KÜLTÜR, DİN VE TOPLUMSAL CİNSİYET
FRANCES RADAY
• Anayasal insan hakları hukuku bağlamında din, kültür ve toplumsal cinsiyet kavramları
değerlendirilmektedir.
• Uluslararası bağlamda anayasa
mahkemelerinin kararları ve uluslararası hukuk metinlerinde söz konusu toplumsal cinsiyet
konusunda farkındalık oluşturmaya çalışılmaktadır.
• Dini ve kültürel özgürlükle, toplumsal cinsiyet
arasındaki çatışma anayasal hukuk açısında yaygın bir problem oluşturmaktadır.
• 2. Dünya Savaşı’nda insani değerlerin aşırı
derecede yaralanmasından sonra 1948 yılında Evrensel İnsan Hakları Beyannamesi toplumsal cinsiyet farklılığını ele alan ve bu problemi insani bağlamda garanti altına alan ilk metin olduğuna dikkat çekilmektedir.
• (ICCPR) International Covenent on Civil and Politic Rights
• (ICESCR) International Covenent on Economic, Social and Cultural Rights
• (CEDAW) Convention for Elimination of All Forms of Discrimination Against Woman
• Üç sözleşme bağlamında toplumsal cinsiyet problemi ele alınmaktadır.
• Normlar veya kültürel pratikler ile eşitlik
hakları arasındaki çatışma durumunda çözüm sağlayan unsurun nedir?
• Kültür ve din, toplumsal cinsiyet probleminin temel kaynağı olarak değerlendirilmektedir.
KÜLTÜR
• Kültür iki farklı kontekste değerlendirilmektedir
• Sosyal Kültür: Bireyin toplumsal ortamda davranış kodlarını öğrendiği alan (area)
• İdeolojik Kültür: İnsanların ne düşüneceği, neye değer vereceği ya da neye inanacağı konusunda şekillendirici etkiye sahip kültür olarak ayrılmaktadır.
DİN
• Çalışmada din, külürün geniş manada parçası olarak değerlendirilmektedir.
• Monoteist dinler ve onların toplumsal cinsiyetin oluşmasında şekillendirici etkisi üzerine
yoğunlaşılmıştır.
• Modern insan hakları ve monoteist dinler
arasında reformist bağlamda bir uyum olmasına rağmen dar ve kısıtlı kaldığı belirtilmektedir.
TOPLUMSAL CİNSİYET
• Toplumsal cinsiyet kimliği, din ve kültür kadın ve erkek üzerine nüfuz eden davranış
normlarından oluşmaktadır.
• Dini normlar binlerce yıl öncesine dayanan tecrübe ve değerler sistemi üretebilmişken, modern insan hakları bağlamında toplumsal cinsiyet eşitliği çok daha yeni ve emekleme aşamasındadır.
ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI HUKUKU
• Üç temel hakkı koruma altına almaktadır:
• Din ve inanç özgürlüğü hakları
• Eğlence hakları
• Toplumsal cinsiyet eşitliği hakları
ULUSLARARASI ANLAŞMALARIN ETKİLERİ
• (ICESCR) ve (CEDAW) kadın hakları insan hakları ile din ve kültür haklarını dengeler.
• (CEDAW) kadın eşitliği haklarını bozacak hiçbir kişiye veya gruba dini hakları izin
verilemeyeceğine hükmetmiştir.
• (CEDAW) komite bağlamında hükümetlerden kadına karşı ayrımcılığı doğrudan veya dolaylı olarak destekleyen yasaların kaldırılması
yönünde talep bildirmiştir.
TOPLUMSAL CİNSİYET AYRIMCILIĞINDA ANAYASAL DENGE
• Kültürel Çokluk: Geleneksel değerlerin empoze edildiği toplumlarda kadının sesi sessizliktir.
• Oybirliği/ Çokluk: monoteistik dinler ve
geleneksel kültürlerde kadının alt grup olması bir gerçektir.
• Rıza: Kadınlar sosyo-ekonomik statülerinden dolayı yaşadıkları grupların diktelerini kabul etmek zorunda kalmaktadırlar.
