FELSEFE NEDİR

FELSEFE NEDİR

 Kelime anlamı ve kökeni Yunanca philosophia

teriminden gelen felsefe bilgi sevgisi anlamına gelir.

 Philia=sevgi        

 sophia=bilgelik‐bilgi

 Filozof terimi de felsefe ile aynı kökene dayanır.Eski  yunanda hikmet(sophos)yolunu,bilgelik yolunu 

arayanlara filozof denirmiş.²

 Felsefe kelimesini bilgelik sevgisi anlamıyla   yaklaşık  2500 yıl önce eski Yunanda kullanıldığı ve kullanan ilk  kişinin Heraklitos olarak belirtilmektedir.¹

 Bilgelik sevgisi artık günümüzde felsefe kavramının  karşılığı olmada yetersiz kalmıştır.Gerçekte de felsefe  bu anlamıyla ilk dönemlerden sonra kullanılmamaya  başlanmıştır.

BAZI FİLOZOFLARA GÖRE FELSEFE

 Sokrates :Neleri bilmediğini bilmektir.

 Platon :Doğruyu bulma yolundaki düşünsel  çalışmalardır.

 Aristoteles :İlkler ve nedenler bilimidir.

 Hegel :Düşüncenin kendi karşıtlarıyla çelişerek  ilerlemesinin bilimidir.

 Kant :Bilginin nasıl mümkün olduğunu öğrenmektir.

FELSEFENİN ALANLARI

 ONTOLOJİ (VARLIK SORUNU)

 EPİSTEMOLOJİ (BİLGİ SORUNU)

 AKSİYOLOJİ (DEĞERLER SORUNU)

ONTOLOJİ

 Varlığın ne olduğunu temel sorun olarak kabul eden  felsefe disiplinidir. Bu soruna çözüm bulmak amacıyla  varlığı ve onun mahiyetini bütünsel bir anlayış 

içerisinde inceler.

 Bütün varlıkların ilk tözü yani başlangıcı 

nedir?Evren,doğa ve onun içinde yer alan nesnelerden  içinde ilk hangisi var oldu? Sorularına cevap arar.

 Maddi,nesnel,fiziksel olgu ve nesnelerle birlikte  manevi,öznel,kültürel olgu ve nesneleri de araştırır.

 “Var oluş,varlık,gerçek,insan,ruh,tanrı nedir?”,

”Var oluş bir özellik midir?”

”Fiziksel nesneler nelerdir?”

”Bir fiziksel nesnenin var olduğu söylemini kanıtlamak  mümkün müdür?”       

,,,sorularına cevap arar.

EPİSTEMOLOJİ

 Bilgi elde etmenin ve bilgilerin doğruluğunu tahkik  etmenin yöntemlerini araştıran felsefe dalıdır.

 Epistemolojinin konusunu bir sorun oluşturur.Bu  sorun “Ne biliyorum?”,”Nasıl biliyorum?” sorularına  cevap bulma sorunudur.

 Neyi kesin olarak bildiğimizi söyleyebilmek için  felsefenin diğer bütün dallarıda bu soruna bağlıdır.

Bir şeyi kesin olarak bilmek yeteneğinden yoksun  olmak,akıl yürütme,seçme ve davranma 

kapasitesinden yoksun olmak demektir.

 İşte epistemoloji “nasıl?” sorusuna cevap vererek 

”ne?”sorusuna cevap veren özel bilimleri mümkün  kılar.(Bencil.org,2007)

AKSİYOLOJİ

 İnsanın eylemlerini ,bu eylemlerin dayandığı değerleri  ve değerlerin doğasını inceler.

 “Ahlak‐ahlaksızlık ,erdem‐erdemsizlik ,güzellik‐

çirkinlik ,iyi‐kötü vb.nedir?”sorularını yanıtlamaya  çalışırlar.

 Değerlerin kaynağını,oluşumunu,değişip 

değişmediğini ,öznel ya da nesnel ,bireysel ya da  toplumsal oluşunu açıklamaya çalışır. Bu sırada 

değerlerde bir öncelik sıralamasının olup olmadığını  da inceler

 Aksiyoloji ,kendi içinde etik ve estetik olmak üzere  ikiye ayrılır.etik ahlaki değerleri ,estetik ise sanatsal  değerleri konu alır.

EĞİTİM FELSEFESİ

 Eğitimin ne olduğunu,anlamını,içyapısı ve değerini  düşünmeye başladığımız zaman eğitim felsefesi 

alanına girmiş oluruz.

Eğitim felsefesi eğitim alanındaki problemleri 

tartışır,irdeler,değerlendirmede bulunur ve çözüm  önerileri geliştirir.(Akdağ,2003)

 Bunu yaparken,eğitimin dayandığı ilke ve kavramları  aydınlatmayı amaç edinir.

Bu bağlamda insanın bilgisini yönlendiren ilkelerin  tanımını,bunların ne biçimde algılandığını incelemeye  alır.

 Eğitim felsefesi süreç olarak ele alındığında,eğitimi  engelleyen sorunlar kadar,eğitime yön veren 

düşünceleri ve ilkeleri de açıklama etkinliğidir  diyebiliriz.(Büyükdüvenci,1991:53)

Eğitim Akımları

 İlerlemecilik 

 Daimicilik

 Esasicilik

 Yeniden İnşacılık

 Politeknik Eğitim

 Varoluşçu Eğitim

1)İlerlemecilik

 Pragmatizm eğitime uygulamasıdır.Fakat bu uygulama  pragmatik filozoflar tarafından 

yapılmamıştır.Eğitimciler tarafından geliştirilmiştir.

 İlerlemecilere göre  eğitimin özü, topluma veya dış 

dünyaya uyum veya belirli değişmez iyilik doğruluk ve  güzellik standartlarına uyum değil fakat yaşantıların  devamlı olarak yeniden düzenlenmesi anlamına 

taşımaktadır.

 Eğitim, topluma geleneksel olarak devam eden 

standartları ve değişmezlikleri değil, sürekli değişen  hayatı öğretmelidir.

İlerlemeciliğin temel ilkeleri

 Eğitim çocuğun ilgisine uygun ve aktif olmalıdır.

 Eğitim yaşam için hazırlık yerine yaşamın kendisi  olmalıdır.

 Çocuk ilgi ve gereksinimleri yönünde öğreneceğine  göre, öğretmen bir otoriter figür olarak hareket etme  yerine bir danışma ve rehber olarak hareket etmelidir.

 Bireyler birbirine karşı olarak çalışmaktan çok  birbirleriyle çalıştıklarında daha başarılı olurlar.

 Eğitim ve demokrasi birbirini doğurmaktadır.Bu  nedenle okullar demokratik kurallara göre 

yürütülmelidir.

2)Daimicilik

 Klasik realist felsefeye dayalı ve bir çok idealist  tarafından desteklenen eğitimin temel ilkelerinin 

değişmez ve daimi olduğunu kabul eden yaklaşımdır. 

Bu nedenle Daimicilik İlerlemeciliğe karşı neredeyse  bir tepkidir.

 Eğitimde belirli, değişmez ve yerleşmiş ilkelerin  olduğunu vurgulamaktadır.

Daimiciliğin temel ilkeleri

 İnsanın doğası devamlı ve değişmez olduğundan  eğitimde değişmezdir.

 İnsanın temel niteliği mantık ve muhakemeye  dayanan akılcılık olduğundan eğitim bu niteliği  geliştirilmelidir.

 Eğitimin yöneltilebileceği tek uyum türü değişmeyen   evrensel gerçeğe uyumdur.

 Eğitim yaşamı kopya etmek değil, fakat ona hazırlıktır.

 Çocuklara dünyanın fiziksel ruhsal devamlılıklarından  haberdar olacakları temel konunlar öğretilmelidir.

3)Esasicilik

 Temeli İdealizm ve Realizme dayanmaktadır.

 Bu akıma göre insan, genel olarak toplumsal ve  kültürel bir varlıktır.

 Eğitimin hedefleri`kişinin toplumsallaşmasını 

sağlama, basit kültürel değerlerin ona kazandırma,  değişme çatışmayı önleme, kültürel mirası koruma,  topluma uyumunu sağlama, ilgi ve becerili insanlar  yetiştirme.`

Esasiciliğin eğitim ilkeleri

 Öğrenme zorunlu olarak güç bir iş ve uygulamayı  içerir.

 Eğitimde girişim , harekete geçme öğrenciden çok   öğretmendedir.

 Eğitimin özü yapısallaştırılmış ve belirlenmiş içeriği  özümlemedir.

 Okul zihni disiplinler kavramının geleneksel  yöntemlerini devam ettirmelidir.

4)Yeniden İnşacılık

 İlerlemeciliğin devamı olan bu akımın dayandığı  felsefe Pragmatizmdir.

 Yeniden kuruculara göre, eğitimsel ilerlemeci görüşün  üç önemli eksiği bulunmaktadır.Bunlar;

 Bir amacın olmaması,

 Bireyciliğin gereksiz olarak abartılması,

 Toplumsal değişmenin önünde bulunan kültürel  engellerin hafife alınmasıdır.

 Bu akıma göre zamanın kültürel krizini karşılamak  için toplumu yeniden düzenlemektir.

Yeniden kuruculuğun eğitim ilkeleri

 Eğitimin temel amacı açıkça düşünülmüş bir sosyal  reform programını geliştirmektir.

 Eğitimcilerde bu görevi gecikmeksizin üstlenmelidir.

 Yeni toplumsal düzen, gerçekten demokratik olmalıdır.

 Eğitimin amaç ve araçları davranış bilimleri  bulgularına göre yeniden düzenlenmelidir.

5)Politeknik Eğitim

 Bu akımın eğitim hedefleri, sınıfları ve her türlü 

sömürüyü ortadan kaldırma, doğaya egemen olup onu  değiştirme ve üretimde bulunma, toplumsal yararı 

kişisel yarardan üstün tutma kişiyi çok yönlü  yetiştirme olarak açıklanabilir.

6)Varoluşçu Eğitim

 İnsanın başarı‐başarısız, çirkin‐güzel gibi birbirine zıt  kabul edilecek duygu ve düşünceye ait her şeyi 

abartmadan;fakat dürüstçe karşılayan yaşantılar  geçirilmesinin taraftarıdır.

KAYNAKÇA

 Alkan,1983:A.g.e.,26‐29

 Topses,Gürsen(1982), Eğitim Felsefesi Temel  Sorunları,  Ankara Dayanışma Yay.;Alkan,1983:A.g.e.,s. 32.

 Sönmez, 1994:A.g.e.,s.98‐100

 Alkan,1983:A.g.e.,s.36.

 Aydın,Muatafa vd.(1991),Eğitim Sosyolojisi,Ankara.

 Varış, Fatma vd.(1994),Eğitim Bilimine Giriş,Atlas Kitabevi.

 Sönme,V(1993),Eğitim Felsefesi, Ankara,Adım Yay.

 Sönmez, Veysel(2000),Eğitimin Felsefi Temelleri, 

Öğretmenlik Mesleğine Giriş,Ankara, Anı Yay.,(ed.Veysel Sönmez),s.50

KAYNAKÇA

 ¹  Hançerlioğlu,Orhan(1970),Felsefe  Sözlüğü,İstanbul,Remzi kitapevi.

 ² Sönmez,Veysel(1994),Eğitim   Felsefesi,Ankara,PEGEM yay.