ANKARA ÜNİVERSİTESİ
NÜKLEER BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
NÜKLEER EMNİYET KÜLTÜRÜ
FZM 461 Dersi
Nükleer Emniyet ve Nükleer Güvenlik Denetimi Temelleri
Prof. Dr. Haluk YÜCEL
DAVRANIŞLAR
Davranışlar, gözlemlenebilir bir hareketin yapılması veya bir durumun sözlü ya da yazılı ifade edilmesidir. Kişiler, çevrelerindeki grubun
davranışlarını öğrenme ve uygulama eğilimindedir. Bu davranışlar bütünü oluştuğunda değiştirilmesi çok zor olabilir.
Nükleer emniyetin etkinliği, bütün personelin davranışlarına bağlıdır.
Bu davranışlar; dikkatli olma, sorgulama, işini doğru yapma ve kişisel ve grup bazında yüksek standartlara sahip olmayı içerir. Bir kuruluşun nükleer emniyet kültürü, personelin davranış biçimlerinden
anlaşılabilir.
Davranış özellikleri
Liderlerin davranışları
• Beklentiler
• Yetki kullanımı
• Karar verebilme
• Yönetim tarzı
• Personelin dahil edilmesi
• Etkin iletişim
• Performans iyileştirme
• Motivasyonun artırılması
Personelin davranışları
• Profesyonel çalışma
• Kişisel hesap verebilirlik
• Prosedürlere bağlılık
• Takım çalışması ve işbirliği
• Dikkatlilik
Yönetici davranışları – 1
• Beklentiler
Yöneticiler ve liderler, nükleer emniyetle ilgili sorumluluklarını yerine getirme sürecinde personeli yönlendirmek için performans beklentilerini belirlemelidir.
Nükleer emniyet göstergeleri:
Yöneticiler;Nükleer emniyet sistemini ilgilendiren konularda personelden beklentilerini açıkça ifade ederler ve bu beklentileri personele iletirler.
Etkili nükleer emniyetin sağlanması için gerekli kaynakların ayrılmasını sağlarlar.
Çalışmalarında personele örnek olacak tavır sergilerler.
İşyeri performansını saha ziyaretleriyle ve personelden görüşlerini alarak yerinde gözlemlerler.
Kötüleşen emniyet önlemlerini belirleme kabiliyetine sahiptir ve emniyetle ilgili önemli açıkları düzeltmek için acil önlemler alırlar.
Yönetici davranışları – 2
• Yetki kullanımı
Yönetim, nükleer emniyetle ilgili bütün pozisyonların sorumluluklarını ve yetkilerini tanımlar. Yetkiler açık ifade edilmeli ve belge haline
getirilmelidir.
Nükleer emniyet göstergeleri:
Nükleer emniyet sisteminin işletilmesi için atanmış yöneticiler, kendilerinden beklenenlerin farkındadır ve emniyet açıklarını belirleyebilmektedir.
Yöneticiler ulaşılabilirdir ve personelle etkin çift yönlü bir iletişim kurmaktadır.
Personel, emniyetle ilgili endişelerini ve şüphelerini herhangi bir baskı hissetmeden yöneticilere iletmeye teşvik edilirler.
Yöneticiler, yetkilerini güvenliği aşmak için suiistimal etmezler.
Yönetici davranışları – 3
• Karar verme
Bir kuruluş içerisindeki karar verme süreci nükleer emniyet kültürünün önemli bir parçasıdır. Resmi ve kapsayıcı bir karar verme sürecine bağlılık, çalışanlara yönetimin nükleer emniyete verdiği önemi gösterir ve kararların kalitesini artırır.
Nükleer emniyet göstergeleri:
Yöneticiler, şartlar gerektirdiğinde gerekli karar verme inisiyatifine sahiptir.
Yöneticiler, mümkün olduğu durumlarda kararlarının gerekçelerini açıklarlar.
Yöneticiler, verilen kararın doğruluğunu sağlamak için karşıt görüşleri ve farklı perspektifleri değerlendirir.
Yöneticiler, karar verme süreçlerini kısaltmaya ve atlatmaya çalışmazlar.
Kararlar, gerekli yetkinliğe ve yetkiye sahip kişiler tarafından verilir.
Yönetici davranışları – 4
• Yönetim tarzı
Etkin bir nükleer emniyet kültürü bireylerin davranışlarına, bireylerin davranışları da iyi yönetim becerilerine bağlıdır.
Nükleer emniyet göstergeleri:
Yöneticiler, iş ortamında personelin performansını gözlemlemek, düzeltmek ve artırmak için zaman harcamaktadır.
Personelden beklenen davranışların temelini güçlendirmek için yapıcı geri besleme yöntemleri kullanılmaktadır.
Personel, belirlenmiş prosedürlere ve politikalara uyma konusunda hesap vermektedir.
Çalışanlara nükleer emniyet konularında teknik kararlar verme yetkisi tanınmaktadır.
Yönetici davranışları – 5
• Personelin dahil edilmesi
Bireyler öngörü ve fikirleriyle katkı sağladığında performans iyileşir.
Nükleer emniyetle ilgili bu hedef için uygun mekanizmalar oluşturulmalıdır.
Nükleer emniyet göstergeleri:
Yöneticiler, risk değerlendirme ve karar verme süreçlerine personelin iştirakini teşvik etmektedir.
Çalışanlar, önerilerini belirtme yönünde teşvik edilmekte ve katkılarından dolayı
maddi-manevi olarak desteklenmektedir.
Yönetici davranışları – 6
• Etkin iletişim
Nükleer emniyet kültürünün önemli bir ögesi, kuruluş içerisindeki iyi bir bilgi akışı ve iletişimdir. Bu nedenle iletişime özel ilgi gösterilmelidir.
Nükleer emniyet göstergeleri:
Yöneticiler ve personel iletişime değer vermekte ve iletişim esnasındaki muhtemel engeller dikkate alınarak çözüm üretilmektedir.
Mümkün olduğunda durum ve kararlarla ilgili bilgiler paylaşılmaktadır.
Personel çalıştığı yerde ziyaret edilmekte ve soru sorabilecekleri açık oturum toplantıları yapılmaktadır.
Personelden gelen bilgi ve talepler dikkate alınmakta ve neden herhangi bir faaliyet yapılmadığı açıklanmaktadır.
Personel, genel emniyet politikası ve kuruluşla ilgili değişikliklerden haberdar edilmektedir.
Yönetici davranışları – 7
• Performansın iyileştirilmesi
Bir kuruluş, rehavet ve durgunluğu engellemek için nükleer emniyet performansını sürekli iyileştirmeye çalışmalıdır. Yöneticiler ve liderler, çalışanların öğrenme ve gelişmelerini desteklemelidir.
Nükleer emniyet göstergeleri:
Her seviyedeki çalışanlar, problemleri bildirmeye ve nükleer emniyet sisteminin iyileşmesi için öneriler getirmeye teşvik edilmektedir.
Asayiş olaylarının ve olumsuz yöndeki eğilimlerin nedenleri belirlenmekte ve düzeltilmektedir.
Emniyetle ilgili olayların analizleri ve devamında yapılan çalışmalar, sadece söz konusu olayı değil muhtemel neden ve sonuçları da dikkate almaktadır.
Bir arıza veya asayiş olayı olduğunda sorulan soru «Kim yanlış yaptı?» değil «Ne yanlış oldu?»
sorusudur. Hedef, birilerini suçlamak değil sistemi iyileştirmektir.
Çalışanların nükleer emniyetle ilgili endişelerini doğrudan bildirebilecekleri bir mekanizma mevcuttur.
Yönetici davranışları – 8
• Motivasyonun artırılması
Bireylerin başarılı davranışlar göstermesi, kişilerin motivasyon ve onlara karşı takınılan tutuma bağlıdır.
Nükleer emniyet göstergeleri:
Yöneticiler, beğenilen davranış ve tutumları öne çıkarmakta ve ödüllendirmektedir.
Yöneticiler iç tehdidi azaltma programına yardımcı olmakta ve olağandışı olayların bildirilmesi ile ilgili sorumluluğun önemini vurgulamaktadır.
Ödül mekanizmalarında nükleer emniyetin sağlanmasına çalışan katkısı dikkate alınmaktadır.
Çalışanlar, ödül ve ceza sistemlerinden haberdardır.
Yıllık personel performans değerlendirme raporları nükleer emniyetle ilgili bir bölüm içermektedir.
İhlaller durumunda disiplin önlemleri uygulanırken gelecekteki ihlallerin bildirilmesini
Çalışanların davranışları – 1
• Profesyonel çalışma
Nükleer emniyetin gerekli olduğu kuruluşlarda çalışan personelin yüksek profesyonellik standartlarına sahip olması gereklidir.
Nükleer emniyet göstergeleri:
Çalışan personel, kuruluşun profesyonel çalışma prensiplerini bilmekte ve benimsemektedir.
Yaptıkları işten profesyonel övünç duymaktadır.
Çalışanlar birbirlerine yardımcı olmakta ve birbirleriyle profesyonel nezaket ve saygı
çerçevesinde iletişim kurmaktadır.
Çalışanların davranışları – 2
• Kişisel hesap verebilirlik
Hesap verebilirlik; çalışanların nükleer emniyetle ilgili kendilerine verilen görevleri bilmelerini ve bu görevleri beklendiği şekilde yapmalarını,
yapamıyorlarsa bu durumu amirlerine bildirmelerini gerektirir.
Nükleer emniyet göstergeleri:
Çalışanlar, kendilerine verilen görevlerin nükleer emniyeti nasıl desteklediğinin farkındadır.
Verilen işler yerine getirilmekte, getirilemediği durumlarda yönetime bilgi verilmektedir.
Nükleer emniyet kültürünü geliştiren davranışlar, iş arkadaşları tarafından desteklenmektedir.
Çalışanlar, problemlerin çözümünde sorumluluk üstlenmektedir.
