Hepatosteatozlu Nonalkolik Nondiyabetik Fazla Kilolu Kad›nlarda Gama Glutamil Transpeptidaz (GGT) Düzeyi
Dr. Savafl TUNA (1), Dr. ‹dris KALKAN (1)
ÖZET
Amaç: Bu çal›flmada nonalkolik nondiyabetik hepatostea- tozlu fazla kilolu kad›nlarda gama glutamil transpeptidaz düzeyini araflt›rd›k.
Hastalar ve Yöntemler: Ultrasonografi ile hepatosteatoz saptanan nonalkolik nondiyabetik fazla kilolu 26 kad›n hasta birinci grubu, ultrasonografi ile hepatosteatozu olma- yan sa¤l›kl› 12 kad›n ikinci grubu oluflturdu. Her iki grubun GGT düzeyleri ölçüldü. ‹statistiksel de¤enlendirmede stu- dent’s testi kullan›ld›.
Bulgular: Birinci grubun yafl ort. 46.8±4.1, ikinci grubun yafl ort. 44.2±3.9 (p>0.05) idi. Birinci grubun Vücut Kitle Endeksi (VK‹) 27.4±2.3, ikinci grubun VK‹’i 23.6±1.2 (p<0.001). Birinci grubun GGT de¤eri 31.21±20.12 mg/dl iken ikinci grubun ki ise 14.01±2.74 (p<0.001) idi.
Sonuç: Nonalkolik nondiyabetik hepatosteatozlu vakalarda yüksek GGT düzeyleri karaci¤erdeki hasara ba¤l› olabilir.
Anahtar Kelimeler: Hepatosteatoz, Gama glutamil trans- peptidaz, fazla kilolu.
SUMMARY
Gamma Glutamyl Transpeptidase (GGT) Level In Overweight Nonalcoholic Nondiabetic Women With Hepatosteatosis
Objectives: In this study, we searched gamma glutammyl transpeptidase level in over-weight nonalcoholic nondiabetic women with hepatosteatosis.
Patients and Methods: First group was consisted of overweight 26 women with nonalcoholic nondiabetic hepatosteatosis by ultrasound diagnosis.Second group was consisted of 12 healthy women without hepatosteatosis, according to ultrasound searching. To compare between two groups, GGT levels were estimated, Student’s test was performed in statistical evaluation.
Results: In first group, mean age was 46.8±4.1 years, in second group it was 44.2±3.9 (p>0.05). In first group, body mass index wass 27.4±2.3, in second group it was 23.6±1.2 (p<0.001). GGT level in first group, was 31.21±20.12 mg/dl, it was 14.01±2.74 mg/dl in second group (p<0.001).
Conclusion: High levels of GGT may show heepatic damage, i n n o n d i a b e t i c n o n a l c o h o l i c h e p a t o s t e a t o s i s . Key Words: Hepatosteatosis, Gamma Glutamyl transpeptidase, Overweight.
G‹R‹fi
Nonalkolik ya¤l› karaci¤er hastal›¤›, alkol kullanma- yan flah›slarda rastlanan ve alkole ba¤l› geliflen karaci¤er hastalar›n›n histopatolojik bulgular›n› veren hepatos-
teatoz olarak tan›mlanmaktad›r. Esas›nda bu hastal›k çok genifl bir spektrum gösterir(1). Basit karaci¤er ya¤lanmas›ndan, hepafik fibroza ya da siroza kadar gi- debilen bu hastal›k ilk olarak 19880 y›l›nda tan›mlan- m›flt›r (2).
Bu hastal›k toplumda yayg›n olarak görülmektedir.
Çeflitli serilerde bu oran %6-40 aras›nda de¤iflmektedir.
Gama glutamil transpeptidaz (GGT) pek çok dokuda bulunabilen bir enzimdir.Yüksekli¤i yaln›z hepatobiliyer hastal›klarda de¤il, miyokard infarktüsü sonras›nda, nöromuskuler hastal›klarda, diyabette, akci¤er hastal›k- lar›nda, pankreas hastal›klar›nda, alkol kullan›m›nda görülebilmektedir (3).
10
SSK ‹stanbul E¤itim Hastanesi, ‹ç Hastal›klar› Uzman› (1)
‹stanbul T›p Dergisi 2004; 4: 10-12
11
Bu çal›flmada nonalkolik nondiyabetik hepatostea-tozda gama glutamil transpeptidaz düzeyleri araflt›r›ld›.
HASTALAR VE YÖNTEM
Çal›flmaya toplam 48 kifli al›nd›. Ultrasonografik olarak hepatosteatoz saptanan 26 nonalkolik nondiya- betik kad›n hasta birinci grubu, ultrasonografik olarak hepatosteatozu olmayan 12 sa¤l›kl› kad›n ikinci grubu oluflturdu.Açl›k kan flekerleri, HbA1C, GGT düzeyleri ölçüldü.‹statistiksel de¤erlendirmede student t testi uyguland›. Kontrol grubu oluflturulurken benzer yafl grubundan sa¤l›kl› kifliler seçildi.
Çal›flma grubunun vücut kitle endeksi (VK‹) ortala- mas› 27.4±2.3 kg/m2 idi. Yani fazla kilolu idi.
BULGULAR
Çal›flma grubunun ve kontrol grubunun yafl ortalamas›
s›ras›yla 46.8±4.1 ve 44.2±3.9 idi (p>0.05) idi. ‹statistiksel olarak yafl ortalamas› aç›s›ndan fark yoktu. Çal›flma grubunun VK‹’i 27.4±2.3 yani fazla kilolu kad›nlardan olufluyordu. Kontrol grubunun VK‹’i 23.6±1.2 idi (p<0.001). VK‹ aç›s›ndan istatistiksel olarak fark mevcut- tu. Diyabet aç›s›ndan tarama amac›yla bak›lan açl›k kan flekeri, HbA1Cde¤erleri her iki grupta da normal s›n›rlar içindeydi.‹statistiksel olarak her iki grup aras›n- da fark yoktu. Her iki grupta nondiyabetik idi. Çal›flma grubunun GGT de¤eri 31.21±20.12 mg/dl, kontrol grubu- nun ki ise 14.01±2.74 mg/dl idi (p<0.001). GGT düzeyi hepatosteatozlu grupta istatistiksel olarak daha yüksek bulundu.
TARTIfiMA
Nonalkolik hepatosteatozlu hastalar›n etyolojisinde pek çok faktör olabilir; Obezite, Tip 2 diyabet, dislipidemi, jejunoileal bypass, çeflitli ilaçlar; amiadaron, diltiazem, tamoksifen, steroidler gibi. Ancak hiçbir neden saptana- mayan hepatosteatoz vakalar› da mevcuttur.
Nonalkolik hepatosteatozlu vakalarda insülin rezis- tans› saptanmaktad›r(4). Vakalar›n %40-100’ünde obe- zite ve %20-25’inde Tip II diyabetin olmas› nedeniyle bu hastal›¤›n sendrom X’in bir bilefleni olabilece¤i sav›n›
güçlendirmifltir (5).
Hepatosteatozda ilk aflamada karaci¤erde trigliserid birikiminde art›fl olur (6). ‹kinci aflamada oksidatif stres sonucu lipid peroksidasyonu ve hücre hasar› geliflir (6,7). Nonalkolik hepatosteatoz hastalar›nda artm›fl TNF-α, inhibitör kappa kinaz β (IKK-β)’y› art›rarak ya¤
hücreleri ve karaci¤er hücrelerinden insülin reseptör subsrat›-1 ve 2’nin (IRS-1 ve 2) tirozin fosforilazyonunu azalt›r ve bunun sonucu insülinin antilipoliz etkisi
ortadan kalkar (8). Adipoz dokudan daha fazla serbest ya¤ asidi (SYA)’nin dolafl›ma b›rak›lmas› ile karaci¤erde ve çevre dokularda insülin direncinin oluflmas›na yol açar (9).
Laboratuvar bulgular›nda AST ve ALT düzeyleri yüksek bulunabilir.Bu yükseklik normalin 2-3 kat›n›
geçmeyecek düzeyde olur. Baz› vakalarda GGT, alkalen fosfataz, bilirubin düzeylerinde hafif yükselme olabilir.
Önemli bir sa¤l›k sorunu olan hepatosteatozun basit karaci¤er ya¤lanmas›ndan bafllayarak, hepatite, hepatik, hepatik fibroza, siroza hatta hepatosellüler korsinomaya uzamalar devam etmektedir. Aflamal› kilo verilmesi ile VK‹’nin 25’in alt›na indirilmesi, Thiazolidin grubu ilaç- lar, metformin, gemfibrozil, ursodeoksikolik asid ile alfatokoferol ve E vitamini gibi anitoksidan ajanlar denenmektedir. Yine spesifik COX-2 inhibitörleri, TNF-α inhibitörleri (pentoksifilin), TNF-α antikorlar›n›n tedavide etkileri merak edilmektedir (6,10).
Görüldü¤ü üzere Noralkolik ya¤l› karaci¤er hastal›¤›
üzerine ilgili son y›llarda giderek artm›flt›r. Nas›l bir tedavi uygulanaca¤›na dair tam bir netlik henüz oluflma- m›flt›r. Fakat ilk evvela aflamal› kilo verilmesi ve VK‹’nin 25’in alt›na indirilmesi birincil aflamada önemli gözük- mektedir.
Bizim yapt›¤›m›z çal›flmada Nonalkolik non-diyabetik hepatosteatozlu hastalarda kontrol grubuna k›yasla GGT düzeyleri yüksek bulundu. Bu sonuca göre GGT düzeyleri karaci¤erdeki hasara ba¤l› olabilir ve hasta- lar›n yak›n takibini gerektirir.
KAYNAKLAR
1. Diehl AM. Nonalcoholic seatohepatitis. Semin Liv Dis 1999; 19:221-29.
Dr. Savafl Tuna ve Ark. Hepatosteatozlu Nonalkolik Nondiyabetik Fazla Kilolu Kad›nlarda Gama Glutamil Transpeptidaz (GGT) Düzeyi
Tablo 1. Gruplar›n Özellikleri ve Parametrelerin Karfl›laflt›r›lmas›
Ort. Çal›flma Grb.
n=26
Kontrol Grb.
n=12 Yafl (Y›l)
VK‹ (kg/m2) AKfi (mg/dl) HbA1C GGT (mg/dl)
p
46.8±4.1 27.4±2.3 98±12 5.2±0.9 31.21±20.12
44.2±3.9 23.6±1.2 92±16 4.9±1.1 14.01±2.74
>0.05
<0.001
>0.05
>0.05
<0.001
‹stanbul T›p Dergisi 2004; 4: 10-12
12
2. Ludwig J, Viggiano RT, McGill DB. Nonalco- holic Steatohepatitis: Mayo Clinic eexperiences with hitherto unnamed disease.Mayo Clin Proc 1980; 55:342- 48.
3. Richard A. Weisiger, Laboratory tests in liver disease and approach to the patients with abnormal test. Cecil Textbook of Medicine 21stEdition 2000, 775- 776.
4. Valenti L, Fracanzani AL, Dongiovanni P, Santorelli G, Branchi A, Taioli E, Fiorelli G, Fargion S. Tumor necrosis factor promoter polymorp- hism and insulin resistance in nonalcoholic fatty liver disease.Gastroenterology 2002; 122:274-280.
5. Marchesini G, Brizi M, Bianchi G. Nonalcoholic fatty liver disease. A feature of the metabolic syndrom.
Diabetes 2001; 50:1844-1850.
6. James O, Day CP. Non alcaholic steatohepa- titis: Another disease of affluence. Lancet 1999; 353:
1634-36.
7. James OFW, Day CP. Non-alcoholic steatohepa- titis (NASH): A disease of emerging identity and im- portance. J Hepatol 1998; 29-495-501.
8. Day CP. Pathogenesis of steatohepatitis. Bestt practice and Research Clinical Gastroenterology 2002;
16:633-678.
9. Clark JM, Brancati FL, Diehl AM. Nonalcoholic fatty liver disease. Gastroenterology 2002; 122:1649- 1657.
10. Tilg H, Diehl AM. Cytokines in alcoholiic and steatohepatitis. N Engl j Med 2000; 343:1467-76.
