• REKABET
• PİYASA
PİYASA
• Yerel piyasalar
• Bölgesel piyasalar
• Ulusal piyasalar
• Uluslararası piyasalar
PİYASA
• MAL VE HİZMET PİYASALARI
• FAKTÖR PİYASALARI
Sermaye piyasası (para, altın, döviz) Emek piyasası
PİYASA
• TAM REKABET PİYASASI
TAM REKABET PİYASASI
• ATOMİSİTE KOŞULU
Alıcı ve satıcıların, talep, arz dolayısıyla piyasa fiyatı üzerinde tek
başlarına etkin olamayacak kadar çok sayıda (n tane) olmalarını ifade eder.
TAM REKABET PİYASASI
• MOBİLİTE KOŞULU
Alıcı ve satıcıların piyasada tam hareket serbestisine sahip olmalarını ifade eder.
TAM REKABET PİYASASI
• HOMOJENLİK KOŞULU
Üreticilerin, tüketicilerin ve alışverişe konu olan malların birbirinin aynı olması halini ifade eder.
TAM REKABET PİYASASI
• AÇIKLIK KOŞULU
Bu koşul alıcıların ve satıcıların piyasada olup bitenler konusunda tam bilgiye sahip olmalarını ifade etmektedir.
TAM REKABET PİYASASI
• Tam rekabet piyasasında, alıcılar ve satıcılar piyasa fiyatına etki
etmeyecek kadar çok sayıdadırlar (atomisite koşulu), alışverişe konu olan mal ve hizmetler birbirinin aynıdır (homojenlik koşulu),
haberleşme tamdır (açıklık koşulu) ve alıcı ile satıcıların hareketlerini engelleyecek (mobilite koşulu) hiçbir kısıtlama yoktur.
TAM REKABET PİYASASININ ÖNÜNDEKİ ENGELLER
Sermaye yetersizliği
Parça başına maliyetin azalan seyri (ölçek ekonomisi) Teknik bilgi
Yasal engeller
PİYASAYA GİRİŞ ENGELLERİ
TEKEL PİYASASI
SATICILAR
MONOPOL: (tek satıcı, n alıcı)
ALICILAR
MONOPSON: (tek alıcı, n satıcı)
Oligopol Piyasası
• OLİGOPOL: (az sayıda satıcı, n alıcı) Düopol: (iki satıcı, n alıcı)
Triopol: (üç satıcı, n alıcı)
OLİGOPSON: (az alıcı, n satıcı) Düopson: (iki alıcı, n satıcı) Triopson: (üç alıcı n satıcı)
TEKELCİ PİYASALAR
• Tekelci Piyasaların Ortaya Çıkış Nedenleri 1. Yasal Tekeller
2. Fiili Tekeller
Yasal Tekeller
Fiili Tekeller
1. Doğal Koşullar 2. Anlaşmalar
3. İşletme Büyüklüğü
Doğal Nedenler
• Bazen bir firma bir hammaddenin tüm reservlerine sahip olabilir.
Anlaşmalar
• Aynı malı üreten firmalar, bazen aralarındaki rekabeti ortadan kaldırmak için ortak hareket etmeye yönelirler.
• Firmalar aralarında anlaşma yaparak tek bir firma gibi hareket etmeyi başarırlarsa monopol gücü oluştururlar.
Anlaşmalar
• Kartel
• Tröst
KARTEL
• Kartel: Bir piyasadaki firmaların rekabeti ortadan kaldırmak için yaptıkları anlaşmalarla oluşturdukları birliktir.
Kartel anlaşması yapan firmalar tüzel kişiliklerini korurlar ancak anlaşma yapılan konularda ortak hareket etmeyi taahhüt ederler.
KARTEL
• FİYAT KARTELİ
• MİKTAR KARTELİ
• BÖLGE KARTELİ
TRÖST
• Firmaların rekabeti ortadan kaldırmak için ortak hareketten çok daha ileri giderek birleşip tek bir firma gibi hareket etmeleridir.
İşletme Büyüklüğü
• Ölçek ekonomisi: Üretim tesisi büyüdükçe parça başına düşen maliyet düşer ve tek firma piyasaya hakim olur.
Tekelci Piyasaya Yöneltilen Eleştiriler
1. Optimum kaynak dağılımını bozucu etkisi (az üretim, yüksek fiyat)
2. Gelir dağılımını bozucu etkisi (aşırı kar)
3. Reklamlardan kaynaklanan israf
Antitröst Politikası
• Tekel gücü yaratan anlaşmaları önlemeye dönük politikalar
• 19.yüzyılın sonlarında Amerika’da ilk yasal düzenlemeler
