, aynı streslere ve yıpranma faktörlerine maruz kalırlar ve dolayısıyla mümkün olduğunca eş zamanlı olarak değiştirilmeleri gerekir.
Schaeffler Automotive Aftermarket bu nedenle, yardımcı tahrik sisteminin tamamına hizmet verilebilmesi için tasarlanmış traktöre ve motora özgü kitlerden oluşan komple bir ürün gamı geliştirmiştir.
Yardımcı tahrik sisteminin evrimi
60'lar Krank mili, alternatörü bir V-kayışı vasıtasıyla tahrik eder.
Alternatörün yanı sıra direksiyon pompası da tahrik edilmek zorundadır.
İlave bir klima kompresörü, yardımcı tahrik sistemi üzerindeki yükü daha da arttırır.
Klima kompresörü, direksiyon pompası ve çalıştır/durdur sistemleri, yardımcı tahrik sistemine çok daha büyük bir yük binmesi anlamına gelir.
70'ler 90'lar Günümüz
1 Giriş
2 Yardımcı Tahrik Sistemi
Yardımcı Tahrik Sistemleri, bir veya daha fazla sayıda kayışlı tahrik sistemine ayrılabilirse de aslında,
“serpantin tahrik sistemi” adı verilen tek bir kayışı tahrik edecek biçimde tasarlanmıştır. Bu tasarımda, çok kanallı bir kayış, krank milinin dönme hareketini, tahrik edilen bileşenlere iletir. Çok kanallı kayış, mümkün olduğunca az kaydırma olması için gergin tutulmalıdır. İstenen gerilim; mekanik veya hidrolik bir gergiyle sağlanır.
Bir kayış sisteminde, kayışı tahrik edilen her bileşene yönlendirmek için avara kasnakları kullanıldığından, bir takım çok sert açılarla karşılaşılabilir.
Motorların giderek daha da küçüldüğü (boyut küçültme) düşünülürse, bu düzeneğin daha avantajlı olduğu görülür. Motor ne kadar küçük olursa ve motorda ne kadar az sayıda silindir bulunursa, motorun dönme düzensizlikleri de o kadar fazla olur. Dönme düzensizlikleri, yardımcı tahrik sistemine oldukça büyük bir yük bindirir.
Dört zamanlı motorun emiş, sıkıştırma, yanma ve egzoz çalışma ilkeleri, krank milinin hızlanmasına ve yavaşlamasına neden olduğundan, dönme
düzensizlikleri kayışlı tahrik sistemi tarafından motorun tüm bileşenlerine aktarılır.
Yüzde 40 oranında dönme düzensizliği olan ve rölantide iken dakikada 800 devir hızıyla çalışan bir dizel motorunda fiili motor devir hızı, 640 devir/dk ile 960 devir/dk arasında değişir. Bu da, yardımcı tahrik sistemindeki (örn. alternatör gibi) bileşenlerin de aynı şekilde hızlanıp yavaşladığı anlamına gelir.
Devir hızındaki bu değişme, yardımcı tahrik sisteminde, artan ses ve titreşim düzeyleri, yüksek kayış gergi kuvvetleri ve zamansız yıpranma gibi sorunların oluşmasına yol açabilir.
Traktör üreticileri, dönme düzensizliklerinin yardımcı tahrik sistemi üzerindeki etkilerini asgariye indirmek için, gergiler, devir ayarlı alternatör kasnakları ve krank mili kaplinleri gibi farklı tipte sönümleme bileşenleri kullanmayı tercih edebilir.
devir
/dk Krank milindeki dönme düzensizliklerinin nedenleri
Aşağı hareket 950
900 850 800 750 700 650
Yukarı hareket
1 2
hareketş ğ 2
1
Yardımcı Tahrik Sistemi
2.1 Çok Kanallı Kayış
Klasik bir V-kayışı, krank miline monte edilen kama şeklinde bir kayış kasnağıyla tahrik edilir. Krank milinin dönme hareketi, V-kayışının yanakları üzerinden sistem bileşenlerine aktarılır.
V-kayışının elastomer elemanı, polyester elyaftan üretilen entegre gergi kordonları bulunan aşınmaya dayanıklı bir lastik elemandan meydana gelir.
V-kayışının yıpranma yüzeyinde, sertleştirilmiş ve güçlendirilmiş bir bez kısım yer alır. Kasnağın kama şeklinde olması, ters yöndeki esnekliğinin asgari düzeye indirildiği ve dolayısıyla da yön değiştirme olasılığının sınırlı olduğu anlamına gelir. Ayrıca bileşenler, sadece V-kayışının iç yüzeyi kullanılarak tahrik edilebilir.
Günümüzde çok kanallı kayışlarda, sıra halinde yerleştirilmiş birçok kanal bulunan düz bir tasarım kullanılır. Bu tasarımda elastomer elemanda ve yine sırt yapısında, aşınmaya dayanıklı özel bir sentetik lastik kullanılır. Kanallı dış yüzey sesi sönümlerken, herhangi bir hiza ayarı kaymasında da kabul edilebilir bir ses düzeyinin üzerine çıkılmamasını sağlar. Gergi kordonları da, genelde yüksek çekme dayanımlı polyester elyaftan üretilir ve uzamaya karşı özellikle dayanıklıdır. Çiftler halinde malzemeye bütünleştirilen ve saat yönünde ve tersi yönde bükülen bu elyaflar, nötr bir çalışma davranışı sergiler. Çok kanallı kayışlar, çok daha sıkı katlanma açıları sağlarken, yüksek düzeyde aktarım oranlarının elde edilmesine izin verir. Kritik olan bir unsur da, bileşenleri tahrik etmek için kayışın her iki yanının da kullanılabilir olması ve çalışma hattında ters bükülmelerin mümkün olmasıdır.
Bu özellikleri sayesinde de çok kanallı bir kayışın, çok sınırlı bir alanda nispeten çok sayıda bileşeni tahrik etmesi mümkün olabilmektedir. Kanal sayısı ve dolayısıyla kayışın eni, aktarılması gereken tork değerine göre değişebilmektedir.
Elastik çok kanallı kayışlar artık yeni traktör motorlarında da görülebilmektedir. Elastik bir çok kanallı kayış, normal bir kanallı kayışa çok benzer ve genelde de benzer malzemelerden üretilir. Ancak elastik bir çok kanallı kayışta gergi kordonları, elastik polimer elyaflardan üretilmiştir. Elastik bir çok kanallı kayışın, tüm hizmet ömrü boyunca sabit bir gergi sağlaması için herhangi bir ek gergi elemanına ihtiyacı olmaz. Traktör üreticisi, elastik bir çok kanallı kayış monte etmişse, bu yine başka bir elastik çok kanallı kayışla değiştirilmelidir. Montaj sorasında kayışa hasar vermemek için, normalde özel bir servis takımı kullanılması gerekir.
Sırt yapısı olan elastomer eleman
Gergi kordonları
Kanallı dış yüzey V-kayışı
Çok kanallı kayış
Her iki yanında da profili olan çok kanallı kayış
Çok kanallı kayışın kesiti
2 Yardımcı Tahrik Sistemi
2.2 Avara Kasnakları
Avara kasnakları, çok kanallı kayışları yardımcı bileşenlere yönlendirmek için kullanılır. Avara kasnakları aynı zamanda, çalışma hattı uzunlukları çok fazla olduğunda muhtemel kayış titreşimlerini kontrol eden temaslı avaralar olarak görev yapar. Amaca yönelik optimum bir kayışlı tahrik sistemi tasarımıyla üretilen bu kasnaklar, her uygulama için özel olarak ayarlanır. Aşınmış avara kasnaklarının göz ardı edilmesi, kayışların düzgün çalışmamasına ve aşınmasına neden olabilir.
İhtiyaçlara bağlı olarak düz ya da kanallı olabilen çalışma yüzeyinde, çelik veya plastik bir dış kasnak içine entegre edilmiş tek veya çift sıralı bir derin kanallı bilyalı rulman bulunur.
Avara kasnakları monte edildikten sonra üstlerine genellikle plastik bir koruyucu kapak da takılır. Ancak rulmanı korumak için kasnağa, özel olarak tasarlanmış çelik bir koruyucu kapak da takılabilir.
Tek sıralı derin kanallı bilyalı rulmanlar...
… daha az ses çıkaran modifiye edilmiş bilyalı rulmanlardır
… daha fazla gres kapasiteli daha enli bir tasarıma sahiptir
… benzer standart rulmanlara kıyasla daha yüksek yük kapasitesi sunar
… plastik makaralar kullanıldığında burulma kontrolü için kullanılan, rulmanın dış bileziğindeki tırtırdan ayırt edilebilir
Çift sıralı derin kanallı bilyalı rulmanlar...
… son derece dayanıklıdır
… daha fazla gres kapasiteli daha enli bir tasarıma sahiptir
… plastik makaralar kullanıldığında burulma kontrolü için kullanılan, rulmanın dış bileziğindeki tırtırdan ayırt edilebilir
Tek sıralı derin kanallı bilyalı rulmanlar
Çift sıralı derin kanallı bilyalı rulmanlar
Avara kasnakları, çok kanallı kayış sistemlerinde kullanılır.
Bunun aksine, otomatik bir gergi, tüm hizmet ömrü boyunca neredeyse sabit bir gergi sağlarken aynı zamanda da tahrik sistemi bileşenlerindeki yıpranmaya ve termal uzamalara bağlı olarak gergiyi telafi eder.
İhtiyaçlara ve mevcut montaj alanına bağlı olarak, uzun veya kısa kollu veya konik bir gergi kullanılabilir.
Çok kanallı kayış da, ön-gerilimli bir yay (tırnaklı yay veya burulma yayı) yardımıyla doğru gergi değerine ayarlanabilir. Dâhili sönümleme elemanları, yay hareketini sönümleyerek kayışlı tahrik ünitesindeki titreşimleri de azaltır.
Uzun ve kısa kollu gergilerde, sönümleme elemanında düzgün bir sürtünme balatası bulunur; konik gergilerde de yine aynı amaçla bir sürtünme konisi yer alır.
Kuvvette oluşan ani sıçramalar, kayışlı tahrik ünitesinin sürtünme elemanları arasındaki mekanik sürtünme tarafından sönümlenir. Aynı zamanda da kaydırma, ses ve kayış yıpranması da azaltılır. Sonuçta da tüm yardımcı tahrik sisteminin hizmet ömrü uzatılmış olur.
2.3 Gergi Elemanları
Esas itibarıyla iki farklı tip gergi elemanı mevcuttur:
mekanik ve hidrolik. Mekanik gergilerin, manuel veya otomatik modelleri bulunur.
Gergi elemanlarının görevi, çok kanallı kayışın daima optimum gergide olmasını sağlamak ve böylece gereksiz kayış kaymasının ve kayış titreşimlerinin önüne geçmektir.
Tüm gergi elemanlarında, bir taban plakası veya gergi ünitesi ile bir yuvarlanma elemanı bulunur. Bu yuvarlanma elemanları, daha önce anlatılan avara kasnaklarıyla tıpatıp aynıdır.
Mekanik gergi elemanları
Manuel bir gergide, çok kanallı kayış, ya dönen bir taban plakası ya da bir eksantrik mekanizması tarafından gerilir. Bu senaryoda, kayışın ne kadar gerilmesi gerektiği genellikle teknisyen tarafından içgüdüsel olarak belirlenir. Her servis sırasında da, kayış gergisinin doğru olup olmadığının ve herhangi bir ayarın gerekli olup olmadığının kontrol edilmesi gerekir.
Kısa kollu gergi
1 2 3 4 5 6
Konik gergi
6 7 8 3 2 1 Uzun kollu gergi
1 2 3 4 5
6
Görsel İçeriği 1 Gergi kasnağı 2 Tırnaklı yay 3 Gergi kolu 4 Düz yatak
5 Sürtünme plakası ve sürtünme balatası 6 Taban plakası
7 Szıdırmazlık elemanlı sürtünme konisi 8 Dahili koni
2 Yardımcı Tahrik Sistemi
Hidrolik gergi elemanları
Hidrolik gergi elemanları, hareketli çift yüzlü bir kol ile bir makaradan oluşur. Bu düzenekte, gerekli kayış gergisi, burulmalı veya tırnaklı yay yerine entegre bir basınç yayı olan hidrolik bir eleman tarafından sağlanır.
Kolun bir ucuna hidrolik eleman ve diğer ucuna da makara bağlanır. Hidrolik elemandaki basınç yayı, makarayı kol yardımıyla çok kanallı kayışa bastırarak kayışın gergisini sağlar. Gergi kuvveti; basınç yayı ve koldaki kaldıraç oranı tercihine göre belirlenir.
Hidrolik elemanın sıkıştırılması, yağın yüksek basınç bölmesinden dışarı ve çok hassas ayarlı bir aralıktan
hazneye basılmasını sağlar. Bu durumda, aralık ne kadar küçük olursa, sönümleme de o kadar büyük olur. Hidrolik eleman serbest bırakıldığında da yağ, hazneden dışarı emilerek bir tek yönlü valf üzerinden yüksek basınçlı odaya gönderilir. Bu sürece, yönlü sönümleme de denir.
Bu düzenekle, düzgün çalışmayan motorlarda dahi, en dinamik ve en karmaşık kayışlı tahrik üniteleri kontrol edilebilirken, optimum kayış gerginliği de sağlanmış olur. Hidrolik gergi elemanı seçeneği, mevcut yer ve çalışma koşulları durumuna göre belirlenir.
Üst bağlantı kulağı Basınç yayı Piston Körükler Hazne/yağ
Yüksek basınç bölmesi/yağ Tek yönlü valf
Alt bağlantı kulağı
Piston çubuğu contalı gergi rulmanı Körüklü contalı
gergi rulmanı
Görsel İçeriği 1 Gergi kasnağı 2 Tırnaklı yay 3 Gergi kolu
Üst bağlantı kulağı Piston
Koruyucu körükler Piston çubuğu contası Piston çubuğu kılavuzu Hazne/yağ
Basınç yayı
Yüksek basınç bölmesi/yağ
3 Alternatör Kasnakları
3.1 Alternatör Üzerindeki Alternatör Kasnakları
Alternatörün, atalet kütle momenti en yüksek yardımcı tahrik sistemi bileşeni olması, motorun dönme düzensizliğiyle birlikte kayışlı tahrik ünitesi üzerine en büyük etkiyi bu bileşenin yaptığı anlamına gelmektedir.
Modern traktörlerde konforun sürekli artırılması, elektrik gücüne olan ihtiyacın da sürekli artmasına yol açmıştır.
Sonuçta atalet kütle momenti daha da yüksek olan alternatörler geliştirilmesi, kayışlı tahrik ünitesinin her zamankinden daha yüksek titreşim düzeylerine maruz kalması anlamına gelmektedir.
Modern motorlar, kayışlı tahrik ünitesindeki tüm titreşimleri sönümlendirmek için alternatör kasnağı yerine, alternatörün rotor mili üstündeki bir kasnağı kullanır. Bu kasnak, rotoru, motorun dönme
düzensizliklerinden kurtarır. Bu düzenek, kayışlı tahrik ünitesindeki stres sıçramalarını azaltır ve çok kanallı kayışın ses davranışını iyileştirir.
Devir ayarlı alternatör kasnakları esas itibarıyla
düşürülmüş rölanti devir hızı ve dolayısıyla daha yüksek ses düzeyi olan dizel ve benzin motorlarında kullanılır.
İki tip alternatör kasnağı vardır: Devir Ayarlı Alternatör Kasnağı (OAP) ve Devir Ayarlı Alternatör Kaplini (OAD).
Devir ayarlı alternatör kasnağı, alternatörü ters yönde tahrik eder. Bu olduğunda makaralar, konik halkaların içine girerek kilitlenir. Dış bilezik ise sürtünmesiz bir bağlantıyla yerinde tutulduğundan, çok kanallı kayış, krank milinin dönme hareketini alternatör miline aktarabilir.
Devir ayar yönünde ise, kelepçeli makaralar serbestçe döner ve dış bilezik de artık sürtünmesiz bir bağlantıyla
yerinde tutulmaz. Bu da alternatörün atalet kütleleri nedeniyle alternatör milinin, yavaşlama safhası sırasında krank mili “yerine devreye gireceği” anlamına gelir.
Sonuçta tüm yardımcı tahrik sistemi sönümlendirilmiş olur. İğne makaralı rulmanlar, devir ayar yönünde dış bileziğin dönme hareketi için mümkün olan en düşük düzeyde sürtünme sağlarlar.
Devir Ayarlı Alternatör Kasnağı (OAP)
Sızdırmazlık elemanı Tırtıklı iç bilezik Manşon
Profil tamburlu dış bilezik Sızdırmazlık elemanı Koruyucu kapak
Dış manşon İğne makaralı rulman
Sıkıştırma bileziği Sıkıştırma makarası İğne makaralı rulman Rampa profilli
iç manşon
3 Alternatör Kasnakları
Devir ayarlı alternatör kaplinlerinde alternatör, bir burulma yayı tarafından tahrik edilir. Yay, yardımcı tahrik sistemindeki devir hızı farklılıklarını ortadan kaldırmak için krank milinin küçük dönme düzensizliklerini sönümlendirir.
Kayar kaplin, krank mili ile alternatör mili arasında devir ayar yönündeki ciddi olabilecek devir hızı farklılıklarını dengeler. Devir ayarlı alternatör kasnağında da olduğu gibi, devir ayarlı alternatör kaplininde kullanılan alternatör mili de yavaşlama safhasında krank mili yerine devreye girebilir. Bir bilyalı rulman, dış bileziğin devir ayar yönünde düşük sürtünmeyle dönmesini sağlar.
Kasnağın alternatör devir hızı üstündeki etkisi yukarıdaki grafikte açıkça gösterilmiştir. Gri çizgi, alternatör kasnağı olmadığı durumda, yeşil çizgi ise alternatör
kasnağı olduğu durumda rotor milinin devir hızındaki dalgalanmaları göstermektedir.
Devir Ayarlı Alternatör Kaplini (OAD)
Jene- ratör devir hızı
Motor devir hızı: 1.500 devir/dk
Yüksüz alternatör 1500
1300 1100
t
Alternatör kasnaklı Alternatör kasnaksız Devir hızında dalgalanmalar Koruyucu kapak
Burç
Rulman pimi
Burulma yayı Kavrama kafesi
Tahrik diski
Debriyaj
Baskı plakası Bilyalı rulman
Profil tamburlu dış bilezik
Ara parça
3.2 Fonksiyon Testleri, Sökme ve Takma
Alternatör kasnağının sökülmesi ve montajı ve/veya test edilmesi, belirli bir özel servis takımı yardımıyla (400 0444 10 parça numaralı INA servis takımı kiti) yapılmalıdır. Alternatör kasnağı monte veya sökülü haldeyken test edilebilir.
Alternatör kasnağının rotor miline montajında kullanılacak sıkma torku ise 80-85 Nm’dir.
Koruyucu kapak olmadan veya hasarlı bir kapakla çalıştırılması, yetersiz sızdırmazlık nedeniyle zamansız aksaklıklara yol açacaktır.
Uyarı:
Test sırasında bu fonksiyonlardan herhangi birinin gerçekleştirilmesi mümkün olmazsa, devir ayarlı alternatör kasnağı/kaplini değiştirilmelidir!
Not:
Az sayıda alternatör kasnağında sağ yönde kanal yerine sol yönde kanal bulunur. Bu tip kasnaklarda yukarıda anlatılan işlemler ters yönde yapılır.
• Servis takımı, az bir dirençle saat yönünde rahatlıkla döndürülebilir
• Servis takımı, az bir dirençle saat yönünde rahatlıkla döndürülebilir
• Servis takımı saat yönü tersine döndürülemez • Servis takımı saat yönü tersine döndürüldüğünde yay kuvvetinde hissedilir bir artış olur
Devir Ayarlı Alternatör Kasnağının
Test Edilmesi: Devir Ayarlı Alternatör Kaplininin Test Edilmesi:
3 Alternatör Kasnakları
4 Su Pompası
Su pompası, soğutucu karışımın soğutma devresinde dolaşımını sağlar. Karışımın soğutucu devresinde dolaşımı, ısıtma devresine giren ısınmış soğutucu karışımın ısısının, motordan çıkan ısıya eşit olmasını sağlar.
Düzgün ya da profilli çok kanallı kayış, kayışın önünde veya arkasında olmasına bağlı olarak su pompasının kayış kasnağıyla temas halindedir.
Tahrik milinin pervanesi ve rulman düzeneği de, su pompasının diğer iki önemli bileşenidir.
Pervaneler
Pervaneler, yüksek düzeyde performans ve verimlilik sağlamasının yanı sıra soğutucu karışımında oluşabilecek hava kabarcıklarını azaltacak şekilde tasarlanmıştır.
Bu “çukurlaşma”, pervane kanatlarının uçlarında oluşur.
Hava kabarcıkları güçlü akımla taşınır ve su pompası kovanının duvarına yönlendirilir. Kabarcıklar burada içeriye doğru patlayarak malzemeye hasar verir.
Su pompasının performansı, pervane kanatlarının malzemesinden etkilenir. Birkaç yıl öncesine kadar pervane kanatlarında dökme demir ve çelik kullanılırdı.
Ancak modern su pompalarında genellikle plastik pervaneler bulunmaktadır.
Plastik kullanımı pervaneleri hafifleştirirken, rulman üzerindeki yükü de asgari seviyeye indirir.
Plastik pervaneler Su pompaları
Sızdırmazlık Elemanları
Motor gövdesi ve su pompası arasındaki sızdırmazlık, bir kağıt conta, bir O-ring veya birçok durumda da bir sızdırmazlık macunu kullanılarak sağlanır.
Kağıt conta veya O-ring kullanılması durumunda, ilaveten sızdırmazlık macunu kullanılmasına gerek kalmaz. Standart olarak sızdırmazlık macununun kullanıldığı motorlarda, su pompası montajı sırasında çok az macun kullanılmasına dikkat edilmelidir.
Üreticinin talimatlarına da uyulmalıdır.
Sızdırmazlık macununun çok ince bir tabaka halinde kullanılması yeterlidir. Çok fazla macun kullanılması durumunda, fazlalık macun koparak soğutma sistemini kirletebilir. Bunun sonucunda da radyatör ve ısı dönüştürücü tıkanabilir veya su pompasının ucundaki sızdırmazlık elemanı (conta) hasar görebilir.
Rulman
Su pompası rulmanları çift sıra halinde düzenlenir ve standart çift sıralı rulman düzenlemelerinin aksine çalışma yüzeyleri, iç bilezik yerine doğrudan mile entegre edilmiştir. Dolayısıyla bu düzenekte, yuvarlanma elemanları için daha fazla montaj alanı kalır ve spesifik yük taşıma kapasiteleri de, standart tek sıralı rulmanlara kıyasla daha fazladır.
Bu rulman tipinde, bilyalı rulman ve makara sıralarının birleştirilmesi de mümkün olduğundan, kısıtlı montaj alanında da olsa yük taşıma kapasitesi için daha geniş bir aralık sağlanmış olur.
Monte edilecek rulman tipi, kayışlı tahrik sistemindeki yüklenme beklentisine göre belirlenir. Yüksek kalitede rulman kullanılması, su pompasının dayanıklılığı ve uzun ömürlü olmasında belirleyici faktördür.
Bilya/bilyalı rulman
Bilyalı/makaralı rulman
Sızdırmazlık elemanı çeşitleri
4 Su Pompası
CİDDİ AŞINMAYLA ORTA ÇIKAN MALZEMENİN BİRİKMESİ
ÇUKURLAR
YANDAN AŞINMA
5 Hasar Teşhisi
5.1 Çok Kanallı Kayış
Neden
• Kayış titreşimleri
• Yabancı cisim kirlenmesi sonucu hasar
• Ayar hatası
Neden
• Ciddi kayış titreşimi
• Ayar hatası Neden
• Yabancı cisim kirlenmesi sonucu hasar
CİDDİ RİB AŞINMASI
RİB AŞINMASI Neden
• Montaj sırasında oluşan hasar
• Ayar hatası
Neden
• Ciddi kayış titreşimi
• Gergi rulmanında arıza
• Alternatör kasnağında aksaklık
• Ayar hatası
5 Hasar Teşhisi
AŞINMIŞ TAHDİT PİMİ; EĞİLMİŞ/BOZUK TAHDİT PİMİ;
METALİN ‘MAVİLEŞMESİ’
GERGİ KASNAĞININ/AVARA KASNAĞININ DIŞ TAKVİYESİNDE KAYIŞIN MEYDANA GETİRDİĞİ GÖZLE GÖRÜLÜR TEMAS İZLERİ
5.2 Gergi Kasnakları ve Avara Kasnakları
Neden
• Kayış kaydırma
➜Kayışlı tahrik sisteminde meydana gelen hasarlı bir su pompası veya yetersiz kayış gergisi gibi bir aksaklık sonucu oluşur
Neden
• Ayar hatası
➜Kayışın, örneğin hasarlı bir su pompası rulmanı gibi bir nedenle merkezden kaçık çalışması
BOZUK GERGİ Neden
• Hasarlı alternatör kasnağı nedeniyle ciddi kayış titreşimi
5 Hasar Teşhisi
Neden
• Kayış gergi ünitesinin hizmet ömrünü tamamlamış olması
• Gevşek montaj cıvatası / cıvatanın belirtilen doğru tork değeriyle sıkılmamış olması
Neden
• Yırtık körükler
➜Montaj hatası:
Montaj sırasında körüklerin fazla sıkı takılması
Neden
• Kayışın kaydırmasına neden olan yetersiz kayış gergisi
• Alternatör kasnağının düzgün çalışmaması
Neden
• Hatalı hizalanmış kasnaklar
• Kayış hatalı monte edilmiş
5.2 Gergi Kasnakları ve Avara Kasnakları
HİDROLİK GERGİ RULMANINDA KIRIK BAĞLANTI KULAĞI
HİDROLİK GERGİ RULMANI ÜZERİNDEKİ KÖRÜKLÜ KEÇELERİNİN YAĞ KAÇIRMASI
CİDDİ BİÇİMDE YIPRANMIŞ PROFİL UÇLARI
YIPRANMIŞ KILAVUZ RİBLER
Neden:
• Sürgü bilezik ve karşıt bilezik arasındaki sızdırmazlık macunu fazlasının, sürgü bileziği keçesinin kaçak yapmasına neden olması
Neden:
• Sürgü bileziği ile karşıt bilezik arasındaki pas, alüminyum oksit veya kir gibi aşındırıcı malzemeler, her iki bilezikte de çiziklere neden olarak yüzeylerin tahrip olmasına ve sızdırmaya yol açar
• Motorun soğutucu olmadan çalıştırılması da benzer hasarlara yol açar
Neden:
• Hatalı biçimde boşaltılan soğutma sistemi veya soğutucu düzeyinin çok düşük olması (hava kabarcıklarıyla ve soğutucuyla farklı biçimde temasa yol açar)
• Soğuk soğutucu doldurulmuş motorun aşırı ısınması
• Motorun soğutucu konmadan çalıştırılması
• Sürgü bileziğinin veya karşıt bileziğin tüm çeperi boyunca çatlak biçiminde hasar
5.3 Su Pompası
Sızdırmalar (tahliye mekanizmasından sıvı kaçırma)
HATALI MACUN KULLANIMI SONUCU SIZDIRMA
AŞINDIRICI MALZEMENİN NEDEN OLDUĞU KAÇAK
ANİ SICAKLIK DEĞİŞİMLERİ SONUCU OLUŞAN ÇATLAK
5 Hasar Teşhisi
5.3 Su Pompası
Rulman hasarı
Neden:
• Hasarlı sürgü bileziği keçesi nedeniyle oluşan hasar.
Soğutucuyla birlikte hasarlı keçeden rulmana karışan gres
Neden:
• Hatalı kayış gergisi sonucu oluşan aşırı yük
• Kayışlı tahrik sisteminde titreşim
• Pompa monte edildiğinde rulman üstünde fazla yük
Neden:
• Ciddi titreşim ve dengesizlik
• Eğik, çatlak veya bozuk vantilatör
• Çatlak veya eğik kayış kasnağı
• Montaj vidalarının yanlış torkla sıkılması veya yanlış sıkma sırası
KAÇAKLAR NEDENİYLE OLUŞAN RULMAN HASARI
AŞIRI YÜK NEDENİYLE OLUŞAN RULMAN HASARI
BOZUK MİL
5.3 Su Pompası
Soğutucu
Neden:
• Hatalı soğutucu karışımı (suya eklenen antifriz)
• Soğutucu seviyesinin çok düşük olması
Neden:
• Yanlış soğutucu kullanılması
• Hatalı soğutucu karışımı (suya eklenen antifriz)
• Soğutucu seviyesinin çok düşük olması
Neden:
• Önerilenin dışında soğutucu karışımı kullanılması
Neden:
• Soğutucuda yüksek kireçlenme (kireçli su) PAS VE KOROZYON
ÇUKURLAŞMA
SOĞUTUCU KARIŞIMI
KİREÇLENME
5 Hasar Teşhisi
Neden:
• Sızdırmazlık macununun eşit uygulanmaması veya aşırı kullanılması
• Yanlış sıkma torku
• Kirlenme
• Eşit/düzgün olmayan montaj yüzeyi
Neden:
• Aşırı yıpranmış vantilatör debriyajı veya eğik vantilatör kanadı sonucu oluşabilen ciddi titreşim veya dengesizlik
• Pompa monte edildiğinde fazla yüklenme
Neden:
• Düşük radyatör akış kapasitesi
• Hasarlı silindir kapağı/silindir kapağı keçesi
5.3 Su Pompası
Çeşitli Örnekler
MONTAJ YÜZEYİNDEN SOĞUTUCU KAÇIRMASI
BOZUK KOVAN
AŞIRI ISINMA
Dikkat:
Traktör üreticisinin önerdiği testler ve değiştirme aralıkları uygulanmalıdır! FEAD sistem bileşenlerinde erken arıza meydana gelebilir. Bu nedenle herhangi bir bakım döneminde agresif çalışma ortamlarında veya diğer aşınmış parçalara yakın olduğu bilinen ortamlara maruz kalmaya karşı sistemi kontrol etmek faydalı olacaktır.
Muayene kontrol listesi
1. Çok kanallı kayışın durumunu kontrol edin 2. Otomatik gergi rulmanı ayarını kontrol edin
3. Gerekirse, gergi elemanlarını elle ayarlayın ve kayış gergisini ölçün
4. Profilli makaraların durumunu kontrol edin.
5. Koruyucu kapakların yerine düzgün takılıp takılmadığını kontrol edin
6. Hidrolik gergi rulmanındaki bağlantı kulaklarının durumunu ve körüklü keçelerde yağ kalıntısı var mı diye kontrol edin
7. Gergi rulmanının rahat hareket edip etmediğini kontrol edin
8. Bileşenlerde korozyon var mı diye kontrol edin 9. Soğutucudaki antifriz miktarını kontrol edin 10. Soğutucuda kir/kirlenme var mı diye kontrol edin 11. Telafi tankının/radyatörün kapağındaki basınç
tahliye supabını kontrol edin
12. Soğutma sisteminde kaçak var mı diye kontrol edin 13. Burulmalı titreşim sönümleyicide ve kayış kasnağı
kaplininde çatlak veya hasar var mı diye kontrol edin
Muhtemel arıza nedenleri
• Kayış gergisi çok fazla veya çok az
• Kayışlı tahrik ünitesinde kirlenme
• Çok kanallı kayışta yıpranma
• Kayış profilinde henüz başlangıç aşamasında olan çatlak ve oyuklaşma
• Kuru rulman keçesi dudaklarından çıkan gıcırtı sesi
• Rulman makarası gresinin boşalması ➜ Koruyucu kapak yok!
• Arızalı hidrolik gergi rulmanı
➜ Kayış gergi ünitesinde yağ kaçağı var!
• Arızalı alternatör kasnağı
➜ Kayıştan vuruntu veya gıcırtı sesi geliyor!
• Alternatör kasnağını kontrol edin (bkz: Sayfa 16)
6 Servis
Not:
Çok kanallı kayış değiştirildiğinde, tüm bileşenler aynı yıpranma düzeyinde olacağından, yardımcı tahrik sistemindeki tüm bileşenlerin de (avara kasnakları, gergiler ve alternatör kasnakları) aynı zamanda değiştirilmesini tavsiye ederiz.
6 Servis
9996010930/10.2019© 2016 Schaeffler Automotive Aftermarket GmbH & Co. K
