• Sonuç bulunamadı

TÜRKİYE'DE NEFROLOJİ - DİALİZ TRANSPLANTASYON

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "TÜRKİYE'DE NEFROLOJİ - DİALİZ TRANSPLANTASYON"

Copied!
79
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ YAYINLARI

TÜRKİYE'DE

NEFROLOJİ - DİALİZ VE

TRANSPLANTASYON

(REGİSTRY-1995)

YAYINA HAZIRLAYANLAR EKREM EREK

GÜLTEKİN SÜLEYMANLAR KAMİL SERDENGEÇTİ

1996-İSTANBUL

(2)

TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ YAYINLARI

Önemli Not: Bu kitabın bütün haklan Nefroloji Derneği'ne aittir. Makale ve bulgular kayfoak gösterilmeden yeniden yayınlanamaz.

Baskı: Tayf Ofset

Baskı tarihi: Ekim 1996

2

(3)

Ö N S Ö Z

2 yıl aradan sonra Türkiye'deki Nefroloji Dializ ve Transplantasyon ra- kamlarının ve yorumlarının bir kitapçık halinde yayınlanması yeniden mümkün olabilmiştir. Derneğimiz yönetim kurulu böyle bir görevi ger- çekleştirmekten kıvanç duymaktadır.

Yönetim Kurulumuz bilindiği üzere 1995 yılında Ulusal Registry'e geçiş gibi çok önemli bir kararı da almış ve bu karar Avrupa Nefroloji Birliği (ERA) tarafından da kabul edilmiştir. Böylece ülkemiz ve derneğimiz Avrupa ve Akdeniz Bölgesindeki 35 ülke içinde Ulusal Registry'e geçen 11 ülke ara- sına girmiştir. Artık Türkiye'de Dializ ve Transplantasyon rakamları, Ulus- lararası arenada, olduğundan çok düşük ilan edilmeyecek, derneğin bütün Türkiye'de toplandığı ve tek elden Avrupa'ya göndereceği, daha gerçek ra- kamlar figüre edecektir.

Bu bilgilerin ülke genelinde toplanması hiç de kolay olmamıştır.

Bütün yönetim kurulumuz ve dernek üyesi birçok arkadaşımız, el- lerimizde telefon bütün Türkiye'yi haftalarca taramışlar, hastaneler, dializ merkezleri, özel ofisleri defalarca arayarak okuyacağınız bu rakamları elde etmişlerdir.

İkisi de mükemmel bir bilgisayar uzmanı olan iki arkadaşımızdan;

Prof. Dr. Kâmil Serdengeçti verilerin toplanmasında ve bilgisayara ve- rilmesinde, Doç. Dr. Gültekin Süleymanlar ise verilerin grafiğe dö- nüştürülmesi ve değerlendirilmesinde büyük başarı göstermişlerdir. Ken- dilerine aynı zamanda mensubu oldukları derneğimiz adına teşekkürlerimi ve şükranlarımı sunuyorum.

Bu çalışmalar ve Registry kitabının yayınlanması ve Avrupa'ya gön- derilmesi önümüzdeki yıllarda daha bilinçli yapılacak, daha sağlam so- nuçlar alınacaktır.

Bu vesileyle yurt genelindeki bütün nefroloji, Dializ ve Trans- plantasyon merkezlerinde, Üniversite, Sağlık bakanlığı ve SSK ku- rumlarında, özel kurumlarda çalışan dostlarımıza ve sorumlu he- kimlerimize candan teşükkürlerimizi sunarım.

Ekrem EREK

Türk Nefroloji Derneği Başkanı İstanbul, Ekim 1996

3

(4)

TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGİSTRY KURULU

Genel Koordinatör: Kamil SERDENGEÇTİ Yardımcı KoordinatörGültekin SÜLEYMANLAR 1 -Ankara ve İç Anadolu Bölge Koordinatörleri:

Şali Çağlar, Mehmet Haberal, Neval Duman,Nurhan özdemir.Haluk Kiper, Cengiz Utaş,Mehdi Yeksan.

2-istanbul ve Trakya Bölge Koordinatörleri:

Emel Akoğlu, Mehmet Sever, Rozzan Ataman, Bilgin Çapanoğlu.Yıldız Barut, Uluğ Eldegez,Muzaffer Sarıyar

3-Bursa ve Marmara Bölge Koordinatörleri:

Mustafa Yurtkuran, Kamil Dilek, Nilay Oktay 4-izmir ve Ege Bölgesi Koordinatörleri:

Gürhun Atabay, Ali Başçı, Sevgi Mir, Taner Çamsan, özdemir Yararbaş.

5- Karadeniz Bölge Koordinatörleri:

Ziya Mocan, Tekin Akpolat

6 - Erzurum ve Doğu Anadolu Bölge Koordinatörleri:

Ayla San, Zeki Tonbul

7-Diyarbakır ve Güneydoğu Anadolu Bölge Koordinatörleri:

Bünyamin Işıkoğlu, Emin Yılmaz.

8-Adana ve Çukurova Bölge Koordinatörleri:

Yahya Sağlıker, Tanzer ölçer.

9-Antalya ve Akdeniz Bölge Koordinatörleri:

Tuncer Karpuzoğlu, Gülsen Yakupoğlu, Fevzi Ersoy

Verilerin toplanması, program yazılımı ve bilgisayara aktarılmasında emeği geçenler:

Mustafa Şenocak:Bioistatistik Bilim Dalı Başkanı Engin Baykal: Bilgisayar Mühendisi

Ayşegül Furtun: Bilgisayar Teknisyeni

Süheyla Apaydın:Cerrahpaşa Nefroloji Bilim Dalı Başasistanı Hamiyet Yarımbaş:Teknisyen Yardımcısı

4

(5)

GRAFİKLERDE GEÇEN BAZI KİSALTMALAR;

ABY= Akut Böbrek Yetersizliği KBY= Kronik Böbrek Yetersizliği AGN= Akut Glomerulonefrit

NS= Nefrotik Sendrom

KGN= Kronik Glomerulonefrit PKB= Polikistik Böbrek Hastalığı PBH= Polikistik Böbrek Hastalığı AIAB= Asemptomatik idrar anomalisi İYE» İdrar Yolu Enfeksiyonu

TAS= Taş Hastalığı

VUR= Vesiko üreteral reflu KPN= Kronik piyelonefrit

TIN= Tubulo interstisyel nefrit HT= Hipertansiyon

AMI= Amiloidoz

.DM* Diabetes Mellitus DNEF= Diabetik Nefropati BDH= Bağ Dokusu Hastalığı FMF= Ailesel Akdeniz Ateşi DIG= Diğerleri

ASKH= Aterosklerotik Kalp Hastalığı 50V= Serebro vasküler olay

PU= Peptik ülser RTx= Böbrek Nakli

CAPD= Kronik ambulatuar periton dializi HD= Hemodializ

5

(6)

TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGISTRY 1995

NEFROLOJİ

7

(7)

TND REGISTRY 1995 / NEFROLOJİ BİLGİLERİ

Bu bölümde derlenen sonuçlar 30 merkezden toplanmıştır.

Üniversite: 20 Devlet: 3 SSK: 6 Diğer: 1

1995 yılı içinde kliniklere yatan nefrolojik hasta sayısı (27 merkez sonucu) Toplanı: 8374

Kadın: 3221 Erkek: 4406

1995 yılında ilk kez polikliniğe başvuran hasta sayısı:

Toplam: 22799 Kadın: 10770 Erkek: 11360

Kliniğe başvuran böbrek hastalarının etyolojik dağılımı(1995 yılı içinde ve ETYOLOJİ 1995/sayı 1995/yüzde Toplam AGN 397 4.26 653 NS 858 9.21 1010 KGN 968 10.39 1277 IgA 110 1.18 203 VUR 108 1.16 125 ALTÜRİNER 219 2.35 377 İNF.

AMİLOİDOZ 109 1.1'/ 145 FMF 119 1.28 286 HT 506 5.43 840 SLE 184 1.97 132 APN 138 1.48 311 KPN 434 4.7 560 TAŞ 210 2.25 244 DN 514 5.5 1024 RVHT 82 0.88 44 TUBULOPATİ 81 0.87 196 PKD 193 2.07 250 ANAL.NEFRO. 24 0.26 77 KON NEFRO. 54 0.58 80 KBY 2032 21.8LV 1078 ASEMPTOMATİK 370 3.97 510 VASKÜLİT 37 0.39 88 DİĞER 1259 13.49

TOPLAM 9008 10272 Polikliniğe başvuran böbrek hastalarının etyolojik dağılımı(1995 yılı içinde ve açılışından 1995 yılı sonuna kadar sürede).

8

(8)

1995 yılında yapılan böbrek biyopsisi sayısı: 1573 (Yatan hastaların % 17.46 sında biyopsi yapılmıştır).

1995 yılı içinde saptanan yeni KBY olgularının sayısı: 3219 ETYOLOJI

AGN NS KGN IgA VUR

ALT ÜRİNER İNF.

AMİLOİDOZ FMF

HT SLE APN KPN

TAŞ DN

RVHT

TUBULOPATİ PKD

ANAL.NEFRO.

KON NEFRO.

KBY

ASEMPTOMATİK VASKÜLİT

TOPLAM

1995/sayı 885 2079 2162 211 3010 3111 271 322 7040

181 586 1141 1033 1511 150 174 466 40 237 5052

1498 30 33903

1995/yüzde 2.61

6.13 6.37 0.62 0.88 9.17 4 0.79 0.95 20.76 0.53

1.73 3.36 3.04 4.45 0.44 0.51 1.37 0.12 0.69 14.9 4.4 0.09

Toplam 2712 5013 7654 406 897 4624 542 598 8073

159 1813 4960 1818 1946 143 461 554 52 456

1857 1283 140 48010

1995 yılında saptanan yeni ETYOLOJI

KGN DN

R. AMİLOİDOZ KPN/TİN

OBS. ÜROPATİ PKD

HT NEFROSKLEROZ BELİRSİZ

TOPLAM

KBY olgularında etyolojık dağılım HASTA SAYISI

906 493 136 387 244 169 297 587 3219

YÜZDESİ 28.14

15.31 4.22

12.02 7.58 5.25 9.22 18.23 100

1995 YILI İÇİN KBY SIKLIĞI (TÜRKİYE NÜFUSU 65 MİLYON OLARAK KABUL EDİLDİ); MİLYON NÜFUS BAŞINA

İNSİDENS: 49.52 PREVALANS: 77.72

1995 yılında saptanan ABY olgu sayısı: 510 9

(9)

TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ- REGISTRY 1995

(TOPLAM MERKEZ:156)

TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ - REGISTRY 1995 (KATILAN MERKEZLER)

10

(10)

KLİNİK NEFROLOJİ-1995

POLİKLİNİK VE KLİNİKTE MUAYENE OLAN TOPLAM HASTA SAYISI :33903+8374=42277

HOSPİTALİZE EDİLEN HASTA SAYISI: 8374

1995 YILI İÇİNDE İLK KEZ POLİKLİNİĞE BAŞVURAN YENİ HASTA SAYISI: 22799

1995 YILINDA POLİKLİNİKTE İZLENEN ESKİ HASTA SAYISI: 11104

BÖBREK BİYOPSİ YAPILAN HASTA SAYISL1573 NEFROLOJİK SENDROMLARIN DAĞILIMM995

(KLİNİK HASTALARI, N:9315)

11

(11)

NEFROLOJİK SENDROMLARIN DAĞILIMi-1995

(POLİKLİNİK HASTALARI, N:33903)

KLİNİK NEFROLOJİ

12

(12)

13

KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ -1995

(YAYGINLIĞI)

(13)

KLİNİK NEFROLOJİ-1995

(KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞi.KBY)

YENİ OLGULARIN SAYISI: 3219 KBY İNSİDENSİ: 49.5(*)

•:PMP:MİLYON NÜFUSTA

14

(14)

KRONİK BÖBREK YETMEZLİĞİ

(1995 YILINDA SAPTANAN YENİ KBY OLGULARINDA ETYOLOJİKDAĞILIM, N:3219)

AKUT BÖBREK YETMEZLİĞİ

t*

(15)

NEFROLOJİ ÖZET VE YORUM

1- Registry'de merkez sayısı giderek artmasına rağmen klinikte yatan hastalarda en büyük hasta grubunu kronik böbrek yetersizliği onu takiben, Kronik glomerulonefrlt, nefrotik sendrom, hipertansiyon oluşturmaktadır.

2- Poliklinik hastalan içinde birinci sırayı kronik böbrek yetersizliği ve hipertansiyon almaktadır.

Bu bulgular önceki yılların bulgusuna uymaktadır. Hipertansiyon gerek primer tipi, gerek sekonder tipiyle Nefrölojinin değişmez konulan arasında baş sırayı almıştır.

3- Renal biopsi sayısı 1994'e nazaran daha azdır.

4- Kronik böbrek yetmezliğinin primer sebebleri arasında kronik glomerulonefrlt 1 sırayı, diabet 2 sırayı almıştır.

5- Etyolojileri belirsiz halen çok sayıda hasta vardır.

16

(16)

TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGISTRY 1995

HEMODİYALİZ

17

(17)

TND HEMODİYALİZ VERİLERİ-1995

Total merkez sayısı: 156

Diyaliz makinası sayısı(n: 116): 1385 ; pmp 21.3

1995 yıl sonu itibariyle HD yapılan total hasta sayısı:288OO

1995 yılı içinde HD giren son hasta sayısı:6452 ; pmp 99.26 prevalans 1995 yılında HD girmeye başlayan hasta sayısı:4475; pmp 68.84 insidans HD sıklığı (Haftalık seans sayısı):

Yanıt alınan merkez sayısı:

MERKEZ TURU Üniversite

Devlet SSK Özel Diğer

121

SAYISI

29 53 19 18 2

YÜZDESİ 24.17 44.17 15.83 15.00 1.65

HD SIKLIĞI 1

2 3

TOPLAM

N 675 2438 3414 6527

1995

% 10.34 37.35 52.30

1992-93

% 16 44 38.3

1994

% 12.66 31.54 55.79

Merkezlerde kullanılan diyalizat bileşimi DİYALİZAT

Asetat Bikarbonat Toplam

HASTA SAYISI 4274

2638 6912

YÜZDESİ 61.8 38.2 100

Merkezlerde MEMBRAN TİPİ

Kuprof an Semisentetik Sentetik

kullanılan membran tıpı MERKEZ

SAYISI 116 116 116

KULLANAN n % 65

70 31

56.03 60.34 26.72

KULLANMAYAN n % 51

46 85

43.97 39.66 73.28

BELİRSİZ 5

5 5

18

(18)

Merkezlerde kullanılan su arıtma sistemleri ARITMA

SİSTEMİ Reverse Osmosis Dciyonizasyon B-Yumuşatıcı

MERKEZ SAYISI

116 116 116

KULLANAN n % 105

8 10

90.52 6.90 8.55

KULLANMAYAN n %

11 108 107

9.48 93.10 91.45

BELİRSİZ 5

5 5 HDden transplantasyona verilen hasta

1995 yılında 225 ? Toplam 951 ?

sayısı:

Renal kemik hastalığının incelenmesinde kullanılan tetkikler:

TETKİK Kemik grafisi PTH ölçümü Paratiroid bez tetkikleri Serum Al ölçüm

M. SAYI 117 117 117 117

YAPIYOR n

91 40 34 4

% 77.78 34.19 29.06 3.42

YAPMIYOR n

26 77 83 113

% 22.22 65.81 70.94 96.58

BELİRSİZ 4

4 4 4

Anti-HCV (+) olan Yaklaşım

Ayıranlar Ayırmayanlar

hastalar için makina Merkez sayısı 62

58

ayrılması:

Yüzdesi 51.67 48.33 Paratiroidektomi yapılan hasta sayısı: 74

Karaciğer hastalığı (1995 yıl sonu itibariyle halen programda olan hastalarda) HBsAg (+) olan hasta sayısı: 521 (%8.07)

Anti-HCV (+) olan hasta sayısı: 3006 (%46.59) Toplam HD hasta sayısı: 6452

KC biyopsisi yapılan hasta sayısı: 213 KC hastalığı:

Kronik persistan hepatit: 45 Kronik aktif hepatit: 146 Siroz: 55

120 HD merkezinin 22 sinde(% 18.3) 30 HBsAg pozitif personel var.

120 HD merkezinin 8 (%6.8) inde 10 Anti-HCV (+) personel çalışıyor.

HIV (+) hasta : 1

19

(19)

İLAÇ TEDAVİLERİ (Halen programda olan hastalarda) Demir tedavisi

Bütün hastalar göz KULLANIM YOLU ORAL IV

TOPLAM

*:Hastalann %26.5

önünde bulundurulduğunda MERKEZ

114 82

121

SAYISI HASTA SAYISI 4059

686 6452*

i demir tedavisi almamaktadır.

Demir kullanan hastalar göz önünde bulundurulduğunda KULLANİM

YOLU ORAL IV

TOPLAM

MERKEZ 114 82 114

SAYISI HASTA SAYISI 4059

686 4745

YÜZDESİ 62.9 10.6

YÜZDESİ 85.54 14.45

Anti-anemik tedavide hedeflenen ortalama değerler:

Hedef Hb: 9.95 Hedef Htc: 30.95

Kan transfüzyonu yapılan hasta sayısı: 1913 (70 merkezin sonucu)

Epo ya dirençli anemisi olan hasta sayısı: 413 D Vitamini:

Fosfat bağlayıcılar:

Alüminyum bileşikleri: 1592 Kalsiyum karbonat: ?

Kalsiyum asetat: 0 Beslenme durumu:

UYGULAMA ŞEKLİ . Oral düşük doz

Oral yüksek doz IV pulse

Toplam

HASTA SAYISI 3741

308 1593 5642

YÜZDESİ 66.2 5.6 28.2

Serum albümin düzeyleri

S. ALBÜMİN DÜZEYİ HASTA SAYISI YÜZDESİ

<3.5 g/dl 2255 %34.45

>3.5 g/dl 4289 %65.54 6544

20

(20)

Nütrisyonel tedavi:

İLAÇ Oral EAS IVEAS Karnitin

Grovvth hormon

HD de ölen hasta sayısı:

HASTA SAYISI 2744

276 990 16

1222

1995 yılında ölen hastaların ölüm nedenleri:

OLUM NEDENİ Kardiyak

Stroke

Elektrolit boz.

Kanama P. emboli Infeksiyon Malignite Diğer Belirsiz

Halen HD programında PERYOD

0-6 7-12

13-24 25-36 37-48 49-60

>60 TOPLAM

Aktivitc durumu:

DERECE 3

2 1 0

TOPLAM

HASTA SAYISI 619

130 51 56 47 32 77 145 65

olan hastaların diyaliz süreleri HASTA SAYISI

943 945 1164 816 811 454 1133 5455

HASTA SAYISI 1903

2429 1424 471 6227

YÜZDESİ 42.53 4.28

15.34 0.25

YÜZDESİ 50.65

10.63 4.17 4.58 3.84 2.62 6.30 11.86 5.32

(ay)

YÜZDESİ 17.28 17.32 21.33 14.95 14.86 8.32 20.76

YÜZDESİ 30.5 39 22.86 7.56

21

(21)

TÜRKİYE' DEKİ HEMODİYALİZ CİHAZ SAYISI (TND REGISTRY KAYITLARINA GÖRE)

HEMODİYALİZE GİREN HASTA SAYILARI (SON 6 YIL)

22

(22)

HEMODİYALİZE GİREN HASTA ORANI

(MİLYONDA HASTA ORANI: PMP)

23

(23)

HEMODİYALİZ TEDAVİSİ

(HAFTALIK HD SEANS SAYISI)

HEMODİYALİZ MERKEZLERİNDE

ÇEŞİTLİ MEMBRAN KULLANIM ORANLARI -1995 (N:116)

24

(24)

HEMODİYALİZ HASTALARİNİN

DİYALİZAT BİLEŞİMİNE GÖRE DAĞILIMI

HEMODİYALİZ MERKEZLERİNDEKİ

RENAL KEMİK HASTALİĞİN! ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ (N:117)

25

(25)

HEMODİYALİZ HASTALARINDA SERUM ALBÜMİN DÜZEYLERİ (g/dl)

(N:6544)

26

(26)

HEMODİYALİZ HASTALARINDA KULLANILAN NÜTRİSYONEL AMAÇLI İLAÇLAR

(N:6452)

HEMODİYALİZ HASTALARINDA D VİTAMİNİ KULLANIMI

(N:6452)

27

(27)

HEMODİYALİZ HASTALARINDA DEMİR TEDAVİSİ

(N:6452)

HCV (+) HEMODİYALİZ HASTALARINDA MAKİNA AYRILMASI

(N:120)

28

(28)

HEMODİYALİZ HASTALARINDA HEPATİT SEROLOJİSİ-1995

(N:6452)

HEMODİYALİZ HASTALARINDA KRONİK KARACİĞER HASTALIĞI -1995

(N:6452)

29

(29)

HEMODİYALİZ HASTALARINDA KARACİĞER HASTALIĞI

HEMODİYALİZ HASTALARINDA MORTAÜTE NEDENLERİ

(1994/1995 YILLARININ KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ)

30

(30)

HEMODİYALİZ HASTALARINDA DİYALİZDE KALIŞ SÜRELERİ

1995 YIL SONU İTİBARİYLE YAŞAYAN HASTALAR (N:5455) ESAS ALINARAK

31

(31)

HEMODİYALİZ HASTALARINDA FİZİKSEL AKTİVİTE DURUMU -1995

(N:6227)

32

(32)

HEMODİALİZ ÖZET VE YORUM

1- Hemodialize giren hasta sayısında önemli artışlar görülmektedir. Cevap alınamayan merkezlerle beraber bu rakam daha da artmış olacaktır.

2- Hemodializin haftalık sayısında haftada 3'lü tedavi oranı ahmaktadır.

3- Ülkemizdeki hemodializde en çok semi sentetik ve setlulozik membranlar kullanılmaktadır

4- Asetatlı Dializat yine çoğunluğu muhafaza etmektedir.

5-Hemodializ hastalarının % 65'inde kan albumin seviyeleri 3.5 gr'dan yüksektir Yani çoğunluk malnutrisyonda değildir.

6-Hemodializ hastalarında Esansıyel aminoasid, eritropoietin, D vitamini carnftin, 6rowth hormon gibi pahalı ilaçlar bazı zengin Avrupa ülkelerine oranla daha fazla ve çoğu kere gereksiz kullanılmaktadır

Mesela ağızdan besinlerle protein alan ve fosforu normal olan bir hastaya esansiyel amino acidverilmesi sık rastgelinenyanlışlıklardandır.

7- Hepatit B bütün merkezlerde ayrı makineye alınmakta fakat Hepatit C karışık ta alınabilmektedir. Avrupa'da da böyledir. Fransa Hepatit C'linin makinesini tamamen ayırmakta, buna karşılık Hollanda bunları ayırmamaktadır

8- Mortalite en çok kardlak ve serebral nedenlerle olmaktadır.

9- Halen hemodializdekj problemlerden devam eden en önemlisi a-v fitül açılmasında hastalarınkarşılaştıklan güçlüklerdir. Hemodializ hastalarının büyük bölümünü oluşturan SSK'lı ve emekli sandığına bağlı hastalar devlet hastanelerinde çok sıkıntı çekmektedirler.

Halbuki Devlet aynı kurumlardan gelen Koroner hastalara, özel hastanelere çok yüksek Hatlar ödeyerek koroner angiografi ve by pass ameliyatlarını yaptırtmaktadır Özel hastanelerden beklemeden yararlanmayı dializ hastalar da yapabilmeli ve a-v fistül açılması bir işkence olmaktan çıkarılmalıdır.

10- Hemodializin ülkemizdekibiryıllıkmaaliyeti bugünkü fiatlarla bir milyar TL (yaklaşık IJ.OOÖ Dolar) dır.

Du Almanya'da 50 bin, USA da 36 bin dolar olarak görülmektedir. Amerika'da aynı di al i zer in 5-20 defa kullanılması için yapılan yıkama (reuse) bu maliyeti düşürmektedir.

11- Dıalizer membranlar setler ve f istüller hatta cihazlar Türkiye'de üretilmelidir.

Dünyadaki 20 sanayileşmiş ülke topluluğuna (OECD) dahil olan Türkiye'de,Mısır'da bile üretilenmembranlannüretilememesi düşündürücüdür.

33

(33)

TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGISTRY 1995

PERİTON DİYALİZİ

34

(34)

TND PERİTON DİYALİZİ VERİLERİ-1995

Rapor 25 merkezden gelen bilgilere göre derlenmiştir.

Merkezlerin dağılımı:

Üniversite 18 Devlet 2 SSK 5

25 merkezin CAPD ye başlama tarihleri Tarih Mrk sayısı

1981 1 1985 1

1989 1 1990 1 1991 3 1992 4 1993 1 1994 9 1995 1

1995 yılında aralıklı akut PD yapılan hasta sayısı: 145

Merkezlerin kuruluşundan beri uygulanan toplam CAPD olgu sayısı: 1030 1995 yılında CAPD ye başlayan yeni hasta sayısı:298

1995 yılında CAPD den HD e transfer edilen hasta sayısı: 104 1995 yılında HD den CAPD'e transfer edilen hasta sayısı: 63 1995 yıl sonu itibariyle izlcmde olan hasta sayısı: 636

1995 yıl sonu itibariyle izlemdc olan hasta sayısı: 636

Cinsiyet dağılımı:

Erkek: 340 kadın: 296

Diabctik olan hasta sayısı ( 22 merkez sonucu): 86 (%13.5) 35

YAŞ GRUBU 0-15

15-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69

>70 TOPLAM

HASTA SAYISI 71

28 83 115 112 103 98 26 636

YÜZDESİ 11.16 4.4

13.05 18.08 17.61 16.19 15.41 4.08

(35)

Merkezlerde kullanılan sistem(merkez bazında):

Sistem Merkez sayısı Standart 16

Disconnect 7 Twin-bag 15

Merkezlerde kullanılan adaptör tipi:

Adaptör Merkez sayısı Titanyum 25

Safe-lock 6 Diğer 1

Merkezlerde kullanılan kateterler:

Kateter Merkez sayısı Tek keçeli Tenkhoff 12

Çift keçeli Tenkhoff 22 Curled 15 Toronto-Western 0 Oreopoulos 0 Swan-neck 1 Kateter yerleştirme şekli:

Yöntem Merkez sayısı Laparatomi 16

Laparoskopi 7 Kör 15 PET uygulayan merkez sayısı: 21

1995 yılında peritonit sıklığı: Bu soruya verilen cevaplar çok garip, sağlıklı hesapla yapmak mümkün olmadı. Uç değerler elimine edildikten sonra aşağıdaki gibi sonuçlar verilebilir !!

Total 8.9 hasta ayı 1995 5.5 hasta ayı

1995 yılında peritonit geçirmeyen hasta sayısı: 146

36 1995 yılında peritonit

MIKRORGANIZM Staf. epidermidis Staf aureus Anaerob Tüberküloz Streptokok Gram (-) bakteri Mantar/maya Diğer etkenler Toplam

j£çiren hastalarda üretilen EPIZOD SAYISI 63

62 0 2 12 2813 27 207

mıkroj^anj7TOalann dağılımı YÜZDESİ

30.4 29.9 0 0.9 5.8 13.5 6.3 13

(36)

1995 yılında KÇYI geçiren MIKRORGANIZM

Staf. epidermidis Staf aureus Anaerob Streptokok Gram (-) bakteri Mantar/maya Diğer etkenler Toplam

PD hastalarında infeksiyon KOMPLIKASYON

Herni HT ASKH Obesite Psikolojik Hiperlipidemi Hiperglisemi Drenaj bozukluğu Diyaliz yetersizliği

TOPLAM 636 HASTADA

hastalarda üretilen mikrorganizmalann dağılımı OLGU SAYISI

29 34 0 2 0 1 4

YÜZDESİ 41.4 48.6 0 2.9 0 1.4 5.7

dışı komplikasyonlann dağılımı OLGU SAYISI

60 237

103 55 126 123 45

115 140

YÜZDESİ 9.43 37.26

16.2 8.6 19.8 19.3 7.07 115 22

1995 yılında peritonit eçiren hastalarda kültür negatif peritonit epizodu sayısı: 926 Kültür pozitif peritonit oranı: % 18.27

KÇY infeksiyonu geçiren toplam hasta sayısı: 199 1995 yılında KÇY infeksiyonu geçiren hasta sayısı: 70

Beslenme parametreleri (Tüm hastalarda) Serum albümin düzeyi(g/dl) (n:868 olguda)

<3.5 g/dl 313

>3.5 g/dl 555

PD hastalarında EPO tedavisi (n:974 olguda) EPO kullanan: 228 (%23.4) EPO kullanmayan 746

Ortalama Hb(g/dl): 9.4 Ortalama Htc (%): 28.6

Kan transfüzyonu yapılan hasta sayısı: 110 Transfikyon sıklığı: 5.6 ünite/yıl 37

(37)

Hcpatit serolojisi:

Seroloji HBsAg (+):

HCV (+) Karaciğer hastalığı:

Hastalık KAH KPN AH SİROZ

Hasta sayısı 60

76

Hasta sayısı 9

7 7 1

%5.82

%7.3

Ölüm nedenleri (Tüm ÖLÜM NEDENİ

Kardiyak Stroke P. emboli tnfcksiyon KC hastalığı Malignite Diğer Belirsiz

Halen CAPD programında PERYOD

0-6 7-12

13-24 25-36 37-48 49-60

>60 TOPLAM

Aktivite durumu:

DERECE 3

2 01

TOPLAM

hastalar)

HASTA SAYISI 54

223 40 1 1 3513

olan hastaların diyaliz süreleri (ay) HASTA SAYISI

155 125 130 66 30 3 0509

HASTA SAYISI 219192

6720 498

YÜZDESİ 31.95 131.77 23.67 0.59 0.59 7.5920.71

YÜZDESİ 30.45 24.55 25.54 12.96 0.595.89 0

YÜZDESİ 43.97 38.55 13.45 4.02 HIV(+) Hasta sayısı: 0

Toplam ölen hasta sayısı: 169 1995 yılında ölen hasta sayısı: 56

Merkezlerdeki CAPD hemşiresi:

VAR 22 YOK 2 BİLİNMİYOR 1 Toplam CAPD hemşire sayısı: 38

38

(38)

KRONİK PERİTON DİYALİZİ (CAPD) HASTALARI EDTA/TND SONUÇLARI

39

(39)

TND REGISTRY 1995 - PD VERİLERİ KATILAN MERKEZLER

TND.REGISTRY 1995 - PD VERİLERİ

MERKEZLERİN CAPD PROGRAMINA BAŞLAMA TARİHLERİ

40

(40)

TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ-REGISTRY 1995

PERİTON DİYALİZİ

1995 YILINDA İNTERMİTTENT AKUT PD YAPILAN HASTALAR:145 1981 YILINDAN GÜNÜMÜZE KADAR CAPD YAPILAN HASTALAR: 1030 1995 YILINDA CAPD E YENİ BAŞLAYAN HASTA SAYISI: 298

1995 YIL SONU İTİBARİYLE İZLEMDE OLAN HASTA SAYISI: 636 1995 YILINDA CAPD DEN HD GEÇEN HASTA SAYISI:104

1995 YILINDA HD DEN CAPD YE GEÇEN HASTA SAYISl:63

CAPD HASTALARININ YAŞ DAĞILIMI -1995

41

(41)

42

CAPD PERİTONİTLERİNDE KÜLTÜRDE ÜREYEN MİKROORGANİZMALAR • 1995

CAPD HASTALARİNDA CİNSİYET

(42)

C A P D H A S T A L A R I N D A K A T E T E R

İMPLANTASYON YÖNTEMİ

(25 MERKEZİN SONUÇLARI)

CAPD İÇİN ADAPTÖR SİSTEMLER (14 Merkezin Sonuçlan)

43

(43)

CAPD İÇİN KONNEKTÖR SİSTEMLERİ

CAPD İÇİN KULLANILAN KRONİK KATETERLER

(25 Merkezin Sonuçları)

44

(44)

CAPD HASTALARINDA HERNİ OLUŞUMU (636 OLGUDA)

KÇY İNFEKSİYONLARINDA KÜLTÜRDE ÜREYEN MİKROORGANİZMALAR -1995

(70 KÇYİ EPİZODUNUN SONUÇLARI)

45

(45)

CAPD HASTALARINDAKİ KOMPLİKASYONLAR

(1995 YIL SONU İTİBARİYLE İZLEMDE OLAN 636 HASTADA)

PERİTONEAL DENGELENME TESTİNİN (PET) KULLANIMI

(25 Merkezin Sonuçları)

46

(46)

C A P D H A S T A L A R I N D A

SERUM ALBÜMİN DÜZEYLERİ (g/dl) (N:868)

47

(47)

CAPD HASTALARİNDA ERİTROPOETİN TEDAVİSİ (BÜTÜN HASTALARDA)

CAPD HASTALARINDA KAN TRANSFÜZYONU (BÜTÜN HASTALARDA)

48

(48)

H D V E C A P D H A S T A L A R I N D A H C V P R E V A L A N S I

CAPD HASTALARINDA HEPATİT SEROLOJİSİ

49

(49)

C A P D H A S T A L A R I N D A

DİYALİZDE KALIŞ SÜRELERİ

1995 YIL SONU İTİBARİYLE YAŞAYAN HASTALAR (N:509) ESAS ALINARAK

CAPD HASTALARINDA MORTALİTE NEDENLERİ-1995

(1995 YILINA KADAR ÖLEN TÜM HASTALAR:169)

50

(50)

PERİTON DİYALİZİ HASTALARINDA FİZİKSEL AKTİVİTE DURUMU -1995

(N:498)

51

(51)

KRONİK AMBULATUAR PERİTON DİALİZİ (CAPD) ÖZET VE YORUM

1-Son yıllarda ülkemizde giderek yaygınlaşmakta olan bir uygulama niteliğindedir.

2- i lk bakışta hemodial izden daha ucuz olmamak la birlikte, hemodial izin ünite su, elektrik, âlet ve tesisat alım-bakım-tamir giderleri, hemşire-teknisyen ve personel ücretleri, hekim-hemşire-personel zamanı işgali gibi ek maliyeti gözönünealındıkta, CAPD giderek daha düşük maliyetli biryöntem niteliği almaktadır.

3- Serum albumin düzeyleri açısından hemodializle kıyaslanabilir sonuç vermektedir.

4- Hastaların % 9O'ı transfüzyona, % 77si EPO'ya ihtiyaç göstermemektedir. EPO maliyetinden tasarruf hemodializeoranlaCAPD'nin bir avantajı hâline gelmektedir.

5-HCVprevalansı CAPD popülasyonunda (% 7), HD popülasyonuna (% 46) oranla çok düşüktür.

6-Fiziksel aktivite derecesi CAPD popülasyonunda HDpopülasyouna oranla daha 1yi gözükmektedir.

52

(52)

TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ REGISTRY1995

B Ö B R E K

T R A N S P L A N T A S Y O N U

53

(53)

TND BÖBREK TRANSPLANTASYONU VERİLERİ -1995

Bu rapor 16 merkezden gelen verilere göre hazırlanmıştır.

1995 yılı sonuna kadar yapılan total Rtx sayısı: 2815 Kadın:837, Erkek: 1976

1995 yılı içinde yapılan Rtx sayısı: 215 Kadın:85, Erkek: 130

Donör kaynağına göre dağılım YIL

TOTAL 1995

CANLI 2269

182

KADAVRA 544

33

TOTAL 2813 215

Canlıdan yapılan Rx DONÖR

Anne Baba Kardeş Çocuk Eş

Diğer akraba Akraba değil Total

Rtx ah^lannınj^jj YAŞ GRUBU 0-14

15-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69

>70 TOPLAM

larda donör kaynaklan 1994

117 37 51 9 4 8 2 228

ağılımı

TOPLAM 32

131 490 381 204 63 3 0

1407

1995 78 34 43 1 6 13 3 182

1995 22 31 85 57 15 5 3 0 215

42.8 18.7 23.6 0.55 3.3 7.1 1.6 100 1995 yıl sonu itibariyle aktif izlemde olan Rtx hastalarının sayısı: 1645

54

(54)

Böbrek vericilerinin YAŞ GRUBU 0-14

15-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69

>70 TOPLAM

yaş dağılımı TOPLAM

20 16

132 206 250 234 89 0

1995

8 1 21 41 51 30 23 0

Immünosüprcsyon: 1995 yılı sonuna kadar Rtx alınarak yapılan değerlendirme.

PROTOKOL AZA+PRED AZA+PRED+CSA CSA+PRED DORTLU CSA DIGER TOPLAM

HASTA SAYISI 379

1912 153 57

1 4 2506

yapılan bütün hastalar gözönüne YÜZDE

15.12 76.29 6.10 2.27 0.04 0.16 100

1995 ^'ın<Jaj£a£!İan Rtx REJEKSIYON TIPI HIPERAKUT AKSELERE AKUT

KRONİK TOPLAM

Jarajajr

;

|£^

OLGU 3 1 59 5 68

BİYOPSİ

36 2 43 Prczcrvasyon sıvısı: 10

Euru-Collins Ringcr Laktat Diğer

LCM: 8 Merkez Standard Fow eytometri

PRA tayini: 11 Merkez Var:

Yok:

merkez 7 4 0

4 4

6 5

1995 yılında 16 merkezin birinde DST uygulaması yapılmıştır.

1995 yılında Rtx yapılan 215 hastanın 61 e önceden kan transfüzyonu yapılmıştır.

55

(55)

AR larda tedavi yaklaşımları ve sonuçlan:

TEDAVİ YANIT VAR P.STEROID 122

OKT3 18 ATG 25

YANIT YOK 21

8 10

TOPLAM 143 26 35

m^yjnjvu\nJiAlvuı^vıAfıfıf»uuxiTrnı--^rnfUv-jiAnnnnnn^)»jı.ıırlıınıwyvııviıı>fcnıiMifV.

KOMP. TURU CERRAHI ÜROLOJİK İNFEKSİYON ATN

HİPERGLİSEMİ ERİTROSİTOZ HİPERGLİSEMİ HİPERTANSİYON ASKH

SVO

DİĞER TROMBOEMB.

MALİGNİTE KATARAKT PSİKİATRİ TOPLAM

vwjiAjJgırıwınnnıuiAnrijvwırvvvvijuuuıııraı.- •ırnruLuı-J.rmA-ı-n-ıjınj-jıravuınnnr.

OLGU SAYISI 154

154 1225 162 189 325 784 917 118 53 88 105 149 37

YÜZDESİ 5.5

5.5 43.5 5.8 6.7 11.6 27.8 32.6 4.2

1.9 3.12 3.7 5.3 1.3 100 MAX

MİN ORT.

40 14 22

(4-90) (7-21) (11-37)

56 Bütün Rtx lardaki komplikasyonlar

İNFEKSİYON TURU TBC

VIRAL MANTAR NOKARDIA PARAZİT NONSPESIFIK TOPLAM

HASTA SAYISI 99

371 76

11 87 719

1225

YÜZDESİ 8.08 30.3 6.2 0.9 7.1 58.7

100

YAKLAŞIM Yapılıyor Yapılmıyor Belirsiz TOPLAM

HBsAg 9 6 1 16

HCV 11 3 2 16 Bütün Rtx lardaki infeksiyöz komplikasyonlar

KC Hastalığı gelişen olgu sayısı: 204

HBsAg (+) ve HCV Ab(+) hastalarda transplantasyon politikası (Merkez bazında) 1995 yılında yapılan Rtx larda ilk postop yatış süreleri (gün):

(56)

57

1995 yıl sonu itibariyle yurtdışında Rtx yapılan hastaların (toplam) ülkelere göre dağılımı(Toplam:373)

1995 yılında diyalize dönen Rtx hasta sayısı:54

1995 yılında ölen hasta sayısı: 30

1995 yılındaki ölümlerin nedenleri:

KC hastalısının tx öncesi ve sonrası etvoloiive eörc dağılımı HBsAg

HCV

Pretx 52 225

posttx 66 307

Biye 35 86

)£Sİ Toplam

88 370

Posttx KC hastalığı KC HASTALIĞI KAH

KPH SİROZ HEPATOM

HBV 22

10 9 -

HCV 43 40 6 -

TOPLAM 65

50 15 -

NEDEN Infeksiyon

Kardiyovasküler hast.

Serebrovasküler hast.

Kanama KC hastalığı GIS hastalığı Malignite intihar

Diğer nedenler

HASTA SAYISI 13

5 2 2 3 1 2 0 2

YÜZDE 43.3

16.7 6.76.7

10 3.3 6.7 0 3.3

ÜLKE Hindistan Rusya Avrupa ABD

1 Diğer ülkeler

HASTA SAYISI 214

65 64 32 1

YÜZDESİ 57.3 17.4 17.2 8.6 0.27

(57)

IZLEM SURESİ 6ay-l yıl

l-2yıl 2-3yıl 3-4yıl _>4ytl

HASTA SAYISI 9

24 23 21 9

FONKSIYONE GRAFT 8

20 22 18 7 Hindistanda Rtx yapılan olguların dökümü

Rusya'da Rtx yapılan olguların dökümü

Yurtdışında Rtx yapılan hastalarda komplikasyon sıklığı (373 olguda):

Yurtdışında Rtx yapılan ve 1995 yıl sonuna kadar ex olan hastalann toplam sayısı:87

58 IZLEM SURESİ

6ay-lyıl l-2yıl 2-3yıl 3-4yıl

>4yıl

HASTA SAYISI 8

7 4 11

FONKSIYONE GRAFT 6

6 4 9

KOMPLIKASYON Akut Rejeksiyon Kronik Rejeksiyon Diabetes Mellitus Tüberküloz Mantar CMV Parazit Nokardia Non spesifik

HASTA SAYISI 44

31 1310 8 24 3 1 68

YÜZDESİ 11.79 8.31 3.48 2.68 2.14 6.43 0.80 0.27 18.23

NEDEN Kardiyak Stroke Infeksiyon Kanama KC yetmezliği Diğer nedenler

HASTA SAYISI 9

6 44 6 6 16

YÜZDESİ 10.3 6.9 50.6 6.9 6.9 18.4

(58)

BÖBREK TRANSPLANTASYONU

59

BÖBREK TRANSPLANTASYONU (1995 YILINDA YAPILAN BÜTÜN RTX -

CİNSİYET DAĞILIMI)

R E G I S T R Y ' Y E K A T I L A N M E R K E Z S A Y I S I = 1 6

1 9 9 5 Y I L S O N U N A K A D A R Y A P I L A N T O P L A M B Ö B R E K T R A N S P L A N T A S Y O N U ( R T X ) = 2 8 1 3

1 9 9 5 Y I L I N D A Y A P I L A N R T X = 2 1 5

(59)

BÖBREK TRANSPLANTASYONU

(1995 YIL SONUNA KADAR YAPILAN BÜTÜN RTX -

CİNSİYET DAĞILIMI)

BÖBREK VERİCİLERİNİN YAŞ DAĞILIMI

60

(60)

BÖBREK ALICILARININ YAŞ DAĞILIMI

ALICİ-VERİCİ ARASINDAKİ DOKU UYGUNLUĞU

(1995 YILINDA CANLIDAN YAPILAN BÖBREK TRANSPLANTLARINDA)

61

(61)

C A N L I D A N Y A P I L A N B Ö B R E K T R A N S P L A N T A S Y O N U

(DONÖRÜN YAKINLIĞI)

DONÖR SPESİFİK KAN TRANFÜZYONU

62

(62)

PANEL REAKTİF ANTİKOR TAYİNİ (MERKEZ BAZINDA)

LENFOSİT CROSS-MATCH TAYİNİ

63

(63)

P R E Z E R V A S Y O N S O L Ü S Y O N U

H C V A b ( + ) H A S T A L A R D A

B Ö B R E K T R A N S P L A N T A S Y O N U ( N : 1 4 )

64

(64)

H B s A g ( + ) H A S T A L A R D A

B Ö B R E K T R A N S P L A N T A S Y O N U ( N : 1 5 )

ALLOGRAFT REJEKSİYON

65

(65)

AKUT REJEKSİYON

66

REJEKSİYONDA ANTİKOR TEDAVİSİ CEVAP ORANLARI

(66)

RTX DA OLUŞAN KOMPLİKASYONLAR

(1995 YIL SONUNA KADAR YAPILAN 2815 RTX OLGUSUNDA)

RTX DA OLUŞAN İNFEKSİYÖZ KOMPLİKASYONLAR

(1995 YIL SONUNA KADAR YAPILAN 2815 RTX' İN 1225 İNDE İNFEKSİYON GELİŞMİŞTİR )

67

(67)

POSTTX KARACİĞER HASTALIĞI

BÖBREK TRANSPLANTASYONU YAPILAN HASTALARIN YAŞ DAĞILIMI

1995 YILINDA YAPILAN RTX' LAR

68

(68)

RTX HASTALARINDA MORTALİTE NEDENLERİ

(1994/1995 SONUÇLARININ KARŞILAŞTIRILMASI)

B Ö B R E K T R A N S P L A N T A S Y O N U K A D A V R A / C A N L I O R A N I

(YILLARA GÖRE DAĞILIM)

69

(69)

İMMÜNOSÜPRESİF TEDAVİLER

(N:2506)

YURTDIŞINDA YAPILAN

BÖBREK TRANSPLANTASYONLARI

(1995 YILI SONUNA KADAR YAPILAN TOPLAM RTX OLGULARI)

70

(70)

HİNDİSTAN'DA YAPILAN BÖBREK TRANSPLANTASYONLARI

(İzlemde olan 86 hastanın sonuçları)

R U S Y A ' D A Y A N L A N B Ö B R E K T R A N S P L A N T A S Y O N L A R I (İzlemde olan 30 hastanın sonuçları)

71

(71)

YURTDIŞINDA RTx YAPILAN

HASTALARDAKİ KOMPLİKASYONLAR

(1995 YILI SONUNA KADAR YAPILAN TOPLAM RTX OLGULARI)

YURTDIŞINDA RTx YAPILAN

HASTALARDA MORTALİTE NEDENLERİ

(1995 YILI SONUNA KADAR YAPILAN TOPLAM RTX OLGULARINDA)

72

(72)

ÜLKEMİZDE VE YURTDIŞINDA RTx YAPILAN HASTALARDA MORTALİTE NEDENLERİ

73

(73)

TRANSPLANTASYON ÖZET VE YORUM

1- Tüm Transplantasyon sayısı ve özellikle kadavra transplantasyonu giderek azalmaktadır.

Kadavra kaynaklarının arttırılma çaresi acil olarak aranmalıdır. Bu konuda Avrupa'da son yılların en başarılı kadavra organizasyonu olan ispanya modeli örnek alınabilir.

2- Böbrek nakillerinde verici ve alıcı arasında genel olarak çoğunlukla 2 veya 3 uyumsuzluk tercih edilmektedir.

3- immunosupresif protokolde genel olarak üçlü protokol (Steroid, azothioprin siklosporin) düşük dozlarda verilmektedir. Böylelikle her üçünün yan etkilerinden korunulmaktadır. Siklosporin ilk uç aydaki erken rejeksiyonlann önlenmesinde etken olmakta fakat uzun süreli kullanımlarda nefrotoksik etki diğerlerine nazaran daha belirginleşmektedir.

A- Graft ve hasta kaybında her türlü tnfekslyon bu arada virüs (CMV), mantar, bakteri, Koch basiline bağlı hastalıklar görülmektedir.

Nakil sonrası hastayı takip eden hekimler yalnız kitaplarda okudukları birçok şimdiye kadar görmedikleri virüs, mantar inf eksiyonlarını müşahade etmektedirler.

5- Yurt dışında yapılan nakillerin büyük bir bölümü Hindistan, Rusya şimdide Pakistan kaynaklı donorlerdendir. Ülkemizde görülmeyen veya nadir görülen Infeksiyonlar yine buralardan gelmektedir.

Rusya'nın nereden temin edild-. bilinmeyen, canlı mı, kadavra mı olduğu tesbit edllmiyen böbrek kaynakları ayrıca çok yüksek fiâMan bulmaktadır (30-100.000 Dolar). Nakilden önce en aşağı 6 ay bu ülkede Hemodialize girmektedirler.

6- Kadavra böbreği ile yapılan nakiller arttırılmalı ve Avrupa'daki seviyeye çıkarılmalı, canlı nakillerde Avrupa'daki seviyesine indirilmelidir.

7-Transplantasyon (Tx) takip masrafları hemodialize nazaran daha düşük görünmekte ise deUSA'da ilk yıl her iki tedavi harcamalarının eşit olduğu tesbit edilmiştir (36.000 Dolar) Özellikle Nakilden önce yapılan ve hastaların önemli kısmına verilen ve erken rejeksiyonu önleyici Immun globulir.'er çok pahalıdırlar ve Tx masraflarının artmasına yol açmaktadırlar. Tx'in 2. yılından itibaren Hemodialize nazaran masrafları azalmaktadır. Ayrıca çeşitli infeksionlar ve pahalı antibiotik tedavisi Tx harcamalarındaki artışa yol açan ikinci etkendir.

Hemodializ masrafları ise Eritropoietin, D vitamin, aminoasid tabletleri, Carnitin, Growth hormon ve antibiotiklergibi pahalı ilaçların gereksiz ve yersiz kullanımı ile artmaktadır.

74

(74)

AVRUPA RENAL BİRLİĞİ (EDTA-ERA) İLE

TÜRK NEFROLOJİ DERNEĞİ'NİN TÜRKİYE BULGULARI

KARŞILAŞTIRILMASI

EDTA VE TND REGISTRY VERİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

75

M E R K E Z SAYISI C E V A P O R A N I (%) M E R K E Z H O

S A P D R E N A L T X

1 9 9 4 E D T A

4 2

5 2 1 6 1 0

1 1 4 9 6

1 9 9 4 T N D

1 4 9

3 9 4 6 9 3

2 8 6 2 7 1

1 9 9 5 T N D

1 5 6

7 8 6 4 5 2

6 3 6 2 1 5

(75)

Y I L

1987 1990 1993

MERKEZ S A Y I S I

2 1 5 4 2 4 4 2 2 8 5 5

MERKEZ ANKET CEVAP

ORANI (%)

8 2 7 5 6 6

HASTA ANKET CEVAP O R A N I (%)

7 8 71 5 5

Ü L K E

ALMANYA FRANSA

İTALYA İNGİLTERE BULGARİSTAN

YUNANİSTAN MISIR

TÜRKİYE EDTA-GENEL

NÜFUS 81 .2

58 57.2 58.4 8.4 10.4 58.9 61 .8

693.2

MERKEZ SAYISI

566 271 649 84 59 82 110 42 2942

CEVAP ORANI (%)

661 61 54 65 100

71 7 T5ü 52 %n>

5

62

1994 EDTA-ERA REGISTRY' Sİ

ÜLKELER ARASINDAKİ KARŞILAŞTIRMALAR

76

E D T A - E R A R E G I S T R Y

Y I L L A R A G Ö R E C E V A P A L M A O R A N L A R I

(76)

MERKEZ HEMODİYALİZ HASTALARI EDTA/TND SONUÇLARI

BÖBREK TRANSPLANT HASTALAR]

EDTA/TND SONUÇLARI

77

(77)

1995 YILI REGİSTRY'SİNE HASTA VERİLERİ VE/VEYA KÜMÜLATİF VERİ GÖNDEREREK KATILAN MERKEZLER

78

EDTA KODU 21AAA 21ABA 21ACA 21ADA 21AEA 21AFA 21AHA 21AJA 21AKA 21 ALA 21ANA 21AOA 21ARA 21 ASA 21ATA 21AUA 21AVA 21AVVA 21AXA 21AYA 21AZA 21BAA 21BBA 21BCA 21BDA 21BEA 21BFA 21BHA 21BJA 21BKA 21BMA 21BNA 21BPA 21BRA 21BTA 21BUA 21BVA 21BVVA 21BXA 21BYA 21BZA 21CAA

i.Ü. İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ İ.Ü. İSTANBUL TIP FAKÜLTESİ İ.Ü.CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ GÜLHANE ASKERİ TIP AKADEMİSİ EGE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ TÜRKİYE YÜKSEK İHTİSAS HASTANESİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ SSK İSTANBUL EĞİTİM HASTANESİ HAYDARPAŞA NUMUNE HASTANESİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ SSK TEPECİK EĞİTİM HASTANESİ

ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÖZEL SAĞLIK HASTANESİ

REN-MED DIALIZ MERKEZİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ

OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ SSK GÖZTEPE HOSPITAL

GATA HAYDARPAŞA EĞİTİM HASTANESİ TRABZON NUMUNE HOSPITAL

DİCLE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ SSK AYDIN HASTANESİ

SSK İZMİR EĞİTİM HASTANESİ ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

SSK ADANA HASTANESİ SSK ETLİK HASTANESİ

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

BURDUR DEVLET HASTANESİ İSPARTA DEVLET HASTANESİ ÖZEL CAN HASTANESİ TRANSMED DIALIZ MERKEZİ TEPEBASI VATAN HASTANESİ

OZGOZUKARA BÖBREK HASTALIKLARI VE ONVAK ESKİŞEHİR ORGAN NAKİL VAKFI ORDU DEVLET HASTANESİ

SSK ANTALYA HASTANESİ NEFROMED ÖZEL SAKARYA SAKARYA DEVLET HASTANESİ

MERKEZ ADI

PEDİATRİK NEFROLOJİ BİLİM DALI NEFROLOJİ BİLİM DALI

NEFROLOJİ BİLİM DALI

NEFROLOJİ BİLİMD. HEMODİALİZ ÜNİTES NEFROLOJİ /PEDİATRİK NEFROLOJİ NEFROLOJİ BİLİM DALI

HEMODİALİZ VE TRANSPL.MERKEZİ NEFROLOJİ BİLİM DALI

NEFROLOJİ BİLİM DALI NEFROLOJİ BİLİM DALI DİYALİZ ÜNİTESİ

DIYALIZ-TRANSPLANT MERKEZİ TRANSPLVE NEFROLOJİ BÖLÜMLERİ HEMODİYALİZ MERKEZİ

DİYALİZ MERKEZİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ HEMODİYALİZ MERKEZİ

İSTANBUL DİYALİZ MERKEZİ DİALİZ/TRANSPL. MERKEZİ DİALİZ/TRANSPL. MERKEZİ HEMODİYALİZ MERKEZİ

NEFROLOJI-HIPERT.KLIN.HEMODIALIZ ÜNİTESİ

HEMODİYALİZ MERKEZİ NEFROLOJİ BİLİM DALI DİYALİZ ÜNİTESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ HEMODİYALİZ MERKEZİ HEMODİYALİZ MERKEZİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ

DİYALİZ VE TRANSPLANT ÜNİTELERİ HEMODİYALİZ MERKEZİ

HEMODİYALİZ MERKEZİ HEMODİYALİZ MERKEZİ

HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DİYALİZ MERKEZİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ HEMODİYALİZ MERKEZİ HEMODİYALİZ MERKEZİ HEMODİYALİZ MERKEZİ

SORUMLU DOKTOR

PROF DR AYDAN ŞİRİN PROF.DR. ERKİN ARK PROF.DR.UĞUR ÜLKÜ İ PROF. DR.HİKMETTANBOĞA

PROF.DR. ALİ BAŞÇI PROF.DR.ŞALİ ÇAĞLAR DOÇ.DR.SELAHATTİN ÇETİN PROF.DR. NEVAL DUMAN PROF.DR. YAHYA SAĞLIKER PROF.DR. MUSTAFA YURTKURAN

DR. FATMA KARAKULLUKÇU DR.YILDIZÖZELVEDR.

FUNDATÜRKMEN

PROF MEHMET HABERAL VE DOÇ.DR. N ÖZDEMIR DR.M KEMAL BAŞAK DOÇ.DR. ZTONBUL VE DOÇ.DR. Y SELÇUK

PROF.DR.ENVER HASANOGLU DR.FERRUH ÜSTÜN

DR. A. NEDİM SARSMAZ DR METİN ERMAN DOÇ.DR.MEHMET SOYDAN PROF G YAKUPOĞLU VE DOÇ.DR. G SÜLEYMANLAR DRBİLGİN ÇAPANOĞLU DOÇ.DR.M YAŞAR TÜLBEK DR.HASAN İMAMOGLU PROF.DR B. IŞIKOĞLU, DOÇ.DR..M EMİN YILMAZ DR. AKSEL AYHAN DR. EROL SALK DOÇ.DR.NUROL ARIK DR. TANZER ÖLÇER DR.H.TURGAY BAŞAY DOÇ.DR. TANER ÇAMSARI DR. GÖKHAN GÜL DR.FERHAN YAVUZ DR MEHMET YILDIZ DR MEHMET HACIHASANOĞLU DR.METE KATIRCIOĞLU DR. ABDULLAH ÖZGÖZÜKARA PROF.DR. HALUK KİPER DR.HÜSEYIN SAĞLAM DR.MUZAFFER SAPAN DR.RIFKI ERSOY DR.RIFKI ERSOY

(78)

21CBA MERZİFON DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ MERKEZİ DR. ALİ SERGİN

21CCA UŞAK DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. SELAHATTİN ÇAYIROĞLU 21CDA BARTIN DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ OP.DR. İSMAİL BOZBULUT 21CEA TÜRK BÖBREK VAKFI AHMET ERMİŞ HEMODİYALİZ MERKEZİ DR. BÜLENT MESTÇİ 21CFA SSK ERZURUM HASTANESİ DİYALİZ MERKEZİ DR. DURSUN AYDIN 21CGA DR BEHÇET UZ ÇOCUK HASTANESİ PEDIATRIK HEMODIALIZ ÜNİTESİ DR. MUSTAFA BAK 21CHA GÖNEN DEVLET HASTANESİI HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. SEYFULLAH AKKILINÇ 21CJA DİYARBAKIR DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. KAMİL ÇETMİLİOĞLU 21CKA EGE SAĞLIK VAKFI HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.TÜLIN BÜYÜKSU 21CLA ER-PA ÖZEL DENİZLİ SAĞLIK HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. RIDVAN ERDEMİR VE

DR. REMZİ DÜNDAR 21CMA MUĞLA DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.İBRAHİM ALTUN 21CNA ADIYAMAN DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.ABUZER DEMİR 21CPA KÜTAHYA DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR MUSTAFA EKER 21C0A KIRKLARELİ DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ OP.DR. EROL ERTÜRK 21CRA ERZİNCAN DEVLET HASTANESİ DİYALİZ MERKEZİ DR.SERDAR ARISAN 21CSA KASTAMONU DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.ADEMERSOY 21CTA BURSA DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. NİLAY OKTAY 21CUA SSK TRABZON HASTANESİ HEMODİYALİZ MERKEZİ DR.HAKAN USTA VE

DR. HÜSEYİN ÖZTÜRK 21CVA TOKAT DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. MEHMET TOKER 21CVVA DENİZLİ DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ MERKEZİ DR.REMZİ DÜNDAR

21CXA BALIKESİR DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ OP.DR.CANSARAN AĞAOĞLU 21CZA BANDIRMA DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. SEROL ERTEM

21DAA KARADENİZ TEKNİK ÜNİV.TIP FAKÜLTESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ PROF.DR.ZİYAMOCAN 21DBA INTERNATIONAL HOSPITAL HEMODİYALİZ ÜNİTESİ PROF.DR. ALİ GÜRCAY 21DCA EREĞLİ DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. CENGİZ ÇALIŞIR 21DDA ARTVİN DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.MEHMETANIL 21DEA KAHRAMANMARAŞ DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ OP DR.M ALİ SERDAR

EMİRMAHMUTOĞLU 21DFA SSK ZONGULDAK HASTANESİ HEMODIALIZ SERVİSİ DR. AHMET BOZKAYA 21DGA ERZURUM NUMUNE HASTANESİ HEMODİYALİZ MERKEZİ DR. KAMURAN TURGUT 21DHA AYDIN DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ MERKEZİ DR. ÜLGER AVCI 21DJA ATATÜRK DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. KAMİL DURMUŞ 21DKA BURSA VATAN HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. UMUR DORA 21DLA SSK ADAPAZARI HASTANESİ HEMODIALIZ SERVİSİ DR. ORHAN SONKALE 21DMA MARMARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ NEFROLOJİ BİLİM DALI PROF.DR. EMEL AKOĞLU 21 DNA SSK BURSA HASTANESİ HEMODIALIZ SERVİSİ DR. YAŞAR YÜCEL

21DPA BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ ADANA DİYALİZ MERKEZİ DR. T.NOYAN , DR. M. V.AKAY VE DR. Z.GÖLOĞLU

21D0A FIRAT ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DİYALİZ MERKEZİ DOÇ.DR. HÜSEYİN ÇELİKER 21DRA ERCİYES ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DOÇ.DR. C UTAŞ VE

PROF R DÜŞÜNSEL 21DSA SELÇUK ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DİYALİZ MERKEZİ PROF.DR A YILMAZ VE

PROF.DR. M YEKSAN 21DTA BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ ZUBEYDE HANIM DİYALİZ MERKEZİ DR.SEVGİ MELEK 21DUA CUMHURİYET ÜNİVERSİTESİ TIP HEMODİYALİZ ÜNİTESİ PROF.DR. SANİYE TOPÇU

FAKÜLTESİ

21DVA İ.Ü.CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ PEDİATRİK NEFROLOJİ BİLİM DALI PROF.NİL ARISOY VE DOÇ.DR.LALE SEVER 21DVVA SSK KOCAELİ HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.CİHAT SARKIŞ

21DXA SSK KONYA HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.MEHMET NURUGENGİ VE DR.SÜLEYMAN TÖKE 21DYA SSK RİZE HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.E.DADAŞÇGLU VE DR.

E.MAHMUTOĞLU 21DZA SSK NİŞANTAŞI DIALIZ MERKEZİ DR.HÜLYA ERGİN VE

DR.MİNE BESLER 21EAA ADANA NUMUNE HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. A. KADİR ERSON 21EBA ÇANAKKALE DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ SORUMLU HEKİM 21ECA ÇANKIRI DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.EROL ÖZTEPE 21EDA DR.SAMI ULUS ÇOCUK HASTANESİ DİYALİZ MERKEZİ DOÇ.DR.AYŞE ÖNER 21EEA GAZİANTEP DEVLET HASTENESI HEMODİYALİZ MERKEZİ DR.ASIM GÖYMEN

7 9

(79)

21EFA SİSLİ ETFAL HASTANESİ HEMODİYALİZ MERKEZİ PROF.DR. AYDOĞAN ÖBEK 21EGA GİRESUN DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ SORUMLU HEKİM

21EHA İZMİR ATATÜRK DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.TUNCAY SOYAK 21EJA ICEL DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.M.EMİN BAHÇE 21EKA ESKİŞEHİR DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. HAYATİ YAVUZ 21 ELA KAYSERİ DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. HASAN COŞKUN 21EMA ÜNYE DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. FARUK ÖZSOY 21ENA RİZE DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.OSMAN TÜRKOĞLU 21EPA KONYA DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. ALİI OSMAN SADETAŞ 21EOA PAZAR DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ OP.DR.SUAT KILIÇ 21ERA BEYŞEHİR DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.ERSİN KOBANER 21ESA NEVŞEHİR DEVLET HASTANESİ AVNİ İNCEKARA DİYALİZ MERKEZİ DR.OSMAN KAYRAN 21ETA SAMSUN DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ MERKEZİ DR.MEHMET KUNDAK 21EUA NİĞDE DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. MEHMET ÇİFTÇİOĞLU 21EVA BAFRA DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.HASAN ŞEKERCİOĞLU 21EWA HAVZA DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. CENGİZ ŞAHİN 21EXA BOYABAT DEVLET HASTANESİ YASAR TOPÇU DIALIZ ÜNİTESİ DR.OKHAN ÇETİN 21EYA ANKARA TRAFİK HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.DENİZ AYLI 21 EZA AKSARAY DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.GÖKŞİN BALIM 21FAA KIRIKKALE DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.ORHAN AKBAYIR VE

DR.YAKUP ÇELİK 21FBA DIAMED DIALIZ MERKEZİ DR.YILDIZ BARUT ÖZEL 21FCA İSTANBUL ESNAF HASTANESİ HEMODİYALİZ MERKEZİ DR. YÜKSEL TURHAN 21FDA ECE HOLIDAY DIALYSIS CENTERS KAPADOKYA TIP MERKEZİ DR. ÖNDER KAYIGİL 21FFA TRAKYA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ NEFROLOJİ BİLİM DALI DOÇ.DR..SANİYE ŞEN 21FGA POSTA ISLETM.VE SANATORYUM HAST. DİYALİZ ÜNİTESİ OP.DR.MUSTAFA ÇAKÇAK 21FHA İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DİYALİZ MERKEZİ DR. CENGİZ DUYGULU 21FJA SSK KÜTAHYA HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.FAHRETTİN DEMİRER 21FLA SSK CORUM HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR ABDURRAHMAN TOMAKİN 21FNA SSK DİYARBAKIR HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. FUATALTAN

21FXA ELAZIĞ DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. MEHMET ÖZDEMİR 21FYA ANTAKYA DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR MUSA YÜKSEKGÖNÜL 21FZA ODEMİS DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DRTÜLAYORAL

21GAA KARS DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR HİKMETÜRE 21GHA ŞANLIURFA DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ OP.DR. YUSUF OCAK VE

UZ.DR.MEHMET IŞIK 21GKA SİVAS NUMUNE HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.NEVZAT DALGIÇ VE

DR.ERDEM UZUN 21GMA TEKİRDAĞ DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. SÜLEYMAN EROL 21GNA VAN DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. VECİHETTİN ÖZTÜRK 21G0A BATMAN DEVLET HASTANESİ HEMODİALIZ MERKEZİ DR. M. KEMAL GÜL 21GUA HAYSU ÖZEL SAĞLIK HİZMETLERİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR. ALAATTİN ÖZENÇ 21HBC MALATYA DEVLET HASTANESİ HEMODİYALİZ ÜNİTESİ DR.MUSTAFA ESENTURK

Not: Yeni açılan bazı merkezler 1995' e ait verileri olmadığı için bu listeye dahil edilmemişlerdir.

Bu merkezler 1996 Registry'sinde değerlendirileceklerdir.

8 0

Referanslar

Benzer Belgeler

Sağlıklı hücrelere karşı bir tehdit oluşturan, kimyasal yapısı dış ortamdan çok çabuk etkilenen veya çözünürlüğü ve emilimi düşük olan ilaçlar nanoparçacıklar

In five patients who failed ozone treat- ment and subsequently had microdiscectomy, the histological examination of the removed tissue showed disc dehydration with a fibrillary

Maternal-fetal bulaş yanında yapılan çalışmalarda hepatit B taşıyıcısı olan gebelerde gestasyonel diyabet (GDM), gebe- liğin hipertansif hastalıkları, preterm doğum

Ulusçuluk kavramının, değişik anlamlara gelecek şekilde, ulus ve ulus- devletlerin kurulma ve devam süreçleri, ulusa ait olma bilinci ve güvenlik ile refah

Ulus devletin küreselleşme sürecinde bazı işlevleri değişmiştir. Đşlevlerdeki bu değişim olumlu ve olumsuz yaklaşımlar için de önemli bir farklılaşma

Yapılan uygulamanın eleştirel düşünme becerisini geliştirdiğini düşünen öğrenciler okuduklarını anlamanın (4/16) hatırlamaya yardımcı olduğunu (1/16) dolayısıyla

The degrading masculine language regarding the female gender is seen more present within Greek antiquity, compared to various other periods throughout history. It should

ayrımları olduğu iddiası üzerine tartışmaların dünya kamuoyunda ve literatürde kapladığı yer, bu görüşü pekiştirmektedir. Örneğin Türkiye’nin üyelik