TÜRKİYE’DE BOR MADENİ VE
ENERJİ SORUNUNDA YENİ(LENEBİLİR) VE TEMİZ
ENERJİ KAYNAKLARI
3/30
Dünya Bor Rezervleri
ÜLKE GÖRÜNÜR
EKONOMİK REZERV
MUHTEMEL MÜMKÜN REZERV
(bin ton)
TOPLAM REZERV (bin ton)
TOPLAM REZERVDEKİ
PAY (%)
Türkiye 227.000 624.000 851.000 72,20
A.B.D. 40.000 40.000 80.000 6,80
Rusya 40.000 60.000 100.000 8,50
Çin 27.000 9.000 36.000 3,10
Arjantin 2.000 7.000 9.000 0,80
Bolivya 4.000 15.000 19.000 1,60
Şili 8.000 33.000 41.000 3,50
Peru 4.000 18.000 22.000 1,90
Kazakistan 14.000 1.000 15.000 1,30
Sırbistan 3.000 0 3.000 0,30
TOPLAM 369.000 807.000 1.176.000 100,00
Borun Türkiye’de Dağılımı
5/30
Mineral Formülü
%B2O3
Bulunduğu Yer
Boraks (tinkal) Na2B4O7 10H2O 36,6 Kırka,Emet, Bigadiç, ABD KORNİT (Razorit) Na2B4O7 H2O 51 Kırka,ABD, Arjantin
Üleksit NaCAB 5 O9 8H2O 43 Bigadiç;Kırka, Emet ,Arjantin
Kolemanit CA2B6O115H2O 50,8 Emet,Bigadiç,küçükler, ABD
Propertit NaCAB 5O9 5H2O 49,6 Kestelek, Emet, ABD, Pandermit(Priseit) CA 4 B10 O 197H2O 49,8 Sultan çayır, Bigadiç Borasit Mg3 B7O13Cl 62,2 Almanya
Szaybolit MgBO2 (OH) 41,4 Rusya
Hidroborasit CaMgBO116H2O 50,5 Emet
Borun Kullanım Alanları
1.Endüstriyel Kullanım Alanları
2.Enerjideki Kullanım Alanları
7/30
1.Endüstride Kullanımı
a. Cam Sanayi;
özel cam ürünlerinde, rafine sulu/susuz boraks, borik asit
veya kolemanit/boraks gibi doğal haliyle kullanılmaktadır.(örnek
BORCAM ürünler)
b. Seramik Sanayi;
borik asit seramik sanayinde, seramiği çizilmeye karşı
korumaktadır.
9/30
c. Temizlik ve Beyazlatma Sanayi;
mikrop öldürücü ve su yumuşatıcı etkisi
nedeniyle
kullanılmaktadır.
ç. Tarım Sanayinde;
bor minerali birçok bitkinin temel besin
maddesidir.Bitkilerdeki bor eksikliğini gidermek için susuz boraks ve
boraks pentahitrat
içeren karışık bir gübre kullanılmaktadır.
11/30
d. Metalurji Sanayi;
curuf yapıcı ve metallerde alaşım
elamanı olarak
kullanılmaktadır.
e. Nükleer Sanayi;
atom reaktörlerinin kontrol sistemleri ile soğutma
havuzlarında ve
reaktörlerin alarm ile kapatılmasında bor kullanılmaktadır.
13/30
f. Yanmayı Geciktirici Maddeler Sanayi;
Bor bileşikleri plastiklerde yanmayı önleyici olarak giderek artan oranda kullanılmaktadır.
g. Diğer Kullanım Sanayi;
Araçların soğutma
sistemlerinde korozyonu
önlemek üzere boraks, antifiriz karışımına katkı maddesi
olarak kullanılmaktadır. Tekstil sanayinde, nişastalı
yapıştırıcıları viskozitelerinin ayarlanmasında, kazeinli
yapıştırıcıların çözücülerinde,
15/30
boru ve tel çekmede akıcılığı sağlayıcı madde, dericilikte kireç çökertici madde olarak boraks kullanılmaktadır. Borik asit üretimi, jet füze yakıtları gibi yaklaşık 400 alanda bor ve türevleri kullanılmaktadır
2.Enerjide Kullanımı
a. Hidrojen Taşıyıcı Olarak Bor
NaBH4 + 2 H2O 4 H2 + NaBO2
Ford Crown Victoria / Ford Explorer / Ford Mercury Sable
‘Hydrogen on Demand’ sistemiyle çalışan arabalardır.
17/30
b.Bor Esaslı Akü Sistemleri
Millenyum Cell Şirketinin çeşitli bor aküleri ürettiği
bilinmektedir.
Hydrogen on Demand. sistemiyle çalışan bu piller akülerdeki tepkime mekanizmasıyla aynı şekilde
çalışmaktadır.
Uluslararası otomobil üreticisi Daim- Chrysler firması Millenium Cell
Şirketi’nin ‘Hydrogen on Demand’
teknolojisiyle hidrojen yakıt pili olarak kullanıldığı otomobillerini
c. Bor Esaslı Yakıt Pilleri
19/30
Elementel olarak yakıldığı zaman en yüksek enerjiyi veren element yine BOR dur.
Nitekim 1 L hidrojende 8.03 MJ enerji
varken, bu 1 L borda 92.77 MJ değere ulaşır.
Bu da borun hidrojenle kıyaslandığında hiç şüphesiz daha üstün olduğunu gösterir
ç. Bor Yakıtlı Motorlar
d. Bor Füzyon
1997 yılında Science Dergisi’nde yayınlanan bir makaleye göre, Florida
Üniversitesinde çalışan üç fizikçi bilim adamının yaptığı çalışmalar sonucu 200 gr Bor ile 100 MW enerji elde
edilebildiği belirtilmektedir.
Bu yeni bor reaktörlerinin 10
21/30
Görüldüğü üzere Bor 200’ü
alternatifsiz olmak üzere 400 ün
üzerinde malzemede kullanılarak
sanayinin vazgeçilmez bir hammaddesi
olmakla birlikte geleceğin petrolü
olduğunu da göstermektedir.
YENİ(LENEBİLİR) VE
TEMİZ ENERJİ KAYNAKLARI
23/30
a. Güneş Enerjisi:
Güneş enerjisinden güneş termik santralleri ve güneş pilleri ile doğrudan elektrik elde
edilmektedir. Anadolu güneş enerjisi için önemli bir potansiyele sahiptir. Ülkemiz üzerine yılda 80 Mtep güneş enerjisi düşmektedir. Dünyada,
güneş evi ve sera
uygulamaları gittikçe yaygınlaşmaktadır
b. Rüzgar Enerjisi:
Rüzgar enerjisi bakımından Türkiye rüzgar gücü yüksek olan ülkeler arasında ilk %30 içindedir.
En uygun bölgeler Marmara, Ege ve Akdeniz kıyılarıdır. Bugün
Türkiye’de 3 büyük rüzgar santrali bulunmaktadır. Bu santraller Çeşme Germiyan’da Delta Plastik, Çeşme Alaçatı’da ARES ve 17 adet türbinle Bozcaada ve Çanakkale’ye elektrik sağlayan kurulu en büyük tesis
25/30
c. Dalga Enerjisi:
Üç yanı denizlerle kaplı olan ülkemizde dalga enerjisi
kullanılmamaktadır. Kıyılarımızın kullanıma uygun olan
kısımlarında 18.5 TWh/yıl düzeyinde enerji bulunduğu
hesaplanmıştır. İngiltere, Norveç, İrlanda ve Portekiz’de dalga
enerjisiyle ilgili pilot çalışmalar yapılmaktadır.
ç. Jeotermal Enerji:
Jeotermal enerji bakımından ülkemiz 4500 MW ile dünyada yedinci sıradadır. 170 jeotermal alan bulunmasına rağmen 105 kuyu açılmıştır. Denizli-Kızıldere ve Aydın-Germencik’te jeotermal santraller bulunmaktadır
27/30
d. Biodizel Enerji:
Biyokütle bakımından da ülkemizde odun, yağlı tohum bitkileri, elyaf bitkileri, bitkisel, hayvansal ve şehirsel atılar fazlasıyla mevcuttur. Bu
potansiyel enerji ihtiyacımızın
%13’üne karşılık gelmektedir.
Son olarak da hidrojenin yakıt olarak kullanılmasına
baktığımızda karşımıza yakıt pilleri çıkmaktadır
e. Hidrolik Enerji:
Türkiye’deki ekonomik hidrolik
enerji potansiyeli125 milyar kWh/yıl ile Avrupa’da ikinci sıradadır ve ne yazık ki bu potansiyelin %30’u
değerlendirilebilmektedir. Toplam 129 adet hidroelektrik santral
bulunmaktadır. Termik ve doğal gaz santralleriyle arşılaştırıldığında
hidroelektrik santralleri avantajlı
29/30
