Görüş
Yadigar PEKER ve Yrd. Doç. Dr. Cengiz Caner*
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi,
Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü, 17020, Çanakkale
*Email: ccaner@comu.edu.tr
Gıdaların Etiketlenmesi ve Çizgi Kod Sistemi (BARKOD)
ÖZET Hakkındaki Kanun 28 Haziran 1995 tarihinde çıkarılan
Tüketicilerin bilinçlenmesiyle birlikte gıda 560 sayılı Gıda Üretimi, Tüketimi ve Denetimine Dair ambalajlarının üzerindeki etiketleme ve üzerinde Kanun Hükmündeki Kararname ve Türk Gıda Kodeksi yazılan bilgilerin önemini daha da artırmıştır. Ürünün Yönetmeliği ile önemli adımlar atılarak malların veya kimliği olan etiket, ürünlerin bileşim yüzdesi, katkı ambalajların üzerine kolaylıkla okunabilecek ve maddeleri, saklanması, kullanım şekli, saklanma görülebilecek şekilde malın cinsi, fiyatı, menşei koşulları, ürünün korunması konularında tüketiciyi hakkında bilgileri içeren etiketin bulunması zorunlu bilgilendirmesi gibi amaçlarının yanında tasarımındaki kılınmıştır [5,6, 7].
fark ile tüketicinin seçimine yardımcı olarak ürünün
satışında büyük rol oynar. 1-ETİKET
Bu makale gıdaların etiketlenmesine ait temel Etiket kısa tanımı ile bir ürünün özelliklerini ve bilgiler ve etiket çeşitlerinden bahsedilmiştir. Ayrıca kalitesini belirlemek için söz konusu malın ambalajının bilgisayar teknolojilerin gelişmesiyle ortaya çıkan ve üzerine yazılan yazı ya da çizilmiş grafik olarak tüm ürünler için kullanılabilen hem üreticiye hem de tanımlanmaktadır [4].
tüketiciye sayısız avantajlar sağlayan çizgi kod Etiketleme, belirli bir yüzeyde bir ürünü veya (barkod) sisteminin özellikleri ve işlevselliği ayrıntılı maddeyi cümlecikler halinde yansıtan bir resimdir. İlk
tartışılmıştır. etiketler sadece bir ürünü tanımlamak veya malların
üzerindeki bilgileri karşılaştırmak için kullanılmıştır.
GİRİŞ Fakat bugün etiketlerin kullanımı hakkında kanunlar
Gelişen ekonomiyle birlikte tüketicilerin büyük tarafından yürütülmekte ve etiketleri paket üzerine a l ı ş v e r i ş ( s ü p e r m a r k e t l e r ) m e r k e z l e r i n e dizayn edilmiş birer satıcı ve pazarlamacı yönelmektedirler [1,2,3]. Buralarda sunulan ürün konumundadır [8].
çeşitliliğine karşın, satın alınan gıda maddeleri;
bulunabilirlik, ekonomik durum, kültürel ve 1.1 ETİKETLEME AMAÇLARI
deneyimler gibi çeşitli güdülerle seçilmektedir. 1. Müşteriyi korumak ve onlara yol göstermek.
Tüketicinin satın alma sırasında en fazla etkilendiği 2.Ambalajın içindekiler, kullanma şekilleri ve faktörlerin başında gıdanın duyusal kalitesi olmakla içindekileri de malın satın alınması ve evde birilikte, bir gıda maddesinin pazarlanabilmesi için kullanılması hususunda müşterilere ve tüketicilere yol güvenilirlik, besin değeri gibi gizli kalite özelliklerini de göstermek.
taşıması gerektiği ifade edilmektedir [4]. 3. Etiketleme zorunluluğu, kaliteli ürün üreten Günümüzde tüketici bilincinin artması ve yeme imalatçıları, buna uymayan firmaların haksız alışkanlıklarındaki değişmeler, beslenme ve sağlıkla rekabetinden korumak.
ilgili konulara verilen önemin artmasına neden 4. Etkin ticaret ile ürünlerin sürümünü arttırmak.
olmuştur. 5. Tüketicinin dikkatini çekmeye ilaveten, tüketicilerin
Tüketicilerin ürün seçiminde baz aldığı önemli kolaylıkla ve süratle karar vermelerini sağlayacak kriterlerden bazıları; çeşitli besin öğeleri gereksi- bilgileri de kapsamaktadır [4].
niminin karşılanması için hangi gıdaların yenilmesi
gerektiği; yeterli beslenmenin nasıl sağlanabileceği, 1.2 ETİKET ÇEŞİTLERİ
kalorisi düşük gıdaların tüketilmesi; işlenmiş gıdaların A) Tanıtıcı Etiketleme: Gıdanın ismi, bileşimi, net tüm besin öğelerinin hangi oranda içerdikleridir. ağırlığı ve imalatçısı gibi bilgileri kapsamaktadır.
Günümüzde tüketicilerin genel olarak temel gıdaların
besleyici özellikleri hakkında kabaca bilgilerinin B) Uyarıcı Etiketleme: Sağlığa zararlı olabilecek bulunduğu ancak buna karşılık işlenmiş, paketlenmiş, katkı ve kontaminantların varlığı, radyasyona tabi kompleks ve yeni gıdaların besin değerlerini tam tutulup tutulmadığı gibi uyarıcı bilgileri içermektedir.
anlamı ile bilemedikleri görülmektedir. İşlem görmüş Son kullanma tarihide bu etiket kapsamına dahil yada formüle edilmiş gıda maddelerinin sayısının edilmektedir.
artması ile tüketicilerin satın aldıkları ürünlerin
besinsel kalitesini tanımlamalarının zorlaştığı tespit C) Öğretici Etiketleme: Bazı gıdaların muhafaza ve edilmiştir. Bu nedenle satın alma sırasında söz konusu kullanma şekillerini anlatan etiketleme çeşididir.
bilgilerin tüketiciyi anlaşılır ve pratik bir biçimde etiket
üzerinde verilmesi gerekir [4]. D) Besin Etiketlemesi: Ambalajlanarak tüketiciye Ülkemizde gıda güvenliğine ilişkin çalışmalar son sunulan bir gıdanın, laboratuar analizi ile saptanmış yıllarda hız kazanmış ve 4077 sayılı Tüketici Korunması besin öğelerinin miktarı ya da tüketicinin günlük alması
Görüş
bulunması sağlanmak.
gereken düzeyinin ne kadarını karşıladığını yüzde
· Sağlık iddiaları; potansiyel sağlık yararı olan olarak belirten ve ambalaj üzerinde belirli formatlara
besin veya besin öğelerini tarif etmektedir. Örneğin;
uygun yazılması gereken bir etiketleme çeşididir. Son
osteoporoz riskini azaltmak için kalsiyum tüketiminde konusu etiketlenmenin amaçları 2 genel başlık altında
yarar vardır. [10, 11].
özetlenebilir.
1) Gıda üreticisine yönelik amaçları dört grupta
Tablo 1. Amerika'da üretilen bir ürüne ait besin etiket toplanmaktadır. Bunlar; a) gıda üreticisinin ürettiği
bilgileri.
gıdanın ulusal ve uluslar arası ticarette rekabet edebilme şansının yaratılması, b) uluslararası ticaret standartlarına uyma zorunluluğu getirmesi, c) gıda endüstrisine güvenin artmasını sağlaması, d) gıda endüstrisini daha besleyici gıdalar üretmeye teşvik etmesidir
2) Tüketiciye yönelik amaçları iki grupta toplanmaktadır. Bunlar; a) tüketicilerin dengeli yada özel bir diyet oluşturmalarında ve gıdayı satın almaları sırasında en besleyici gıdaları seçmelerinde yardımcı olmak. b) tüketicilerin beslenme konusunda eğilimine katkıda bulunmak ve doğruyu bilmelerini sağlamak.
E) Eko-Etiketleme: Bir ürünün piyasada bulunan aynı kategorideki ürünlerden çevre temizliği açısından daha uygun olduğunun belirlenmesi açısından tüketicileri bilgilendirmek amacıyla kullanılmakta ve ürünlerde gönüllü olarak yer aldığı görülmektedir [9].
1.3 ETİKETTE BULUNMASI İSTENEN BİLGİLER
· Gıda maddesinin ismi
· Kullanılan katı maddeleri
· Net yada asgari ağırlık
· Gıdayı üreten, ambalajlayan, ihraç/ithal eden yada satışını yapan firmanın adı ve adresi
· Ticarete çıkaran veya ticarete çıkarılan ülkenin adı
· İmal ve son kullanma tarihi
· Muhafaza yöntemleri (soğuk)
· Özel gıdalar için bulunan ve standartlarda belirtilen ifadeler
· Radyasyona tabi tutulduğuna dair bilgiler
· Tüketiciye herhangi bir şekilde yanıltmayan veya aldatmayan resim ve işaretler [4].
Amerika'da 1970'lerin ortalarında kadar ambalajların üzerinde besin etiketi bulunmamak- taydı. Daha sonra gıda bilimcileri endüstri ve tüketicinin korunmasıyla ilgili kuruluşlar tarafından yapılan araştırmalar sonucunda tüketicilerin besin etiketlemesi konusundaki tutum ve istekleri ile satın alma alışkanlıkları belirlenerek Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından ilgili tüzüğün çıkarılması
Tablo 2. Türkiye'de üretilen bir ürüne ait besin etiket sağlanılmıştır.
bilgileri.
Amerika'da besin etiketleri üzerinde genel beslenme tarzına göre seçim yapabilmek için dört farklı türde beslenme ve sağlık bilgileri bulunmaktadır.
Bunlar:
· Besin etiket bilgisi; besinin bir porsiyonundaki kalori , kolesterol, sodyum, yağ, posa, vitamin ve mineral gibi besin öğeleri ile ilgili bilgiler yer almakta ve bu bilgi tüm besin etiketlerinde bulunmaktadır.
· Katkı maddeleri; besinin veya tarifenin bileşiminde bulunan maddeler çoktan aza doğru listelenmektedir.
· Beslenme açıklaması; “az yağlı” veya “yüksek posalı” gibi amacına uygun besinlerin kolayca
Besin etiketleri sayesinde tüketiciler alışveriş · Azaltılmış kolesterol:Gıdanın her yaparken besinle ilgili kararları daha kolay verebilir. porsiyonu, yerini aldığı gıdadan yüzde 75 daha az Tüketiminden kaçınılan veya günlük diyete dahil kolesterol içerir [12].
edilmek istenen tüm besinler için besin etiketindeki
bilgiler yardımcı olabilir. Benzer besinleri Ayrıca günümüzde tüketiciye sunulan ürün sayısı karşılaştırmak imkanı sağlayarak tüketicinin daha ve aynı üretim dalında faaliyet gösteren işletmelerin kolay vermesine yardımcı olabilir. Yukarıda sayısal olarak artması, işletmeler arasındaki rekabette Amerika'daki besin etiketi örneği ile ülkemizde üretilen önemli bir sorun ortaya çıktığı görülmektedir. Bu bir ürüne ilişkin bir besin etiketi örnekleri verilmektedir amaçla mikro açıdan işletmeler, makro açıdan da (Tablo 1). Amerika'da kişi başına 10 m² etiket ülkeler bu engeli aşabilmek ve pazardan daha fazla tüketilirken, Türkiye'de bu miktar sadece 1 m². pay alabilmek için yeni yöntemler arama zorunluluğu Görüldüğü üzere Türkiye'de üretilen gıdaların besin hissetmişlerdir. Bu arayışlar neticesinde işletmeler, etiketleri tüketicileri bilgilendirme anlamında oldukça satış hacmine dayalı statik pazarlama anlayışsından yetersiz kalmaktadır (Tablo 2) [10,11]. kurtularak ürün kodeksi ve tüketici tatminine önem veren dinamik pazarlama anlayışına uygun olarak 1.4 ÇEŞİTLİ ETİKETLEME KURALLARI çalışmalarını yürütmeye başlamışlardır. Diğer yandan, tüketici koruması gündeme getirilmiş ve tüketici ile Yaygın olarak, kullanılan terimlerin tanımları her satıcı işletmeler arasındaki ticari ilişkiler yasalarla zaman kolay anlaşılabilir değildir, örneğin düzenlenmeye başlanmıştır. Böylece hızlı ve yoğun işlem yapma gereksinimi bilgisayarların ortaya
· Düşük kalori: Bu iddiaya sahip bir ürün çıkmasına neden olmuştur. Çizgi kod sistemi de porsiyon başına 40 kaloriyi, yenildiğinde gram başına bilgisayarların kullanımının artmasına paralel olarak 0,4 kaloriyi aşamaz. Doğal olarak düşük kalorili olan ortaya çıkmış ve geliştirilerek bugünkü halini almıştır gıdalar, düşük kalorili olarak etiketlenmeyebilir. [7].
· Azaltılmış kalori: Bu etiketi haketmek için, 2-ÇİZGİ KOD (BARKOD) gıdanın, hazırlandığı gıdadan en az üçte bir oranında
az kalori içermesi gerekmektedir. Barkod endüstride hemen her alanda, ürünlerin, bilgisayarlara bağlı optik okuyucu cihazları ile, değişik
· Yapay olarak tatlandırılmış, diyet, diyete kalınlıktaki dik çizgi ve boşluklardan oluşan ve verinin yönelik: Bir gıda ürünü düşük kalorili ya da kalorisi otomatik olarak ve hatasız bir biçimde başka bir azaltılmış bir gıda olarak nitelenebilirse, bu terimler ortama aktarılması için kullanılan bir yöntemdir.
kullanılabilir. Barkod, değişik kalınlıktaki çizgilerden ve bu çizgiler
arasındaki boşluklardan oluşan topluluğunun deşifre
· Şekersiz: Bu etiketi içeren gıdalar sofra şekeri edilerek tanınmalarını sağlayan otomatik tanıma (sakaroz) içermezler. Ancak, glikoz, früktoz ya da bal tekniğidir. Kısacası veri toplama işlemi doğru ve hızlı dahil olmak üzere, başka tatlandırıcılardan gelen bir biçimde gerçekleştiren otomatikleştirilmiş bir kalorileri içerebilirler. (Bu bileşenlerin varlığı etikette sistemdir [13].
belirtilmelidir.) Sakarin, aspartam, sorbitol ya da
mannitol içeren ürünler de bu etiketleri taşıyabilir. 2.1 ÇİZGİ KOD ÇEŞİTLERİ
· EAN ( European Article Number)
· Tuz (sodyum) kısıtlamaları: Sodyumsuz, · UPC ( Uniform Product Code) porsiyon başına 5 miligram ya da daha az sodyum
demektir; çok düşük sodyum, porsiyon başına 35 EAN
miligram ya da daha az sodyum demektir, düşük Dünya ticaretindeki hızlı gelişmeler ve ticarete sodyum, porsiyon başına 140 miligram ya da daha az konu olan malların çeşidinin giderek artması bu mallar sodyum demektir. Azaltılmış sodyum, sodyum için uygulanacak standartların yetersizliğini ortaya içeriğinin gıdada normal olarak bulunan miktardan en çıkarmış ve malların tanınması için standart bir sistem az yüzde 75 daha az olduğu anlamına gelir. meydana getirmek amacıyla 12 Avrupa ülkesi Avrupa
Mal Numaralama Birliği (EAN) kurmuştur.
· Ekstra-yağsız: Bu etiketi taşıyan ürünlerin, Birlik, başlangıçta Avrupa ülkelerinde mal karşılaştırabilir bir ürüne göre ağırlık olarak yüzde 5 ya numaramla birliğini amaçlamış ve kendisine üye olan da daha az yağ içeriğine sahip olmaları gerekir. her milli teşkilata iki haneli numara vermiştir. Ancak, kısa zamanda gelişmiş, Kuzey Amerika'da kullanılan
· Yağsız ya da düşük yağ oranı: Bu etiketleri Benzer Mamul Kodu ( Uniform Product Code-UPC) ile uyum sağlamış ve böylece Avrupa sınırlarını aşmıştır.
taşıyan ürünlerin, karşılaştırılabilir bir ürüne göre,
Birliğe Avrupa dışında dünyanın birçok ülkesi de üye ağırlık olarak yüzde 10 ya da daha az bir yağ içeriğine
olmak için başvurmuştur. 1981 tarihinde Birlik, sahip olmaları gerekir.
Milletler Arası Mal Numaralama Birliği (Association Enternetionale de Numeratation des Articles) adını
· Hafif, hafifletilmiş, yağsız ve düşük yağ
almış, ancak Birliğin “EAN” kısa adı ise değişmemiştir.
oranı: Bu etiketleri taşıyan gıdalar benzer bir ürüne
EAN, Belçika yasalarına göre kurulmuş olup, kazanç göre en az yüzde 25 daha az yağ içerir.
amacı yoktur. Birliğe, Türkiye'de dahil olmak üzere 78 ülke üyedir. Birliğin amacı: EAN çizgi kod sistemini,
· Kolesterolsüz: Gıdanın her porsiyonu 2
bununla ilgili özellikleri ve uygulama kurallarını miligramdan fazla kolesterol içermez.
geliştirmek, tek düzen bir numaralama dili oluşturmak
· Düşük kolesterol: Gıdanın her porsiyonu 20
ve uygulamaktır [13, 14].
miligramdan fazla kolesterol içermez.
Görüş
Görüş
Tüketim birimleri için “EAN-13” ve “EAN-8” olmak şifrenin çözülmesi, bir diğer ifadeyle, ışık kalem, sabit üzere 2 tür çizgi kod sistemi kullanılmaktadır (Tablo 3 ışık üstü cam, okunan çizgi kodu gösterecek ekran ve
ve 4). bilgisayarlar ile bağlantılı özel donanımlı cihazlar
gerekmektedir. Bu özel donanımlar ve özel programlar Tablo 3. On üç haneli EAN Çizgi Kod Sistem aracılığı ile işletmelerde mevcut sisteme eklenecek çizgi kod okuyucu terminallerinden veya mevcut terminallere bağlanacak çizgi kod okuyucu kalemlerden yararlanılmaktadır. Örneğin; muhtelif tüketim mallarını perakende satan bir mağazada alınan malın bedelini tahsil edecek birkaç elektronik kasa bulunur ve bunların her biri sabit ışık üstü cam, ışıklı kalem ve bilgisayarlar ile bağlantılıdır. Çizgi kod işareti, sabit ışık üstü camın üzerinden geçirilerek okunur, mal tanınır ve bu bilgi bilgisayara ulaşır.
Bilgisayar, belleğinden fiyatı arar ve kasaya bildirir.
Tablo 4. Sekiz haneli EAN Çizgi Kod Sistemi Kasa bilgileri kaydederken, aynı anda bu bilgileri alıcının görebileceği yerdeki getirir ve satış fişini keser.
Tüm bu işlemler malın alıcısının önünde ve kontrolünde gerçekleşmektedir. Genel amaçlı bilgisayarlara takılacak ek özel donanımlar ve özel programlar sayesinde, çizgi kod işaretlerinden perakende satış dışında toptan satışlarda, ambar kontrolünde, Şekil 1. Türkiye'deki bir ürüne ait Çizgi kod Örneği muhasebe kayıtlarında ve daha bir çok alanlarda
yararlanmak mümkündür [16].
2.3 ÇİZGİ KOD SİSTEMİNİN YARARLARI
· Çizgi Kod Sisteminin Üreticilere Sağladığı Yararlar
· İşletme içi ve işletme dışı bilgi akışını,
· Mamul stok hareketlerinin kolayca izlenmesini,
Ülke kodu; ilk üç hane ülke kodudur (Şekil 1). · İyi bir ambar ve satış denetiminin Milletlerarası Mal Numaralama Birliği (EAN) tarafından yapılmasını,
milli numaralama teşkilatına verilen ve bu teşkilatı · Satış sözleşmelerinin kolay ve çabuk tanımlayan ülke, bayrak numarasını gösteren bu ilk üç hatırlanmasını,
hane başlangıçta Avrupa ülkeleri göz önünde · Malların çabuk sevk edilmesini sağlar.
bulundurulduğu için iki hane olarak saptanmış daha · Çizgi Kod Sisteminin Tüketicilere Sağladığı sonra EAN, Avrupa sınırlarını aşıp milletler arası nitelik Yararlar
kazanınca bu üç haneye yükselmiştir. Ancak toplam on · Müşteriler satın almak istedikleri ürünleri
üç hane değiştirilmemiştir. kısa sürede bulabilirler ve o ürünün
özellikleri hakkında ayrıntılı bilgilere sahip Firma kodu; ülke kodundan sonra gelen sonra olabilirler,
dört hanedir. Milli Mal Numaralama Teşkilatı tarafından · Müşteriler satın aldığı malı teslim alırken üretici veya satıcı işletmeye verilen ve o işletmeyi çizgi kod işaretleri ekranda açıkça görülür.
tanımlayan üretici ve/veya satıcı kod numarasını Böylece alınan malın fiyatı, miktarı ve
tanımlamaktadır. tutarının ödeme işlemi sırasında kontrolü
mümkün olur,
Ürün kodu; firma kodundan sonra gelen beş · Alınan malı bozuk çıkması durumunda hane olup üretici veya satıcı işletme tarafından üretilen yada yapılan bir yanlışlığın düzeltilmesinde ürüne verilen ve o ürünü tanımlayan ürün kod çizgi kod sistemi müşteri açısından bir
numarasını göstermektedir. güvence niteliğindedir [13, 15].
Kontrol hanesi; on üçüncü hanedir. Bu sayının 2.4 TÜRKİYE'DE ÇİZGİ KOD SİSTEMİ
aracılığı ile önceden programlanan okuma cihazı ile on Ülkemizde 1980'li yıllarda alınan kararlar iki sayının doğru okunup okunmadığı kontrol sonucunda, dışarıya açık bir politika izlenmeye
edilmektedir. başlanmış; bazı sanayi dallarında ihracatın artması ile
Çizgi kod, normalde 13 haneli sayı dizisini birlikte ülkelerde uyumlu ve rekabet edilebilir bir hale kapsayacak şekilde düzenlenir. Ancak, ürün ve gelinebilmesi için yeni yöntemlerin kullanılması ambalaj yüzeyi 13 haneli sayılar için okuma işaretlerini zorunlu bir hale gelmiştir. Özellikle Türkiye'nin ihraç alamayacak kadar küçükse, 8 haneli işaretler kullanılır. ettiği tarım ve sanayi ürünlerinin önemli bir bölümünün Kural olarak çizgi ve boşluklardan oluşan işaretler, tüketim malı olması ve parça ambalajı gerektirmesi basılacağı yüzeyin %25'ini aşıyorsa 8 haneli çizgi nedeniyle dış pazarlarda etiketleme ve tanımlama koddan yararlanılır [13, 15]. yönünden sorunların ortaya çıkması Çizgi Kod Sistemi'nin ülkemizde de kullanılmasını zorunlu hale 2.2. ÇİZGİ KODUN OKUNMASI getirmiştir. Bu nedenle 1986 yılında üyelik için EAN'a başvurulmuş, yapılan incelemeler sonucunda TCBB'nin Çizgi kodun okunabilmesi için kodu temsil eden
Görüş
sağlamak için sağlık ve beslenme arasında ilişkiler EAN'a üyeliği kabul edilmiştir. Bu karara
eğitim ilk kademesinden itibaren bireylere dayanarak Türkiye'de ülke kod numarası olarak “869”
benimsetilmeye çalışılmalıdır.
kodu tahsis edilmiştir [4].
KAYNAKLAR SONUÇ
Ambalaj materyali üzerinde üzerin de dizayn 1) Nazik, H., Şanlıer, M. 2001. Ailelerin Tüketim Davranışlarına
edilen iki önemli sistemden çizgi kod sistemi Reklamların Etkisinin Tespiti Üzerine Bir Araştırma. Standart
ülkemizde uygulanmasıyla ülkemizdeki tüm sanayi ve Dergisi 476: 80-87.
2) Küçük, O. 2002. Tüketicilerin Satın Alma Davranışında Ambalajın
ticaret kuruluşlarının EAN imkanlarını kullanmalarına
Rolü. Pazarlama Dünyası 16(02): 24-31.
zemin hazırlamıştır. Zira ülkemizin dünya çapında 3) Neatheral, C., Tregear, A., Alinson, J. 2003. In Search of the
tartışılmaz bir numaralama ve sembol işaretleme Concerned Consumer UK Public Perfection of Food, Farming and Buying Local. Journal of Rural Studies 19(2): 233-244.
sistemine kavuşması sonucunda ülkemizdeki
4) Kavas, A., Kınık, Ö. 2000 Gıdaların Etiketlenmesi ve Etiket
üreticiler dünyanın bir çok ülkesinde ticaret yaptıkları Standardına Uygunluğunun İncelenmesi. Gıda (Ekim) 77-85.
kuruluşlar nezrinde tek bir numaraya sahip 5) Anonim 1995. 4077 Sayılı Tüketici Korunması Hakkında Kanun.
olmuşlardır. Bu sistem, firmalarımızın müşterileri ile Resmi gazete 8 Mart sayı 22221.
6) Anonim 1997. Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği “Gıdaların
olan bilgi alışverişini kolaylaştırmış, mevcut veya yeni
Ambalajlanması ve Etiketlenmesi” Sayı 23172.
ürünlerin satışındaki başarı veya başarısızlıktan, 7) Kozak, M. 1993. Ürün Standardizasyonun Sağlanmasında Çizgi
üretim artışındaki değişmelerden firmalarımızın doğru Kod Sisteminin Yeri ve Önemi. Ambalajlama Dergisi (17):26-29 8) Fairly MC. Labels and Labelind Data and Consultancy Services
ve anında haber almasını mümkün kılmıştır. Bu sistem
Limited. 424-430.
sayesinde tarama hesap ödeme ve denetim işlemleri 9) Acar, H. 1997. Ambalajların İşaretlenmesi ve Etiketlenmesi. Gıda
hızlandırılmış, dağıtımcıların idari bilgilerinin (Mayıs) 17-18.
geliştirilmesi olanağı temin edilmiştir. 10) Çelebi, K., Kavas, A., Kavas, A. 1991 Besin Etiketi: Tüketici Algılaması Tercihi ve İçerik Analizi. Beslenme ve Diyet 20(2):
Diğer önemli sistem olan etiketleme sayesinde
209-219.
tüketiciler alış veriş yaparken besinle ilgili kararları 11) Duffy, R.L 1998 The American Dietetic Association's Comlete
daha kolay verebilir. Bu nedenle bireyler, gıda Food And Nutrition Guide. Jonhn Wiley Sonc Inc. USA New york.
12) Anonim 2005. http://www.diyetce.com/beslenme/
maddelerini satın alırken nelere dikkat etmeleri
beslenme_bilgileri/gidalarin_etiketlenmesi1.html
gerektiği konusunda bilgilendirilmeli ve ürünlerin 13) Anonim 2004 www.logosempa.com/ barkodbilgi.htm
ambalajları üzerinde bulunması gereken bilgiler 14) Anonim 1989 Elverdi, İ. Milletlerarası Mal Numaralama Birliği.
hakkında bilinçlendirilmelidir. TOBB-Ankara.
15) Üçüncü, M. 2000 Gıdaların Ambalajlanması. Ege Üniversitesi
Tüketicilerin bilinçli birer tüketici olmalarına
Basım evi. Bornova/İzmir syf: 651-655.
yardımcı olabilmek gıda maddelerini ambalajları 16) Anonim 2004 www.dtm.gov.tr/ead/DTDergi/ nis97/6.htm
üzerindeki bilgileri ve besin etiketlerini okumaları
