24 OCAK 2020 TARİHİNDE YAŞANAN DEPREMİN ELAZIĞ EKONOMİ VE SANAYİSİNE ETKİLERİ RAPORU
24.01.2020 tarihinde ilimizde meydana gelen deprem felaketi ve ardından başlayan COVİD- 19 sürecinde Elazığ ekonomi ve sanayisinin etkilenme boyutunu çeşitli kurum ve kuruluşların raporlarının incelenmesi ile değerlendirilmesi maksadıyla bu rapor Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası tarafından oluşturulmuştur.
Raporda; Elazığ SGK Kayıtları, AFAD Raporu, KOSGEB İl Müdürlüğünden, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM)’den, Teşvik Uygulama Genel Müdürlüğünden, Türkiye Bankalar Birliği, Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı, İş-Kur Genel Müdürlüğü, Devlet Hava Meydanları Genel Müdürlüğü, Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası, Esnaf ve Sanatkarlar Odası, Elazığ Ticaret Borsası, Elazığ’da faaliyetlerini sürdüren Kredi ve Kefalet Kooperatiflerinden alınan veriler değerlendirilmiştir.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (Teşvik Uygulama Genel Müdürlüğü)
2019 Yılı İlk 10 Ayında Çıkarılan Teşvik Belgesi Sayısı
Yerli:21 Yabancı:3 TOPLAM: 24
Yatırımların Toplam Tutarı: 868 Milyon TL
Ön Görülen İstihdam: 2 Bin 165 Kişi
2020 Yılı İlk 10 Ayında Çıkarılan Teşvik Belgesi Sayısı
Yerli:24 Yabancı:0 TOPLAM: 24
Yatırımların Toplam Tutarı: 270 Milyon TL
Ön Görülen İstihdam: 439 Kişi
DEĞERLENDİRME: Teşvik Belgesi Sayısı (24) aynı olmasına karşın yatırım tutarı ve öngörülen istihdam 1/3 oranında gerçekleşmiştir. Bunun başlıca nedeni 2020 yılındaki Teşvik Belgelerinin büyük çoğunluğu yeni yatırımdan ziyade kapasite artımı olmasıdır. 2020 yılında yabancı yatırım yoktur.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM)
2019 Yılı İlk 10 Ayında Yapılan Doğrudan İhracat Toplamı: 142 Milyon 265 Bin Dolar
2020 Yılı İlk 10 Ayında Yapılan Doğrudan İhracat Toplamı: 129 Milyon 728 Bin Dolar
DEĞERLENDİRME: 24 Ocak depreminin ardından doğrudan ihracat yapan 58 işletme, Şubat ve Mart aylarında personel yetersizliği sebebiyle üretim kapasitesini %60’lar seviyesinde düşürme zorunda kalmışlardır. Bu yılın ilk 6 aylık döneminde bir önceki yıla göre %-36 seviyesindeki ihracattaki gerileme Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında toparlanma seviyesine girmiş ve fark azalmaya başlamıştır.
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi
2019 Yılı Eylül ayı itibarı ile Protesto edilen Senet Sayısı: 2564
2020 Yılı Eylül ayı itibarı ile Protesto edilen Senet Sayısı: 1174
2019 Yılı Eylül ayı itibarı ile Karşılıksız İşlem Yapılan Çek Sayısı: 2894
2020 Yılı Eylül ayı itibarı ile Karşılıksız İşlem Yapılan Çek Sayısı: 695
2019 Yılı Eylül ayı itibarı ile Kamu ve Özel Bankalar Kullandırdıkları Nakdi Kredi: 53.001.654 Milyon TL
2020 Yılı Eylül ayı itibarı ile Kamu ve Özel Bankalar Kullandırdıkları Nakdi Kredi: 73.291.426 Milyon TL
DEĞERLENDİRME: Protesto edilen Senet sayısı ile Karşılıksız işlemi yapılan Çek sayılarının 2019 yılına göre 1/3 oranında azalmasının nedeni ticari faaliyetlerin tarihi bir düşüş noktasına gerilemesi ve ilin yaşamış olduğu deprem felaketi nedeniyle iş dünyasının karşılıklı olarak birbirlerini idare etmesiyle açıklanabilecek bir gerçektir. Aksi takdirde ticaretin durma noktasında olduğu bu dönemde karşılıksız çek ve protestolu senetlerin bir önceki yıla üçte bir oranında azalmasının nedeni ticari faaliyetlerin çok iyi olmasından kaynaklanmamaktadır.
Hazine ve Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı)
2019 Yılı Aralık ayı itibarı ile Gelir Vergisi Faal Mükellef Sayısı : 9.234
2019 Yılı Aralık ayı itibarı ile Gelir Stopaj Vergisi Faal Mükellef Sayısı : 13.433
2019 Yılı Aralık ayı itibarı ile GMSİ Faal Mükellef Sayısı : 6.102
2019 Yılı Aralık ayı itibarı ile Basit Usulde Faal Mükellef Sayısı : 8.155
2019 Yılı Aralık ayı itibarı ile Kurumlar Vergisi Faal Mükellef Sayısı : 3.428
2019 Yılı Aralık ayı itibarı ile KDV Vergisi Faal Mükellef Sayısı : 12.439 TOPLAM : 52.791
2020 Yılı Ekim ayı itibarı ile Gelir Vergisi Faal Mükellef Sayısı : 9.747
2020 Yılı Ekim ayı itibarı ile Gelir Stopaj Vergisi Faal Mükellef Sayısı : 15.000
2020 Yılı Ekim ayı itibarı ile GMSİ Faal Mükellef Sayısı : 6.019
2020Yılı Ekim ayı itibarı ile Basit Usulde Faal Mükellef Sayısı : 8.170
2020 Yılı Ekim ayı itibarı ile Kurumlar Vergisi Faal Mükellef Sayısı : 3.644
2020 Yılı Ekim ayı itibarı ile KDV Vergisi Faal Mükellef Sayısı : 13.255 TOPLAM : 55.835
DEĞERLENDİRME: 2019 yılı Aralık ayı ile 2020 yılı Ekim arasındaki Faal Mükellef sayılarına bakıldığında 3 bin 044 mükellef artışı görülmektedir. Oysa, 24 Ocak depreminin ardından AFAD ve Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü Raporunda Yıkık, Ağır ve Orta Hasarlı İşyeri Sayısının 5 bin 401 olduğu görülmektedir. Yani 2019 yılı Aralık ayındaki 52 bin 791 işyerinden 24 Ocak depremi ile birlikte 47 bin 390 işyeri kalmıştır.
Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası, Elazığ Esnaf ve Sanatkarları Odaları Birliği ve Elazığ Ticaret Borsası 2020 kayıtları incelendiğinde de içinde bulunduğumuz 2020 yılının ilk 10 ayı itibarı ile 8 bin 445 yeni kayda rastlanmamaktadır. Dolayısı ile Deprem sonrası yıkılan, ağır hasar alan ve ticari faaliyeti fiilen sona eren 5 bin 401 işyerimiz başta KOSGEB olmak üzere işletme bazlı veya şahıs bazlı bankalardan kredi kullanabilmek için Vergi Kaydını silmemiş ve faal görülmektedir. Oysa bu işyerleri fiilen artık yoktur.
SGK İl Müdürlüğü
2019 Yılı Aralık ayı itibarı ile Elazığ’da SGK’lı çalıştıran işyeri sayısı 7 bin 841 adet
2019 Yılı Aralık ayı itibarı ile SGK’lı çalışan kişi sayısı 50 bin 077 kişi
2020 Yılı deprem sonrası SGK’lı çalıştıran işyeri sayısı 4 bin 844 (Fark 2997) Değişim %38,2
2020 Yılı deprem sonrası Özel Sektörde SGK’lı çalışan sayısı 34 bin 837 (Fark 15.240) kişi.
Değişim; % 30.4 (küçülmüştür)
Devlet Hava Meydanları Genel Müdürlüğü
2019 Yılı Eylül ayı sonu itibarı ile Elazığ Havalimanını kullanan yolcu sayısı: 811 bin 712 yolcu
2020 Yılı Eylül ayı sonu itibarı ile Elazığ Havalimanını kullanan yolcu sayısı: 692 bin 932 yolcu Değişim: 118 bin 780 yolcu azalmıştır.
İş-Kur Genel Müdürlüğü
İş-Kur Genel Müdürlüğü tarafından 2020 yılı Temmuz dönemi için ülke genelindeki işsizlik oranının %13,4 olduğu açıklanmıştır. TÜİK tarafından yada İş-Kur İl Müdürlüğü tarafından il bazlı işsizlik oranı açıklanmamıştır. Ancak deprem ve COVİD-19 sürecinde başta hizmetler sektörünün neredeyse iş yapamaz durumda kaldığı bu dönemde Elazığ için işsizlik oranın gözleme dayalı olarak %30’lar seviyesinde olduğunu ön görmekteyiz.
AFAD Elazığ Deprem Raporu
24Ocak 2020 Elazığ merkezli 6,8 şiddetindeki depremin ardından AFAD ve Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından hazırlanan Elazığ ili kesin hasar tespit raporuna göre;
Yıkık, Ağır ve Orta Hasarlı Konut Sayısı : 31.739
Yıkık, Ağır ve Orta Hasarlı İşyeri Sayısı : 5.401
Yıkık, Ağır ve Orta Hasarlı Ahır Sayısı : 2.926 TOPLAM : 40.066
TÜİK (Göç ve Nüfus)
2019 yılı Elazığ İl Merkezi Nüfusu 377 bin 313 kişi olarak TÜİK tarafından açıklanmıştır. 2020 yılı nüfusu 2021 yılı ilk ayları içerisinde açıklanacağından deprem sonrası göç harekatının tam olarak tespiti yapılamamaktadır. Ancak il merkezindeki 30 bin civarındaki konutun yıkık, ağır ve orta hasarlı olması nedeniyle çok önemli bir göç hareketi yaşanmıştır. Köylere, ilçelere ve başka illere yapılan bu göç hareketinin 80 ile 100 bin kişi olduğu ön görülmektedir.
İç Ticaret
Deprem sonrası il merkezinde yaşanan büyük göç hareketi ve COVİD-19 süreci nedeniyle uzaktan eğitimin mecburi olarak uygulanması ile iç ticarete büyük canlılık kazandıran Fırat Üniversitesinin 50 bine yaklaşan öğrenci potansiyelinin yokluğu il ekonomisini ciddi manada olumsuz etkilemiştir. İç ticaret hacmi bu dönemde %60’lar seviyesinde gerilemiştir. Yeme- içme, eğlence, sinema, ulaştırma, düğün, organizasyon, kişisel bakım, turizm vb. sektörler bu dönemde kepenk kapamışlardır. İç ticaretin rakamsal etkilerini ancak 2021 yılında Gelir İdaresi Başkanlığınca açıklanacak olan Vergi Gelirlerinin bir önceki yılla kıyaslaması ile çıkacaktır.
Elazığ KOSGEB İl Müdürlüğü
Elazığ KOSGEB İl Müdürlüğü tarafından deprem sonrasında depremden etkilenen ya da zarar gören işletmelere yönelik verilen Acil Destek Kredisi kapsamında:
Elazığ merkez ve ilçeleri dahil olmak üzere kredi desteğinden faydalanmak için başvuru yapan işletme sayısı 12.000 civarındadır.
Kredi desteğinden faydalanarak kredi kullanan işletme sayısı yaklaşık 6.400’dür.
Oluşan Kredi Hacmi ise 550 milyon ile 650 milyon arasındadır.
Elazığ Esnaf ve Sanatkarlar Kredi Kooperatifleri
Elazığ Merkezde faaliyetlerini sürdüren 2 ve Kovancılar ilçesindeki 1 Esnaf ve Sanatkarlar Kredi Kooperatifleri aracılığı ile 6.900 esnafa deprem sonrasında kullandırılan 50 bin TL kerdi miktarı toplamı: 345 Milyon TL’dir. Krediye müracaat eden toplam esnaf sayısı ise 13 bin civarındadır.
Oda Üye Sayıları
Elazığ Ticaret ve Sanayi Odası verilerine göre:
2019 Yılı Aralık Ayı İtibarı ile Toplam Üye Sayısı: 5.108
2019 Yılında Yeni Kayıt Sayısı: 494
2019 Yılında Toplam Terk Sayısı: 112
2020 Yılı Ekim Ayı itibarı ile Toplam Üye Sayısı: 5438
2020 Yılında Toplam Yeni Kayıt Sayısı: 330
2020 Yılında Toplam Terk Sayısı: 96
Elazığ Ticaret Borsası verilerine göre:
2019 Yılı Aralık Ayı İtibarı ile Toplam Üye Sayısı: 501
2020 Yılı Ekim Ayı İtibarı ile Toplam Üye Sayısı: 481
2020 Yılı Yeni Kayıt Sayısı: 70
2020 Yılı Toplam Terk Sayısı: 97
Elazığ Esnaf ve Sanatkarları Odaları Birliği verilerine göre:
2019 Yılı Aralık Ayı İtibarı ile Toplam Üye Sayısı: 15.758
2019 Yılında Yeni Kayıt Sayısı: 850
2019 Yılında Toplam Terk Sayısı: 430
2020 Yılı Ekim Ayı itibarı ile Toplam Üye Sayısı: 17.609
2020 Yılında Toplam Yeni Kayıt Sayısı: 1.851
2020 Yılında Toplam Terk Sayısı: 916
DEĞERLENDİRME: Esnaf ve Sanatkarları Odaları Birliğinde 2020 yılında 1851 yeni kaydın olması özellikle KOSGEB tarafından uygulanan “Acil Destek Kredisi” için yapıldığı öngörülmüştür.
Elazığ TSO Tarafından Yapılan Deprem ve COVİD-19 Anket Değerlendirmesi
Deprem Anket Özeti:
Elazığ TSO tarafından 2020 yılı Haziran Ayında elektronik ortamda yapılan Deprem anketine 397 işletme katılmıştır. Deprem Anketine katılanların % 56.4’ü depremin satışlarını olumsuz etkilediğini ifade etmiştir. %78.1’inin deprem sonrası yeni finansman bulma arayışına girdiği görülmüştür. %78.8 gibi çok yüksek bir oranın yeni finansman kaynak ihtiyacını KOSGEB veya benzeri oluşumlardan karşılamak için girişimde bulunduğu ortaya çıkmıştır. %88.2 oranında yüksek bir katılımla işletmelerin öncelikli ihtiyacının nakit akışı olduğu görülmüştür.
COVİD-19 Anketi Özeti:
Elazığ TSO tarafından 2020 yılı Haziran Ayında elektronik ortamda yapılan COVİD-19 anketine 367 işletme katılmıştır. Ankete katılanların %68.9’u pandemi sürecinin satışları olumsuz etkilediğini ifade etmiştir. %76 oranında bir katılımcı kitlesi pandemi sonrası alınan tedbirler kapsamında ilk önce yeni finansal kaynak bulma girişiminde bulunduğunu söylemiştir.
Katılımcıların %58,6’lık kısmı finansal kaynak ihtiyacını KOSGEB veya benzeri oluşumlardan karşılamak için girişimde bulunmuştur. İşletmenizin öncelikli ihtiyacı nedir? sorusuna ise
%87.2 oranında nakit akışı cevabını vermiştir. İşletmelerin %92.1’inin pandemiye karşı önlem almadığı görülmüştür. %58.3’lük bir dilimin ise kriz yönetim planının olmadığı, % 85’in ise uzaktan çalışma modeline uygun olmadığı görülmüştür.
24 Ocak 2020 tarihinde Elazığ’da yaşanan deprem sonrasında KOSGEB, KGF, İçişleri Bakanlığı tarafından sağlanan Destekler
KOSGEB Destek Kredilerine 24 Ocak Depremi Sonrası Müracaat eden Toplam, 11.200 (Ekim ayı sonu itibarı ile bu sayı 14.000 olmuştur) kişiden, 5.690 kişiye 530.000.000 TL Destek sağlanmış olup, 5.510 kişinin müracaatı ise sicil başta olmak üzere çeşitli sebeplerden dolayı değerlendirme dışı bırakılmıştır.
KGF Aracılığı ile 1 Ocak 2020 – 20 Temmuz 2020 tarihleri arasında 1.769 Adet Başvuruya Toplam Kredi: 786.819.278 TL ödemesi yapılarak, Toplam Kefalet: 634.296.802 TL Kefalet Limiti oluşturulmuştur.
İçişleri Bakanlığının AFAD Aracılığı ile Hasarlı Konut ve İş Yerlerine Yaptığı Nakdi Yardımlar çerçevesinde toplam 19.846 kişiye 93.919.500 TL yardım ulaştırılmıştır.
İş Yeri statüsündeki 602 işletmeye 1.505.000 TL
Ev Kiralamak İsteyen 3770 Kiracıya 9.425.000 TL
Ev Sahibi olup Ev Kiralamak isteyen 8.067 ev sahibine 40.335.000 TL
Kiracı Olup Ev Kiralamak İsteyen 384 Kiracıya 1.920.000 TL
Mal sahibi Olup Ev Kiralamak İsteyen 681 Ev Sahibine 7.491.000 TL
Konteyner Kentte Kalmak isteyen 443 Kiracıya 1.107.500 TL
Ev Sahibi Olup Konteyner Kentte Kalmak İsteyen 395 ev sahibine 1.975.000 TL
Orta Hasarlı 2.459 Kiracıya 6.147.500 TL
Orta Hasarlı 3.045 Mal Sahibine 15.225.000 TL
Kiracı Olup Ev Kiralamak İsteyen 832 Kiracıya 2.080.000 TL
Mal Sahibi Olup Ev Kiralamak isteyen 2.222 Mal sahibine 6.666.000 TL
Mal Sahibi olup Ev Kiralamak İsteyen 17 Mal sahibine 42.500 TL
