POL‹S‹N YEN‹ YETK‹LER‹
‹STANBUL-2008
Mustafa ÖZKAVAK Dr. Hasan Hüseyin ÇALI
Emniyet Amiri Baflkomiser
(Ö¤retim Görevlisi) (Ö¤retim Görevlisi)
Aksaray PMYO Erzurum PMYO
SUNUfi
Daha önce “Polisin Yetkileri” ad›yla bas›lm›fl olan Kitab›n;
yeni flekli, yeni format› ve BETA yay›nevi fark›yla yeni bask›s›n›
meslektafl›m Mustafa ÖZKAVAK ile beraber yazmay› tercih ettim ve özellikle 2005 y›l› Haziran ay› ve sonras›nda yap›lan de¤iflik- likler, titizlikle incelenerek kitap en güncel hale getirilmifltir.
Ayr›ca bu kitaba paralel olarak bir de Mevzuat CD’si haz›r- lad›m. CD içerisinde en çok kullan›lan mevzuata yer verilmifltir.
Polise; birçok kanun, tüzük, yönetmelik, Bakanlar Kurulu Kararnamesi ve yönerge görev vermektedir, ayr›ca gerek mülki amirin (Vali-Kaymakam), gerek idari amirin (Polis Amirleri) ve gerekse adli amirin (CMK gere¤ince C. Savc›lar›) polise görev verdi¤i bilinmektedir. Bu görevleri yaparken de, polisler yetkile- rini kullanmaktad›rlar.
Baz› polislerin, yetkilerini tam olarak bilmemekten ötürü so- rumlu tutulduklar› veya yine bilmemekten dolay› yetkilerini afl- t›klar› ve bu yüzden de sorumlu tutulduklar› bilinmektedir. Son zamanlarda yetkilerin afl›lmas› problemi yüzünden “‹nsan Hak- lar› ‹hlalleri” gündeme gelmektedir. Bunun önlenmesi için, özel- likle A.B. Uyum Yasalar› ile de¤iflen geliflmelere dikkat çekmek ve “Polisin Yetkileri”nin tekrar hat›rlat›lmas› gerekmektedir.
Polisin; görev, yetki ve sorumluluk üçgeni bir örnekle aç›kland›¤›nda afla¤›daki tablo ile karfl›lafl›lacakt›r. Toplumsal olaylarda, polisin görevi; kamu düzenini ve güvenli¤ini sa¤la-
SUNUŞ III
Yay›n No : 2000 Hukuk Dizisi : 934
1. Bas›m - Temmuz 2008
ISBN 978 - 975 - 295 - 897 - 5
Dizgi : B e t a B a s › m A . fi . Bask› - Cilt : Y a z › n M a t b a a c › l › k
Bayrampafla/‹stanbul (0-212) 565 01 22 Kapak Tasar›m : Gülgonca Çarp›k
Beta BASIM YAYIM DA⁄ITIM A.fi.
Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15 Ca¤alo¤lu - ‹STANBUL
Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77 E-posta : betakitap@betakitap.com
www.betakitap.com
Copyright©Bu kitab›n bu bas›s› için Türkiye’deki yay›n haklar› BETA Ba- s›m Yay›m Da¤›t›m A.fi.’ye aittir. Her hakk› sakl›d›r. Hiçbir bölümü ve pa- ragraf› k›smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço¤alt›lamaz, da¤›t›lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap›lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur.
POL‹S‹N YETK‹LER‹ K‹TABINI NASIL KULLANACA⁄IZ?
Öncelikle, her yetki anlat›l›rken; Yasal Çerçeve, Yönetsel Çerçeve ve Uygulama bölümleri halinde anlat›lm›flt›r.
Yasal Çerçeve: bu k›s›mlarda, an›lan yetki hangi mevzuatta geçmiflse o belirtilmeye çal›fl›lm›flt›r. Ayr›ca, kullan›lan yetkiyi, tutanak ile belgelemek istiyorsan›z, tutana¤a bu madde numara- lar›n› yazman›z, iflinizi sa¤lam yapman›z olarak alg›lanacakt›r.
Yönetsel Çerçeve: bu k›s›mlarda, an›lan yetki konusunda;
kim veya hangi makam yetkilidir ya da hangi prosedürle bu yet- kiyi kullanaca¤›m›z belirtilmifltir. Yani yetkinin yönetimi kimin elindedir. Örne¤in; Arama Yetisini anlat›rken, arama yetkisini vermeye kim yetkilidir veya hangi durumlarda, bu yetkiyi do¤- rudan kullanabiliriz, sorular›n›n cevab›n› alabiliriz.
Uygulama: bu k›s›mlarda, an›lan yetki ile ilgili uygulamala- r› mevzuat ve uygulama do¤rultusunda yazmaya çal›flt›k...
Örnek: Asayifl ekibi olarak uygulama yap›yorsunuz. Önce Pvsk md. 4/A ya göre kimlik soracaks›n›z, sonra flüpheli bir fley görür veya hissederseniz, Arama Yönetmeli¤i md 8 e göre, kaba arama yapabilirsiniz. Size direnmeye kalkarsa Karakola davet etme yetkiniz do¤uyor (PVSK Nizamnamesi md.16) ve karakola almadan önce tehlike aramas› yapabilirsiniz. E¤er suç unsuru bir fley varsa, muhafaza edip (pvsk ek 4, 6), geçici olarak el koyarak veya korum alt›na alarak (Cmk121), hakim karar› alarak (sav- c›ya bilgi verip) el koyma ifllemi yapabilirsiniz.
POLİSİN YENİ YETKİLERİ V
mak, yasa d›fl› bir gösteride ise, gösteriyi sona erdirmektir. Polis, bu görevi yerine getirirken yetkilerini kullanacakt›r. Bu yetkiler toplulu¤un da¤›lmas› için zor kullanmad›r. Zor kullanma; sözlü ikazdan, su püskürtmeye, jop kullanmadan silah kullanmaya ka- dar derece derece artan bir yelpaze oluflturmaktad›r. Uygun zor kullanma derecesinin kullan›lmas› gerekmektedir. Örne¤in; top- lumsal olayda, göstericiler taraf›ndan silah v.b. bir cisimle karfl›
koyma olmad›¤› halde, polisin do¤rudan göstericilere karfl› silah kullanmas› olay›nda polisler sorumlu olmaktan kurtulamazlar.
Polisimiz kendisine tan›nan yetkileri son derece dikkatli kul- lanmak zorundad›r, haz›rlanan bu eserin baflta Polis Akademisi ve Polis Meslek Yüksek Okulu ö¤rencileri olmak üzere, emniyet teflkilat›, güvenlik hizmeti sunan birimlere ve Ceza-Adalet Sis- teminde yer alan aktörlere yol gösterici olmas› yönü ile yararl›
olaca¤› düflüncesindeyim. Eme¤i geçenleri kutlar, bu yönde güzel çal›flmalar yapma düflüncesinde olanlar› sonuna kadar destek- ledi¤imizi ifade ederiz.
Kitab›n faydal› olmas› temennisiyle….
Dr. Hasan Hüseyin ÇALI
SUNUŞ
IV
‹Ç‹NDEK‹LER
SUNUfi . . . .III
‹Ç‹NDEK‹LER . . . .VII
POL‹S‹N YEN‹ YETK‹LER‹
Birinci Bölüm
1. AÇILMASI ‹ZNE BA⁄LI OLAN YERLERDE POL‹S‹N
YETK‹S‹ . . . .3
1.1. YASAL ÇERÇEVE . . . .5
1.2. YÖNETSEL ÇERÇEVE . . . .6
1.3. UYGULAMA . . . .7
‹kinci Bölüm 2. POL‹S‹N MEN ETME YETK‹S‹ . . . .19
A. Yasad›fl› Faaliyet Yap›lan Yerlerin Faaliyetlerinin Geçici Olarak Men Edilmesi . . . .20
A.1. Yasal Çerçeve . . . .20
A.2. Yönetsel Çerçeve . . . .20
A.3. Uygulama . . . .20
B. Genel Ahlaka Ayk›r› Davrananlar› Men Etme Yetkisi . .25 B.1. Yasal Çerçeve . . . .25
B.2. Yönetsel Çerçeve . . . .26
B.3. Uygulama . . . .26
C. Çocuklar ‹le ‹lgili Men Etme Yetkisi . . . .27
C.1. Yasal Çerçeve . . . .27
C.2. Yönetsel Çerçeve . . . .27
C.3. Uygulama . . . .27
İÇİNDEKİLER VII
POLİSİN YENİ YETKİLERİ
VI
Üçüncü Bölüm
3. POL‹S‹N PARMAK ‹Z‹ VE FOTO⁄RAF ALMA YETK‹S‹ . .41
3.1. YASAL ÇERÇEVE . . . .42
3.2. YÖNETSEL ÇERÇEVE . . . .42
3.3. UYGULAMA . . . .43
UYGULAMAYA NOT . . . .47
Dördüncü Bölüm 4. POL‹S‹N GÖZALTINA ALMA YETK‹S‹ . . . .49
4.1. YASAL ÇERÇEVE . . . .50
4.2. YÖNETSEL ÇERÇEVE . . . .51
4.3. UYGULAMA . . . .52
Beflinci Bölüm 5. POL‹S‹N YAKALAMA YETK‹S‹ . . . .67
5.1. YASAL ÇERÇEVE . . . .68
5.2. YÖNETSEL ÇERÇEVE . . . .69
5.3. UYGULAMA . . . .70
UYGULAMAYA NOT . . . .88
Alt›nc› Bölüm 6. POL‹S‹N S‹LAH KULLANMA YETK‹S‹ . . . .93
6.1. YASAL ÇERÇEVE . . . .93
6.2. YÖNETSEL ÇERÇEVE . . . .94
6.3. UYGULAMA . . . .94
UYGULAMAYA NOT . . . .107
Ruhsats›z Silah ve Mermi Bulundurma . . . .107
Kurflunlama . . . .108
Meskun Mahalde Silah Atma . . . .108
Molotof Kokteyli Atma . . . .109
Kuru S›k› Tabanca ‹le Meskun Mahalde Atefl Etmek . . . .109
Amaç D›fl› B›çak Tafl›ma . . . .110
İÇİNDEKİLER IX D. Gürültüyü Men Etme Yetkisi . . . .30
D.1. Yasal Çerçeve . . . .30
D.2. Yönetsel Çerçeve . . . .30
D.3. Uygulama . . . .31
E. Trafikle ‹lgili Men Etme Yetkisi . . . .33
E.1. Yasal Çerçeve . . . .33
E.2. Yönetsel Çerçeve . . . .33
E.3. Uygulama . . . .33
F. Toplant› ve Gösteri Yürüyüflleri ‹le ‹lgili Men Etme Yetkisi . . . .34
F.1. Yasal Çerçeve . . . .34
F.2. Yönetsel Çerçeve . . . .34
F.3. Uygulama . . . .34
G. Oyun-Gösteri, Temsil ve benzeri Faaliyetlerde Men Etme Yetkisi . . . .35
G.1. Yasal Çerçeve . . . .35
G.2. Yönetsel Çerçeve . . . .35
G.3. Uygulama . . . .35
H. ‹kamet veya ‹flyerinden Ayr›lmay› Men Etme Yetkisi . .35 H.1. Yasal Çerçeve . . . .35
H.2. Yönetsel Çerçeve . . . .36
H.3. Uygulama . . . .36
‹. ‹zin Almadan Yard›m Toplayanlar› Men Etme Yetkisi . .37 ‹.1. Yasal Çerçeve . . . .37
‹.2. Yönetsel Çerçeve . . . .37
‹.3. Uygulama . . . .38
J. Bas›n(m)la ‹lgili Men Etme Yetkisi . . . .38
J.1. Yasal Çerçeve . . . .38
J.2. Yönetsel Çerçeve . . . .38
J.3. Uygulama . . . .38
UYGULAMAYA NOT . . . .39
Yasak Yay›n Bulundurmak . . . .39
El ‹lan› ve Afiflleme . . . .40 İÇİNDEKİLER
VIII
Onikinci Bölüm
12. POL‹S‹N BAZI YERLERE G‹RME YETK‹S‹ . . . .207
12.1. YASAL ÇERÇEVE . . . .207
12.2. YÖNETSEL ÇERÇEVE . . . .208
12.3. UYGULAMA . . . .209
Onüçüncü Bölüm 13. POL‹S‹N B‹LG‹ TOPLAMA VE ‹ST‹HBARAT YETK‹S‹ . .215 13.1. YASAL ÇERÇEVE . . . .215
13.2. YÖNETSEL ÇERÇEVE . . . .216
13.3. UYGULAMA . . . .217
Ondördüncü Bölüm 14. POL‹S‹N ARAMA YETK‹S‹ . . . .231
14.1. YASAL ÇERÇEVE . . . .234
14.2. YÖNETSEL ÇERÇEVE . . . .235
14.3. UYGULAMA . . . .236
UYGULAMAYA NOT . . . .270
Esrar Ve Eroin Maddesi Bulundurmak ve ‹çmek . . . .270
Kap-kaç . . . .271
Onbeflinci Bölüm 15. AKIL HASTALARININ SEVK‹NDE VE KUDUZ OLAYLARINDA POL‹S . . . .273
Adli Kolluk . . . .274
Onalt›nc› Bölüm 16. POL‹S AÇISINDAN KABAHATLER KANUNUNUN UYGULANMASI . . . .277
EK: TUTANAKLAR . . . .293
KAYNAKÇA . . . .307
İÇİNDEKİLER XI Yedinci Bölüm 7. POL‹S‹N ZOR KULLANMA YETK‹S‹ . . . .111
7.1. YASAL ÇERÇEVE . . . .114
7.2. YÖNETSEL ÇERÇEVE . . . .116
7.3. UYGULAMA . . . .116
UYGULAMAYA NOT . . . .128
Zor Kullanma Yetkisine ‹liflkin S›n›r›n Afl›lmas› . . . .128
Savunma Ücretinin Devletçe Ödenebilme fiartlar› . . . .128
Sekizinci Bölüm 8. POL‹S‹N DAVET ETME YETK‹S‹ . . . .131
8.1. YASAL ÇERÇEVE . . . .131
8.2. YÖNETSEL ÇERÇEVE . . . .132
8.3. UYGULAMA . . . .132
Dokuzuncu Bölüm 9. POL‹S‹N ‹FADE ALMA YETK‹S‹ . . . .139
9.1. YASAL ÇERÇEVE . . . .141
9.2. YÖNETSEL ÇERÇEVE . . . .141
9.3. UYGULAMA . . . .142
UYGULAMAYA NOT . . . .148
Çocuklarda ‹fade Alma . . . .149
Onuncu Bölüm 10. POL‹S‹N K‹ML‹K SORMA YETK‹S‹ . . . .153
10.1. YASAL ÇERÇEVE . . . .153
10.2. YÖNETSEL ÇERÇEVE . . . .154
10.3. UYGULAMA . . . .155
Onbirinci Bölüm 11. POL‹S‹N EL KOYMA VE KORUMA ALTINA ALMA YETK‹S‹ . . . .165
11.1. YASAL ÇERÇEVE . . . .166
11.2. YÖNETSEL ÇERÇEVE . . . .168
11.3. UYGULAMA . . . .169
UYGULAMAYA NOT . . . .206
Kaçakç›l›k . . . .206 İÇİNDEKİLER
X
CD ‹ÇER‹S‹NDEK‹
MEVZUAT
Türkiye Cumhuriyeti 1982 Anayasas›
Adli Ve Önleme Aramalar› Yönetmeli¤i Adli Kolluk Yönetmeli¤i
Asayifle Müessir Baz› Fiillerin Önlenmesi Hakk›nda Kanun Ateflli Silahlar ve B›çaklar ile Di¤er Aletler Hakk›nda Kanun ve ilgili yönetmeli¤i
Ceza Muhakemesi Kanunu
Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi, Genetik ‹ncelemeler ve Fizik Kimli¤in Tespiti Hakk›nda Yönetmelik
Dernekler Kanunu
Emniyet Genel Müdürlü¤ü Çocuk fiube Müdürlü¤ü/Büro Amirli-
¤i Kurulufl, Görev ve Çal›flma Yönetmeli¤i Emniyet Teflkilat› Kanunu
Hakk›nda Dava Aç›lan Polis ‹çin Avukat Tutma ve Ücret Ödeme Usul ve Esaslar› Hakk›nda Yönetmelik
‹flyeri Açma ve Çal›flma Ruhsatlar›na ‹liflkin Yönetmelik Kabahatler Kanunu
Kaçakç›l›kla Mücadele Kanunu
Kimlik Bildirme Kanunu ve Uygulanmas›na Dair Yönetmelik
CD İÇERİSİNDEKİ MEVZUAT XIII
POLİSİN YENİ YETKİLERİ
XII
Memurlar Ve Di¤er Kamu Görevlilerin Yarg›lanmas› Hakk›nda Kanun
Polis Çevik Kuvvet Yönetmeli¤i Polis Vazife Ve Salahiyet Kanunu Polis Vazife ve Salahiyet Nizamnamesi
Spor Müsabakalar›nda fiiddet ve Düzensizli¤in Önlenmesine Dair Kanun ve Uyg Yönet.
Suç Eflyas› Yönetmeli¤i
Telekomünikasyon Yoluyla Yap›lan ‹letiflimin Tespiti, Dinlenme- si, Sinyal Bilgilerinin De¤erlendirilmesi ve Kayda Al›nmas›na Dair Usul ve Esaslar ile Telekomünikasyon ‹letiflim Baflkan- l›¤›n›n Kurulufl, Görev ve Yetkileri Hakk›nda Yönetmelik Terörle Mücadele Kanunu
Türk Ceza Kanunu
Toplant› Ve Gösteri Yürüyüflleri Kanunu ve Uygulanmas›na Dair Yönetmelik
Yakalama, Gözalt›na Alma Ve ‹fade Alma Yönetmeli¤i
CD İÇERİSİNDEKİ MEVZUAT
XIV
