TÜRKİYE NİN ENERJİ POLİTİKALARI

(1)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

• Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji

Belgesi’ne göre, Türkiye’nin enerji sektöründeki stratejisi;

ülkenin ekonomik ve sosyal hayatında önemli role sahip

enerji kaynakları ve elektriğin tüketicilere yeterli, yüksek kaliteli, kesintisiz, düşük maliyetli ve çevre dostu bir

şekilde sağlanmasıdır.

• Hidrolik ve linyit gibi değerlendirilmemiş enerji kaynaklarının yanı sıra, Türkiye’nin sahip olduğu yenilenebilir enerji

potansiyeli de yatırımcılar için büyük bir fırsat sunmaktadır.

• 29.12.2010 tarihli 6094 sayılı “Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı

Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”, bu enerji yatırımlarını teşvik etmekte ve daha da

cazip hale getirmektedir.

TEMEL POLİTİKALAR

(2)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Bu yeni destek planıyla, elektrik üretim maliyetleri arasında farklar olan yenilenebilir kaynaklar için farklı tarifeler

sunulmaktadır.

Genel tarife şeması aşağıdaki gibidir:

• Hidrolik ve rüzgâr enerjisine dayalı üretim için 7,3 ABD dolar sent/ kWh

• Jeotermal enerjiye dayalı üretim için 10,5 ABD dolar sent/

kWh

• Güneş ve biokütle enerjisine dayalı üretim için (atık gazı dahil) 13,3 ABD dolar sent/ kWh

Buna ek olarak, yurt içinde üretilmiş teknik ekipman kullanan üretim tesislerine 0,4-3,5 ABD dolar sent/ kWh oranında katkı da sağlanmaktadır.

TEMEL POLİTİKALAR

(3)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Enerji Altyapısı Birim 2010

Birincil Enerji

Üretim * BTEP 29.257

Tüketim* BTEP 105.236

Kişi Başı Tüketim* KEP 1.496

Elektrik

Kurulu Güç MW 50.422

 Termik MW 32.483

 Hidrolik & Jeotermal & Rüzgâr MW 17.984

Üretim (Brüt) GWh 210.300

 Termik GWh 154.890

 Hidrolik & Jeotermal & Rüzgâr GWh 55.396

İthalat GWh 493

İhracat GWh 1.300

Tüketim (Brüt) GWh 209.493

Kişi Başı Tüketim (Brüt) KWh 2.850

*2009 verisi

BTEP: Milyar Ton Eşdeğer Petrol KEP: Kilogram Eşdeğer Petrol GWh: Gigawatt Saat Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı & Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketi (TEİAŞ)

2010 yılı elektrik enerjisi tüketim verileri

(4)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Türkiye birincil enerji tüketim verileri (2011)

Kaynak: TMMOB MAKİNA MÜH. ODASI Türkiye enerji görünümü 2013

(5)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Elektrik enerjisi güç ve tüketim talepleri (2003-2012)

Kaynak: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) 2013-2017 Projeksiyonu

(6)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Kurulu Gücün Kuruluşlara Göre Dağılımı (2011 - Mart)

Kaynak: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ)

(7)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Kurulu Gücün Ana Enerji Kaynaklarına Göre Dağılımı (2011-Mart)

Kaynak: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ)

(8)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

1 Mart 2011″ itibariyle Türkiye’de Elektrik Santralleri Kurulu Güç Dağılımı Kaynak: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ)

(9)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Sanayi Kullanıcılarına Yönelik Elektrik Fiyatları (€ sent/kWh*)

Kaynak: Eurostat

(10)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Elektrik üretim ve tüketiminin alanlara göre dağılımı

(11)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

(12)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Kişi başına elektrik tüketimi kW-h

Kaynak: Dünya Bankası dünya kalkınma göstergeleri

(13)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Türkiye'de Enerji

Tüketimi ve Enerji Yoğunluğu

Kaynak:

ETKB ve TÜİK

Enerji tüketiminde verimliliğin ve tasarrufun artırılması:

Bir birim GSYİH üretmek için kullanılan enerji miktarını

gösteren "enerji yoğunluğu" göstergesi, Türkiye'de 1970'den bu yana istikrarsız salınmalarla giderek artmıştır.

(14)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Türkiye'de Yerli Enerji Üretiminin Toplam Tüketime Oranı Kaynak:

ETKB ve TÜİK

(15)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Türkiye’deki Boru Hattı Projeleri

Kaynak:

Boru Hatları İle Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ)

(16)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Türkiye’deki Boru Hattı Projeleri

Enerji kaynaklarının güvence altına alınması Türkiye’nin öncelikleri arasında yer almaktadır. Bu amaca ulaşmak için Türkiye birçok doğal gaz ve petrol boru hattı projesi

gerçekleştirmektedir. Aşağıdaki projeler tamamlandığında Türkiye ve Avrupa için güvenilir enerji kaynakları sağlanmış olacaktır.

•Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Projesi* (2005 yılında tamamlandı)

•Türkiye-Yunanistan-İtalya Doğal Gaz Nakil Hattı Projesi (ITGI)

•Trans-Hazar Türkmenistan-Türkiye Avrupa Doğal Gaz Nakil Hattı Projesi

•Azerbaycan-Türkiye Doğal Gaz Nakil Hattı Projesi

•Irak-Türkiye Doğal Gaz Nakil Hattı Projesi

•Mısır-Türkiye Doğal Gaz Nakil Hattı Projesi

•Türkiye-Bulgaristan-Romanya-Macaristan-Avusturya Doğal Gaz Nakil Hattı Projesi (Nabucco Projesi)

•Doğu Karadeniz Doğal Gaz Nakil Hattı Projesi

•Batı Karadeniz Projesi

•Doğal Gaz Yeraltı Depolama Projesi

(17)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Irak-Türkiye (Kerkük-Ceyhan/Yumurtalık) Ham Petrol Boru Hattı

• I. Hat 1986 (Irak 345, Türkiye 641),

• II. Hat 890 (Irak 234, Türkiye 656) km uzunluğundadır.

• 1976 yılında işletmeye alınmıştır.

• Yıllık taşıma kapasitesi toplam 70,9 milyon tondur.

• Hattan petrol taşımacılığına yönelik süresi 2010 yılında son

bulan anlaşmanın süresinin, 15 yıl uzatılmasına ilişkin anlaşma, 19 Eylül 2010 günü Bağdat’ta imzalanmıştır.

Enerji Projeleri

(18)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı:

• Doğu-Batı Enerji Koridorunun en önemli bileşenini oluşturur.

• 1760 km ile dünyanın en uzun ikinci boru hattıdır.

• Hat, Azeri-Çırak-Güneşli (AÇG) sahasından başlayarak, Azerbaycan ve Gürcistan üzerinden, çevresel açıdan hassas Karadeniz ve Türk Boğazlarını by-pass ederek, Türkiye’nin Akdeniz kıyısındaki Ceyhan’daki terminale ulaşmaktadır.

• Hattın kapasitesi 1 milyon varil/gün’den 1.2 milyon varil/gün’e çıkarılmıştır.

• Kasım 2008 itibariyle, Kazak petrolü de BTC üzerinden dünya pazarlarına ulaşmaya başlamıştır.

• 24 Nisan 2011 tarihi itibariyle petrol yüklemesi yapılan tanker sayısı 1507’ye, söz konusu hat üzerinden yapılan petrol ihracatı da 1 milyon 174 bin varile ulaşmıştır.

(19)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Mavi Akım Doğal Gaz Boru Hattı

• “Rus Doğal Gazının Karadeniz Altından Türkiye

Cumhuriyeti’ne Sevkiyatına İlişkin Hükümetler arası Anlaşma” 15 Aralık 1997’de imzalanmıştır.

• Aynı tarihte yılda 16 milyar m³ doğal gaz alımına yönelik 25 yıl süreli üçüncü Doğal Gaz Alım Satım Anlaşması imzalanmıştır.

• Türkiye toplam 30 milyar m³/yıl üç kontrat ile RF’nin AB’den sonra 2. büyük doğal gaz pazarı haline gelmiştir.

• 1236 km (Samsun-Ankara kesimi: 501 km) uzunluktaki hat üzerinden doğal gaz alımını 2003 yılında başlanmıştır.

(20)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

İran-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı

• 1131 km uzunluğunda olan bu boru hattından, İran’dan Türkiye’ye yılda 10 milyar m³ doğal gaz sevkiyatına ilişkin 25 yıl süreli Doğal Gaz Alım-Satım Anlaşması, 8 Ağustos 1996 tarihinde imzalanmıştır.

• Bu hat üzerinden doğal gaz nakline 2001 yılında başlanmıştır.

(21)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Bakü-Tiflis-Erzurum Doğal Gaz Boru Hattı

• Doğu-Batı Enerji Koridorunun ikinci bileşeni olan Bakü- Tiflis-Erzurum (BTE) Doğal Gaz Boru Hattı, 3 Temmuz 2007 itibariyle faaliyete geçmiştir.

• Hazar Denizi’nin Azerbaycan’a ait kesiminde yer alan

Şahdeniz sahasından (Faz I) çıkarılan doğal gazı Türkiye bu hat üzerinden tedarik etmektedir.

• Faz I’e yönelik olarak ülkemizin Azerbaycan ile yılda 6.6

milyar m³ doğalgaz alımını öngören bir anlaşması mevcuttur.

• Şahdeniz Faz II bağlamında ise, 7 Haziran 2010 tarihinde İstanbul’da imzalanan belgelerle, gerek Faz II’den ülkemiz piyasasına yönlendirilecektir.

(22)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Türkiye-Yunanistan-İtalya Doğal Gaz Enterkonektörü (TYİE)

• “Türkiye-Yunanistan-İtalya Doğal Gaz Ulaştırma Koridorunun Geliştirilmesine İlişkin Hükümetler arası Anlaşma” 26 Temmuz 2007 tarihinde Roma’da imzalanmıştır.

• Türkiye-Yunanistan Doğal Gaz Boru Hattı, 18 Kasım 2007 tarihinde hizmete girmiştir.

• Projenin Yunanistan-İtalya ayağının ise 2015 itibariyle tamamlanması öngörülmektedir.

• Güney Gaz Koridorunun hayata geçirilen ilk parçası olan TYİE, aynı zamanda Azeri gazının Güneydoğu Avrupa’ya ulaştırılması açısından da büyük önem taşımaktadır.

• Proje ile Türkiye üzerinden Yunanistan’a 3 milyar metreküp, İtalya’ya ise 8 milyar metreküp doğal gazın ulaştırılması

beklenmektedir.

(23)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Nabucco Doğal Gaz Boru Hattı Projesi

•Doğal gazın Türkiye-Bulgaristan-Romanya ve Macaristan üzerinden Avusturya’ya taşınmasını öngören projeye ilişkin çalışmalar devam etmektedir.

•Bu çerçevede, Nabucco Hükümetler arası Anlaşması 13 Temmuz 2009 tarihinde Ankara’da imzalanmıştır.

•Anlaşma, Taraf Devletlerin onay işlemlerini tamamlamaları neticesinde, 1 Ağustos 2010 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

•3.300 km uzunluğundaki hattın 2.000 km’sinin Türkiye toprakları üzerinden geçmesi planlanmaktadır.

•Boru hattının nihai ve azami kapasitesinin 31 milyar metreküp/yıl doğal gaz olması öngörülmektedir.

•Gaz temin edilemediği için proje hayata geçirilememiş, hattın Türkiye topraklarında planlanan kısmı TANAP projesi

kapsamında inşa edilecektir.

(24)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

TANAP Doğal Gaz Boru Hattı Projesi

(25)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

TANAP Doğal Gaz Boru Hattı Projesi

• Azerbaycan Şah Deniz-2 sahasından çıkarılacak doğalgazın Türkiye üzerinden Avrupa'ya ulaştırılması ve Türkiye iç

pazarında kullanılması amaçlanmaktadır.

• Bu çerçevede, Türkiye ile Azerbaycan arasında 26 Haziran 2012’de anlaşma imzalanmıştır..

• Hattın taşıma kapasitesi ilk etapta yılda 16 milyar metreküp olarak planlanmaktadır. Kapasitenin 2023’te 23 ve 2026’da ise 31 milyar metreküpe çıkarılması planlanmaktadır.

• Türkiye sınırları içerisindeki yaklaşık uzunluğu 1800 km olan boru hattının inşasına 2014 sonunda başlanması ve projenin 2017-18 yılları arasında tamamlanması

planlanmaktadır.

• Boru hattının temeli 20 Eylül 2014 tarihinde atılmıştır.

(26)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Arap Doğal Gaz Boru Hattı Projesi

• Mısır doğal gazını Ürdün ve Suriye üzerinden Türkiye’ye ulaştırması öngörülen hattın yılda 10 milyar metreküp

taşıma kapasitesine sahip olması planlanmaktadır.

• Mısır-Suriye arasında faal olan hattın, Suriye ile ülkemiz arasındaki parçasının (Halep-Kilis Hattı) tamamlanması yolundaki çalışmalar sürmektedir.

(27)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Irak-Türkiye Doğal Gaz Koridoru Projesi

• Güney Gaz Koridoru’nun hayata geçirilmesi bağlamında Irak önemli bir konuma sahiptir.

• 15 Ekim 2009 tarihinde Türkiye ile Irak arasında imzalanan ve Nabucco projesine atıfta bulunan Doğal Gaz Koridoru Anlaşması ile Irak gazının Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınması gündeme getirilmiştir.

• Öte yandan, Nabucco Hükümetler arası Anlaşması’nın imza töreni sırasında Irak, enerji sektöründeki gelişmelere bağlı olarak, Nabucco projesi için gerekli gazın yarısını tedarik etme taahhüdünde bulunmuştur.

(28)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Samsun-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı Projesi

• Yapımı planlanan boru hattı, Samsun’un doğusunda

Ünye’den başlamakta, Sivas’a ulaşmakta, devamında Bakü- Tiflis-Ceyhan ham petrol boru hattına paralel gitmektedir.

• 550 km uzunluğunda olması planlanan hattın Ceyhan Limanı’na yılda 60 milyon ton petrol taşıması

öngörülmektedir.

• Projeyle, Geniş Hazar petrolünün bir kısmının doğrudan Ceyhan Terminaline ve buradan dünya pazarlarına

ulaşmasını kolaylaştırması, böylelikle Türk Boğazları üzerindeki yükü hafifletmesi amaçlanmaktadır.

(29)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

• Günümüzde, ulusal ekonomilerin temel girdisini oluşturan enerji kaynakları, gerek gündelik yaşamımızın idamesi, gerek toplumsal refah seviyesinin arttırılması

bakımından hayati öneme sahiptir.

• Dünya genelinde enerji kaynaklarının kıtlığı ve enerji talebinin fazlalığı, enerji ihtiyacının karşılanmasını stratejik bir mesele haline getirmektedir.

• Nitekim son yıllarda enerji arz güvenliği, dış politika, güvenlik, küresel istikrar, sürdürülebilir kalkınma, çevre ve iklim değişikliği ile birlikte anılan bir kavram haline dönüşmüştür.

TÜRKİYE’NİN ENERJİ STRATEJİSİ

(30)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Türkiye’nin Enerji Profili ve Stratejisi

Enerji kaynaklarının %74’ünü ithal etmekte olan ve bu nedenle öncelikle kendi enerji güvenliğini sağlamayı

hedefleyen Türkiye, enerji ihtiyacının imkanlar ölçüsünde;

• yerel kaynaklardan ve

• en düşük maliyetle karşılanmasına,

• çevresel etkilerin gözetilmesine,

• enerji arzında kaynak ülke, güzergah ve teknolojinin çeşitlendirilmesine,

• yenilenebilir enerji kaynaklarının payının artırılmasına

• nükleer enerjinin de yeni bir kaynak olarak eklenmesiyle enerji sepetinin çeşitlendirilmesine,

• ülke içinde ve dışında hidrokarbon kaynakları arama- geliştirme faaliyetlerine

önem vermektedir.

(31)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

• Türkiye, 2001 yılından bu yana enerji alanında uygulamaya koyduğu mevzuat ile artan enerji

ihtiyacının, serbest piyasa kuralları çerçevesinde etkin bir biçimde karşılanmasını hedeflemekte; ayrıca, enerji verimliliğinin arttırılması ve enerji teknolojilerinin

yaygınlaştırılması yolunda da yoğun çalışmalar sürdürmektedir.

• Son 10 yıl içerisinde, dünyada doğal gaz ve elektrik talebinin Çin’den sonra en fazla arttığı ikinci ülke

konumunda bulunan Türkiye’nin önümüzdeki dönemde de ekonomik ve sosyal gelişme hedefleri ile tutarlı olarak, enerji talebindeki artış bakımından dünyanın en

dinamik enerji ekonomilerinden biri olmaya devam etmesi beklenmektedir^.

(32)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

• Türkiye, ispatlanmış petrol ve doğal gaz rezervlerinin dörtte üçüne sahip bölge ülkeleriyle, Avrupa'daki

tüketici pazarları arasında jeo-stratejik bir konuma sahiptir. Bu ayrıcalıklı doğal köprü konumu Türkiye’ye enerji güvenliği bağlamında fırsatlar sağlamakta, aynı zamanda sorumluluklar da yüklemektedir.

• Rusya, Norveç ve Cezayir’den sonra doğal gazda

Avrupa’nın dördüncü ana arteri olma hedefini güden Türkiye, Doğu-Batı ve Kuzey-Güney eksenlerinde,

üretici ve tüketici ülkeler arasında güvenilir bir transit ülke rolünü üstlenme ve dinamik bir enerji terminali konumu edinme yönünde de girişimlerde bulunmaktadır.

(33)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Enerji bağlamında Türkiye-AB ilişkileri:

• Karşılıklı dayanışma, bağımlılık ve eşitlik ilkelerine dayalı, Türkiye’nin ve Avrupa’nın enerji güvenliğine katkıda

bulunacak doğal gaz boru hattı projeleri, Türkiye ile AB arasındaki ilişkilerin geliştirilmesini de sağlayacaktır.

• Öte yandan, Enerji Topluluğu Antlaşmasına (ETA) katılım müzakerelerine de 9 Eylül 2009 tarihinde başlanmış

bulunulmaktadır.

• AB ile Enerji Faslının açılmasına yönelik tarama süreci tamamlanmıştır.

• Diğer yandan Türkiye’nin ENTSO-E elektrik (Avrupa

Elektrik İletimi Koordinasyon Birliği-eski adıyla UCTE) ağıyla senkronize bağlantısının tesisine yönelik çalışmalar da devam etmekte olup, Eylül 2010’da EN-TSO ile senkron deneme işletmesi başarı ile başlatılmış bulunmaktadır.

(34)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Ulusal Enerji Arz Portföyünün Zenginleştirilmesi

• Yenilenebilir enerji bakımından önemli bir potansiyele sahip olan Türkiye, jeotermal potansiyeli ile dünyada 7., Avrupa’da ise 1.

sırada yer almaktadır. Söz konusu enerji kaynağının yanı sıra, hidroelektrik kaynakları, rüzgâr ve güneş enerjisinin

geliştirilmesine de öncelik verilmektedir.

• Bu çerçevede, 18 Mayıs 2009 tarihinde kabul edilen Elektrik Enerjisi Piyasası ve Arz Güvenliği Strateji Belgesi uyarınca,

• 2023 itibariyle rüzgâr enerjisi kurulu kapasitesinin 20.000 MW;

• jeotermal enerji kapasitesinin ise 600 MW’a çıkartılması,

• elektrik enerjisinin asgari %30’luk bölümünün yenilenebilir enerjiden karşılanması hedeflenmektedir.

(35)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Öte yandan Türkiye, yenilenebilir enerji kaynaklarının

geliştirilmesine verdiği önemin bir ifadesi olarak, 26 Ocak 2009 tarihinde Bonn’da düzenlenen konferans sonunda imzalanan anlaşmayla, Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı’nın (IRENA) kurucu üyeleri arasında yer almıştır.

(36)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Nükleer Enerji

• Enerji alanında mümkün mertebe bağımsızlığın giderek önem kazandığı günümüzde nükleer enerjiye duyulan ilgi de artmış,

“Nükleer Rönesans” kavramı ortaya çıkmıştır.

• Bu gelişmelere paralel bir şekilde Türkiye, ulusal enerji bileşenine nükleer enerjinin eklenmesi için hazırlıklarını

sürdürmektedir. Bu çerçevede, 2030 yılına kadar Türkiye’nin nükleer enerjide 10 bin MW’lık kurulu güce ulaşması

öngörülmektedir.

• Bu kapsamda, ilk nükleer santralin Mersin-Akkuyu, ikincisinin ise Sinop’ta inşası planlanmakta olup, 12 Mayıs 2010 tarihinde RF ile Akkuyu’da bir nükleer güç santrali tesisine yönelik bir Hükümetler arası Anlaşma imzalanmıştır.

• Temelin 2015’de atılması, 2020’de işletmenin başlaması ve 2083’e kadar santralin işletmede kalması planlanmaktadır.

(37)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

1. ) Enerji tüketiminde verimliliğin ve tasarrufun artırılması Bir birim GSYİH üretmek için kullanılan enerji miktarını gösteren

"enerji yoğunluğu" göstergesi, Türkiye'de 1970'den bu yana istikrarsız salınmalarla giderek artmıştır.

• Sanayide enerji kullanımındaki verimliliğin artırılması ve genelde tüketimdeki savurganlığın azaltılması gereklidir.

• Türkiye'deki yaygın kaçak elektrik kullanımının üzerine gidilmelidir.

• Türkiye'de enerji tüketiminde verimliliğinin artırılması yoluyla, yıllık enerji tasarrufu potansiyelinin en az yüzde 15-20

düzeyinde olduğu hesaplanmaktadır.

Öneriler ve Değerlendirme

(38)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

2.) Fosil yakıtlarla ilgili stratejik depolama olanaklarının geliştirilmesi:

• Mevcut duruma göre, Türkiye'nin ne doğalgazda ne de ham

petrolde (mevcut taşıma boruları ve rafineri stoklarından başka!) herhangi bir stratejik depolama kapasitesi bulunmamaktadır.

• Türkiye'de enerji ithalatında ülke ve/veya ürün bağımlılığından doğabilecek (2005 ve 2006 kışlarında doğalgaz ithalatında

yaşandığı gibi) darlıklara veya aksamalara karşı stratejik

depolama olanaklarının bir an önce geliştirilmesi gerekmektedir.

• Buna destek olacak biçimde, enerji kaynaklarının Türkiye üzerinden (güvenli) taşınması olanaklarının geliştirilmesi de kaynak güvenliği bakımından yararlı olacaktır.

(39)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

3.) Enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve yenilenilebilir enerji kaynaklarına (YEK) ağırlık verilmesi

• Türkiye’nin sera gazı emisyonu, küresel ısınma ve iklim

değişikliği olgusunu ciddiye alan temiz enerji politikalarını geliştirilmesi ve ilgili uluslararası anlaşmalara bir an önce taraf olması gerekmektedir.

• Fosil yakıt ağırlıklı enerji politikalarından olabildiğince çabuk vazgeçilmeli ve enerji ithalatındaki ülke ve ürün

bağımlılığı azaltılmalıdır.

• Ülkenin bütün enerji gereksiniminin yakın bir gelecekte sadece hidroelektrik, jeotermal, güneş, hidrojen ve rüzgar enerjileri gibi YEK tarafından karşılanamayacağı açıktır, ancak YEK'e bugüne kadar olduğundan daha fazla önem verilmeli ve çeşitli YEK alternatifleri arasında da kaynak çeşitliliğine gidilmelidir.

(40)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

3.) Enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesi ve yenilenebilir enerji kaynaklarına (YEK) artan bir ağırlık verilmesi

• Kuruluş maliyetlerinin düşüklüğü ve doğalgazın görece temiz bir fosil yakıt kaynağı olması nedeniyle, 1990'ların başından bu yana Türkiye'de kurulması teşvik edilen doğalgazla çalışan termik

santrallerin, teknik açıdan mümkünse, YEK’le çalışır hale getirilmesi gereklidir.

• Türkiye'nin doğalgaz ithalatında Rusya ve İran gibi az sayıdaki ve siyasi açıdan sorunlu ülkelere olan bağımlılığı ciddi ekonomik sorunlar yaratmaya devam edecektir.

• YEK’e yönelik (ulusal) teknoloji geliştirme çabalarımız

güçlendirilmelidir. İsveç'in 2005 yılında aldığı ‘‘15 yıl içerisinde ülke ekonomisini tamamen petrolden bağımsızlaştırma’’

kararı örnek alınmalıdır.

(41)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

4.) Nükleer enerjiden yararlanılması:

Türkiye YEK'lerin yanı sıra nükleer enerjiden de yararlanmalıdır.

Ancak, bu konuda şu dört noktaya dikkat edilmelidir.

• Nükleer reaktörlerdeki kaza risklerinin düşük olduğu iddia edilse de bu riskler ciddiye alınmalıdır.

• Nükleer atıkların yaratacağı imha/depolama/kirlilik sorunu önemlidir. Modern teknolojiler ile atıkların büyük bölümünü

yeniden kullanılabilir hale getirilebilse de sorun tümüyle ortadan kaldırılamamıştır.

• Teknoloji seçimi ve kullanımında, dışa bağımlılığa dikkat edilmelidir.

• Türkiye'de nükleer enerji üretiminin, dünyadaki yaygın

uygulamanın aksine, özel sektöre bırakılmasının, muhtemel olumsuz sonuçları çok iyi irdelenmelidir.

(42)

TÜRKİYE’NİN ENERJİ POLİTİKALARI

Teşekkürler…