İPEKYOLU KALKINMA AJANSI
SANAYİ, TİCARET VE LOJİSTİKKOMİSYONU 2. TOPLANTI TUTANAĞI
Toplantı Tarihi 05.06.2014 Toplantının Gerçekleştiği İl Gaziantep
Toplantı Yeri İpekyolu Kalkınma Ajansı Hizmet Binası
Ajans Katılımcıları Bülent ÖZKAN (Genel Sekreter), Ebru ÖZTÜRKMEN (Komisyondan Sorumlu Uzman), Mehmet UÇKUN (Yardımcı Uzman), Sezen GENÇ, Cihan ARDİLİ
Katılımcılar
Eyüp BARTIK (Gaziantep Ticaret Odası) Necati BİNİCİ (Gaziantep Kent Konseyi)
H. H. Naim HARPUTLUOĞLU (Adıyaman Ticaret ve Sanayi Odası) Latif KARADAĞ (Gaziantep Büyükşehir Belediyesi)
Figen ÇELİKTÜRK (Gaziantep Ticaret Odası) Yusuf İYMEN (Gaziantep Sanayi Odası) Cem BAYRAM (Gaziantep Ticaret Borsası) Prof.Dr. Türkay DERELİ (Gaziantep Üniversitesi) Prof.Dr. Hanifi ASLAN (Hasan Kalyoncu Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Yavuz AKÇİ (Adıyaman Üniversitesi) Selim ÇÖREKÇİOĞLU (Gaziantep KOSGEB İl Müdürlüğü)
Ferhat GÜVEL (Gaziantep Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü) Hacı DAŞTAN (Adıyaman Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü) Ercan DADLI (Kilis Bilim, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürlüğü) Yusuf İzzettin AYTEKİN (İslahiye Belediye Başkanlığı)
TOPLANTI TUTANAK NOTLARI
İpekyolu Kalkınma Ajansı Kalkınma Kurulu Sanayi, Ticaret ve Lojistik Komisyonu’nun ikinci toplantısı, 05.06.2014 tarihinde Ajans Toplantı Salonu’nda gerçekleştirilmiştir. “Suriye krizi sonrası oluşacak olası ticari fırsatlar, TRC1 Bölgesi'nde lojistik ve bölgede gerçekleştirilen lojistik projeleri” gündemiyle toplanan komisyona, kamu kurum ve sivil toplum kuruluşlarından 15 kişi katılım sağlamıştır. Toplantı programına “TRC1 Bölgesi’nde gerçekleştirilen lojistik projeleri hakkında bilgi sunulması” ile başlanmış, “TRC1 Bölgesi’nde lojistik konusunun değerlendirilmesi” ve “Suriye krizi sonrası oluşacak olası ticari fırsatların tartışılması” ile devam edilmiştir.
Toplantı başlangıcında, danışma kurulunun yönetim kurulunun karar mekanizmasına girdi sağladığı ve bu vesileyle tematik çalışma komisyonlarının kurulduğu belirtilmiştir. Komisyon çalışmalarının beyin fırtınası grubu olarak tanımlanabileceği ve komisyonlarda Ajans çalışmalarına ve bölgesel kalkınmaya yönelik fikirlerin ve projelerin geliştirilmesinin beklendiği belirtilmiş ve 17 Haziran 2014'te gerçekleşmesi planlanan Kalkınma Kurulu toplantısında komisyon çalışmaları ile ilgili sunum yapılacağı duyurulmuştur.
Toplantının devamında, komisyon toplantısının misafiri olarak iştirak eden Gaziantep Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Sn. Eyüp BARTIK, lojistik sektör ve lojistik merkez konularında
2
bilgi ve deneyimlerini üyeler ile paylaşmıştır. Bu kapsamda lojistik merkez kavramı tanımlanmış, merkezde olması gereken temel unsurlar ile bölgenin lojistik merkezi ihtiyacı analizi edilmiş ve bu analizde bazı dünya örnekleri ve bölge örnekleri tartışılmıştır. Ayrıca, Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı ve Ulusal Stratejiye göre Gaziantep’in lojistik merkez olma konusu tartışılmış, insan lojistiğinin lojistik merkez konseptinde nasıl yer alması gerektiği sorgulanmış, lojistiğin bölge dış ticaretinin gelişmesine etkileri üzerinde konuşulmuş ve Suriye krizinin etki ve fırsatları irdelenmiştir.
Toplantının kapanışında, bilgi ve lojistik açısından Suriye’yi imar etmesi gereken ülkenin Türkiye olmasına rağmen bu konuda önemli adımlar atılmadığı ve Suriye konusunda yapılan çalışmaların yetersiz olduğu vurgulanmıştır. Bu kapsamda, ihtiyaç duyulan çalışmaların ivedilikle yapılması gerektiği belirtilmiş, bölgenin dış pazarlara ara mal ve katma değeri düşük ürünler satarak rekabetçi bir ekonomi olamayacağı vurgusu yapılmış ve bu bağlamda çok kapsamlı bir analiz yapılmasına ve ileriyi gören stratejilerin geliştirilmesine ihtiyaç duyulduğu ifade edilmiştir.
Açık oturum kısmında katılımcılar tarafından ifade edilen görüş ve öneriler aşağıda özetlenmiştir:
1. Gündem Maddesi: LOJİSTİK
Lojistik sektörün gelecekte dünyanın en başarılı ilk 5 sektörden biri olacağı ve lojistik merkezin bölge için bir şart olduğu ifade edilerek Gaziantep'in bu yatırım için en uygun yer olduğu belirtilmiştir. Dünyada mevcut lojistik merkezlerin bir politika uygulaması ile değil doğal olarak oluştuğu belirtilmiş ve Amerika'dan çeşitli örneklerden bahsedilmiştir.
Lojistik merkez denince, belirli bir alanın çizildiği yapı odaklı ve kamyonlarla dolu bir saha yerine, ticari faaliyetlerin ve mal & hizmet & bilgi akışlarının olduğu bir mekan organizasyonu ile bölgesel ulaşım ağlarının entegre bir biçimde bu mekanla çalıştığı bir bütüncül sistem olarak düşünülmesi gerektiği vurgulanmıştır. Bu bağlamda, bölge için tasarlanması gereken lojistik merkezin söz konusu sistem dinamiği içinde oluşturulması ve ulaşım organizasyonu ile entegrasyonun sağlanması gerektiğinin altı çizilmiştir. TRC1 için oldukça önem arz eden lojistik sektörün bu manada bölgesel kalkınmaya ciddi bir ivme kazandıracağı belirtilmiştir. Ayrıca, yapılması tasarlanan lojistik merkezin bölgesel gelişmişlik farklarını azaltmak amacıyla alt lojistik üsler dahilinde tasarlanabileceği görüş olarak bildirilmiştir. Avrupa’da ulaşım entegrasyonun varlığı belirtilmiş, liman olmasa bile demiryolu ve karayolunun birlikte çalışması gerektiği ifade edilmiştir. Örnek olarak, bir ulaşım entegrasyonu örneği olan ve İtalya'da yer alan 106 firmalı yaklaşık 2,5 milyon metrekare alanlı Interporto Bologna isimli lojistik merkeze Mayıs ayı sonunda gerçekleştirilen ziyaretin ışığında, bir üretim merkezi olan Gaziantep’in lojistik merkez olması gerekliliği görüşü paylaşılmıştır.
Türkiye'de halihazırda yapılmış lojistik merkez geliştirme çalışmaları tartışılmış ve bu kapsamda Ankara'da gerçekleştirilen faaliyetlerden örnekler verilmiştir. Bakanlığa bir danışmanlık firması tarafından yapılan ve vizyonu "her şehre bir lojistik merkez" olan çalışmanın başarısız olduğu ifade edilmiş, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ve TOBB’un benzer çalışmalarının bulunduğu belirtilmiştir. 120 milyon lira harcamayla birlikte kurulan Ankara Lojistik Merkezi’nin, şehre entegre olmayan bağımsız bir yapılanmaya
3
göre tasarlanmasından dolayı başarısız olduğu ifade edilmiştir. Bu noktada, lojistik merkezin başarılı olmasının ana koşullarından birinin, üretim altyapısı olduğu ifade edilmiştir. Buna göre, sanayi altyapısı oldukça gelişmiş olan Gaziantep'in lojistik merkez için uygun yer olmakla birlikte Gaziantep’te alan probleminden ötürü lojistik merkezin henüz gerçekleştirilemediği belirtilmiştir. Bununla birlikte, çevre illerden Adana ve Şanlıurfa’da üretilen ürünlerin Gaziantep’te yer alacak lojistik merkezde ve montaj imkânı sağlayan bir alanda kombine-eşleştirme ile farklı bir mal olarak üretilmesinin birçok işletme tarafından talep edildiği belirtilmiştir. Örnek olarak ise, Arçelik firmasının Adana’daki üretim merkezini Gaziantep’e taşıdığı ve diğer markaların da aynı şekilde kendi depolarını Gaziantep’e taşımayı planladıkları ifade edilmiştir. Şu anda, Nizip yolunda 10-11 milyon metrekare alanın lojistik merkez olarak mevcut imar planlarında yer aldığı belirtilmiş ancak, tespit edilen mekanın sanayi alanlarına uzak alması dolayısıyla önemli bir ulaşım probleminin doğabileceği dile getirilmiştir. Bununla birlikte, lojistik merkezin organize sanayi bölgeleri ile yanyana olmasının zorunlu olmadığı ifade edilerek, söz konusu alanın çevre yolu, demir yolu ve havalimanı ile entegrasyonunun sağlanması ile ulaşım probleminin çözülebileceği vurgusu yapılmıştır.
Gaziantep'in 150 milyon lira yatırım ile lojistik merkez kurup işletecek gücünün olduğu belirtilmiş ama bunun ancak kurumlar arası işbirliği ile gerçekleştirilebileceğinin vurgusu yapılmıştır. Bu bağlamda, bölgede yer alan ilgili tüm kurum ve kuruluşların ortak bir platformda biraraya gelerek bölgede ihtiyaç duyurulan lojistik merkezin bir an önce yapılması konusunda birlikte hareket edilmesi gerektiği ve komşu bölgelerde yapılabilecek büyük ölçekli böyle bir yatırımın hem bu bölge hem de Gaziantep’te yapılması planlanan lojistik merkez yatırımını faydasız kılacağı ve bu sebeple ilgili yatırım hususunda yapılacak çalışmaların ivedilikle başlatılması gerektiği ifade edilmiştir.
Ulusal ölçekte hazırlanan kalkınma planlarında Marmara Bölgesi'nin ülkenin üretimini göğüslediği ve Marmara ile rekabet edebilecek yer olarak Adana-Mersin’in alternatif üretim merkezi olarak belirlendiği ifade edilerek söz konusu bölgenin yatırımlar ile güçlendirilmesinin planlandığı vurgulanmıştır. Buna göre, TRC1 Bölgesi'nin de söz konusu yatırımlardan pay alabileceği öngörülmüştür. Ayrıca, Kalkınma Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi'ne göre Gaziantep, 1.
derece lojistik merkez olarak belirtilmediği halde, Cazibe Merkezlerini Destekleme Programı çalışmaları kapsamında ilgili Bakanlık ile yapılan görüşmelerde, Gaziantep'te lojistik merkez kurulmasının olumlu karşılandığı ifade edilmiştir.
Lojistik merkezi için tedarik, taşımacılık, uluslararası pazarlama, gümrük gibi tüm unsurların birlikte değerlendirilmesinin önemli olduğu ve lojistik koridorların ve bunlar arası bağlantıların dikkate alınması gerektiği ifade edilmiştir. Bölgesel lojistik koridoru olarak düşünüldüğünde çevre illerin ulaşım sorunlarının çözülebileceği ifade edilmiştir.
Mersin-Gaziantep arası demiryolunun karayolundan uzun olduğu ve navlun maliyeti oluşturduğu ifade edilmiştir. Yeni proje ile Narlı ’ya gelen hattın direkt Gaziantep’e gelerek yolu kısaltmasının tasarlandığı ifade edilmektedir. Fakat yeni hattın 5 yıldan önce gerçekleşemeyeceği öngörüsünde bulunulmuştur. Ayrıca, karayolunun kısa mesafelerde en rekabetçi yol olduğu ve tren yolunun özelleşmesi ile rekabetin artmasının 10 yıllık bir zamanı beklediği ifade edilmiştir. Buna karşılık olarak, uzun
4
mesafede navlun maliyetinde demiryolunun avantajlı olduğu ve sadece karayolu ağırlıklı bir lojistik merkezin düşünülmemesi gerektiği ifade edilmiştir. Bununla birlikte, havalimanının uluslararası kargoculuğu da kapsayacak şekilde genişletilmesi gerektiği belirtilmiştir. Özet olarak, farklı taşıma yöntemlerinin birlikte kurgulanması ve böylece toplam maliyetin düşük olmasının sağlanmasının önemi vurgulanmıştır.
Üretim üssü ve ticaret merkezi olan Gaziantep'in daha fazla otel ve iş merkezine ihtiyaç duyduğu ve uluslararası şirketlerin ihtiyaçlarını karşılayacak yapılanmaların sağlanmasının gerekliliği belirtilmiştir. Ayrıca, üretilen ürünlerin sürdürülebilirlik, çevreye saygı, geri kazanım gibi Avrupa Birliği yaptırımlarına uyması gerekliliği ve geri kazanım için atık toplanması, depolanması ve naklinin de lojistik merkez fikrine ilave edilmesi gereken unsurlar olduğu ifade edilmiştir.
Beşinci teşvik bölgesinde olan Adıyaman'ın yollarının istenilen nitelikle olmadığı, şehrin cazibe merkezine dönüşemediği, lojistiğin önemli bir parçası olan ulaşımın Adıyaman için çözülmesi gereken bir ihtiyaç olduğu ifade edilmiştir. Sivas’ta yapılacak olan hızlı trenin turist götürme fonksiyonu taşıdığı gibi Adıyaman’a yapılacak benzer bir yatırımın kültür yolu oluşturulabileceği ifade edilmiştir. Bölgenin turizm potansiyeli için "Bölgesel Kalkınmada İşbirliği Güçbirliği Platformu" kapsamında yol haritası çıkarılabileceği ifade edilmiştir. İlaveten, bölgesel lojistik merkezin Adıyaman ve diğer illere etkilerinin olumlu olacağı belirtilmiştir.
Dış ticarette KOBİ’lerin yeterli nitelikte personel istihdam edemediği ve bundan dolayı dış ticarette yeterli başarının sağlanamadığı ifade edilmiştir. Adıyaman’da yapılan bir saha çalışmasından bahis açılmış ve bu çalışmayla sanayicilere sorulan sorular neticesinde dış ticaret kültürünün oluşmadığı anlaşılmıştır. Ticaret koçluğu ve ihracat seferberliği şeklinde bir çalışmaya ihtiyaç duyulduğu ifade edilmiş ve "Bölgesel Kalkınmada İşbirliği Güçbirliği Platformu" tarafından bu konuda önemli çalışmalar yapılacağının beklentisi olduğu belirtilmiştir. Ayrıca, KOBİ'lerin sorunlarının çözümüne yönelik sektörel dış ticaret şirketleri kurulması ve kümelenme gibi araçların kullanılabileceği ifade edilmiştir.
2. Gündem Maddesi: SURİYE KRİZİ
Gaziantep’te 300.000, Kilis’te 100.000’i bulan Suriyeli misafir sayısından bahsedilmiş, bölgede konu ile ilgili önemli sorunların mevcut olduğu ve merkezi yönetim ile gerçekleştirilen görüşmelerden olumlu sonuç alınamadığı belirtilmiştir. Gaziantep’te birçok derneğin Suriye konusunda çalışma yaptığı, otellerde aktivist yetiştirme adı altında Suriye’nin geleceği hakkında planlar yapıldığından ve Suriye’ye yatırım yapmak isteyen yabancı firmaların girişimlerinden bahsedilmiştir. Ayrıca, son zamanlarda Ajansa gelen yatırımcıların çoğunlukla yabancı firmalar olduğu, yatırımcılar tarafından Gaziantep’in İstanbul’dan sonra ticari ve lojistik merkez olarak görüldüğü ifade edilmiştir.
Suriyeli misafirlerin varlığının olumsuz yorumlanmaması gerektiği, bundan ziyade bölgede ikamet eden Suriyeli vatandaşların bölgeye katkı sağlayacak şekilde organize edilmeleri ve yönlendirilmeleri gerektiği ifade edilmiştir. Bu kapsamda, Suriyeli
5
misafirlere çalışma izni çıkarılması konusunda Bakanlar Kurulu'na yapılan başvurunun takip edildiği ifade edilmiştir.
Suriye’nin savaş ile geriye gittiği belirtilmiş, savaş sonrasında inşaat ve altyapı alanlarında ortaya çıkacak ihtiyaçların yanı sıra tarım, gıda, sağlık ve eğitim alanlarında da yatırımlara ihtiyaç duyulacağı belirtilmiştir. Bu süreçte, özellikle gıda ve tekstil sektörlerinde yatırım ihtiyacı hususunda önemli fırsatların doğması beklendiği ve ilgili sürecin başarılı yönetilebilmesi amacıyla uluslararası hukuk standartlarını baz alan bir strateji merkezinin bölgede çok hızlı bir şekilde oluşturulması gerektiği ifade edilmiştir.
KARARLAR Toplantı sonucunda;
Bir sonraki toplantı tarihine kadar toplantı gündeminin komisyon üyelerince geliştirilmesine,
karar verilmiştir.
KOMİSYON BAŞKAN YRD. KOMİSYON BAŞKANI KOMİSYON KÂTİP ÜYESİ
Naim HARPUTLUOĞLU Adıyaman Ticaret ve Sanayi
Odası Genel Sekreteri
Necati BİNİCİ
Gaziantep Kent Konseyi Muhasip Üyesi
Figen ÇELİKTÜRK Gaziantep Ticaret Odası Genel Sekreter Yardımcısı
