GÖBEK BÖLGESİ LEZYONLARI
Göbek lezyonlarının sınıflandırılması
* Hemoraji
* Urachus fistülü (Göbekten İşeme)
* Göbek ülseri
* Göbek apsesi
* Göbek kordonu yangısı (omfalitis)
* Göbek venasının yangısı (omfaloflebitis) ve Ven apsesi
* Göbek arterinin yangısı (omfaloarteritis)
* Göbek fıtığı (hernia umbilicalis)
Yavrunun idrar kesesi; fötus halinde iken, göbek kordonunun içinde bulunan urachus kanalı aracılığıyla, annenin allantois kesesiyle ilişkidedir.
Doğuma kadar yavrunun vesica urinaria'sından gelen idrar, bu kanalla allantois kesesine dökülür.
Doğum anında funiculus umbilicalis göbek yakınından koptuğu veya kesildiği için allantois kesesiyle olan ilişki de ortadan kalkar. Bu andan sonra yavrunun idrar kesesinde biriken idrar, urethra aracılığı ile dışarı boşalır.
Fizyolojik durum da bunu gerektirir
Göbek kordonu;
Urachus
Arteria ve vena umblicalis Wartonjelatini
Urachus Fistülü (Göbekten İşeme)
Tanım
Yeni doğan yavrularda idrarın ilk günlerde göbek kordonunun (funiculus umblicalis) ucundan, daha sonra bu bölgede şekillenen göbek yarasından akması halidir.
Bu bozukluk çeşitli hayvan yavrularında görülürse de en çok taylarda ve danalarda oluşur
Yeni doğan yavrunun urethrası herhangi bir nedenle tıkalı veya kapalı olursa idrar kesesin de biriken idrar urachus yolundan akmaya başlar ve urachus sürekli açık kalarak devamlı bir idrar akıntısı vardır.
Ayrıca göbek kordonunun karın çeperine çok yakın olarak kopması veya kesilmesi de urachus ve dolayısıyla göbek yarasının açık kalmasını kolaylaştırır
Klinik Görünüm
- Böyle hayvanların göbek bölgesi sürekli ıslaktır - Bu bölgede belirgin bir idrar konusu vardır
- Urachus kanalı ve idrar kesesi arasında bir şifinkter olmadığı için göbekte bulunan yaradan sürekli damla damla idrar akıntısı görülür.
- Yavru idrar yapmak için ıkındığı zaman bu akıntının miktarı daha da çoğalır
- Şekillenen göbek fistülü genel bozukluklar oluşturmaksızın uzun süre bu şekilde kalabilir
Sağaltım
-Önce urethra kateteri ile urethra'nın tıkalı olup olmadığı kontrol edilmelidir. Eğer böyle bir bozukluk varsa, onun giderilme olanakları araştırılmalıdır
- Gerektiğinde urethrotomie operasyonu yapılmalıdır
- Bundan sonra fistülü sağaltım amacı ile, göbek kordonu mümkün olduğu kadar yukarıdan ligatüre edilmeli veya bu kordonu içerisine almak üzere fistül deliği çevresine tütün kesesi ağzı dikişi konularak sağaltım tamamlanmalıdır
- Bir termokoterin yuvarlak ucu ile urachus deliğinden sınırlı ölçüde içeriye girip bu kısmın hafifçe yakılmasıyla da fistülün kapanması kolaylaşır. Çünkü; yakılmadan sonra şekillenen yangı nedeniyle urachus çeperinde bir kaynaşma oluşur
GÖBEK ÜLSERİ (Ulcus Umbilicalis)
Tanım
Göbek yarası irkiltiye uğrar veya enfekte olursa sikatrizasyon şekillenmez ve ulkus karakterini alır.
Bunun sınırları bazen gittikçe genişler, yumuşak ve taşkın granülasyonla örtülür ve bir granülom görünümü gösterir.
Hayvanın bu bölgeyi dişleriyle veya bacaklarıyla kaşımak istediği görülür.
Sağaltım
- Basit ve yangısel ulkuslar antiseptik bir solüsyonla temizlendikten sonra üzerine antiseptik ve sikatrizan bir toz konulup bölge kuru pansumana alınır
- Granülom şeklindekilerin;
* küçük olanlarınde deri cehennem taşı (Nitrate d'argent crayon),
* büyükleri ise bir koterle dağlanır veya bir tümör gibi ekstirpe edilip yaranın kenarları dikilir
GÖBEK KORDONU YANGISI (Omphalitis)
Tanım
Yavrular doğdukları zaman funiculus umblicalis ya gerilerek veya annesinin yardımıyla göbeğin yakınından kopar veya veteriner hekim tarafından göbek deliğinden 5-6 cm uzaklıktan bir ligatür konduktan sonra kesilir ve lokal teintürdiot sürülerek bölge kuru pansuman ile korunur.
- Yavru üzerinde kalan göbek kordonu parçası hızla kurur, mumifiye olur ve 5-10 gün içerisinde kendiliğinden düşer.
Göbek kordonunu oluşturan; urachus, arteria ve vena umblicalis'ler ile, Wartonjelatini zamanla atrofiye olarak geriye doğru çekilir, mevcut yara da 15-20 gün içinde tamamen sikatrize olur.
İşte göbek kordonun kopma veya kesilmesinden, sikatrize olmasına kadar geçen süre içinde ve daha çok ilk günlerde göbek bölgesindeki yara aracılığıyla göbek kordonu enfekte olursa bu bölgede şekillenen yangıya omphalitis denir.
Bu yangı flegmonöz veya gangrenöz yapıda olabilir
- Flegmonöz şeklindeki etkenler, Streptococcus ve Staphylococcus pyogenes'lerdir
- Gangrenli şekil ise virulansı artmış aynı mikroplar ile Bacillus necrophorus'lardan ileri gelmektedir
Klinik Görünüm:
Omphalitis phlegmonosa
- Göbek kordonunun flegmonlu yangısında; göbeğin perifer kısımlarında sıcak, ağrılı ve oldukça katı kıvamda bir şişkinlik oluşur
-Bu şişlik danalarda daha da büyük olur. Şekli bir konus gibi sivrilmiş olup, tepesinde ülserleşmiş bir yara bulunur
- Hayvan dişleri veya arka ayakları ile bölgeyi kaşıma hareketleri yapar
Omphalitis gangrenosa
- Gangrenli olanda ise var olan klinik görünümler hızla şiddetlenir
- Hacmi artan şişkinlik ödemli bir hal alır. Yaradan az miktarda, irin akar
- Çok geçmeden yer yer nekroz odakları görülmeye başlar, yara hızla genişler
-Bunlara ek olarak hayvanın genel durumu bozulur, beden sıcaklığı yükselir, iştahı kaybolur
- Birkaç günden iki haftaya kadar değişen bir sürede hasta ölüme sürüklenir
- Bununla beraber ayrıcalık göstererek tek tük olgularda kendiliğinden iyileşme de görülmektedir
Tanı: Semptomlara göre konur
SağaItım
Flegmonöz şekilde
-Antiseptik kompresler uygulamakla rezolusyon sağlanmaya çalışılır
- Buna karşın apse şekillenen olgularda, dalgalanma belirli bir hal alınca bunun dikkatle açılması, irin boşaltıldıktan sonra boşluğun dezenfekte edilmesi gerekir
- Evantrasyon tehlikesi bulunan hastalarda göbek deliğinin birkaç dikişle kapatılmasında yarar vardır
Gangrenli şekilde;
- Antiseptik kompresler kullanılır ve bu suretle mortifikasyonun yayılmamasına ve var olanların bir an önce eliminasyonuna çalışılır
- Bu arada ülserasyonun genişlediği görülürse kızgın bir koterle dikkatli şekilde dağlanabilir
- Genel bozukluklara karşı olmak üzere de parenteral Sülfonamid,
Penicillin, Streptomycin, Ampisilin, Sefalosporin gibi antibiyotikler tek veya kombine şekilde kullanılır
GÖBEK DAMARLARININ YANGlLARI (Omphaloarteritis ve Omphalophlebitis )
Tanım
Göbek damarlarının (Arteria ve vena umblicalis) enfeksiyonu çoğunlukla göbek ulkusu ve yangısıyle birlikte seyreder
Başlı başına birer hastalık halinde de görülmektedir
Yangı taylarda daha çok arterlerde, danalarda ise venalarda şekillenir
- Her iki şekilde de yangı damarlarının periferik kısımlarından başlar, yani periarteritis ve periphlebitis halinde başlar sonradan diğer katlarına yayılır
- Bununla beraber enfeksiyon damarların endotelyumunda da olabilir.
Damarlar bir kan pıhtısı ile tıkanır, trombus hızla irinleşir, arkasından yangı dış katlara doğru ilerler
- Burada da en çok rastlanan mikroorganizma Streptococcus pyogenes'lerdir
Klinik Görünüm
- Göbek bölgesi sıcak ve ağrılı ve sınırlı bir şişkinlik görülür
- Şişkinliğin ortasında irinli bir yara bulunur.
- Arter veya venalar kalınlaşmış, sert ve fistüllü birer kordon halini almıştır
- Göbek damarları ve urachus enfeksiyonlarının klinik ayırıcı tanısı, dikkatli yapılan bir PALPASYON ile saptanabilir.
* Omfaloflebitis de; şekillenen kordonun palpasyonunda kranio-dorsal yönde uzandığı belirlenir
** Omphaloarteritis de palpe edilen kalın kordonun kaudo-dorsal yönde uzandığı hissedilir.
*** Urachusun enfeksiyonunda ise, kordon göbeğin kaudalinde ve abdominal duvara yakın olarak palpe edilir
Bu durumlarda enfeksiyonun yönü ve derinliği, fistüle sokulan bir kanül aracılığı ile de anlaşılabilir
Ayrıca fistülün yönü, derinliği ve etki alanı iyot içeren kontrast sıvının fistül deliğine enjeksiyonundan sonra radyografi ile saptanabilir.
Bazen şişkinlik çok az olur, hatta bulunmayabilir
Ancak göbek sikatriksine yapışık olan damarların son bölümü az çok şişmiştir ve bir dalgalanma gösterir. Burası irin veya kan pıhtılarıyla dolmuş bulunur
Buna karşılık daima genel semptomlar, yani beden sıcaklığının yükselmesi, iştahsızlık, dermansızlık, mide ve bağırsak bozuklukları vardır
Prognoz:
Çok elverişsizdir.
Çünkü hastalık genellikle ilerleyicidir. Hayvanlar çok çabuk zayıflar, birkaç günde veya en çok bir haftada ölüm görülür. Yavaş seyreden ender olaylarda eklemlerde, kemiklerde, tendovaginalarda, iç organlarda, bazen de gözlerde metastazlar yapabilir.
Sağaltım:
Genç yavrularda hastalığın ilk belirtileri görüldüğü zaman göbek bölgesi kontrol etmeli, burası normal görünse bile yine göbek damarlarının enfeksiyonundan şüphelenilmelidir
Küratif sağaltım olarak parenteral antibiyotik ve bunların kombinasyonları yapılmalı, lokal olarak da antiseptik ılık kompresler uygulanmalıdır
Apseleşme olunca punksiyon yapılarak irin boşaltılmalı ve irrigasyonlar yapmalıdır. Burada göz önünde bulundurulması gereken önemli nokta, göbeğin kopma veya kesilmesinden sonra enfeksiyona karşı önlemler almaktır
En iyisi doğumu takiben göbek kordonu tay ve danalarda 5-6 cm uzaklıktan ligatüre edilir, biraz altından fazlası kesilip uzaklaştırılır. Yara herhangi bir antiseptikle temizlenir ve pansumana alınır
Pansuman göbek kuruyup düşünceye kadar 2-3 günde bir değiştirilir.
Her ihtimale karşı yavru ve annesinin bulunduğu ahır veya boksu temiz tutmak enfeksiyonu önlemede önemli derecede yardımcı olur
GÖBEK FlTIĞI (Hernia Umbilicalis)
Tanım:
Abdominal boşlukda bulunan bağırsak, omentum gibi organların göbek deliğinden geçerek deri altında toplanmasına göbek fıtığı denir
Bu evcil hayvanlarda çok görülen bir fıtıktır. Görülme oranı domuzlarda en yüksektir. Bundan sonra sırasıyla at, sığır ve köpeklerde çok görülür
Göbek deliği; göbek kordonunun (a. umbilicalis, v.
umbilicalis ile urachus'un) geçmesine yarayan bir geçittir
Fötal gelişme sırasında bağırsaklar bu geçitten kolaylıkla geçerler. Doğumda ise bağırsaklar abdomen içine çekilir ve göbek deliği, göbek kordonu çevresinde kapanır
Nedenler:
- At, sığır ve domuzlarda göbek fıtkı herediter olabilir
-Bundan başka bu fıtıklar doğuştan (konjenital) veya sonradan (edinsel) olurlar
- Edinsel fıtıklar fazla çabalarna, konstipasyon ıkınmaları göbek kordonunun enfeksiyonu (omphalophlebitis) sonucu şekillenirler
** Sığırlarda göbek fıtkının önemli bir nedeni de konjenital defektler, göbek deliğinin fazla büyük olmasıdır. Bazen de göbek deliği travmalarla yırtılarak karın göbek fıtkının (hernia ventro-umbilicalis) oluşmasına neden olur
Klinik Görünüm:
Göbek fıtıkları, göbek bölgesinde hayvan türüne göre, nohut tanesinden (kedi, köpek) çocuk başı büyüklüğüne (tay, dana) varan yuvarlak elma veya portakal büyüklüğünde sınırlı, yumuşak, esnek, ağrısız, basınçla reddedilebilen bir şişkinlikle karakterizedir
Palpasyonla fıtık deliği (göbek deliği) kontrol edilebilir.
Fibröz olan göbek deliği m. transversus abdominus, m. obliquus abdominus externus ve interous'ların aponeuros'ları ile tunica abdominis'den ibarettir
İç fıtık kesesi peritondan, dış fıtık kesesi de deriden oluşmuştur
Fıtıklaşan organlar, ince barsaklar (enterocelebarsak fıtkı), omentum (epiplocele-ometum fıtkı) veya her ikisi olabilir
*** Bir çok olgularda yapışma görülmez ve fıtık reddedilebilir.
Tanı:
Kolaydır. Göbek kisti ile karıştırılma olasılığı varsa da, göbek kisti göbek kordonunda olur. Yangı belirtileri bulunan ve tanıda kuşkuya düşülen olaylarda ince bir trokarla deneysel punksiyon yapılır.
Prognoz:
Hayvanın yaşı ve fıtkın büyüklüğüne göre değişir
Hayvan ne kadar genç, fıtık deliği ne kadar küçük olursa prognoz oranda olumludur
*** Göbek fıtıkları ister konjenital, ister edinsel olsun tayların yaşı ilerledikçe kendiliklerinden ortadan kalkarlar.
Şöyle ki: Hayvan büyüdükçe karın boşluğu büyür ve derinleşir. Bu sırada mezenterium buna karşın kısa kalır, böylece bağırsaklar da fıtık kesesinden karın boşluğuna çekilir. Bunu izleyerek göbek deliği sikatrize olur.
Bu açıklama şekli yalnız mesenteriumla bağlı organlar (ınce ve kalın bağırsaklar) için geçerli olup omentum için söz konusu değildir. Bu nedenle bir çok küçük fıtıklar kendiliğinden ortadan kalkabileceği için, veteriner pratisyenlerce tayların göbek fıtıklarında 6-12 ay kadar operasyondan önce beklemenin yararı vardır
Büyük hacımlı fıtıkların kendiliğinden iyileşmesini beklemek doğru değildir.
Bu gibi fıtıklarda tayın; sütten kesildiği zaman veya bundan önce yapılan operasyonlar (anestezi kolaylığı, yavrunun anne yanında uyanması ve heyacanının az olması, tutma ve bağlama kolaylığından dolayı) daha kolay ve başarılı olur.
Ender görülen boğulmuş göbek fıtıklarında prognoz olumsuzdur.
Sağaltım için zaman kaybedilmemelidir
Sağaltım:
Kendiliğinden iyileşmeye yanaşmayan ve gittikçe büyüyen komplikasyonsuz göbek fıtıklarında
* Operasyon yapmadan
* Operatif sağaltım yöntemleri uygulanır Operasyon yapmadan
- Bandaj
- İrkiltisel ve Vezikan İlaçlar Kullanılması - Kaso Uygulaması
- Bağlama ve dikme
Operatif Sağaltım
Dianne Dengel
1 Ocak 1939 - 15 Mayıs 2012
"Home Sweet Home"
