SUNU PLANI
• Ar-Ge ve Önemi
• Tarımsal Araştırma Sistemi
• Personel, Bütçe ve Ar-Ge Programları
• Kamu - Özel Sektör İşbirliği
• Çeşit Geliştirme Çalışmaları
• Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz
• Sektörden Beklentiler
3
Sunu Akışı
NEDEN AR-GE?
Ülkeler ürettiği bilgi, geliştirdiği teknoloji ve yenilikler ölçüsünde dünyada söz sahibi olmaktadır,
• Bu yüzden Türkiye;
- Dünya ülkeleri ile rekabet edebilmek,
- İthal etmek yerine kendi teknolojisini geliştirmek ve kullanmak,
- Gelişmiş ülkelere bağımlı kalmamak,
- Gıda güvenliği ve güvenilirliğini sağlamak için Ar-Ge yapmak zorundadır.
• Gelişmiş ülkeler Ar-Ge harcamaları için bütçelerinden Gayri Safi Yurtiçi Hasılasının (GSYH) yaklaşık % 2’si oranında pay ayırmaktadır.
Neden Ar-Ge?
Günümüz dünyasında söz sahibi olmanın yolu, araştırma, geliştirme ve inovasyondur…
5
6 6
Ülke Oranı %
Güney Kore 4.36
Japonya 3.35
ABD 2.79
AB 28 1.98
Çin 1.99
Türkiye 1.01
Rusya 1.13
Kanada 1.69
Singapur 2.04
OECD 2.40
Ülke Oranı %
Almanya 2.98
Fransa 2.29
İngiltere 1.73
İspanya 1.30
İtalya 1.27
Yunanistan 0.69 Ülkelerin Ar-Ge Harcamalarının GSYH’ya Oranları (2014)
OECD, Main Science and Technology Indicators
Ülke Hedefleri (2020)
AB % 3
Güney Kore (2014) % 5
Çin % 2.5
Türkiye 2023 % 3
TARIMSAL
ARAŞTIRMA
SİSTEMİ
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) Bakanlığımız dışında tarımsal Ar-Ge yapan/yaptıran kurum ve kuruluşlar,
Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırmalar Kurumu (TÜBİTAK)
Üniversiteler
Ziraat Fakülteleri 34
Veteriner Fakülteleri 27
Gıda Mühendisliği Bölümü 67
Su Ürünleri Fakülteleri 21
Deniz Bilimleri 2
ÖZEL SEKTÖR
STK’lar
Türkiye’de Tarımsal Araştırma Sistemi
8
Temel Araştırma Alanları
Sektörün ihtiyaç duyduğu konularda araştırma yapılmaktadır.
9
• Bitki Islahı ve Yetiştirme Teknikleri
• Bitki Sağlığı
• Hayvan Islahı ve Yetiştirme Teknikleri
• Hayvan Sağlığı
• Su Ürünleri
• Gıda ve Yem
• Toprak, Su Kaynakları ve Biyoçeşitlilik
• Tarım Ekonomisi
PERSONEL
BÜTÇE
AR-GE PROGRAMLARI
Araştırmacı
% 34
Laborant- Teknisyen Memur % 8
% 5 İşçi
% 53
2.124 3.240
321
504
Toplam: 6.189 Personel
Personel Durumu
15
Doçent
% 1
Lisans
% 25
Yüksek Lisans
% 54
Doktora
% 20
1.155 541
416
536 536
12
Araştırmacıların Nitelikleri
Personel kapasitesinin geliştirilmesi
• Yurtdışı eğitimleri (MEB 1416, Başbakanlık bursları)
• Yabancı dil kursları (ICARDA-CIMMTY ve mahallinde)
Toplam 2.124
16
11 17 18 20
33 42
57
74 77
148
167
217
251
0 50 100 150 200 250 300
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
TAGEM Bütçesi (milyon TL)
• Ar-Ge Bütçesi 22,8 kat artış göstermiştir,
• Personel giderleri hariçtir,
• Transfer Bütçesi 91 Milyon TL
• Halk Elinde Hayvan Islahı Programı 76 Milyon TL
• Bakanlık Ar-Ge Destek Programı 15 Milyon TL
• TAGEM Bütçesinin % 36’ı Sektöre Ar-Ge için ayrılmaktadır.
Ulusal Projeler
Yatırım Bütçesi
TÜBİTAK
Kurumsal İşbirliği
14 Ana Proje altında yaklaşık 1200 alt proje yürütülmektedir.
Her yıl yaklaşık 250 proje sonuçlanmaktadır,
1001-1002 Programı - 93Proje- 10,5 milyon TL 1003 Programı - 27 Proje- 11,1 milyon TL 1007 Programı - 40 Proje- 89,2 milyon TL
Bakanlığımız; proje sayısına göre 1. sırada, Destekleme bütçesine göre 2. sırada
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu - 27 Proje Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü - 9 Proje Türkiye Kömür İşletmeleri - 9 Proje
TİKA farklı ülkelerde çok sayıda proje ve eğitim çalışması
Transfer Bütçesi
Halk Elinde Hayvan Islahı – 76 milyon TL
Küçükbaş’ta - 63 il - 183 Proje – 59 milyon TL bütçe Manda’da - 19 il - 16 milyon TL bütçe
Ar-Ge Destek Programı; özel sektör, üniversite 292 Proje 49,5 mil TL
Enstitü - Özel Sektör 195 proje,- 15,4 milyon TL
30 Araştırma Enstitüsü; 138 Firma ve STK
14
Uluslararası Projeler
Avrupa Birliği
6-7 ÇP,
Horizon 2020 Projeleri 36 proje 2.1 milyon € Bakanlığımız AB ÇP Proje Destekleri açısından 14. sırada yer almaktadır.
Kamu Kurumları arasında ise ilk sırada yer alan Bakanlık’tır.
IPA Programları Bölgesel Kalkınma Programı 4 Proje 16.7 milyon €
FAO İşbirliği FAO Destekli - 16 Proje
İkili İşbirlikleri KKTC - 26 Proje,
AB, Orta Asya, Kuzey Afrika, Balkanlar
CGIAR Enstitüleri
ICARDA ve CIMMYT - IWWIP Kışlık Buğday Programı IRRI - Islah ve Genetik Materyal değişimi IFPRI - Tarımsal Veri Oluşturulması
Diğer Uluslararası Kur.
MAYZEM (CIHEAM)
İİT İslam İşbirliği Teşkilatı – Pamuk Araştırmaları
JICA Japon Uluslararası İşbirliği Ajansı – Buğday ıslahı ve Kalkan Balığı Proj.
15
KAMU- ÖZEL
SEKTÖR İŞBİRLİĞİ
17
Ar-Ge Destekleri (2007-2015)
Proje kabul oranı : % 26.7
2015 yılı bütçesi : 15 milyon TL
2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Toplam
Teklif Edilen 37 40 46 106 109 114 156 205 281 1094
Desteklenen 5 6 15 30 24 28 43 63 76 290
Bütçe (Milyon TL) 1,0 0,9 3,0 5,0 3,7 3,9 7,5 10 14,5 49,5 Ödemeler - 0,8 1,6 2,8 4,0 2,9 5,8 7,7 8,6 37,5
Sonuçlanan proje : 115 Devam eden proje : 175 Toplam proje : 290
18
17 Ocak 2007 tarihli Özel Sektör ile Ortak Yürütülecek Ar-Ge Faaliyetlerinin Esaslarını düzenleyen tebliğ ile;
Araştırma Enstitülerinin alt yapıları özel sektör ve üniversitelerin kullanımına açılmıştır Kamu-Özel Sektör İşbirliği Projeleri*
Yıllar Sayı (adet) Bütçe (milyon TL)
2007 29 4,61
2008 16 0,94
2009 22 2,43
2010 20 0,30
2011 42 3,73
2012 20 0,52
2013 17 0,59
2014 29 2,26
Toplam 195 15,38
Kamu-Özel Sektör İşbirliği
*30 Araştırma Enstitüsünde; 114 firma ile gerçekleştirilmiştir.
83 proje tohumculukla ilgili, TSÜAB üyesi firma 44, Bütçe 8 milyon TL, %52
19
Tür Çeşit Sayısı
Firma
Sayısı Tür Çeşit Sayısı
Firma Sayısı
Arpa 21 92 Mısır 13 17
Aspir 1 1 Nohut 7 9
Ayçiçeği 18 11 Pamuk 2 2
Buğday 47 147 Sorgum 1 2
Çeltik 11 32 Soya 1 1
Fasulye 1 1 Sudan Otu 1 2
Fiğ 5 3 Tritikale 2 4
Kolza 1 1 Yerfıstığı 1 1
Korunga 1 1 Yonca 2 2
Mercimek 6 3 Yulaf 2 5
20 türde 144 çeşit satışı gerçekleştirilmiştir
Tarla Bitkilerinde Özel Sektöre Devredilen Çeşitler
Tür Hat Çeşit
Domates 44 1
Biber 95 1
Hıyar 17 -
Kavun 8 -
Karpuz - 5
Kabak 4 5
Lahana 8 2
TOPLAM 176 14
20
Hibrit Sebze Türlerinde Özel Sektöre Devredilen Çeşit/Hat
23
1. Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi (İZMİR-2009)
2. Türkiye Tohum Gen Bankası (ANKARA-2010)
3. Tıbbi Aromatik Bitkiler Merkezi (ANTALYA-2010)
4. Kuraklık Test Merkezi (KONYA-2010)
5. Boğa Test Merkezi ve Gen Bankası (ANKARA-2011)
6. Yumurta Tavuğu Geliştirme Merkezi (ANKARA-2011)
7. Enerji Tarımı Araştırma Merkezi (SAMSUN-2011)
8. GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi (DİYARBAKIR-2011)
9. Çiftçi Eğitim Merkezi (ŞANLIURFA-2014)
10. Tarımsal Biyoteknoloji Merkezi (MERSİN-2014)
11. Bitkisel Biyoçeşitlilik, Geofit Araştırma ve Eğitim Merkezi (İSTANBUL-2014)
12. Bitkisel Biyoteknoloji Merkezi (ANKARA-2015)
13. Geofit Araştırma Merkezi (YALOVA 2014)
14. Kerevit Araştırma Merkezi (ISPARTA 2015)
15. Bitki Islahı ve Generasyon Atlatma Merkezi (ADANA 2015)
Yeni Açılan İleri Ar-Ge Merkezleri
23
1. Türkiye Milli Botanik Bahçesi (ANKARA) 2. Bitkisel Doku Kültürü Merkezi (İZMİR) 3. Biyolojik Mücadele Merkezi (ADANA)
4. Soğuğa Dayanıklılık Test Merkezi (ERZURUM)
5. Damızlık Etçi Tavuk Geliştirme Merkezi (ESKİŞEHİR) 6. Hayvancılık Biyoteknoloji Merkezi (BALIKESİR)
7. Su Ürünleri Gen Bankası ve Biyoteknoloji Merkezi (TRABZON) 8. Dünya Zeytin 3. Koleksiyon Bahçesi (İZMİR)
9. Ulusal Gıda Starter Kültür Gen Bankası (BURSA) 10. Uluslararası Pas Hastalıkları Merkezi (İZMİR)
11. Biyoteknik Mücadele ve Pestisit Uygulama Teknikleri Merkezi (İZMİR) 12. Meyvecilik Araştırma Eğitim Merkezi (ISPARTA)
13. Anadolu Esmeri Geliştirme Merkezi (KONYA)
14. Ülkesel Mısır Islah Teknolojileri Araştırma Merkezi (SAKARYA) 15. Limnolojik Araştırmalar Merkezi (ISPARTA)
16. Üzüm Teknolojileri Araştırma Merkezi (TEKİRDAĞ)
17. Uluslararası Hayvancılık Araştırma ve Eğitim Merkezi (ANKARA)
Açılacak Olan İleri Ar-Ge Merkezleri
ÇEŞİT GELİŞTİRME
ÇALIŞMALARI
24
Çeşit ve teknoloji geliştirmeyi teşvik etmek amacıyla;
Son yıllarda yapısal olarak da bir takım düzenlemeler yapılmıştır.
Bunlar arasında;
• Türkiye’de ilk Tohumculuk Kanunu 1963 yılında çıkarılarak sertifikasyon sistemi kurulmuş
• 1964 yılından itibaren tescil işlemlerine başlanmıştır.
• Türkiye’de uzun dönemde tarımsal istatistikler incelendiğinde önemli üretim artışlarının 1964 yılından itibaren başladığı görülmektedir
• Bitki Islahçı Hakları Kanunu (2004)
• Tohumculuk Kanunu (2006) günün ihtiyaçlarına göre güncellenmiştir.
• Sertifikalı tohumluk kullananlara (2005), üretenlere (2008) destek
• TMO protein oranına dayalı alım (2011)
Çeşit Geliştirme Çalışmaları
8 13 23
39 36 46
33 54
43
53 46 46 105
71
109 115 88
135
227 225
187 202 R² = 0,8866
0 50 100 150 200 250
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Tarla Bitkileri Çeşitleri (adet)
Ar-Ge Teknoloji Geliştirme Hızı
Islahçı hakları ve tohumculuk kanunu sonrası
Araştırma Enstitülerinin elindeki Hatların Özel sektöre devri ile yerli teknoloji gelişim hızının daha da artırılması hedeflenmektedir,
25
Tarla Bitkileri Tescil Edilen Çeşitlerin Kurumlara Dağılımı
GTHB (TAGEM)
% 44 Özel Sektör
% 49
Diğer Kamu
% 2
Üniversiteler
% 5
1.187
929 49 102
Toplam: 2.267 Çeşit
26
Bahçe Bitkileri Tescil Edilen Çeşitlerin Kurumlara Dağılımı (1963-2013)
1015
897 49 102
Toplam: 5.302 Çeşit
27
Özel Sektör
% 70
Üniversite
% 1
GTHB (TAGEM)
% 29)
3.739 1.521
42
Çeşit, yarıyol materyali devri
28
25.9.2014 tarihinde;
• Bitki Çeşit, Çeşit Adayı ve Islah
Materyalinin Tohumculuk Kuruluşlarına Devri, Tohumluk Üretimi ve Pazarlama Hakkı Satışı Hakkında Yönetmelik
29130 sayılı Resmi Gazete ’de
yayınlanmıştır.
Yerli Çeşitlerin Üretimde Kullanım Oranları
29
TÜR ORAN (%) TÜR ORAN (%)
Ekmeklik Buğday 95 Nohut 100
Makarnalık Buğday 98 Mercimek 100
Arpa 99 Standart Hıyar 100
Çeltik 100 Standart Biber 80
Korunga 100 Standart Patlıcan 60
Tüylü Fiğ 100 Standart Domates 50
Koca fiğ 100 Hibrit Sebze 55
Aspir 100 Soya 30
Yer Fıstığı 100 Ayçiçeği 20
Susam 100 Yonca 20
Tütün 85 Pamuk 10
28
Ülke Dışında Kullanılan TAGEM Çeşitleri
Geliştirilen çeşitlerden bazıları yurt dışında da kullanılmaktadır Bunlardan bazıları;
• Çeltik Bulgaristan, Yunanistan, Ukrayna ve Rusya’da,
• Buğday Sudan, Suriye, İran, Irak ve Türkmenistan’da,
• Pamuk Tacikistan, Sudan, Benin ve Suriye’de,
• Ayçiçeği Romanya, Rusya ve Fransa,
• Nohut Suriye’de,
• Yumurtacı Damızlık Saf Hatlar Gürcistan, Türkmenistan ve Azerbaycan’da,
• Zeytin Pakistan ve Arnavutluk’da
• IWWIP projesi kapsamında 50 ülkede, geliştirilen buğday çeşitleri ekilmektedir.
30
YENİ GELİŞTİRİLEN
ÇEŞİTLERİMİZ
32
• Yüksek verim ve kaliteli makarnalık buğday çeşidi
• Kahverengi pasa dayanıklı ekmeklik buğday çeşidi
HASANBEY - GAP UTAEM
KÖPRÜ - Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Tarla Bitkilerinde Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz
NEVZATBEY – Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
• İç kesimlerde ve geçit kuşağı
bölgelerinde soğuğa dayanıklı ve kaliteli ekmeklik buğday çeşidi
33
• Özellikle insan beslenmesinde
kullanılması yönüyle ön plana çıkan kavuzsuz yulaf çeşidi
• Yazlık, yüksek ot ve dane verimli, yemlik yulaf çeşidi
HASKARA – Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü
SARI – Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü
Tarla Bitkilerinde Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz
34
• Çeltik yanıklığı hastalığına orta derecede toleranslı
• Kök boğaz çürüklüğü hastalığına dayanıklıdır.
BALABAN – Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü
• Yüksek verim potansiyeli ve yüksek çırçır randımanı
NAZ 07 - Pamuk Araştırma Enstitüsü
Tarla Bitkilerinde Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz
35
11 TR 077 -Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü
• Orobanşa ve mildiyöye yüksek derecede toleranslı
• Yüksek oleik asit içerikli (%85)
AGA – Mısır Araştırma Enstitüsü
Tarla Bitkilerinde Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz
• Yüksek silajlık kaliteli ve verimli (8-9 ton/da)
36
ONARAN –Niğde Patates Araştırma Enstitüsü
• Yüksek verimli (5300 kg/da)
• Yemeklik tüketime uygun
• Yemeklik ve sanayilik (parmak patates ve cips) tüketime uygun
FATİH –Niğde Patates Araştırma Enstitüsü
Tarla Bitkilerinde Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz
Bahçe Bitkilerinde Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz
BURAK - Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü
• Ağaç gelişmi kuvvetli, yarı diktir.
• Meyveler kalp şeklinde ve büyüktür.
• Meyve sapı uzundur.
• Hasat Periyodu: Haziran ayının 2.–3. Haftası.
ALDAMLA- Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü
• Ağaç gelişmi orta kuvvette, dik–yayvandır.
• Meyveler kalp şeklinde ve büyüktür.
• Meyve sapı orta–uzundur.
• Meyve eti kırmızı renkli, çok serttir.
• Hasat Periyodu: Haziran ayının 2.–3. Haftası.
DAVRAZ - Meyvecilik Araştırma Enstitüsü
• Ağaçlar dik, yarı yayvan gelişir.
• Verimli, uzun saplı, meyveleri iri, kalp şeklinde ve parlak koyu renktedir.
• Çok iri taneli (8-9 g)
• Çekirdekli,
• Orta erkenci
ÖZER KARASI - Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü
• Hastalıklara Toleranslı
• Geç Mevsim
• Şaraplık
SULTAN 7- Manisa Bağcılık Araştırma Enstitüsü
• Kurutmalık
• Salkım Büyüklüğü (ortalama 350 gr)
Bahçe Bitkilerinde Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz
TEKİRDAĞ SULTANI -Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü
EFUL (Şakayık) –-Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü
• Türkiye’de ilk
• Çok koyu Kırmızı
SEYREK TATLI- Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü
• Erkenci, bol verimli
• Taze ve Turşuluk Tüketim
DOĞU GÜNEŞİ (Ters Lale) - Erzincan Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü
• Türkiye’de ilk
• Çok koyu Kırmızı
ÖZÇELİK F1 - Antalya Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü
• İlkbahar Dönemi
• 140-160 gr Meyve verimi: 16 Ton/da
Bahçe Bitkilerinde Yeni Geliştirilen Çeşitlerimiz
SEKTÖRDEN
BEKLENTİLER
41
• 2023 hedeflerine ulaşmada en önemli paydaşlardan birisi özel sektördür,
• Son yıllarda sektör ulusal ve uluslararası düzeyde başarılı atılımlar yapmıştır,
• Bakanlık, bu faaliyetleri desteklemekte ve desteklemeye devam edecektir,
• En büyük beklentimiz; sektörün yurt içinde ve dışında küresel bir rekabet gücüne erişmesidir,
• Ülkemizde geliştirilen çeşitlerin ülkemizle beraber tüm dünyaya ulaşması ve dünya gıda güvenliğine katkı sağlaması,
• İhracat gelirinden % ..? oranında araştırma kuruluşlarınca kullanılmak üzere Ar-Ge fonu oluşturulması,
• Türkiye’de geliştirilen mısır, ayçiçeği, patates, yonca, kolza tohumluklarının yaygınlaştırılması,
• Kamu ile işbirliğinin daha da geliştirilmesidir.
Sektörden Beklentiler
Dünyada Tarımsal Ekonomik büyüklükte ilk 5 ülke arasında,
Tarımsal Gayrisafi Yurtiçi Hasılası 150 Milyar dolara ulaşmış, Sürdürülebilir büyümesini devam ettiren,
Tarımsal ihracatı 40 Milyar doları aşmış,
Tarımsal Ar-Ge alanında bölgesinde ve dünyada söz sahibi,
Bir Türkiye Temel Hedefimizdir…
42
Tarımda 2023 Vizyonu…
www.tagem.gov.tr mburak@tagem.gov.tr
