Banka Kredileri Eğilim Anketi
2020 2. Çeyrek
BANKA KREDİLERİ EĞİLİM ANKETİ GENEL DEĞERLENDİRMESİ
Bankaların 2020 yılının ikinci çeyreğine ilişkin değerlendirmeleri ile aynı yılın üçüncü çeyreğine ilişkin beklentilerini içeren Banka Kredileri Eğilim Anketi sonuçları incelendiğinde(*),
2020 yılının ikinci çeyreğinde, bankaların genel olarak işletmelere kullandırdıkları krediler ile tüm bireysel krediler için uyguladıkları standartları gevşettiği görülmüştür.
İşletmelere verilen krediler kredi türüne göre incelendiğindeyse, yabancı para cinsinden açılan krediler dışındaki tüm işletme kredi türlerinde standartların gevşediği
gözlenmektedir. Yılın üçüncü çeyreği için beklentiler yabancı para cinsinden açılan işletme kredileri hariç diğer işletme ve bireysel kredi türlerinde gevşemenin devam edeceği yönündedir.
Anket sonuçları kredi talebi açısından incelendiğinde, yılın ikinci çeyreğinde işletmelere kullandırılan tüm kredi türlerinde talebin arttığı gözlenmektedir. Bireysel kredi türlerinde, taşıt kredi taleplerinde artış görülürken, konut ve diğer bireysel kredilerde talepte azalış gözlenmiştir. Yılın üçüncü çeyreğine ilişkin beklentiler, yabancı para cinsinden açılan işletme kredileri hariç diğer işletme ve bireysel kredi türlerinde talebin artmaya devam edeceği yönündedir.
Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde, yılın ikinci çeyreğinde yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarının gevşediği görülmektedir. Yılın üçüncü çeyreğine ilişkin beklentiler, yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarında gevşemenin devam edeceği yönündedir.
Grafik 1. Standartlarda Değişim Bildiren Bankaların Net Yüzde Oranları (>0; Gevşetme, <0; Sıkılaştırma),
(Gerçekleşme (G), Beklenti (B))
2020 yılının ikinci çeyreğinde, bankaların
işletmelere kullandırdıkları kredilere uyguladıkları standartları geçen dönem beklentileri ile
kıyaslandığında, yabancı para cinsinden açılan krediler hariç, daha fazla gevşettiği gözlenmektedir.
Tüm faktörler standartları gevşetici yönde etkili olmuştur. Yılın üçüncü çeyreği için bankaların beklentisi, yabancı para cinsinden açılan krediler hariç diğer tüm işletme kredilerinde standartların gevşemeye devam edeceği yönündedir (Grafik 1).
I. KREDİLERE UYGULANAN STANDARTLAR
Not: “Gerçekleşme (G)” anılan dönemde standartlarda meydana gelen değişimi, “Beklenti (B)” ise ilgili dönem için bankalar tarafından beklenen değişimi ifade etmektedir.
Bireysel kredilere uygulanan standartların değişimi incelendiğinde; tüm bireysel kredi türlerinde standartların gevşediği gözlenmektedir. Konut kredilerinde standartları sıkılaştırıcı yönde etkileyen faktör bulunmazken, fon maliyetleri/bilanço kısıtlamaları, genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler, diğer bankaların rekabeti ve emlak piyasasına ilişkin beklentiler standartları gevşetici yönde etkilemiştir. Taşıt kredilerinde tüketicilerin kredi itibarı ve talep edilen teminatlara ilişkin riskler standartları sıkılaştırıcı yönde etkilerken, diğer bankaların rekabeti, genel ekonomik faaliyete ilişkin beklentiler ve fon maliyetleri/bilanço kısıtlamaları standartları gevşetici yönde etkilemiştir. Diğer bireysel kredilerde ise, genel ekonomik faaliyetlere ilişkin beklentiler, tüketicilerin kredi itibarı ve talep edilen teminatlara ilişkin riskler standartları
sıkılaştırıcı yönde etkilerken, banka dışı mali kesimin
-120 -70 -20 30 80
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
İşletme Kredileri- Standartlar(G) İşletme Kredileri- Standartlar(B)
-120 -70 -20 30 80
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Konut Kredileri-Standartlar-(G) Konut Kredileri-Standartlar-(B)
-120 -70 -20 30 80
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Taşıt Kredileri-Standartlar(G) Taşıt Kredileri-Standartlar(B)
-120 -70 -20 30 80
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Diğer Krediler-Standartlar(G) Diğer Krediler-Standartlar(B)
Grafik 2. Kredi Taleplerinde Değişim Bildiren Bankaların Net Yüzde Oranları
(>0; Artış, <0; Azalış)
(Gerçekleşme (G), Beklenti (B))
II. KREDİ TALEPLERİ
İşletme kredileri ile bireysel kredilere olan talep incelendiğinde; 2020 yılının ikinci çeyreğinde, tüm işletme kredisi türleri ile bireysel taşıt kredilerinde talepte artış görülürken, konut ve diğer bireysel kredilere olan talepte azalış olduğu görülmüştür.
Yılın üçüncü çeyreğinde, yabancı para cinsinden açılan işletme kredileri hariç diğer tüm işletme kredilerinde ve tüm bireysel kredilerde talebin artması beklenmektedir
(Grafik 2).
İşletmelere verilen kredilerde, borcun yeniden yapılandırılması, birleşmeler/satın almalar ve yeniden yapılanma, iç finansman, satıcıların peşin alımlarda uyguladığı iskonto ve kolaylıklar, stok artırımı ve işletme sermayesi, diğer bankalardan alınan krediler, banka dışı mali kesimden alınan krediler ile krediler üzerindeki vergi ve benzeri yükler talebi artırıcı yönde etkileyen faktörler olurken, sabit yatırım talebi azaltıcı yönde etkileyen tek faktör olmuştur (Grafik 3).
Bireysel kredi türlerinden konut kredisi talebini etkileyen faktörlere bakıldığında; konut piyasasına ilişkin beklentiler talebi artırıcı yönde etkide bulunan tek faktör olurken, tüketici güveni, konut alımı dışındaki tüketim harcamaları, bireysel tasarruflar, diğer bankalardan sağlanan krediler ile diğer finansman kaynaklarının talebi azaltıcı yönde etkisinin olduğu gözlenmektedir (Grafik 3).
Taşıt kredilerinde, taşıt piyasasına ilişkin
beklentiler talebi artırıcı yönde etkide bulunurken, taşıt alımı dışındaki tüketim harcamaları, diğer bankalardan sağlanan krediler, tüketici güveni, bireysel tasarruflar, diğer finansman kaynakları ve krediler üzerindeki vergi ve benzeri yüklerin talebi azaltıcı yönde etkisi olmuştur (Grafik 3).
Diğer bireysel kredilerde, bireysel tasarruflar, diğer bankalardan sağlanan krediler ve dayanıklı tüketim mallarına yapılan harcamalar talebi artırıcı yönde etkilerken, diğer finansman kaynakları, menkul kıymet alımları ve tüketici güveninin talebi azaltıcı yönde etkilediği görülmektedir (Grafik 3).
-120 -70 -20 30 80
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
İşletme Kredileri-Talep (G) İşletme Kredileri-Talep (B)
-120 -70 -20 30 80
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Konut Kredileri-Talep (G) Konut Kredileri-Talep (B)
-120 -70 -20 30 80
1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Taşıt Kredileri-Talep (G) Taşıt Kredileri-Talep (B)
-70 -20 30 80 Diğer Krediler-Talep (G) Diğer Krediler-Talep (B)
Grafik 3. Kredi Talebini Etkileyen Faktörler (Net Değişim Yüzdeleri) (>0; Artırıcı Etki, <0; Azaltıcı Etki)
III. KREDİ KOŞUL VE KURALLARI
İşletmelere kullandırılan kredilere uygulanan koşul ve kurallara bakıldığında; ortalama krediler ile daha riskli krediler üzerindeki kâr marjının azaltıldığı, teminat ihtiyacı, kredi ya da kredi limitinin büyüklüğü, vade, faiz dışında alınan ücret ve komisyonlar ve kredi sözleşmesi özel koşullarına ilişkin tüm koşul ve kuralların gevşetildiği görülmektedir.
Konut, taşıt ve diğer bireysel kredilere uygulanan koşul ve kurallara bakıldığında; ortalama krediler üzerindeki kâr marjlarının azaltıldığı gözlenmektedir. Daha riskli krediler üzerindeki kâr marjının ise sadece konut kredilerinde azaltıldığı, taşıt ve diğer bireysel kredilerde temelde aynı kaldığı görülmektedir. Konut kredilerinde, kredi/teminat oranına ilişkin koşul ve kurallar gevşetilirken, diğer koşul ve kuralların aynı kaldığı gözlenmektedir. Taşıt
kredilerinde tüm koşul ve kurallar temelde aynı kalırken, diğer bireysel kredilerde vadeye ilişkin koşul ve
2
-22 -21 -10
-5 -5
KONUT PİY. İLİŞKİN BEK. TÜKETİCİ GÜVENİ KONUT DIŞI TÜK. HARC. BİREYSEL TASARRUFLAR DİĞER BANK. AL. KREDİLER DİĞER FİN. KAYNAKLARI
Konut Kredileri
18
-15 -23
-11 -19
-11 -8
TAŞIT PİY. İLİŞKİN BEK. TÜKETİCİ GÜVENİ TAŞIT DIŞI TÜK. HARC. BİREYSEL TASARRUFLAR DİĞER BANK. AL. KREDİLER DİĞER FİN. KAYNAKLARI KRED. ÜZ. VERGİ VB.YÜKLER
Taşıt Kredileri
4
-4 -6 21
15
-13
DAY.TÜK. MAL.YAP. HARC. TÜKETİCİ GÜVENİ MENKUL KIYMET ALIMLARI BİREYSEL TASARRUFLAR DİĞER BANK. AL. KREDİLER DİĞER FİN. KAYNAKLARI
Diğer Bireysel Krediler
-23 16
30 41
17 16 16 2
17
SABİT YATIRIM STOK ARTIRIMI VE İŞLT. SERMAYESİ BİRLEŞMELER/SAT. ALMA VE YEN. YAPI. BORCUN YENİDEN YAPILAN. İÇ FİNANSMAN DİĞER BANKALARDAN ALINAN KREDİLER BANKA DIŞI MALİ KES. ALINAN KREDİLER KREDİLER ÜZERİNDEKİ VERGİ VB YÜKLER SATICILARIN PEŞİN ALIMLARDA UYG. İSK. VE KOLAY.
İşletme Kredileri
Grafik 4. Fonlama Koşullarında Değişim Bildiren Bankaların Net Yüzde Oranları (>0; Gevşeme, <0; Sıkılaşma)
IV. FONLAMA KOŞULLARI
Bankaların fon sağlama imkânlarının gelişimi incelendiğinde; 2020 yılının ikinci çeyreğinde yurt içi fonlama koşullarının gevşediği görülmektedir. Aynı dönemde yurt dışı fonlama koşullarında da bir miktar gevşeme olduğu gözlenmektedir. Yurt dışı fonlama maliyeti ile yurt dışı fonlama diğer koşul ve
kurallarının gevşetici yönde etkisi olmuştur. Yılın üçüncü çeyreği için beklentiler, yurt içi ve yurt dışı fonlama koşullarında gevşemenin devam edeceği yönündedir (Grafik 4).
-120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100
4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 12 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Yurt İçi Fonlama Koşulları Gerçekleşme Beklenti
-120 -100 -80 -60 -40 -20 0 20 40 60 80 100
4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 4 1 2 3 12 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
Yurt Dışı Fonlama Koşulları Gerçekleşme Beklenti
