Covid-19 (Koronavirüs) Salgınında Devlet Algısı Araştırma Sonuçları
İSTDER Yönetim Kurulu // 12.04.2020
Nihan Akıncılar Köseoğlu
Dilhan Apak
Hazal Papuççular
Aslı Telseren
Araştırmanın amacı:
Araştırma Yöntemi:
Araştırma Dönemi:
22 Mart 2020 – 4 Nisan 2020
Örneklem:
İstanbul Siyasal ve
Toplumsal Araştırmalar Derneği (İSTDER),
Türkiye’de ve Covid-19 salgınının etkili olduğu diğer ülkelerde yaşayan kişilere ulaşarak, bu salgına karşı alınan devlet tedbirlerine ilişkin bireylerin
görüşlerini tespit etmeyi hedeflemiştir.
Online anket (Toplam 38 soru,
ortalama bitirme süresi 20dk 47sn)
Genel olarak Türkiye üzerine odaklanan bu araştırmada,
yurtdışı verileri gerekli sorularda karşılaştırma yapabilmek amaçlı toplanmıştır.
Yurtdışından toplanan veriler İngilizce olarak hazırlanan anketten alınmıştır.
Anket, 18 yaş üzeri 516 kişiyle gerçekleştirilmiştir.
Katılım gösterenlerin 418’i Türkiye’de 98’i ise Avrupa, Amerika ve Asya ülkelerinde
Eğitim Durumu
Cinsiyetiniz nedir?
Cinsiyet Dağılımı
3
%63
%37
Eğitim Durumu
Eğitim
durumunuz:
Eğitim Durumu
2 3
43
195
108
48
19
Çalışıyor musunuz?
Çalışma Durumu
5
%75
%17
%6
%2
Hane halkınız kaç kişiden
oluşmaktadır?
(Lütfen kendinizi de dahil ediniz)
Hane Halkı
50
86
22 11
117 132
Covid-19
salgınından
haberdar mısınız?
Ankete katılanların hepsi Covid-19 salgınından haberdar olduğunu bildirdi.
Haberdar
7
%100
Covid-19
hastalığına
yakalandınız mı?
Katılımcıların %65’i Covid-19 hastalığına yakalanmadığını belirtirken %35’i
bilmiyorum cevabını vermiştir.
Hasta Olan
%65
%35
Ülkenizde Covid-19 ile ilgili devlet tarafından yapılan bilgilendirme çalışmalarını şeffaf ve tatmin edici buluyor musunuz?
Covid-19 ile ilgili devlet tarafından yapılan bilgilendirme çalışmalarını şeffaf ve
tatmin edici bulmayanların oranı %69.
Bu oran cinsiyete göre kadınlarda %75 iken erkeklerde %74 olarak karşımıza çıkmaktadır. Her yaş grubunda ve eğitim düzeyinde de bilgilendirme çalışmalarının şeffaflığı ve tatmin ediciliğiyle ilgili olumsuz cevaplar çoğunlukta bulunmaktadır.
Şeffaflık
9
%69
%24
%31
Ülkenizde Covid-19 ile ilgili devlet
tarafından yapılan bilgilendirme
çalışmalarını şeffaf ve tatmin edici buluyor musunuz? : KADIN
Kadın
%75
%25
Erkek
11
Ülkenizde Covid-19 ile ilgili devlet
tarafından yapılan bilgilendirme
çalışmalarını şeffaf ve tatmin edici buluyor
musunuz? : ERKEK %74
%26
Ülkenizde Covid-19 ile ilgili devlet tarafından yapılan bilgilendirme çalışmalarını şeffaf ve tatmin edici buluyor musunuz? : EĞİTİM
İlk/Orta/Lise mezunu Yükseköğretim mezunu
Ülkenizde
Covid-19 ile ilgili devlet tarafından yapılan
bilgilendirme çalışmalarını şeffaf ve tatmin edici buluyor musunuz? : YAŞ
13
Covid-19 ile ilgili
yapılan bilgilendirme çalışmalarının
sıklığını yeterli
buluyor musunuz?
Bilgilendirme
çalışmalarının sıklığı ise katılımcıların %53’ü tarafından yeterli
bulunmuştur.
Bilgilendirme Sıklığı
%44 %53
%2
Yaşadığınız ülkede
alınan devlet
tedbirlerini nasıl sınıflandırırsınız?
15
12 36 22
362
Devletin aldığı tedbirleri
yeterli buluyor musunuz?
Hem Türkiye’den hem de
yurtdışından katılımcılar yaşadıkları ülkelerde alınan tedbirleri yetersiz bulduğunu belirtmiştir. Türkiye’de bu oran %79’dur. Her yaş ve eğitim seviyesinde çoğunlukla hayır cevabı verilmiştir. Cinsiyete göre
cevaplara bakıldığında ise kadınların
%86’sı tedbirleri yeterli bulmazken erkeklerde bu oran %79’dur.
Yeterli Tedbir
%79
%6 %15
17
Devletin aldığı tedbirleri
yeterli buluyor musunuz?
: YAŞ
Devletin aldığı tedbirleri
yeterli buluyor musunuz?
: CİNSİYET
33 31
120
209
19
Devletin aldığı tedbirleri
yeterli buluyor musunuz?
: EĞİTİM
İlk/Orta/Lise mezunuYükseköğretim mezunu
Ülkenizde çevrimiçi ortamda virüsle ilgili yayılan
dezenformasyona yönelik devletin
aldığı önlemler neler?
Çevrimiçi ortamda virüsle ilgili yayılan dezenformasyona yönelik devletin aldığı tedbirler sıralanırken
azımsanmayacak sayıdaki katılımcı soru hakkında bir fikri olmadığını belirtmiştir.
Bu durum, internet kullanıcılarının dijital medya okuryazarlığı konusunda bir fikirleri olmadığı gerçeğini de ortaya koymaktadır.
32
64
52
43
Hangi tedbirlerin uygulanmasını doğru buluyorsunuz?
Araştırma bulgularına göre alınan tedbirlerin hepsi genel olarak olumlu bulunmakla birlikte en çok öne çıkan tedbirler şu şekildedir:
• Toplu ibadet mekanlarının (cami, kilise, sinagog, cemevleri vb.) kullanımının sınırlandırılması.
• Okulların tatil edilmesi
• Spor branşlarının liglerinin ertelenmesi
• Gece kulüpleri ve diskoların kapatılması
• Café-bar, restaurant gibi mekanların kapatılması
• Seyahatlerin sınırlandırılması
En az olumlu bulunan tedbir ise sadece belirti gösterenlerin test edilmesidir. Bu cevap halkın daha fazla test istediğini göstermektedir.
21
Sokağa çıkma y asakları
Seyaha tlerin sınır
landırılması Uçuşların d
urdurulması
Café-bar
, restaurant gibi mekanların k apatılması
Gece kul üpleri v
e disk oların k
apatılması
Toplu iba det m
ekanlarının ( cami, kilis
e, sina gog,
cem evleri vb
.) kullanımının sınır landırılması
Spor branşlarının li glerinin ert
elenm esi
Herkesin test edilm esi
Sadece belirti g österenlerin t
est edilm esi
Testi po zitif çık
anların t emas halin
de o lduklarının t
est edilm esi
Okulların ta til edilm
esi
Dezenformas yonu en
gelleme ama çlı sosyal
medya h esaplarının takib
i
Gerekli hall erde zorunl
u karantina al tına alınmak
Diğer
363 378 378 380 387 381
270
131 307
382 359
178 377
Devletin aldığı tedbirlerin
zamanlamasını uygun görüyor musunuz?
Tedbirlerin zamanlaması katılımcıların %66’sı
tarafından uygun görülmemektedir.
Tedbirlerin Zamanlaması
%66
%34
23
Devletin aldığı tedbirlerin zamanlamasını uygun görüyor musunuz? : EĞİTİM
İlk/Orta/Lise mezunu Yükseköğretim mezunu
Devletin aldığı tedbirlerin zamanlamasını uygun görüyor musunuz? : CİNSİYET
85
55 177
100
25
Devletin aldığı tedbirlerin zamanlamasını
uygun görüyor musunuz? : YAŞ
Covid-19 için
alınan tedbirler kapsamında
özgürlüğünüzün kısıtlandığını
düşünüyor musunuz?
Katılımcıların %81’i Covid-19
salgınıyla mücadele çerçevesinde alınan tedbirlerin özgürlüklerini
kısıtladığını düşünmediğini belirtmiştir.
Katılımcıların cevabında eğitim, yaş ve cinsiyet anlamlı bir farklılık
Özgürlük Kısıtlama
%81
%19
27
Covid-19 için alınan tedbirler kapsamında
özgürlüğünüzün kısıtlandığını düşünüyor
musunuz? : YAŞ
Covid-19 için alınan tedbirler kapsamında özgürlüğünüzün kısıtlandığını düşünüyor musunuz? : EĞİTİM
İlk/Orta/Lise mezunu Yükseköğretim mezunu
29
Covid-19 için alınan tedbirler kapsamında
özgürlüğünüzün kısıtlandığını düşünüyor
musunuz? : CİNSİYET
Bir önceki soruya cevabınız evet ise; alınan tedbirlerden hangilerinin özgürlüğünüzü kısıtladığını düşünüyorsunuz?
Özgürlüklerinin
kısıtlandığını düşünen katılımcılar ise en
fazla sokağa çıkma yasakları, seyahatlerin sınırlandırılması,
uçuşların durdurulması ve café-bar, restaurant gibi mekanların kapanması tedbirleri nedeniyle bu cevabı verdiklerini belirtmişlerdir.
Sokağa çıkma y asakları
Seyaha tlerin sınır
landırılması Uçuşların d
urdurulması
Café-bar , restaurant gib
i mekanların k apatılması
Gece kul üpleri v
e disk oların k
apatılması
Toplu iba det m
ekanlarının ( cami, kilis
e, sina gog,
cem evleri vb
.) kullanımının sınır landırılması
Spor branşlarının li glerinin ert
elenm esi
Herkesin t est edilm
esi
Sadece belirti g österenlerin t
est edilm esi
zitif çık anların t
emas halin de o
lduklarının t est edilm
esi
Okulların ta til edilm
esi
Dezenformas yonu en
gelleme ama çlı sosyal
medya h esaplarının takib
i
Gerekli hall erde zorunl
u karantina al tına alınmak
Diğer
66 55
39
25
19 14
9 10
7 25
15 3 17
51
Alınan tedbirleri
nasıl buluyorsunuz?
Alınan tedbirler
katılımcıların yalnızca yüzde 7’si olumsuz bulmaktadır. Bu soruya verilen yanıtlar, alınan tedbirlerin yeterli bulunup bulunmadığı sorusuna verilen cevaplarla birlikte düşünüldüğünde,
katılımcıların daha çok tedbir istediğine yönelik düşünce perçinlenmektedir.
Tedbirler Nasıl Bulunuyor
31
%34
%59
%7
Benzer kısıtların pandemi dışı (salgın hastalıkların görülmediği)
bir zamanda uygulanmasını nasıl karşılarsınız?
Bu tarz önlemler sizce başka hangi durumlarda uygulanabilir?
Katılımcılar alınan önlemlerin kişisel hak ve özgürlüklerini kısıtlamadığını düşünse de bu tarz tedbirlerin böyle bir dönem dışında uygulanamayacağı
fikrine sahiptir. Bunun tek istisnası ulusal sağlık ve güvenliği
ilgilendiren savaş/ doğal afet gibi durumlar olarak
149
89
128
6
Sağlık sisteminizin Covid-19 salgınının üstesinden
geleceğini düşünüyor musunuz? Nedenini açıklar mısınız?
Katılımcıların %48’i bu soruya hayır şeklinde cevap vermiştir. Bu cevabı şekillendiren temel etmenler ise hastane, yoğun bakım altyapısı ile sağlık görevlisi sayısının yetersizliği ve halkın bilinç düzeyidir. Diğer taraftan, soruya evet cevabını veren %37’lik kesim ise hastane sayısı, yoğun bakım altyapısı, sağlık
çalışanlarının sayıları gibi etmenleri yeterli gördüklerini ve bu durumun ülkenin sağlık sisteminin Covid-19 salgınının üstesinden gelebileceğine dair düşüncelerini
güçlendirdiğini belirtmişlerdir. Yani eldeki somut veriler ankete katılanların
%48’i ve %37’si tarafından birbirine tezat oluşturacak şekilde yorumlanmıştır.
33 Salgının Üstesinden Gelme
%16
%37
%48
Covid-19 belirtileri gösterirseniz başvuracağınız ilk hastane türü hangisi olur? Neden?
Tercihini kamu hastanelerinden yana kullanan katılımcıların gerekçeleri bu hastanelerin ücretsiz ve Covid-19 ile mücadelede tam teşekküllü
olmasıyken, özel hastaneleri tercih edenlerin en önemli iki gerekçesi hijyen ve konfor olarak belirlenmiştir.
Hastane tercihlerinde “tanıdık doktor” olgusunun kamu ve özel fark etmeksizin önemli olduğu not edilmiştir. Yurtdışından katılanların kural gereği acil yardım hattını
arayacaklarını ve evde karantinada kalacaklarını belirtmesi ise Türkiye ve yurtdışı katılımcılar arasındaki en
155
108
23 20
Devletin Covid-19 salgınıyla mücadele sırasında alacağı ekonomik tedbirlerden hangilerini
olumlu görürsünüz?
Bu soruda katılımcıların tercihleri, geçimlerini kısa vadede doğrudan ilgilendiren ödeme kolaylıkları üzerinden şekillenmiştir.
35
Elektrik/
Su/Do ğalgaz f
atur alarının
ertelenm esi
Bank a kredi öd
emelerin de ert
elem e
Diğer
Faturalarda in dirim
İşverenlere mali d estek Ücretsiz izin
Maaş k esin
tisi KDV in
dirimi Ekstra vergi
17
264
11
85
193
339 384 386
21
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 5. maddesine göre kişinin Özgürlük ve Güvenlik Hakkı;
“(e) bulaşıcı hastalıkların yayılmasını engellemek amacıyla, hastalığı yayabilecek kişilerin, akıl hastalarının, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılarının veya serserilerin yasaya uygun olarak tutulması”, yoluyla sınırlandırılabilir. Sizce Covid-19 salgınını önleme amaçlı bazı
devletlerin ilan ettiği OHAL ve tüm ülkeyi kapsayan sokağa çıkma yasağı kişinin özgürlük ve güvenlik hakkının ihlali midir?
Katılımcıların %88’i bu tedbirleri bir ihlal olarak görmemektedir.
Özgürlük Hakkı
%88
%3
%10
37
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 2.
maddesine göre herkesin yaşam hakkı
bulunur. Sizce devletin almadığı ya da eksik aldığı/geç kaldığı tedbirler nedeniyle kişilerin yaşam hakkı ihlal ediliyor mu?
Katılımcıların %73’ü devletin zamanında almadığı ve eksik aldığı tedbirlerin kişilerin yaşam hakkını ihlal ettiğini düşünmektedir.
Bu sonuç, toplumun devleti yaşam hakkını sağlayacak başat bir
kurum olarak gördüğünü göstermektedir.
Yaşam Hakkı
%15
%11
%73
Sağlık Hakkı
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Madde 56’ya göre
“Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir”. Buna göre kişinin sağlık hakkı, devlet tarafından sağlanan bir sosyal haktır. Sizin ülkenizin anayasasında böyle bir madde var mı?
Sizce devletiniz kişinin sağlık hakkı için eşit ve ulaşılabilir gereklilikleri yerine getiriyor mu?
Katılımcıların %46’sı devletin bireylere eşit ve ulaşılabilir sağlık hakkı sağlamak için
gereklilikleri yerine getirmediği yönünde cevap vermiştir.
Cevaplarda en çok vurgu
yapılan iki husus sosyal devlet ilkesinin artık işlememesi
ve benzer şekilde kamu ve özel sağlık hizmetlerine ulaşabilmedeki eşitsizlik olmuştur.
%25 %29
%46
Ekonomik Haklar
39
Covid-19 Salgınına karşı devletinizin aldığı
önlemlere baktığınızda, ekonomik hakların kişinin yaşam hakkından üstün tutulduğunu düşünüyor musunuz? Örnek verebilir misiniz?
Ekonominin yaşam hakkından daha üstün tutulduğunu düşünen
katılımcıların oranı %60’tır.
Bu kişiler düşüncelerini, Türkiye’de sokağa çıkma yasağının ekonomik koşullar sebebiyle ilan edilmemesi ve ekonomik tedbirlerin genel olarak işverenleri öncelemesi üzerinden ortaya koymuştur.
%31
%60
%8
Covid-19 Salgını süresince devletin hangi haklarınızı sınırlamasına izin verirsiniz?
320
3 25
Covid-19 Salgınında en çok
güvendiğiniz kurumlar hangileridir?
Ankete hem Türkiye’den hem de yurtdışından katılan kişilerin en çok güvendiği kurum Dünya Sağlık Örgütü’dür. Türkiye’de güven veren diğer kurumların ise Üniversiteler, Covid-19
Bilim Kurulu ve Türk Tabipler Birliği olduğu görülmüştür.
Sağlık Bakanlığı çatısı altında çalışan Covid-19 Bilim Kurulu’na duyulan güvenin hem söz
konusu bakanlığa hem de diğer devlet organlarına olan güvenden fazla çıkması dikkat çekici bir durumdur.
41
Hüküm et
Sağlık Bak anlığı
Devlet Has tanesi
Özel Has tane
Dün ya Sa
ğlık Ör gütü
Üniversiteler/Akademis yenl
er
Doktorların b
ireysel açıklamaları Sivil t
oplum ö rgütleri
Sosyal m edya pa
ylaşımları Türk Tabipler Bir
liği
Covid-19 Bilim K urul
u
Diğer
22
78 71
265
208
104
22 10
108
209 220
132
Sizce Covid-19 salgını aşağıdaki ekonomik, politik ve toplumsal sonuçlardan hangilerine neden olabilir?
Katılımcılar Covid-19 salgını sebebiyle küresel çapta ve/veya ülkeler bazında ekonomik krizin çıkacağını, para kullanım alışkanlıklarının değişeceğini, insanların bundan sonra temizliğe daha çok önem
vereceğini ve çalışma
yaşantılarının değişeceğini öngörmektedir.
Küresel ölçek
te ırkçılık artab ilir.
Bun dan s
onra insanlar t emiz
liğe daha ç ok ö
nem v erebilir.
Toplumsal m esaf
e norm halin e geleb
ilir.
Avrupa Bir liği da
ğılab ilir.
Sınır lar ar
ası g eçişl
er zorlaşab ilir.
Otoriter sis teml
er gü çlen
ebilir.
Kapitaliz m za
yıfla yabilir.
Kapitaliz m gü
çlen ebilir.
Sosyal devletin ö
nemi anlaşılab ilir.
Sosyalist sistem ö n plana çık
abilir.
Korporatizm gü çlen
ebilir.
Milli yetçilik artab
ilir.
Küresel işb irliği artab
ilir.
Bilims el gelişm
e hız k azanab
ilir.
Savaşlar artab ilir.
de ülk eler ar
asın da b
ilim alanın da rekabet o
rtaya çık abilir.
Küresel çapta bir ek
onomik kriz m eydana g
eleb ilir.
Ülkeler baz ında b
ir ek
onomik kriz o rtaya çık
abilir.
Devletler m üdahil ek
onomi ye daha f
azla m üdahil o
labilir.
da y apısal d
eğişiklik m eydana g
eleb ilir (E
vden Çalışma).
a kullanma alışk anlıkları d
eğiş ebilir (E
-ticaret, di jital par
a). Diğer
139 280
217
88 221
151 138 60
256
98 27
88 150
231
50 147
309 270
120
272289
@istder2019 info@istder.org istder.org
