B
BTTDD-- KKeennddiinnee bbeelliirrlleeddii¤¤iinn hheeddeeff nnee?? ÖÖrrnnee¤¤iinn,, flfluu ssüürreenniinn aalltt››nnddaa ddeerreeccee yyaappaaccaa¤¤››mm ggiibbii bbiirr hheed dee--ffiinn vvaarr mm››??
S.A. Bizim bu y›l kendimize biçti¤imiz hedef Avrupa flampiyonlu¤u ve 3:59’un alt›nda koflmak-t› ve bunlara ulaflkoflmak-t›k. Önümüzdeki sene için hedef-lerimiz biraz daha büyüdü; dünya flampiyonlu¤u oldu. Bu durumda da dünya flampiyonlu¤unun ge-tirdi¤i dereceyi ne kadar afla¤›ya çekebilirsek ona ulaflmaya çal›fl›yoruz. Daha sonraki hedef 2004’te-ki olimpiyatlar. Bu hedefe de ulaflt›ktan sonra, he-defim sürekli zirvede kalabilmek. 3:57:75’le zaten flu anda dünyan›n en iyi derecesine sahibim, bunu ne kadar afla¤› çekebilirsem o kadar çekmek isti-yorum. Ama, flu da var ki genellikle dereceye de-¤il, flampiyonlu¤a koflulur. Elbette dünya rekoru k›rmak istiyorum ama, bütün bunlar zamanla ola-cak fleyler.
B
BTTDD--ÜÜnniivveerrssiitteelleerrddee yyaa ddaa eennssttiittüülleerrddee ssppoorrccu u--llaarraa yyöönneelliikk oollaarraakk yyaapp››llaann pprroojjeelleerree yyaa ddaa uuyyggu ullaa--d
d››kkllaarr›› tteessttlleerree kkaatt››lldd››nn mm››?? SSeenniinn ppeerrffoorrmmaannss››nn››,, ççaall››flflmmaallaarr››nn›› iizzlleeyyeenn bbiilliimmsseell bbiirr pprroojjeeddee yyeerr aalldd››nn m
m››??
S.A. 2000 y›l›nda ve geçen y›l Hacettepe Üni-versitesi’nde yürütülen ve benim çal›flmama, an-trenmanlar›ma uygun testlere girdim. Ancak, baz› nedenlerden bu testlerin devam›n› getiremedik.
Biz bu tür bilimsel desteklerin olmas›n› herkes-ten çok istiyoruz. Hatta, antrenörüm laktik asit öl-çüm aletinin bütün illere al›nmas› için u¤rafl›yor y›llard›r ama, ne yaz›k ki baflaramad›. Biz isteriz ki bu testlerin, çal›flmalar›n hepsi Türkiye’de ol-sun ama, yok. Bu nedenle bunlar› yapt›rmak için yurtd›fl›na gidiyoruz.
Y.K. Ama ald›¤›m›z ilk veriler, bizim çal›fl-malar›m›z›n bilimsel verilere göre do¤ru yolda oldu¤u yönünde. Biz çok istiyoruz bu tür proje-lerde yer almay› ama, ne yaz›k ki ülkemizde bu tür pek fazla proje yok. Bu çal›flmalara daha çok yurtd›fl›nda kat›lmay› düflünüyoruz. Asl›nda yapt›¤›m›z çal›flmalar›n, uygulad›¤›m›z progra-m›n do¤rulu¤u 11 y›ld›r her geçen gün elde et-ti¤imiz derecenin daha da ileri gitmesinden an-lafl›labiliyor. Ama, yine de yapt›¤›m›z ifli bilimsel temele oturtmak, bilimsel anlamda da onay al-mak ad›na bu testlere ve çal›flmalara inan›yoruz.
B
BTTDD--NNeeddiirr bbuu tteessttlleerr??
Y.K. Öncelikle sa¤l›k taramas›. Bir kere kan de¤erlerine bak›lacak. 8 ay boyunca antrenman yap›yoruz ve yar›fl kofluyoruz. Bu yar›fllarda çok
sert dereceler ç›k›yor; vücut asl›nda bu arada y›p-ran›yor, vücuttan birtak›m fleyler eksiliyor. Bunla-r›n saptanmas› gerek öncelikle. Testler yard›m›yla bunlar belirlenip, gerekli destekler, programlar uy-gulanacak. Ayr›ca iflin bir de ortopedi k›sm› var. Herhangi bir sakatlanma durumu ya da zedelenme var m›, araflt›r›lacak. Örne¤in, Süreyya’n›n belinde bir sorun var. Bunu hem tedavi ediyoruz, hem de antrenmanla güçlendiriyoruz. T›bbi ve meka-nik destekler sa¤lamak gerek sporculara. Bu y›l Hacettepe Üniversitesi’ndeki spor hekimi hocalar›n sakatl›k konusunda çok yard›m›n› gördü¤ümüzü de söy-lemeden geçmeyelim.
B
BTTDD--SSeenn TTüürrkkiiyyee’’ddee aattlleettiizzmm yyaap p››--llaabbiilleeccee¤¤iinnii hheerrkkeessee kkaann››ttllaadd››nn.. YYeennii S
Süürreeyyyyaallaarr yyeettiiflfleebbiillmmeessii iiççiinn mmuuttllaakkaa ssööyylleemmeekk iisstteeddii¤¤iinn flfleeyylleerr vvaarrdd››rr..
S.A. Asl›nda ülkemizde o kadar çok Süreyya var ki. Bunlar›n ortaya ç›kar›la-bilmesi için kösteklenmemeleri, aksine
desteklenmeleri gerekiyor. Ayr›ca bilimin deste¤i de flart. Örne¤in, bu y›l bir proje bafllat›ld›; 81 il-de önce köyleril-de yap›lan seçmeleri geçen çocuk-lar, ilçe seçmelerine, onu geçenler il seçmelerine kat›ld›lar ve pilot il tak›mlar›yla, kendi ili dereceye girememifl ama, çok iyi dereceler elde etmifl ço-cuklar seçildi. Gelece¤in atletleri olarak yetifltirile-cek bu 60 çocuk, Hacettepe Ünive-ristesi Spor Bilimleri Tekno-loji Yüksek Okulu’nda testlerden geçirildiler. Ancak, önemli olan bu testlerin ve izle-melerin süreklili-¤i. Ama, bunlar-dan da önemlisi çocuklar›n spor yapabilmeleri için gerekli orta-m›n sa¤lanabil-mesi. Bir baflka
34 Ekim 2002 B‹L‹MveTEKN‹K
1500’ün en h›zl›s›n
“yeni süreyya
Süreyya Ayhan, 1500 m’de Avrupa flampiyonu, bu y›l dünyan›n en iyi derecesine sahip, Avrupa k›tas›
ad›na Dünya Kupas›’nda birinci oldu ve dünyan›n en iyi sporcusu seçildi. Bütün bu baflar›lar 11 y›ll›k
bir çal›flman›n eseri. Bugünlere kolay gelmedi¤ini bildi¤imiz Süreyya Ayhan’a ve onu haz›rlayan
antrenörü Yücel Kop’a Türkiye’de yeni Süreyyalar yetiflebilmesi için neler yap›labilece¤ini sorduk.
proje de Çocuk Esirgeme Yurtlar›’nda kalan çocuk-lar için uygulanan proje. Bu projenin ilk evresi bu çocuklara toplumu sevdirmek, toplumu seven ve toplum taraf›ndan sevilen sporcular olarak yetiflti-rilmelerini sa¤lamak.
Bir çocuk çok yetenekli olabilir, testlerde de çok iyi sonuçlar alm›fl olabilir ama, maddi olanak-lar› elvermedi¤i için, bir dolmufl, otobüs paras› ve-remedi¤i için antrenmanlara kat›lam›yor. Ben de benzer flekilde seçilmifltim. O zamanlar Spor E¤i-tim Merkezleri vard›, yaln›zca sporcular›n kald›¤› yat›l› merkezler. Ben 12-13 yafl›mda spora baflla-d›¤›mda, ailemin yan›ndan ayr›l›p burada kalmaya bafllam›flt›m. Yeme¤imizi orada yer, okullar›m›za oradan giderdik, harçl›klar›m›z da oradan verilirdi. fiu anda bu merkezlerden yaln›zca A¤r›’da var, bir-kaç ilde de yeniden aç›lacak. Bunlar›n her ilde ol-mas› bence atletizme çok yararl› olacakt›r. Evde yiyecek ekme¤i olmayan çocuk, bu merkezlerde kal›rsa ne yemek, ne de yol paras› gibi s›k›nt›lar çekecek; bu sorunlar› ortadan kalkm›fl olacak. Bu sorunlar› çözmekle de ifl bitmiyor. Bütün bunlar› sa¤lad›ktan sonra, çocuklara gerçekten yetebile-cek, bu ifli iyi bilen antrenörler sa¤lanmal›. Ne ya-z›k ki, ülkemizde atletizm konusundaki kapasitesi yeterli olan çok az say›da antrenör var.
B
BTTDD--KKuullüüpplleerriinn aattlleettiizzmmee yyaakkllaaflfl››mmllaarr›› nnaass››ll?? Y.K. Asl›nda kulüpler bu ifle pek ciddi bakm›-yorlar. Genellikle sporcu yetifltirmek yerine, yetifl-mifl haz›r sporcu peflindeler. Bir altyap› olufltur-mak gibi bir düflünceleri yok. Bu nedenle de bir yerden sonra t›kan›yorlar.
S.A. Atletizm o kadar zor bir spor ki, üstüne bir de bu olanaks›zl›lar binince yapan kiflinin pes etmesi, vazgeçemesi çok kolay asl›nda. Sporcuyu motive edecek bir fleyler olmal›. Kulüpler bunlar› sa¤layabilir, ama ne yaz›k ki yapm›yorlar. Ne do¤-ru dürüst bir maddi destek sa¤l›yorlar, ne de bi-limsel anlamda ayd›nlat›c› ve sporcuya yönelik ça-l›flmalar yap›yorlar. Asl›nda çocuklar› motive et-mek öyle kolay ki, onlarla ilgilenildi¤ini görünce çok daha flevkle çal›fl›yorlar.
B
BTTDD--BBiirr ddee bbuu iiflfliinn ppssiikkoolloojjiikk yyöönnüü vvaarr.. SSeenn n
naass››ll bbiirr ddeennggee ssaa¤¤ll››yyoorrssuunn??
S.A. Her iflte oldu¤u gibi bunda da psikolojik durum çok önemli. Özellikle sporcu yaflant›s› çok zor oldu¤u için daha da farkl› bir yeri var. Sporcu-nun kafas› rahat olmazsa e¤er, b›rak›n yar›fl›, antrenman› bile sa¤l›kl› olmaz. Elbette bu, Türkiye koflullar›nda çok güç. Her sporcu-nun bilimsel deste¤in yan›nda, busporcu-nun bir parças› olan psikolojik deste¤i almas› da flart. Ayr›ca yapt›¤› ifle sayg› duyulmas› da sporcu için büyük motivasyon sa¤lar. Örne¤in, ben bir çocu¤a t-shirtümü hedi-ye etti¤imde, ertesi gün o çocu¤un yapt›¤›
antrenman bambaflka oluyor. Çünkü, onun yapt›¤› ifle sayg› duyuldu¤unu hissediyor ve daha büyük bir azimle sar›l›yor antrenmana.
B
BTTDD--SSeenn aarrtt››kk iisstteeddii¤¤iinn ddeesstteekklleerree kkaavvuuflflttuunn mmuu?? S.A. fiu anda sponsorluk görüflmelerimize bafl-lamad›k, bir hafta sonra bafllayaca¤›z. Ben bana çok fazla destek verilsin düflüncesinde de¤ilim; ar-t›k kendimi kurtard›m diye düflünüyorum. Ama, benim bekledi¤im ve kafamda olan tek fley, ben-den sonrakilere destek ç›k›lmas›. Çünkü, ben bu yere çok zor geldim. Benden sonrakiler benim ka-dar mücadele etmek zorunda kalmas›nlar istiyo-rum. Sporcunun mücadele etmesi gereken fley, yapt›¤› antrenmand›r, kendisidir. Bugüne de¤in koflullar benim için de tamamen farkl› olsayd›, bu y›l yapt›¤›m dereceyi belki de 2-3 y›l öncesinden yapard›m. Örne¤in, Türkiye’de okul ve spor yaflan-t›s›n› bir arada yürütmek çok zor. Özellikle üniver-siteyle birlikte spor çok zor yürüyor. Yurtd›fl›nda bu ifl böyle de¤il, ilkö¤retimden itibaren yetenekli çocuklar özel olarak e¤itiliyorlar, burslar kazan›-yorlar.
Bizdeyse, bir sporcu en verimli ça¤›nda üniver-siteye giriyor, ama ne yaz›k ki üniversite e¤itimi boyunca hep performans› düflüyor. Atletizmle ha-yat›n› kazanmak diye bir fley ülkemizde bugüne kadar hiç yerleflmedi¤i için, spor hemen arka pla-na itiliyor. Ama, ben art›k insanlar›n önünde iyi bir modelim. Bu iflin böyle olmak zorunda olmad›¤›n› gösterdim.
B
BTTDD--SSüürreeyyyyaa’’nn››nn aannttrreennmmaann pprrooggrraamm›› nnaass››ll?? N
Naass››ll bbiirr yyöönntteemm uuyygguulluuyyoorrssuunnuuzz??
Y.K. Yar›fl dönemlerinden önce yaklafl›k 7-8 ay boyunca günde 6-7 saat antrenman yap›yoruz. Sa-bah mekanik antrenmanla bafll›yoruz; s›rt›, bacak-lar› güçlendirecek aletlerle çal›fl›yoruz. Kahvalt›-dan sonra, bir süre uyku, sonra yine hafif antren-man ve akflam üstü as›l yüklenme antrenantren-man› uy-guluyoruz. Haz›rl›k dönemlerinde, bacaklar› ve ba¤ dokular› güçlendirmek için genellikle arazi ko-flusu yap›yoruz. Kamplar›m›z oluyor çeflitli yerler-de. Bir antrenörün en çok dikkat etmesi gereken fley, sporcuyu hedefledi¤i yar›fllardan önce maksi-mum performansa ulaflacak flekilde çal›flt›rmakt›r. Biz Süreyya’n›n belindeki sakatl›k nedeniyle bu y›l tek uçlu bir hedef belirledik. Avrupa fiampiyona-s›’n› hedefledik ve bu sakatl›k yüzünden daha ön-ce yap›lan Golden League yar›fllar›na kat›lmad›k.
Süreyya’n›n çal›flma yönteminde de tüm dün-yada uygulanan, kabul gören fleyler de var
elbet-te. Ama, bunlar›n hiçbirini biz, bilinçsizce uygula-m›yoruz. Her fleyden önce kan testleri sonuçlar›na göre birtak›m fleyleri uygulamaya ya da uygulama-maya karar veriyoruz. Örne¤in, tüm dünyada bili-nen, yüksek irtifada antrenman yapma yöntemini bile, sporcunun birtak›m fizyolojik de¤erlerine gö-re de¤erlendirmek gegö-rekir. Yani, her sporcunun öncelikle sa¤l›k durumu, sonra da fiziksel ve psi-kolojik durumuyla yafl› gibi kriterler göz önünde tutularak bir antrenman program›, yöntemi gelifl-tirmek gerekir. Süreyya Ayhan’›n çal›flma yöntemi her atlete iyi gelecek, olumlu sonuç verecek diye bir kural yok. Ayr›ca, Süreyya’n›n yine fizyolojik durumuna göre uygulanan özel diyeti, baflka biri-nin vücudunda neyin eksik, neyin fazla oldu¤una ya da neye gereksinimi oldu¤una göre de¤ifliklik gösterebilir.
B
BTTDD--YYaarr››flfl›› hheepp aaçç››kk ffaarrkkllaa öönnddee ggööttüürrüüpp b biittiirr--m
meessii bbiirr ttaakkttiikk mmii?? BBuunnuu nnaass››ll ssaa¤¤ll››yyoorr?? Y.K. Süreyya her zaman önde koflmay› seven bir atlettir. O nedenle yar›flta önde gitmesi Sürey-ya için çok do¤al. Ama, evet bu bizim uygulada¤›-m›z bir taktik ve rakiplerin durumuna göre bu tak-tik de¤iflebilir de. Bunu nas›l sa¤lad›¤›m›za gelin-ce, dedi¤im gibi bu, bizim takti¤imiz ve rakipleri-mizin ö¤renmesini istemiyoruz.
Süreyya bundan sonra, sürekli olarak bir diye-tisyen, masör ve spor hekimiyle birlikte çal›flacak. Bu sayede Süreyya’n›n, iflinin uzman› kiflilerden da-ha profesyonel destekler görmesi sa¤lanacak. Ayr›-ca, iklim nedeniyle k›fl aylar›nda yüksek irtifada gerçeklefltiremedi¤imiz çal›flmalar›m›z› art›k, yurt-d›fl›nda yapabilece¤iz. Bütün bunlar Süreyya’n›n dünya çap›nda bir atlet olarak, performans›n› sü-rekli art›rmas› ad›na yap›lmas› gereken fleyler.
B
BTTDD--BBiilliimm vvee TTeekknniikk ookkuurrllaarr››nnaa ssööyylleemmeekk iissttee--d
dii¤¤iinn bbiirr flfleeyy vvaarr mm››??
S.A. Bize verilen destek kadar önemli olan bir fley de dergilerde ç›kan yaz›lar. Çünkü, birçok kifli Bilim ve Teknik Dergisi’ni al›p okuyor ve bilgi sa-hibi oluyor. Örne¤in, bir ö¤renci ya da ailesinin bu dergiyi almas›, o çocu¤un spora bafllamas›n› sa¤-layabilir ve izlemesi gereken yolu gösterebilir. fiu-nu da eklemeliyim, bir sporcufiu-nun istedi¤i yere ge-lebilmesi için bilimsel destek flart. Bilimsel veriler, çal›flmalar, testler olmadan dünya çap›ndaki rakip-lerle mücadele etmek çok zor.
E l i f Y › l m a z B ü l e n t G ö z c e l i o ¤ l u
