PSİKOMETRİNİN
TARİHSEL GELİŞİMİ
Dr.Ergül Demir
Ankara Eylül 2017
Psikometri Nedir?
Psikolojik özelliklerin ölçülmesi ve değerlendirilmesi ile ilgilenen özel uzmanlık ve bilim alanı.
Daha ayrıntılı olarak psikometri, psikolojik özelliklerin:
• Kavramsal olarak tanımlanması,
• Olgusal olarak ölçülmesine yönelik araç ve yöntemlerin geliştirilmesi,
• Ölçme sonuçları üzerinde yürütülecek yöntem ve tekniklerin geliştirilmesi,
• Değerlendirme yöntem ve tekniklerinin geliştirilmesi ile ilgilenir.
Erken Dönem (1750-1900)
1. 1800 öncesinde Carl Friedrich GAUSS, “Gausyen eğri” olarak bilinen normal dağılım eğrisini fonksiyon olarak tanımladı.
2. 1809’da Wilhelm BESSEL, Gauss’un normal dağılım modelini ölçme hatalarının dağılımına uyarladı. “Hatalar teorisi (theory of errors)” geliştirdi.
3. Adolph QUETELET, Bessel’in hatalar teorisini insan davranışlarına yönelik verilere uyarladı.
4. 1800’lerin sonlarında Frances GALTON, insan genetik bozuklukları başta olmak üzere insan özelliklerine yönelik pek çok gözlem ve ölçme yaptı. “Bireyler arası farklılıkların ölçülmesi”
vurgusuyla öne çıktı. 1884’te “Antropometrik Laboratory” kurdu. 6 yıl içinde 10.000 civarı bireyden veri topladı.
Jones&Thissen, 2007, s.4
Psikofizik ve Deneysel Psikoloji (1850-1900)
1. 1860’ta Gustav FECHNER “Psikofiziğin Unsurları” adlı kitabını
yayımladı. Psikofiziği, “beden ve zihin (body-mind) ilişkisini inceleyen kesin bir bilim” olarak tanımladı.
2. 1879’da Wilhelm WUNDT, dünyadaki ilk psikoloji laboratuvarı olarak bilinen “Leipzig Laboratory” kurdu. Devamında deneysel psikolojinin temel araç ve yöntemlerini geliştirdi.
Jones&Thissen, 2007, s.3-4
Zihinsel Testler ve Zeka Testleri (1890-1920)
1. 1890’da, Wundt okullarından yetişmiş olan ve aynı ekolden gelen James McKeen CATTELL, “mental tests program” olarak isimlendirdiği çalışmaları
başlattı. Cattell’in zihinsel ölçmeleri genel olarak “sensory reactions and motor abilities” tabanlıydı. Acı eşiği, tepki verme süresi, durdurma/kesme zamanı,…
2. 1905’te Alfred BINET ve Theophile SIMON, ilk standart zeka testini geliştirdi.
Çocuklara yönelik olarak geliştirilen ilk form sonraki formlarda diğer yaş
gruplarına genişletildi. Üst düzey bilişsel becerilerin “zihin yaşı (mental age)” ve
“kronolojik yaş” karşılaştırması ile değerlendirilmesine dayalı bir yaklaşım kullandılar.
Jones&Thissen, 2007, s.5
3. 1916’da Lewis M. Terman, Binet-Simon testinin İngilizce uyarlamasından yararlanarak IQ testini geliştirdi.
4. 1918’de Arthur S. OTIS, çoktan seçmeli madde tanımlamasını grup uyulamalarına yönelik olarak düzenledi, sonrasında Ordu α ve Ordu β testlerinden yararlanarak ilk grupla uygulanan zeka testini geliştirdi (Otis’ Group Intelligence Scale).
5. 1920’de Terman, Otis’ten sonra benzer şekilde Ordu α testini
düzenleyerek “Terman Group Test of Mental Ability” adıyla yayımladı.
Jones&Thissen, 2007, s.5-6
Savaşlar Dönemi (1915-1950)
1. 1917’de Edward L. THORNDIKE, L.L. THURSTONE ve Arthur S. OTIS, General Robert YERKES’in desteğiyle “School of Military Psychology at Camp
Oglethorpe” kurdu. Ordu Alpha ve Ordu Beta testlerini geliştirdiler. Bu testler 1918 yılı boyunca iki milyon civarı US askerinin test edilmesinde kullanıldı.
2. 1948’te John FLANAGAN, Hava Kuvvetlerine uçuş personeli alımına yönelik bir test bataryası geliştirdi.
3. Yine 1948’de “Office of Strategic Services (OSS)” tarafından hassas ve gizli görevlere personel alımına yönelik test bataryaları geliştirildi.
Jones&Thissen, 2007, s.6-7
Eğitim Alanı
1. 1923’te Terman ve arkadaşları, öğrencilerin okullarda öğrendiklerini ölçmek amacıyla “Standford Achievement Test” geliştirdi.
2. 1924’te Louis Leon THURSTONE, “American Council on Education” için “Psychological
Examination for High School Graduates and College Freshmen” testini geliştirdi. Bu test “dil puanı (L)” ve “sayısal puan (Q)” veriyor.
3. 1947’de ETS’in kurulmasının hemen başında “Scholastic Aptitude Test (SAT)” geliştirildi. Bu test iki puan veriyor: (i) sözel puan ve (ii) matematik puanı.
4. İkinci Dünya Savaşı sonrasında eğitim alanındaki ölçme ve değerledirmelere yönelik kuruluşların açılmaya başladığı görülüyor.
Kuruluşlar
1. 1935’te L.L. Thurstone “Psychometric Society” kurdu. 1936’dan itibaren “Psychometrica” dergisini çıkarmaya başladı.
2. 1946’da “Amerikan Psychological Association (APA)” kuruldu. APA’nın Ölçme ve Değerlendirme Bölüm Başkanlığına Thurstone getirildi.
3. 1960’da “The Society of Multivariate Experimental Psychology” kuruldu.1968’ten itibaren “Multivariate Behavioral Research” dergisi yayımlanmaya başlandı.
4. 1964’te “National Council on Measurement in Education (NCME)” kuruldu. Aynı zamanda “Journal of Educational Measurement” dergisini yayımlamaya başladı.
5. 1968’de “The Society for Mathematical Psychology” kuruldu ve “Journal of Mathematical Psychology”
yayımlanmaya başlandı.
Jones&Thissen, 2007, s.8
KAYNAKLAR
Jones, L.V., & Thissen, D. (2007). A History and Overview of
Psychometrics. C.R.Rao & S.Sinharay (Eds.). Handbook of Statistics, Vol.26. p.1-27
