DÖL VERİMİ

DÖL VERİMİ

Koyunlarda ve keçilerde döl verimiyle ilgili temel özellikler Döl veriminin yetiştiricilikteki önemi

Döl veriminin ıslah çalışmalarında önemi

DÖL VERİMİ

Koyunlarda ve Keçilerde Döl Verimi Kriterleri

1. Östrüs Oranı: Östrüs gösteren koyun (keçi) sayısı / koç (teke) altı koyun (keçi) sayısı

2. Ovulasyon Oranı: Bir östrüsta ovaryumlardan üretilen ovum sayısıdır. Bir doğumda doğacak kuzu veya oğlak sayısını etkiler.

3. Gebelik (Fertilite) Oranı: Gebe kalan koyun (keçi) sayısı / Koç (teke) altı koyun (keçi) sayısı

4. Doğum Oranı: Doğuran koyun (keçi) sayısı / Koç (teke) altı koyun (keçi) sayısı

5. Kısırlık Oranı: Gebe kalmayan koyun (keçi) sayısı / Koç (teke) altı koyun (keçi) sayısı

6. Kuzu Verimi: Doğan kuzu (oğlak) sayısı / Koç (teke) altı koyun (keçi) sayısı

7. Bir doğuma kuzu (oğlak) sayısı: Doğan kuzu (oğlak) sayısı / Doğuran koyun (keçi) sayısı

8. Tek Doğum Oranı: Tek doğuran koyun (keçi) sayısı / Doğuran koyun (keçi) sayısı 9. İkizlik Oranı: İkiz doğuran koyun (keçi) sayısı / Doğuran koyun (keçi) sayısı

Pratikte Kullanılan Döl Verimi Kriterleri

DÖL VERİMİ

Koyunlarda ve Keçilerde Döl Verimi Kriterleri

10. Prenatal ve postnatal yaşama gücü: Uterustaki embriyoların ve fötüsların doğuma kadar olan yaşama gücü; doğumdan sonra belli bir yaşa kadar olan yaşama gücüdür.

Kuzuların veya oğlakların postnatal yaşama gücü, doğum ağırlığı ve bir doğumdaki yavru sayısı ile ilişkilidir.

11. En önemli döl verimi kriteri sütten kesilen kuzu (oğlak) oranıdır.

Döl verimiyle ilgili kriterler hesaplanarak, sürü hakkında değerlendirmeler yapılır.

Pratikte Kullanılan Döl Verimi Kriterleri

DÖL VERİMİ

A. Hayvana ait faktörler

1. Irk 2. Yaş

3. Vücut yapısı (Canlı ağırlık, Kondisyon) 4. Doğum ağırlığı

5. Prenatal ve postnatal yaşama gücü 6. Anatomik bozukluklar

7. Bazı hastalıklar

Döl Verimini Etkileyen Faktörler

B. Çevreye ait faktörler

1. Yetiştirme sezonu 2. Besleme

3. Diğer çevresel faktörler

Döl Verimini Artırma Yolları

I. Genetik Islah a. Seleksiyon b. Melezleme

II. Çevre Islahı

1. Beslemenin iyileştirilmesi

2. İlk sıfat (damızlıkta ilk kullanma) yaşını erkene alma 3. Kuzulama sıklığının artırılması

a. Yılda iki kuzulatma b. İki yılda üç kuzulatma

DÖL VERİMİ

Gebelik

Kısır Kalma

Abortlar

BÜYÜME VE ET VERİMİ

Canlı ağırlık ve günlük canlı ağırlık artışı eğrileri

Büyüme: Canlının ergin canlı ağırlığına ulaşana kadar gösterdiği ağırlık artışıdır.

Prenatal ve postnatal dönemde gerçekleşir.

BÜYÜME VE ET VERİMİ

Koyunlarda karkas parçalama

Akkaraman, Morkaraman ve Türk Merinoslarında bazı kesim özellikleri

Özellikler

Boş canlı ağırlık grupları (kg)

P

Cinsiyet

P Genel

(n=73) 20-24

(n=12) 25-29

(n=19) 30-34

(n=20) 35-39

(n=11) 40+

(n=11) Erkek

(n=47) Dişi

(n=26)

Kesim ağırlığı (kg) 25.2±1.0 31.3±0.8 35.8±0.8 41.3±1.1 51.7±1.2 37.5±0.5 36.6±0.8 37.1±0.5

Boş kesim ağırlığı (kg) 22.4±0.9 27.5±0.7 31.7±0.7 37.1±1.0 45.9±1.0 33.1±0.5 32.8±0.7 32.9±0.4

Sıcak karkas ağırlığı

(Kuyruklu, kg) 12.6±0.6 16.0±0.5 18.5±0.5 21.9±0.6 27.4±0.7 19.3±0.5 19.2±0.3 19.3±0.3

Randıman (DP₁) 49.9±1.1 51.3±0.9 51.6±0.8 53.1±1.2 53.5±1.2 ns 51.0±0.6 52.8±0.8 ns 51.9±0.5

Randıman (DP₃) 56.2±1.1 58.2±0.8 58.2±0.8 59.2±1.1 60.2±1.2 ns 57.8±0.5 59.0±0.8 ns 58.4±0.5

Ayak (%) 3.2±0.1^a 2.9±0.1^b 2.8±0.1^b 2.5±0.1^c 2.6±0.1^bc *** 3.0±0.1 2.7±0.1 *** 2.8±0.1

Deri (%) 10.6±0.5 10.1±0.4 10.6±0.4 10.3±0.5 10.5±0.5 ns 10.6±0.2 10.2±0.3 ns 10.4±0.2

Kalp, Akciğer, Karaciğer,

Dalak (%) 5.8±0.2 5.5±0.2 5.3±0.2 5.1±0.2 4.7±0.2 *** 5.4±0.1 5.2±0.1 ns 5.3±0.1

Sindirim kanalı (boş) (%) 9.7±0.3^a 8.5±0.2^b 8.0±0.2^bc 7.8±0.3^bc 7.4±0.3^c *** 8.3±0.1 8.3±0.2 ns 8.3±0.1 İnce barsak uzunluğu (m) 25.4±0.8^a 25.8±0.6^ab 27.1±0.6^b 25.0±0.9^ab 29.3±0.9^c ** 26.6±0.4 26.4±0.6 ns 26.5±0.4

Kalın barsak uzunluğu (m) 5.5±0.2^a 6.0±0.2^b 6.4±0.3^c - - * 6.0±0.2 5.9±0.2 ns 6.0±0.1

DP₁, DP₃: Kuyruklu karkas ağırlığının kesim ağırlığı (DP₁) ve boş vücut ağırlığına (DP₃) oranları

Genotypes P value A

(n= 6) KAF₂

(n= 6)

KAB₁ (n= 6)

CAF₂ (n= 6)

CAB₁ (n= 6) Slaughter weight (kg)

Hot carcass weight with tail (kg) Cold carcass weight with tail (kg) Dressing percentage

Cold dressing percentage Non- carcass components (as % of slaughter weight) Head

Feet Skin

Heart + lungs + liver Spleen

Kidney

Digestive tract (full) Digestive tract (empty) Distribution of fat Omental fat weight (g)

Kidney + pelvic fat weight (g) Tail fat weight (kg)

Back fat thickness over MLD (mm) MLD area (cm²)

45.43 ± 0.47 22.95 ± 0.45 22.39 ± 0.40 50.52 ± 0.32 49.28 ± 0.13

4.07 ± 0.36 1.87 ± 0.11 13.12 ± 0.56

4.03 ± 0.17 0.23 ± 0.09 0.28 ± 0.06 22.10 ± 1.10 10.30 ± 0.75

510 ± 26^a 134 ± 21^a 3.68 ± 0.03^a

3.5 ± 0.21 14.67 ± 0.74

45.12 ± 0.42 22.57 ± 0.33 22.06 ± 0.15 50.02 ± 0.41 48.89 ± 0.33

4.23 ± 0.27 2.06 ± 0.15 11.44 ± 0.61

4.39 ± 0.23 0.26 ± 0.07 0.27 ± 0.07 21.50 ± 1.25

9.33 ± 0.86

650 ± 32^b 190 ± 19^b 1.44 ± 0.05^bc

5.2 ± 0.16 14.15 ± 1.14

45.23 ± 0.40 22.29 ± 0.17 21.79 ± 0.17 49.28 ± 0.36 48.18 ± 0.27

4.60 ± 0.41 2.17 ± 0.12 10.90 ± 0.49

4.47 ± 0.18 0.28 ± 0.07 0.30 ± 0.05 22.02 ± 0.95

9.99 ± 0.91

713 ± 36^c 289 ± 22^c 1.12 ± 0.04^b

6.3 ± 0.11 13.02 ± 0.57

45.33 ± 0.36 22.69 ± 0.23 22.28 ± 0.19 50.06 ± 0.51 49.15 ± 0.17

4.50 ± 0.36 1.92 ± 0.13 11.71 ± 0.63

4.41 ± 0.16 0.30 ± 0.06 0.30 ± 0.08 21.20 ± 1.35

9.40 ± 0.78

585 ± 0.19^ab 158 ± 20^ab 2.19 ± 0.06^c

4.3 ± 0.22 14.07 ± 1.44

45.10 ± 0.16 21.77 ± 0.22 21.11 ± 0.34 48.25 ± 0.24 46.79 ± 0.28

4.54 ± 0.45 1.77 ± 0.16 12.08 ± 0.52

4.65 ± 0.19 0.31 ± 0.08 0.24 ± 0.07 22.76 ± 2.10 10.70 ± 1.10

620 ± 0.17^b 196 ± 17^b 1.52 ± 0.06^bc

4.8 ± 0.17 12.78 ± 1.02

ns^d ns^d ns^d ns^d ns^d

ns^d ns^d ns^d ns^d ns^d ns^d ns^d ns^d

**

*****

* ns^d

Akkaraman, Kıvırcık x Akkaraman ve Sakız x Akkaraman melezlerinde kesim özellikleri

Genotypes P value

A KAF₂ KAB₁ CAF₂ CAB₁

Proportion of carcass cuts (out of 100) LegForeleg

BackLoin Remainder

Composition of carcass cuts (out of 100) Lean in leg

Fat in leg Bone in leg Lean in foreleg Fat in foreleg Bone in foreleg Lean in back Fat in back Bone in back Lean in loin Fat in loin Bone in loin Lean in remainder Fat in remainder Bone in remainder

Composition of whole carcass (out of 100) Lean in carcass

Fat in carcass Bone in carcass

36.13 ± 0.70 19.49 ± 0.45 9.55 ± 0.34 7.35 ± 0.24^a 27.48 ± 0.51

63.32 ± 1.47 15.43 ± 0.41^a 21.25 ± 0.49 61.34 ± 1.71 13.44 ± 0.47 25.21 ± 0.54 48.71 ± 0.91 22.64 ± 0.52 28.65 ± 0.61 52.48 ± 0.57^a 23.40 ± 0.47 22.70 ± 0.43^a 47.17 ± 0.43^ab 18.24 ± 0.41 34.80 ± 0.71^a

56.17 ± 0.86 17.31 ± 0.51 26.52 ± 0.47

34.25 ± 0.95 17.81 ± 0.41 10.54 ± 0.38 9.52 ± 0.23^b 27.88 ± 0.49

62.18 ± 1.56 17.34 ± 0.47^ab

20.34 ± 0.55 61.28 ± 1.60 15.88 ± 0.50 22.84 ± 0.59 42.58 ± 0.87 25.84 ± 0.56 31.58 ± 0.66 56.91 ± 0.61^b 24.47 ± 0.52 18.09 ± 0.41^ab

51.50 ± 0.49^a 23.28 ± 0.40 25.22 ± 0.67^b

56.04 ± 0.93 20.59 ± 0.52 23.37 ± 0.42

34.72 ± 0.83 18.21 ± 0.38 9.59 ± 0.35 10.19 ± 0.25^b

27.49 ± 0.57

59.83 ± 1.90 22.67 ± 0.43^b 20.37 ± 0.52 62.84 ± 1.57 13.66 ± 0.43 21.86 ± 0.60 44.85 ± 0.95 24.74 ± 0.49 30.41 ± 0.67 59.47 ± 0.63^b 23.68 ± 0.56 16.84 ± 0.39^b 51.60 ± 0.56^a 20.28 ± 0.47 28.11 ± 0.73^b

56.02 ± 0.89 20.26 ± 0.56 23.89 ± 0.45

35.04 ± 0.71 18.52 ± 0.51 10.11 ± 0.37 8.70 ± 0.29^ab 27.63 ± 0.59

64.55 ± 1.25 13.40 ± 0.44^a 22.05 ± 0.53 62.98 ± 1.63 12.43 ± 0.52 24.59 ± 0.56 50.26 ± 0.91 19.17 ± 0.57 30.57 ± 0.59 53.94 ± 0.66^ab

24.24 ± 0.53 21.82 ± 0.41^a 48.81 ± 0.42^ab 20.73 ± 0.45 30.46 ± 0.76^ab

55.91 ± 0.97 20.23 ± 0.55 23.86 ± 0.48

34.15 ± 0.89 19.71 ± 0.47 10.36 ± 0.39 8.37 ± 0.25^ab 27.41 ± 0.54

60.36 ± 1.43 15.43 ± 0.47^a 24.21 ± 0.54 63.49 ± 1.67 13.49 ± 0.56 23.02 ± 0.51 47.18 ± 0.97 23.59 ± 0.59 29.23 ± 0.61 54.49 ± 0.57^ab

23.72 ± 0.55 22.44 ± 0.45^a 43.67 ± 0.40^b 21.74 ± 0.46 34.59 ± 0.69^a

54.14 ± 0.95 18.57 ± 0.59 27.29 ± 0.49

ns^c ns^c ns^c ns*^c

ns^c ns*^c

ns^c ns^c ns^c ns^c ns^c ns^c ns*^c

* ns*^c

*

ns^c ns^c ns^c

Akkaraman, Kıvırcık x Akkaraman ve Sakız x Akkaraman melezlerinde karkas özellikleri

ETTE KALİTE



pH



Su tutma kapasitesi



Pişirme kaybı



Gevreklik



Nem



Kuru madde



Kül



Protein



Kas lifleri arasına homojenize olmuş yağ



Renk



Yağ asiti kompozisyonu



Kolesterol

Özellikler Kesim Ağırlığı (kg) P 30

(n=6) 35

(n=6) 40

(n=6) 45

(n=6)

pH Hemen MLD 6,506± 0,08 6,288± 0,06 6,376± 0,04 6,330± 0,09 -

MSM 6,833± 0,05^a 6,673± 0,04^b 6,480± 0,04^c 6,686± 0,04^b ***

45. dakika MLD 6,100± 0,07 6,090± 0,08 6,065± 0,07 5,946± 0,05 -

MSM 6,496± 0,08 6,271± 0,06 6,278± 0,08 6,300± 0,07 -

24. saat MLD 5,525± 0,03^a 5,701± 0,03^b 5,715± 0,06^b 5,700± 0,03^b **

MSM 5,700± 0,08 5,828± 0,04 5,818± 0,04 5,871± 0,05 -

Su Tutma Kapasitesi (%)

24. saat 9,90± 1,11 10,53± 0,85 10,47± 1,15 13,07± 0,99 -

48. saat 10,73± 1,36 12,77± 0,63 11,67± 1,33 12,67± 0,84 -

72. saat 10,77± 1,59 13,57± 0,95 11,30± 0,83 13,80± 0,38 -

Pişirme

Kaybı (%) 24. saat 30,27± 1,53 31,54± 1,14 28,97± 1,18 31,99± 0,46 -

48. saat 31,36± 1,38 31,40± 0,98 27,35± 1,41 30,22± 0,91 -

Gevreklik (kg / cm²) 3,942± 0,33 5,038± 0,70 4,734± 0,68 3,627± 0,80 -

Nem (%) 75,08± 0,38 74,33± 0,41 74,66± 0,35 74,38± 0,24 -

Kuru madde (%) 24,92± 0,38 25,66± 0,41 25,33± 0,35 25,62± 0,24 -

Kül (%) 1,41± 0,09 1,22± 0,02 1,32± 0,07 1,38± 0,06 -

Protein (%) 22,51± 0,33^a 24,68± 0,53^b 22,97± 0,47^a 22,22± 0,25^a **

KLAHOY (%) 4,20± 0,28^a 3,49± 0,24^ab 2,80± 0,16^b 3,01± 0,24^b **

Renk L*

a*

b*

40,21± 0,81 17,29± 0,86 6,40± 0,32

40,98± 0,62 18,80± 0,35 7,87± 0,37

37,91± 1,70 19,15± 0,35 7,20± 0,37

39,12± 0,79 18,23± 0,74 6,55± 0,29

- - -

Bafra ırkında et kalitesi özellikleri

Özellikler Kesim ağırlığı (kg) P 30

(n=6) 35

(n=6) 40

(n=6) 45

(n=6)

C10:0 0,598± 0,13 0,549± 0,22 0,314± 0,02 0,194± 0,09 -

C12:0 0,539± 0,07^a 0,406± 0,07^ab 0,216± 0,01^b 0,327± 0,07^ab *

C13:0 0,032± 0,00 0,020± 0,00 0,016± 0,00 0,071± 0,13 -

C14:0 5,266± 0,66^a 3,745± 0,40^b 3,011± 0,27^b 2,285± 0,67^b **

C15:0 0,955± 0,22^a 0,471± 0,08^ab 0,574± 0,08^ab 0,396± 0,09^b *

C16:0 26,484 ±1,73 26,739± 1,04 25,717± 1,17 24,302± 0,97 -

C16:1 2,607± 0,62 1,563± 0,33 1,956± 0,26 1,465± 0,68 -

C17:0 1,630± 0,62 1,464± 0,21 0,988± 0,27 0,609± 0,16 -

C18:0 15,614± 1,19 15,556± 0,64 15,062± 1,89 16,398± 1,07 -

C18:1 38,526± 2,72 41,151± 1,10 42,577± 0,76 43,626± 2,83 -

C18:2 (ω6) 4,949± 1,65 6,078± 1,18 6,138± 0,80 7,554± 0,78 -

C18:3 Δ^6,9,12 (ω6) 0,090± 0,01^a 0,173± 0,06^b 0,067± 0,02^a 0,087± 0,01^a *

C18:3 Δ^9,12,15 (ω3) 0,201± 0,02 0,215± 0,04 0,230± 0,05 0,239± 0,02 -

C19:0 0,250± 0,07 0,137± 0,02 0,234± 0,03 0,107± 0,05 -

C19:1 0,292± 0,08 0,278± 0,12 0,137± 0,05 0,141± 0,01 -

C20:0 0,376± 0,13 0,156± 0,06 0,331± 0,05 0,413± 0,10 -

C20:1 0,401± 0,15 0,055± 0,00 0,156± 0,04 0,208± 0,01 -

C20:2 (ω6) 0,216± 0,05 0,163± 0,03 0,222± 0,03 0,254± 0,01 -

C20:3 Δ^8,11,14 (ω6) 0,307± 0,05 0,415± 0,03 0,256± 0,04 0,387± 0,27 -

C20:3 Δ^11,14,17 (ω3) 0,706± 0,25 0,367± 0,11 0,407± 0,13 0,424± 0,25 -

C20:4 (ω6) 1,908± 0,50 1,325± 0,22 1,649± 0,24 1,520± 0,21 -

C22:0 0,043± 0,00 0,046± 0,00 0,047± 0,00 0,052± 0,01 -

C22:5 (ω3) 0,104± 0,03 0,121± 0,02 0,140± 0,04 0,138± 0,08 -

ω6: Omega 6 yağ asitleri ω3: Omega 3 yağ asitleri

ΣDYA 51,468± 2,04^a 49,067± 1,27^ab 46,264± 0,72^b 45,119± 1,07^b *

ΣTDYA 41,695± 2,22 42,881± 1,36 44,765± 1,00 45,372± 2,52 -

ΣADYA 6,615± 1,17 8,005± 1,15 8,881± 0,44 10,592± 0,63 -

(ΣTDYA+ ΣADYA) /

ΣDYA 0,952± 0,07^a 1,044± 0,05^ab 1,116± 0,03^b 1,243± 0,09^b

*

ΣADYA / ΣDYA 0,129± 0,02^a 0,165± 0,02^ab 0,191± 0,01^ab 0,234± 0,01^b *

Σω6 / Σω3

7,466± 1,11^a 11,601± 1,59^b 10,783± 1,75^ab 12,281± 0,81^b *

Total kolesterol 59,17± 10,65 53,80± 11,02 55,80± 10,01 63,00± 5,38 -

AI 1,02± 0,34 0,83± 0,06 0,71± 0,04 0,61± 0,09 -

TI 1,08± 0,21 0,99± 0,04 0,90± 0,03 0,87± 0,08 -

TDYA: Tek doymamış yağ asidi, ADYA: Aşırı doymamış yağ asidi AI: Aterojenik indeks

TI: Trombojenik indeks