Bilim ve Teknik
4
H A B E R L E R ‹
A l p A k o ğ l u - Ç a ğ l a r S u n a y
Kanadalı araştırmacılar, basit bir plastik kaplamayla yörüngedeki uy-duların ömrünü uzatmayı planlıyorlar. Toronto Üniversitesi’nden kimyacı Ian Manners ve arkadaşları yeni bir plastik kaplama geliştirdiler. Bu plas-tik kaplama sayesinde elektronik ay-gıtlar, ani ve yüksek elektriksel boşa-lımlardan etkilenmiyor.
Araştırmacılar yörüngeye yerleşti-rilmesi planlanan yeni uyduların bu kaplamayla korunabileceğini söylü-yorlar. Böylece Güneş patlamaların-dan kaynaklanan beklenmedik elekt-romanyetik etkilerin ve yüksek enerji yüklü parçacıkların uydular için oluş-turduğu tehlike ortadan kalkacak. Yüksek enerjili parçacıklar uydulara çarptığında ortaya çıkan kıvılcımlar ve elektrik atlamaları uyduların içindeki elektronik aygıtları bozabiliyor. Önü-müzdeki yaz aylarında da Güneş’ten gelen bu tür parçacıkların en üst dü-zeye çıkması bekleniyor. Eğer
yörün-gedeki iletişim uydularında bu yüz-den bir bozulma olursa, telefon ve te-levizyon şebekelerinde karışıklıklar ortaya çıkabilir.
“Son 15 yılda Güneş etkinliğinin yükseldiği dönemlerde bu tür birkaç olay yaşanmıştı. İletişim ve uzaktan algılama uydularındaki sistemlerde sorunlar çıkmıştı” diyor, Arizona Üni-versitesi’nden uzaktan algılama uz-manı Kurtis Thome.
Kanadalı bilim adamlarının geliş-tirdiği yeni plastik, demir içeren uzun silisyum atom zincirlerinden oluşuyor. Bu maddenin kimyasal adı
polyferro-cenylsilane.
Güneş’ten gelen yüksek enerjili parçacıklar uydulara çarptığında bir enerji boşalması oluyor. Ama bu plas-tiğe çarpan parçacıkların enerjisi uzun polimer zincirlerinde rastgele yönler-de dağıtılıyor ve zararsız hale getirili-yor. “Bu plastik kaplama uzay araçla-rındaki istenmeyen elektrik
boşalma-larını azaltacaktır” diyor Vanderbilt Üniversitesi’nden Venneth Galloway.
Ekip, buluş üzerindeki çalışmala-rını hâlâ sürdürüyor. Bu nedenle önü-müzdeki yaz olması beklenen Güneş etkinliklerine karşı uydular için yapı-labilecek bir şey yok. Ama Güneş’teki bu aşırı etkinlik durumu, her on bir yılda bir ortaya çıkıyor. Belki de bir sonraki dönemde yörüngedeki birçok uydu bu kaplama sayesinde korunu-yor olacak.
http://news.bbc.co.uk http://www.wired.com/news
Uydu Kaplama
Hawaii’de İngiltere’ye ait Kızılö-tesi Teleskop’u kullanan İngiliz gök-bilimciler, Orion (Avcı) Bulutsusu’nu konu alan en kapsamlı araştırmayı yürütüyorlar. Bulutsuyu inceleyen gökbilimciler geçen ayın sonlarında on üç gezegen keşfettiklerini açıkla-dılar. Araştırma sırasında ortaya çıkan gezegenlerin ilginç bir özelliği var. Araştırmayı yürüten bilim adamları Hertfordshire Üniversitesi’nden Dr. Philip Lucas ve Oxford Üniversite-si’nden Dr. Patrick Roche, bulunan
gökcisimlerinin herhangi bir yörün-geye sahip olmadıklarını, başı boş do-laştıklarını bildirdiler. Bugüne değin benzer özellik gösteren yalnızca iki cisim gözlenmişti. On üç gezegenin keşfi, küçük yıldızlarla büyük geze-genler arasında sanılandan daha çok ortak özellik olabileceğini düşündü-rüyor. Orion Bulutsusu’ndaki Trape-zium kümesinde bulunan gezegenle-rin en büyüğü Jüpiter’in sekiz katı kadar.
http://news.bbc.co.uk
