Microbiological Analysis of Analgesic And Antidiabetic Tablets

(1)

BiLiMSEL ARAŞTIRMALAR

FABAD Farm.Bil.Der.

15, 239-246, 1990

FABAD J.Pharm.Sci.

15, 239-246, 1990

Analjezik ve Antidiabetik Tabletlerin Mikrobiyolojik Analizleri

239

Ahmet AKIN(*) Nejat UÇARTÜRK(*) Sulhiye YILDIZ(*)

Özet: Bu araştırmada tablet formlu analjeziklerle, diabette kullanılan

ilaçların mikrobiyolojik olarak F.I.P. standardlarına uygunlugu araştırılmıştır.

Elde edilen bulgulara göre ilaçların% JOO'ünün Enterobacteriaceaefamilyasına

ait bakteriler, Salmonella ve Shigella ile koagulaz ( +) S.aureus açısından

uygunluk sagladıgı belirlenmiştir. %13.3'ünde total bakteri, %25'inde maya ve küf sayımı, izin verilen mikroorganizma sayısının (CFU!g) üzerinde

bulunmuştur.

Ayrıca izole edilen bakteriler, ilaçların kontaminasyonlarının belirlenmesi yönünden degerlendirilmiştir.

Microbiological Analysis of Analgesic And Antidiabetic Tablets

Summary: The tablet preparations of analgesic and antidiabetic agents were investigated to the related standard of F J.P in this study. Ali of the drugs confirmed to the standards for the bacteria belonging to the family of Enterobacteriaceae, Salmonel/a and Shigel/a and coagulase ( +) S. aureus.

However, 13.3 % and 25 % of samples were found to be over the permitted microorganism count (CFU!g) for viable organisms and yeasts and molds respectively.

Furthermore, the isolated bacteria w~re evaluated far the sources· of contamination of the samples.

Keywords: Microbiologica/ analysis, Analgesic and antidiabetic tablets.

Başvuru Tarihi 2.5.1990 Kabul Tarihi 2.7.1990

(*) A.Ü.Eczacılık Fakültesi, Mikrobiyoloji Bilim Dalı, Tandoğan-Ankara

(2)

240

GİRİŞ

T

êdavi âmacıîle kullanılan ilaçların, kontamine şekillerinin bazı infcksiyonlara neden olduklarının saptanması bunların infeksiyon kay-

nağı olabileceği fikrini geliştirmiştir

(1-7). Gerçekten de patojen mikroorganizmalarla kirlenmiş (kontamine)

ilaçların neden oldukları çeşitli infeksiyon örnekleri az değildir (3-8).

Günümüzde farmasötik preparat-

ların geniş bir halk kitlesi tarafından

tedavi amacı ile kullanıldığı düşünülürse, halk sağlığı açısından bu

ilaçların mikrobiyolojik olarak steril veya hiç değilse patojen mikroorganiz- ma içermemesi arzulanır.

Yurdumuzda bugüne kadar

yayınlanmış farmakopelerde ilaçlar, sa- dece harnmaddeleri, fiziksel ve kimya- sal özellikleri yönünden ele alınmış,

mikrobiyolojik kaliteleri hakkında her- hangi bir kural getirilmemiştir. Ancak son birkaç senedir bu konuya eğilen çalışmalara rastlanmaktactır<9-11).

l!açların mikrobiyolojik yönden ka- litesine etkili olan faktörlerin başında

hammaddeye bağlı özellikler, imalat teknolojisi ve ilacın farmasötik şekli

önemli rol oynamaktadır. Harnmadde- nin elde edildiği orijine bağlı olarak ihtiva ettiği mikroorganizma türleri

AKIN ve Ark.

farklılıklar gösterebilmektedir. Yapılan araştırmalarda aerop sporlu basiller, Gram ( +) koklar, maya ve küfler

yanında barsak florasına ait mikroorga- nizmalara rastlanılmış olması, kon- taminasyonun insan sağlığı açısından

önemini arttırmaktadır (6,7,9,10).

Haçların mikrobiyolojik standardi- zasyonuna ait çalışmalara 1972'de

Uluslararası Eczacılık Federasyonu (FIP) tarafından yayınlanan raporla (2)

başlanılmış ve bu kuruluş tarafından

1975 yılında yayımlanan ikinci raporla (12) bu konudaki kurallar bildirilmiştir

(Tablo-!).

Çalışmamızda, A T'a girme

hazırlıkları içinde bulunan ülkemizde üretilen farmasötik preparatlardan analjezikler ile diabette kullanılan tabletlerin mikrobiyolojik kalitelerinin sap-

tanması amaçlanmıştır.

GEREÇ VE YÖNTEM

Çalışmamızda, değişik fırmalara ait

farklı seri numaralarına sahip preparatlar incelemeye alınmıştır. Numuneler

değişik zamanlarda değişik eczaneler- den her gruptan 30'ar adet olmak üzere temin edildi.

Bu farmasötik preparatların ınikro

biyolojik saflıkları konusunda, FJp(l2) tarafından önerilen standartlar çerçeve- sinde numunelere aşağıdaki işlemler uygulandı (7,!3):

(3)

\.

AKIN ve Ark. 241

Tablo 1: Farmasötik preparatlardaki Mikrobiyolojik F.l.P Önerileri

Kategori Farmasötik şekil İzin verilen mikroorganizma miktarı ı a Enjektabl preparatlar Mutlaka steril

Oftalmik preparatlar, 1 gr veya mi' de mikroorganizma bulunmaya- normal olarak jcrm cak.

içeren vücut boşlukları

1 b ve yanıklara uygulanan

ağır ülserasyonlarda kul-

lanılan ilaçlar

3

Kulak, boğaz, burun, Canlı mikroorganizma miktarı g veya mi de deri vs. gibi organlara 102 yi geçmeyecek, Entcrobacteriaceae fam.

lokal olarak uygulanan ait mikroorganizma Pseudomonas aerugi- ilaçlar nosa ve Staphylococcus aureus bulunmaya-

Diğer preparatlar

cak.

Canlı mikroorganizma miktarı:

Aerop bakteriler için : 103 - 10⁴/g veya mi Maya ve küf için: 1Q2/g veya mi

Her türlü durumda:

diğer Enterobacteri'ler max. 1Q2/g veya mi 1 g veya mi de Salmonella bulunmayacak 1 g veya mi de Ps aeruginosa bulunmayacak 1 g veya mi de Staph.aureus bulunmayacak.

(4)

,

"

²⁴²

!. Her tablet numunesinden aseptik

şartlarda, laminar air Oow bench de en az 1 g miktarında !artımlar alındı, steril pH 7.0'deki fosfat tamponunda eritilerek l/IO'luk dilüsyon hazırlandı. Buradan !/

100, 1/1000 ve 1/10.000'lik seri dilüsyonlan yine steril pH 7.0 fosfat tamponu ile yapıldı.

II. Numunelerin hazırlanan seri

dilüsyonlarından, Casein Soya Tryptone Agar (Oxoid), Sabouraud Dextrose Agar (Oxoid), Mac Con- key Agar (Oxoid), Vogcl-Johnson Agar (Oxoid), Cetrimide Agar (Ox- oid), Selenit Broth (Difco) ile Sal- monclla-Shigella Agar (Oxoid) be- siyerlerine ekimleri petride dökme yöntemi ile yapıldı(14,!5,ı6,17,ı"8, 19)

Ekimleri yapılan petriler maya ve küf sayımı için 22°C de 5-7 gün, diğerleri 35°C'de 2-5 gün süre ile inkübasyona bırakıldı.

Sayım işlemlerinde, her bir seri dilüsyona ait petrilerde, maya ve küf

sayımı için 50-200, diğerleri içinse 30- 300 arası sayımlar dikkate alındı.

Total bakteri ve maya-küf

sayımlan dışında izole edilen mikroor-

ganizmaların identifikasyonları için kültürel, morfolojik ve biyok,myasal testler uygulandı (14,19,20,21).

AKIN ve Ark.

BULGULAR

Çalışmamızda incelemeye alınan

tablet formlu analjezikler ile diabette

kullanılan ilaçların mikrobiyolojik olarak incelemelerine ait toplu sonuçlar Tablo 2'de verilmiştir.

Buna göre denemeye alınan toplam numunenin 52 adedi(% 87) total bakteri sayımı yönünden, 45 adedi(% 75) maya ve küf sayımı yönünden, 60 adedi (% 100) Enterobactcriaccae famil-

yası bakterileri yönünden ve incelenen numunelerin tümünün Pseudomonas grubu bakteriler, Salmonella-Shigella grubu ile Koagulaz (+) S.aurcus bakterileri yönünden FIP standardlan ile uygunluk sağladıkları saptanmıştır.

Ancak incelenen toplam numunelerden 8 adedinin(% 13) total bakteri ^sayımı, 15 adedinin (% 25) maya ve küf

sayımı yönünden, izin verilen mik- roorganizma sayısının (CFU/g) üzerinde mikroorganizma ihtiva ettik- leri gözlenmiştir.

TARTIŞMA VE SONUÇ

DenefI1:eye alınan numunelerin to- tal bakteri sayımı bakımından % 82 ve maya küf sayımı bakımından da %45

oranında kirli (kontamine) bulunmalan

düşündürücüdür (Tablo 3).

,

(5)

Tablo 2: F.I.P. Önerileri Çerçevesinde Numunelerin _İhtivaEttikleri Mikroorganizma Sayıları.

Total bakteri Maya-Küf Enterobacıcriaccae Pscudomonas Salm.-Shig. _ı Koag.( +)S.aureus İlaç grubu / sayımı (CFU/g) sayımı (CFU/g) fam.bak.(CFU/g) (CFU/g) (CFU/g) (CFU/g)

1

,;10⁴ >104 ,;102 >102 ,;102 >102

o o o

Analjezik 27 3 23 7 30

-

¹ 30 30 30

Antidiabctik 25 5 22 8 30 ^- 30 30 30

Toplam 52 8 45 15 60 ^- 60 60 60

% 87 13 75 25 100 100 100 100

'

)>

;>;

z

<

"'

)>

?<-

. 1\)

,,.

"'

(6)

244 AKIN ve Ark.

Tobla 3: Numunelerin Temiz (hiç üreme görülmeyen) ve Kirli Sayıları.

ilaç grubu

Analjezik Antidiabetik Toplam

%

Total bakteri

sayımı

Kirli Temiz

24 6

25 5

49 11

82 18

Kirli numunelerde izole edilen bak- terilerin büyük bir çoğunluğunu aerop sporlu Gram ( +) basiller teşkil etmek- tedir. Toprak orijinli bu bakterilere, ilaçlarla ilgili diğer çalışmalarda da

rastlanılması (3,5-7 ,10,20) imalat sıra

sında veya hammadde ile ilgili kontaminasyonlar dışında, anlamsız adi

kontaminasyonları belirlemesi yönün- den önemlidir. Ayrıca izole edilen aerop Gram ( +) kokların yapılan incele- meler sonunda saprofit koklar oldukları saptanmıştır. Bu mikroorganizmalar da kontaminasyon orijinini belirlemede önemli rol oynamaktadır.

Maya ve küf sayımı yönünden numunelerde % 45'e varan bir kirlilik

saptanması önemli bir bulgudur. An- cak izole edilen bu mikroorganizma-

ların kesin ayırımları yapılmamakla

beraber, patojen karakter taşımamaları

sevindiricidif ..

Nuıııunelerin % 12 sinin fekal kir- lenmeyi gösteren Enterobactcriaceae fa-

Maya-Küf Enterobacteriaceae

sayımı fam.bakteri sayımı

Kirli Temiz Kirli Temiz

15 15 2 28

12 18 5 25

27 33 7 53

45 55 12 88

milyasına ait mikroorganizmalarla kontamine olduğu saptanmıştır. Ancak

bunların miktar bakımından izin verilen sınırlar içinde olması (12) orijini- nin hammadde kaynaklı olabileceği kanısını uyandırın ıştır (3.5.7,22,23).

Konu ile ilgili yapılan diğer çalışmalarda (4,6,9,10.22) çoğunlukla

izole edilen ve çoklu direnç karaktere sahip olması ile önemli sağlık sorun-

larını da beraberinde getiren Ps. aerugi-

nosa'nın izole edilmemiş olması se- vindirici bir olgudur.

Aynca bir grup ilaçlarda bulunduğu

bildirilen (4,6,8,10,19) Salmonella- Shigella cinsi bakteriler ile Koagülaz ( +) S.aureus'a da rastlanılmamıştır.

Sonuç olarak tablet formlu analjezikler ile diabette kullanılan ilaçların

mikrobiyolojik açıdan yaklaşık % 85 inin mikroorganizma sayısı (CFU/g)

bakımından standardlara uyduğu ve bu

mikroorganizmaların da genellikle saprofit ve kommensal karakterde olduğü

'

(7)

belirlenmiştir. Ancak bu mikroorga-

nizmaların bir kısmının reenfeksiyon- lara neden olabildikleri ve normalde

bulundukları ortam dışında patojen rol oynayabildikleri de unutulmamalıdır.

KAYNAKLAR

1. Dony,J.,Dufaux-Fawille,M., et Devleeschouwcr,M.

"Microbiologie et Hygicne, Sem- inaries et Travaux Pratiques", Pul Presses Universitairies de Brux- elle, p:28, 1978.

2. "Purete Microbiologiqııe des Formes Pharmeceutiques Nan Obligatoirement Steriles", Rap- port Commun de Comite des La- boratories et Services Officials de Controle des MCdicarnents et de la Section des Pharmaciens de L'lndustrie F.I.P. !er Rapport:

J.Mond.Pharm., 15, 88, 1972.

3. Turraka, L., Ojanen,T., Pritti- nen,T. "Microbiological Purity Testing of Semisolid Topical :ereparations'¹^, Pharmazie, 41, 254-256, 1986.

4. Noble,W.C., Savin,J.A. "Steroid Crearn Contaminated With Pseu- domonas aeruginosa", Lancet ^!, 347-349, 1966.

5. Seyfarth, Yon H. "Microbiolo- gische Inprozess B-Kontrollen bei der Arzneimittelherstellung", Arz-

245

neim-Forsch/Drug Res., 35 (1), 205-207' 1985.

6. Baird,R.M. "Microbial Contami- nation of Pharmaceutical Prod- ucts Made in Hospital Pharmacy.

A nine Year survey'', The Pharm.J. 12(1), 54-55, 1985.

7. Ferguson, Baird,R.M.

A., Patel, A.,

"A Comparison of Two lncubation Temperatures far the Isolation of Gram-negative Contaminants From Raw Materi- als and Nonsterile Pharmaceuti- cals'', J.Clin.Pharm.Therap. 12, 249-254, 1987.

8. Komarmy,L.E.,O Oxley,M.E., Brecher:G. "Hospital - Acquired Salmonellosis Traced to Carmine Dye Capsules", The New Eng.Med. 276 (15), 850c852, 1967.

9. Akın,A., Tanmcı,N., Akın,S.

"Health Controls Realized on Im- ported Shampoos in Turkish Market ll. 3rd lntemational Phar- maceutical Technology Sympo- sium. University of Hacettepe.

Faculty of Pharmacy., September 9-11, Poster Abstracts. 20-21, 1986.

10. Dony,J., Akın,A., Dewlees- chouwer,M. "Sıvı Majistral

Formların Mikrop Florası Ekolo- jik Veriler ve Antibiyotildere

(8)

246

Hassasiyetleri'', A.Ü. Ecz. Fak.

Mec. 10(1-2), 30-40, 1980.

l 1. Akın,A. "Ilaçların Mikrobiyolo- jik Standardizasyonu'', A.Ü. Ecz.

Fak. Mec. 11(1), 70-79, 1981, 12. "2 eme Rapport Corumun du Co-

mite des Laboraıoires et Services Officiels de Controle des Mcdica- ments et de la Section dcs Phar- maciens de L'Industric de la F.l.P." Pharm., Acta Hclv.

50:285-292, 1975.

13. Pedersen,A., Szabo,L. "Microbial Contcnt in Nan-sterile Pharma- ceutieals, il. Methods'', Dansk.

Tidsskr,Farm., 42:50-55, 1968.

14. USA Pharmacopia XX. The Na- tional Formulary XV., Lockville, Md.The US Pharmacopia Con- vention, !ne. 1980.

15. US Codc ofFood Rcgulations, Food and Drugs, Part 141-559, 1981.

16. Offical Methods of Analysis of the AOAC, 13 ıh ed. Washington D.C., AOAC, 1980.

17. Difco Manual, Dehydrate Cul- tures Media and Reagents for Mi- crobiology, 10 ıh ed., Difco La- boratories, Detroit, Michigan, 1984.

AKIN ve Ark.

18. The Oxoid Manual of Culture Media, Ingredients and Other La- boratory Service, 5 th ed., Oxoid Lmd., Hampshire, 1982.

19. Fischer,A., Fuglsang-Smidt,B., Ulrich,K. "Microbial Content in Non-sterile Pharmaceuticals, iV.

Tablets", Dansk Tidsskr. Far., 42:125-131, 1968.

20. Gill-M.C., De La Rosa,M.C., Mosso,M.A., Garcia Arri- bas,M.L. "Numerical taxonomy of Bacillus Isolated From Orally

Adminisıered Drugs'', J. Appl.

Bacteriol., 61:341-356, 1986.

21. Lennette,E.H., Balows,A., Han- dler,W.J., Shadomy,H.J. "Manu- al of Clinical Microbiology, 4 ıh

ed., Washington D.C., American Society for Microbiology, 1985.

22. Baird,R.M. "Microbial Contarni- nation of Non-sterile Pharmaceu- tical Products Made in Hospital in the North East Thames Re- gional Health Authority", J.Clin.Hosp.Pharm., 10:95-100,

1985.

23. Venkateswarlu,K., Broor,S., Mekta,S. "Bacterial Çontamina- tion of Oral Rehydration Solu-

ıion'', Indian Pediat., 21-707-711, 1984.