HASTANE İSTATİSTİKLERİ HASTANE İSTATİSTİKLERİ (11) (11)

(1)

HASTANE İSTATİSTİKLERİ HASTANE İSTATİSTİKLERİ

(11) (11)

Epidemiyoloji Dersi (EBE 211-AHE 307) Epidemiyoloji Dersi (EBE 211-AHE 307)

Prof. Dr. Ömer R. ÖNDER Ankara Üniversitesi

Sağlık Bilimleri Fakültesi 2017-2018 Güz

1

(2)

İSTATİSTİK İSTATİSTİK

 İSTATİSTİK; Bir konuyu incelemek amacıyla konuya ilişkin verilerin toplanması, değerlendirilmesi ve

yorumlanması için kullanılan sayısal tekniklerin bütünü,

 Bilim dalı,

 İstatistiğin tıp ve diğer sağlık olaylarında kullanımı BİYOİSTATİSTİK,

 BİYOİSTATİSTİĞİN KULLANIMI;

 Toplumsal değişimlerin incelenmesi,

 Koruyucu sağlık hizmetleri,

 Bilimsel çalışmalar,

 Hizmet planlaması,

 Tanı ve tedavi işlemleri,

 Hizmet göstergelerinin belirlenmesi,

(3)

VERİ VE ÖZELLİKLERİ VERİ VE ÖZELLİKLERİ

 İstatistiksel işlem amacıyla toplanan her türlü ölçüm, bilgi, belge ve diğer nesneler veridir.

 Verinin Özellikleri:

◦ Doğruluk,

◦ Yararlılık,

◦ Yeterlilik,

◦ Güvenebilirlik,

◦ Kullanılabilirlik,

(4)

VERİ KAYNAKLARI VERİ KAYNAKLARI

1. Hasta Dosyaları;

◦ Sosyo-ekonomik kültürel özellikler,

◦ Bireysel ve aile öyküleri,

◦ Yakınmalar,

◦ Fizik muayene bulguları,

◦ Laboratuar incelemeleri ve sonuçları,

◦ Konulan tanı,

◦ Hastalık seyri,

◦ Yapılan tedavi (ilaç),

◦ Yapılan ameliyat.

2. Hastalık İndeksi

◦ Hastalara konulan her tanı,özel bir KAYIT FORMU’ na işlenir,

◦ Bu forma hastanın sosyal bilgileri de yazılabilir,

◦ Dosyaya başvurmadan bazı değerlendirmeler yapılabilir, 3. Ameliyat İndeksi

◦ Yapılan her ameliyat özel bir kayıt formuna işlenir,

◦ Sosyal bilgilerde bulunabilir,

◦ Dosyaya başvurmadan ameliyatlar konusunda bazı değerlendirmeler yapılabilir,

(5)

VERİ KAYNAKLARI VERİ KAYNAKLARI

4. Günlük Sayım Formu

 İki sayım saati arasında hastanede bulunanların giren ve çıkanların işlendiği form,

◦ Servislere göre yatan ve çıkan hastalar,

◦ Yatılan gün sayısı,

◦ Taburcu şekilleri yazılabilir,

• Ortalama kalış gün sayısı,

 Yatak işgal yüzdesi,

 Yatan, ölen ve çıkan hasta sayısı, 5. İdari kayıtlar, özel kayıtlar;

◦ Hastanenin toplam ve servislere göre yatak kapasiteleri,

◦ Çalışan doktor, hemşire, diğer personel türü ve sayısı,

◦ Malzeme araç gereç sayı ve çeşitleri,

◦ Çamaşırhane çalışmaları,

◦ Ambulans servisi çalışmaları,

(6)

HASTANE İSTATİSTİKLERİ HASTANE İSTATİSTİKLERİ 1. KLİNİK ÇALIŞMA ÖLÇÜTLERİ 1. KLİNİK ÇALIŞMA ÖLÇÜTLERİ

 Ölüm Hızları

◦ Kaba Ölüm Hızı (KÖH),

◦ Net Ölüm Hızı (NÖH),

◦ Anne Ölüm Hızı (AÖH),

◦ Bebek Ölüm Hızı (BÖH),

◦ Ameliyat Sonrası Ölüm Hızı (ASÖH),

◦ Anestezi Ölüm Hızı (ANÖH),

 Enfeksiyon Hızları

◦ Kaba Enfeksiyon Hızı (KEH),

◦ Net Enfeksiyon Hızı (NEH),

◦ Ameliyat Sonrası Enfeksiyon Hızı (ASEH),

 Gereksiz Ameliyat Hızı

 Sezeryan Hızı

 Otopsi Hızı

 Doluluk Ölçütleri

• Ortalama Hasta Kalış Gün Sayısı (OHKGS) • Klinikte Yatan Ortalama Hasta Sayısı ( KYOHS) • Yatak İşgal Oranı (YİO)

• Devir Aralığı (DA)

(7)

HASTANE İSTATİSTİKLERİ HASTANE İSTATİSTİKLERİ

2. POLİKLİNİK ÇALIŞMA ÖLÇÜTLERİ 2. POLİKLİNİK ÇALIŞMA ÖLÇÜTLERİ

 1. Branşlara göre muayene edilen hasta sayısı,

 2. Yaşa göre muayene edilen hasta sayısı,

 3. Cinsiyete göre muayene edilen hasta sayısı,

 4. Ücret ödeme ya da sosyal güvence

durumuna göre muayene edilen hasta sayısı,

 5. Hekim ve hemşire başına düşen hasta sayısı,

(8)

KLİNİK ÇALIŞMA ÖLÇÜTLERİ KLİNİK ÇALIŞMA ÖLÇÜTLERİ

Kaba Ölüm Hızı Kaba Ölüm Hızı

 Genel ya da yetişkin, çocuk ve servislere göre ayrı ayrı hesaplanabilir,

 Hastanede doğup ölen bebekler hıza dahil

edilmezler,bunlar için ayrıca hastane bebek ölüm hızı hesaplanır,

 Klinikte ölen tüm hastaları içerdiğinden hastanenin hasta bakım kalitesini gösteren iyi bir ölçüt değil,

 Kaba ölüm hızı %3-4’un altında olmalı,

KOH = Klinikte Ölen Toplam Hasta Sayısı X100 Taburcu Edilen + Ölen Toplamı

KOH= 80/4000 X 100 = 8000/4000 = %2

(9)

Net Ölüm Hızı Net Ölüm Hızı

 Kliniğe yattıktan sonra 48 saat içinde ölenler dikkate alınmaz,

 Net ölüm hızı %2.5 -3’u geçmemeli,

NOH= Klinikte 48 Saatten Sonra Ölen Toplam Hasta Sayısı X100

Ölen + Taburcu Edilen Hasta Sayısı (48 Saatten Sonra Ölen)

NOH= 70 / 3990 X 100 = %1.8

(10)

Anne Ölüm Hızı Anne Ölüm Hızı

 Gebelik, düşük ve doğum nedeniyle oluşan tüm ölümler,

 Anne Ölüm Hızı %o2.5’’ ten fazla olmamalı,

AOH = Gebeliğe Bağlı Nedenden Ölen Toplam Kadın Sayısı X100

Ölen + Taburcu Edilen Obstetrik Hasta Sayısı AOH= 3 / 5318 X 100 = %o o5

(11)

Hastane Bebek Ölüm Hızı Hastane Bebek Ölüm Hızı

 Hastanede doğup ölen bebekler arasında hesaplanır,

 Ölü doğumlar ve dışarıdan gelen bebekler hesaba katılmaz,

 HBOH %2’den fazla olmamalıdır,

HBOH = Hastanede Doğup Ölen Bebekler ______________ x 100

Hastanede Doğup Ölen + Doğup Taburcu Edilen Bebekler

HBOH = 18 / 6000 X 100 = %o3

(12)

Ameliyat Sonrası Ölüm Hızı Ameliyat Sonrası Ölüm Hızı

 Ameliyat edildikten sonra ilk 10 gün içinde ölenler,

 Hasta bakım kalitesini gösteren temel ölçütlerden,

 Bu hız %1’den az olmalı,

ASOH = Ameliyattan Sonra İlk 10 Gün İçinde Ölen Hasta x 100

Toplam Ameliyat ASOH = 83/7812 X 100 =%1.0

(13)

Anestezi Ölüm Hızı Anestezi Ölüm Hızı

 Anesteziye bağlı ölümler (anestezik maddelerden),

 Hasta bakım ve anestezi olanaklarının kalitesini gösteren temel ölçütlerden biri,

 AÖH 1/5000 ameliyatın üstüne çıkmamalı,

ANOH = Anesteziye Bağlı Toplam Ölüm Sayısı x 10 000

Toplam Ameliyat Sayısı

ANOH = 6 / 8000X 10 000= 60000/8000= %007

(14)

Kaba Enfeksiyon Hızı Kaba Enfeksiyon Hızı

 Hastanede görülen toplam enfeksiyon sayısı (hastaneye ait ya da ait olmayan)

 Enfeksiyonların hastaneden alınıp alınmadığı

incelenmeli(hastaneye yattıktan 48 saat sonra ateş yükselmesi),

 Doğumdan sonra ilk 24 saatte görülen 38 derece dolaylarındaki ateş yükselmesi hesaba katılmamalı,

 Hasta bakım kalitesini göstermesi bakımından net enfeksiyon hızı daha iyi bir ölçüt,

 KEH’ nın ameliyat ve doğumlarda %1-2’ yi geçmemesi beklenir,

KEH= Hastanede Görülen Toplam Enfeksiyon Sayısı X 100 Ölen ve Taburcu Edilen Toplam Hasta Sayısı

KEH= (190/13615) x 100= 19000/13615= %1.4

(15)

Net Enfeksiyon Hızı Net Enfeksiyon Hızı

 Yalnızca hastaneden alındığı kanıtlanan enfeksiyonlar için hesaplanır(Hastaneye yattıktan 48 saat sonraki

enfeksiyonlar),

 Hastane enfeksiyonu hastanede kalış süresini uzatır,

 Hastane enfeksiyonu gereksiz masrafı artırır,

 Hasta bakım kalitesinin önemli bir ölçütüdür,

 NEH % 1’i geçmemesi beklenir,

NEH = Hastaneden Alındığı Kanıtlanan Enfeksiyon Sayısı X 100 Ölen ve Taburcu Edilen Toplam Hasta Sayısı NEH = (83 / 13615) X 100 = % 06

(16)

KLİNİK ÇALIŞMA ÖLÇÜTLERİ KLİNİK ÇALIŞMA ÖLÇÜTLERİ Ameliyat Sonrası Enfeksiyon Hızı Ameliyat Sonrası Enfeksiyon Hızı

 Temiz cerrahi vakalarda görülen enfeksiyon sayıları,

 Hasta bakım kalitesinin önemli ölçütü,

 ASEH % 1-2’yi geçmemesi beklenenir,

ASEH= Temiz Cerrahi Vakalarda Görülen Enfeksiyon Sayısı X100

Toplam Ameliyat Sayısı

ASEH = (13 / 3615) X100 = 1300 / 3165 = % 04

(17)

Gereksiz Ameliyat Hızı Gereksiz Ameliyat Hızı

 Hasta bakım kalitesini gösteren en önemli ölçütlerden,

 Gereksiz ameliyatların çokluğu, tanıların bilimsel temele dayanmadığını gösterir ve

%4’ü geçmemelidir,

GAH=Patolojik Muayene Sonucu Normal Bulunan Preparat Sayısı X 100

Toplam Ameliyat Sayısı GAH= (112 / 3615) X 100 = %3.0

(18)

Sezeryan Hızı Sezeryan Hızı

 Hasta bakım kalitesini gösteren en önemli ölçütlerden,

 Gereksiz sezeryanların çokluğu, jiekolojik tanıların bilimsel temele dayanmadığını gösterir, %3 ya da 4’ü geçmemelidir,

 Ülkemizde %47’dir,

 Gereksiz sezeryanların migren ve başka komplikasyonları vardır,

SH=Belirli Bir Sürede Yapılan Sezeryan Sayısı/Toplam Doğum SayısıX100

SH= (83/3615) X 100 = %2,3

(19)

Otopsi Hızı Otopsi Hızı

 Hastanede ölen hastaların kaçına otopsi yapıldığını gösterir,

 Hasta bakım kalitesini gösterir,

 Hastaneye getirilirken ölenler, acil servis ya da poliklinikte ölenler, ölü doğumlar ve adli olaylar nedeniyle yapılan

otopsiler kapsam dışıdır,

 Otopsi hızının %25’den az olmaması beklenir,

OH = Klinikte Ölen Hastalara Yapılan Otopsi Sayısı x 100

Toplam Ölen Sayısı OH = (2 / 80) X 100 = %2.5

(20)

KLİNİK ÇALIŞMA ÖLÇÜTLERİ KLİNİK ÇALIŞMA ÖLÇÜTLERİ Ortalama Hasta Kalış Gün Sayısı Ortalama Hasta Kalış Gün Sayısı

(Doluluk Ölçütü) (Doluluk Ölçütü)

 Ölen + Taburcu edilen tüm hastaların hastanede kalış gün sayıları toplamı /Ölen + Taburcu edilen tüm hasta sayısı,

 Hastaların hastanede ortalama kaç gün kaldığını gösterir,

 Genel amaçlı hastanelerde her servis, her hastalık için hesaplanırsa daha iyi olur,

OHKGS = Hastaların Kalış Gün Sayıları Toplamı Ölen ve Taburcu Olan Toplam Hasta Sayısı OHKGS = 87768 / 3816= 23 Gün

(21)

Klinikte Ortalama Yatan Hasta Sayısı Klinikte Ortalama Yatan Hasta Sayısı

 Klinikte her gün ortalama kaç hasta bulunduğunu gösteren bir ölçüt,

 Yeni doğan bebekler dikkate alınmaz,

Klinikte Yatan Hastalara Verilen Toplam Hasta Bakım Gün Sayısı KYOHS =______________________________

Aynı Süredeki Toplam Gün Sayısı KYOHS = 3540 = 118

30

(22)

Yatak İşgal Oranı Yatak İşgal Oranı

 Hastane yataklarının ne ölçüde kullanıldığını gösterir,

 Yatak sayısının azaltılması ya da çoğaltılmasına karar vermede oldukça önemli bir ölçüttür,

 % 80-85 dolayı normal,

 Maksimum Hasta Bakım Gün Sayısı; Hastane Mevcut Yatak SayısıXGün Sayısı

(MHBGS=600) 200X30=6000

Yatan Hastalara Verilen Toplam

YİO = Hasta Bakım Gün Sayısı (Yeni doğan hariç) X 100 Maksimum Hasta Bakım Gün Sayısı

YİO =( 35400 / 36500) X 100 = %96.9

(23)

Devir Aralığı Devir Aralığı (Doluluk Ölçütü) (Doluluk Ölçütü)

 İki işgal arasında bir yatağın ortalama kaç gün boş kaldığını gösteren bir ölçüt,

Kullanılmayan

Toplam Hasta Bakım = Maksimum Hasta Bakım Gün Sayısı - Yatan Hastalara Verilen Toplam Hasta Bakım Gün Sayısı

Gün Sayısı

DA = Kullanılmayan Toplam Hasta Bakım Gün Sayısı Ölen ve Taburcu Edilen Hasta Sayısı

DA = 680 / 318 = 2.1 Gün

(24)

DEĞERLENDİRME SORULARI DEĞERLENDİRME SORULARI

 Hastane çalışmalarının değerlendirilmesinde kullanılan “Veri Kaynakları”nın adlarını yazınız.

 Hastane çalışmalarının değerlendirilmesinde hesaplanan

“Ölüm Hızları”nın adlarını yazınız.

 Hastane enfeksiyonlarını değerlendirmek için hesaplanan

“Enfeksiyon Hızları” nelerdir? Yazınız.

 Hastane çalışmalarının değerlendirilmesinde hesaplanan

“Doluluk Ölçütlerinin” adlarını yazınız.

 İki yüz yataklı bir hastanenin “Ortalama Hasta Kalış Gün Sayısı” 18’dir. Bu değerin ne anlama geldiğini açıklayınız.

 İki yüz yataklı bir hastanenin “Klinikte Yatan Ortalama Hasta Sayısı”, günlük183 bulunmuştur. Bu değerin ne anlama

geldiğini açıklayınız.

 İki yüz yataklı bir hastanenin “Yatak İşgal Oranı”, % 95,3 bulunmuştur. Bu değerin ne anlama geldiğini açıklayınız.

 İki yüz yataklı bir hastanenin “Devir Aralığı”, 4 bulunmuştur.

Bu değerin ne anlama geldiğini açıklayınız.

(25)

KAYNAKLAR KAYNAKLAR

 Sümbüloğlu, K., (1990). “Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler” Hatiboğlu Yayınları: 59, Yüksek Öğretim

Dizisi: 13. 3. Baskı, Ankara: Hatiboğlu Yayınevi.

 Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü(2009).

“Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması

2008”.Ankara:Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri Basımevi.Yayın No:NEE-HÜ.09.01.ISBN 978-975-491- 274-6

(26)

HASTANE İSTATİSTİKLERİ HASTANE İSTATİSTİKLERİ (11) (11)

TEŞEKKÜRLER

TEŞEKKÜRLER