sonunda da organ hacminin artması

(1)

ORGANLARIN

ORGANLARIN BÜYÜMESİBÜYÜMESİ

 Organları meydana getiren hücrelerin Organları meydana getiren hücrelerin

büyümeleri bölünerek sayıca çoğalmaları büyümeleri bölünerek sayıca çoğalmaları

sonunda olur.

 Buna göre bir organın büyümesi iki Buna göre bir organın büyümesi iki faktörün etkisi altındadır.

faktörün etkisi altındadır.

1.1. Organı oluşturan hücrelerin bölünerek Organı oluşturan hücrelerin bölünerek sayıca artması,

sayıca artması,

2.2. bölünen her hücre hacminin artması bölünen her hücre hacminin artması sonunda da organ hacminin artması.

sonunda da organ hacminin artması.

(2)

KÖK KÖK

 Embriyonun Embriyonun radikularadikula hücreleri sürekli bölünerek kökçüğü hücreleri sürekli bölünerek kökçüğü oluşturur. Kökçük uzarken kökün yapısına katılan

oluşturur. Kökçük uzarken kökün yapısına katılan dokularla, esas kök ve emici tüyler gelişir

dokularla, esas kök ve emici tüyler gelişir. .

 GÖVDEGÖVDE

 Embriyonun Embriyonun plumula plumula adı verilen kısmının bölünmesi ile adı verilen kısmının bölünmesi ile gövde ekseni ve bunu da farklılaşması ile çeşitli bölgeler gövde ekseni ve bunu da farklılaşması ile çeşitli bölgeler

oluşur. Uzunlamasına büyüme devam ederken, lateral oluşur. Uzunlamasına büyüme devam ederken, lateral

kalınlaşmalarda meydana gelerek iletim sistemi gelişir.

Yapısal özellikler nedeni ile gövdenin primer büyümesi Yapısal özellikler nedeni ile gövdenin primer büyümesi

köke göre daha karmaşıktır.

(3)

 YAPRAKYAPRAK

Vejetasyon bölgesinden küçük çıkıntılar halinde beliren Vejetasyon bölgesinden küçük çıkıntılar halinde beliren primordiyum hücreleri daha sonra bölünmeler sonucu yanal primordiyum hücreleri daha sonra bölünmeler sonucu yanal

uzantıları oluştururlar. Sonradan bu uzantıların farklı kısımları uzantıları oluştururlar. Sonradan bu uzantıların farklı kısımları

genişleyip uzayarak yaprağın tipik kısımlarını meydana genişleyip uzayarak yaprağın tipik kısımlarını meydana

getirebilir getirebilir



ÇİÇEKÇİÇEK

Bitkinin bir veya daha fazla vejetatif ucu sonunda yaprak ve Bitkinin bir veya daha fazla vejetatif ucu sonunda yaprak ve tomurcukları verir. Tomurcuklarda daha sonra çiçekleri

tomurcukları verir. Tomurcuklarda daha sonra çiçekleri oluşturur. Bu değişimin esası gövde ucundaki yapısal oluşturur. Bu değişimin esası gövde ucundaki yapısal

farklılaşmaya dayanır farklılaşmaya dayanır

(4)

BİTKİ BÜYÜME VE GELİŞME BİTKİ BÜYÜME VE GELİŞME

DÖNGÜSÜ DÖNGÜSÜ

 Bu döngü Bu döngü iki evreden iki evreden oluşur. Ergin bir tohum uygun oluşur. Ergin bir tohum uygun koşullarda çimlenir ve fideyi verir. Sonra da bu fide koşullarda çimlenir ve fideyi verir. Sonra da bu fide

büyüyüp gelişerek normal bitkiye meydana getirir büyüyüp gelişerek normal bitkiye meydana getirir

 1. Bu döngü iki evreden oluşur. Ergin bir tohum uygun 1. Bu döngü iki evreden oluşur. Ergin bir tohum uygun koşullarda çimlenir ve fideyi verir. Sonra da bu fide koşullarda çimlenir ve fideyi verir. Sonra da bu fide

büyüyüp gelişerek normal bitkiye meydana getirir büyüyüp gelişerek normal bitkiye meydana getirir

 2. . İşte tohumun çimlenmesi ile başlayan, genç fidenin 2. . İşte tohumun çimlenmesi ile başlayan, genç fidenin

büyüyüp gelişmesi ile devam eden ve çiçeklenme periyoduna büyüyüp gelişmesi ile devam eden ve çiçeklenme periyoduna

kadar süren bu evre

kadar süren bu evre vejetatifvejetatif( bünyesel)( bünyesel) büyüme ve gelişme büyüme ve gelişme evresi

evresi adı verilir. Bu evreyi izleyen üreme organları, çiçek, adı verilir. Bu evreyi izleyen üreme organları, çiçek, meyve ve tohumların oluşumunu içine alan evreye de

meyve ve tohumların oluşumunu içine alan evreye de reprodüktif

reprodüktif(( üretken) büyüme ve gelişme evresiüretken) büyüme ve gelişme evresi denir. denir.

(5)

 Bitki Bitki vejetatif büyüme vejetatif büyüme ve gelişme ve gelişme evresinde evresinde üç önemli değişim geçirir

üç önemli değişim geçirir

 1.1. Bitkinin belli bölgelerinde hücreler bölünür Bitkinin belli bölgelerinde hücreler bölünür

 2.2. Bölünen hücreler uzar ve genişler Bölünen hücreler uzar ve genişler

 3.3. Uzayıp genişleyen hücreler farklılaşmaya Uzayıp genişleyen hücreler farklılaşmaya başlar.

başlar.

(6)

Vejetatif büyümeye etki eden faktörler Vejetatif büyümeye etki eden faktörler

 1. Sıcaklık1. Sıcaklık:: Büyüme için esas olan fotosentez ve solunum Büyüme için esas olan fotosentez ve solunum

olayları sıcaklığa karşı çok duyarlıdırlar. Bu neden ile büyüme olayları sıcaklığa karşı çok duyarlıdırlar. Bu neden ile büyüme sıcaklık ile çok yakından ilgilidir. Genellikle her bitkinin en iyi sıcaklık ile çok yakından ilgilidir. Genellikle her bitkinin en iyi büyüyüp gelişim gösterdiği optimum sıcaklık derecesi ile en en büyüyüp gelişim gösterdiği optimum sıcaklık derecesi ile en en

fazla ve en az tahammül edebildiği sıcaklıklar farklıdır.

Bitkilerin bu davranışı için

Bitkilerin bu davranışı için termoperyodisitetermoperyodisite terimi kullanılır. terimi kullanılır.

 2. Işık2. Işık:: Işık, fotosentez yönünden bitkilerin büyüme ve Işık, fotosentez yönünden bitkilerin büyüme ve gelişmeleri için mutlak gereklidir. Klorofil sentezi, stoma gelişmeleri için mutlak gereklidir. Klorofil sentezi, stoma

açılması, transpirasyon ve permeabilite gibi fizyolojik olaylara açılması, transpirasyon ve permeabilite gibi fizyolojik olaylara

etkinliği de bitki büyümesinde gerekliliğini ortaya etkinliği de bitki büyümesinde gerekliliğini ortaya

koymaktadır. Bitkilerin vejetatif büyümesi üzerine ışık etkisi koymaktadır. Bitkilerin vejetatif büyümesi üzerine ışık etkisi

üç ayrı özelliğine bağlı olarak açıklanabilir. Bitkilerin bu üç ayrı özelliğine bağlı olarak açıklanabilir. Bitkilerin bu

davranışı için

davranışı için fotoperyodisitefotoperyodisite terimi kullanılır terimi kullanılır

(7)

3.3. Su ve nemlilikSu ve nemlilik: : Su, bitki yaşamında önemli bir maddedir. Su, bitki yaşamında önemli bir maddedir.

Büyüme ve gelişme olaylarının düzenlenmesinde etkin rol Büyüme ve gelişme olaylarının düzenlenmesinde etkin rol

oynar. Su fazlalığı genel olarak büyümeyi hızlandırır. Kurak oynar. Su fazlalığı genel olarak büyümeyi hızlandırır. Kurak ortamlarda yetişen bitkilerde büyüme gerilemesi ve bodurluk ortamlarda yetişen bitkilerde büyüme gerilemesi ve bodurluk

göze çarpar. Su kıtlığında büyütülen bitkilerde terlemeyi göze çarpar. Su kıtlığında büyütülen bitkilerde terlemeyi

azaltan farklılaşmaların meydana gelmesine neden olurken, azaltan farklılaşmaların meydana gelmesine neden olurken,

yapraklar küçülür, yüzeyi sık tüyler ile örtülür, birim yüzeye yapraklar küçülür, yüzeyi sık tüyler ile örtülür, birim yüzeye düşen stoma sayısı azalır. Stomalar epiderm tabakasının daha düşen stoma sayısı azalır. Stomalar epiderm tabakasının daha

altında ve çukurda bulunur altında ve çukurda bulunur

4. Yer çekimi etkisi:4. Yer çekimi etkisi:YerYer çekimi bitki büyümesini olumsuz çekimi bitki büyümesini olumsuz etkiler. Yer çekimi etkisinden bir süre kurtulan bitkilerde etkiler. Yer çekimi etkisinden bir süre kurtulan bitkilerde

vejetatif büyümede bir hızlanma görülür. Bu etkinin vejetatif büyümede bir hızlanma görülür. Bu etkinin

hormonal bir yol ile olduğu ve dolaylı olarak büyümeyi hormonal bir yol ile olduğu ve dolaylı olarak büyümeyi

azalttığı düşünülmektedir azalttığı düşünülmektedir

(8)

KAYNAKLAR KAYNAKLAR

 Leopold, A.C., Kridemann, P.ELeopold, A.C., Kridemann, P.E., 1975. Plant Growth and ., 1975. Plant Growth and Development. Tata McGraw-HILL Publishing Company Development. Tata McGraw-HILL Publishing Company

LTD. New Delhi.

 Devlin, R.M., Witham, F.H., Devlin, R.M., Witham, F.H., 1983. Plant Physiology. 1983. Plant Physiology.

Woodsworth. Publishing Company. California.

 Palavan Ünsal, N., 1982Palavan Ünsal, N., 1982. Bitki Büyüme Maddeleri. . Bitki Büyüme Maddeleri. I.Ü. I.Ü.

Basımevi ve Film Merkezi. İstanbul.

 Özen H.Ç., ONAY A.,1999, Bitki Büyüme ve Gelişme Özen H.Ç., ONAY A.,1999, Bitki Büyüme ve Gelişme Fizyolojisi. Dicle Üniversitesi

Fizyolojisi. Dicle Üniversitesi

 Taiz, L., Zeiger, E., Taiz, L., Zeiger, E., 2008. Plant Physiology. The 2008. Plant Physiology. The

Benjamin/Cummins. Publishing Company. Inc. California.

 Kadıoğlu, A. Kadıoğlu, A. 2004. Bitki Fizyolojisi. Esen Ofset 2004. Bitki Fizyolojisi. Esen Ofset Matbaacılık Şti. Trabzon.

Matbaacılık Şti. Trabzon.