Bize dair

I

_{D Ü Ş Ü N C E L E R}

_i

ifiıııımiiiıııHıııııılllııııı

; IL

Bize dair

Halûk Y. Şehsüvaroğlu

kımızda görülen efendilik,

hu m edeniyetl erden te v a r ü s e- dilm iştir. T ü rk köylü sünün aklı selimi bir çok m ünevverim iz de görülemez.

Uzun bir z am a ndanberi çetin bir çıkmazın içinde bulu n u y o ­ ruz. Bir kısmımız kendimizi bc- ğeııme.vip Batıya aşırı bir h ay­ ranlık duyuyor. Bir kısmımız da dü n y ad a yalnız biz varız v eh­ mi içindedir. Bu iki ya nlış ina­ nışın ortasını bulsak ha k ik a te kavuşacağız, tyi ta r aflarım ızla beraber, hata larım ızı da söyli- yebilmek pek medenî bir h a re ­ ket olur. G ençlerimize iyi bir terbiy e verebilm enin esası da onları h a k ik a t ışığından uzak tu t m a m a k la m ü m k ü n d ü r.

Dünyanın bizi pek fazla aşıp geçtiği bir çağda yaşıyoruz. El­ bette biitün ga yre tim iz m uasır med eniyete ulaş m ak noktasın da toplanm alıd ır.

F a k a t geçmiş asırlar ım ızı ha­ tırlam ak, k u rd u ğ u m u z büyük m edeniyetleri ve tesirimiz a ltın ­ da kalan milletleri b ü tü n d ün­ yanın gözleri önüne tevazu ile sermek de vazifemiz olm alıdır.

T ü rk milleti olarak* sevgimiz, m isafirp erverliğim iz , vefamız, sözünde d u ru r lu ğ u m u z , h e r k e ­ sin h a k k ın a saygımız, terbiy em iz iyi vasıflar ım ızdır. Bu vasıfla­ rın aşınıp yok olm amasın a çalış­ malıyız.

Çocuklarımızı bu millî gele­ n ek ler içinde büyütm eli ve on­ lara bu iyi vasıfları ta şıyan in­

sanlara Tiirk denir. öğüdünü

vermeliyiz.

Yabancı m em le k e tle r d e insan kendi milletinin vasıflar ını da­ ha k ola ylık ta göriip, m ukayese­ le r yapabiliyor . Bizim vazifeli­ lerimiz hin türlii m a h r u m iy e t içinde hi'e ne ka d a r vefalı ve m u h ab h etlid ir . İleride zengin hir de v le t olııçsak e lb ette iyi va »iftar daha belirli bir şekilde ortaya çık ac aktır Biitiiıı dâva

çocuklarımızı. gençlerimizi o

günle re itina ile hazırlam ak tır. Doğrusu insan, büyük t e r a k ­ kilerin dışında hiç bir mem le ke te gıpta etm iyor , b üyük b ir ta ­ rihten gelmenin, efendi bir mil­ lete mensup olmanın g u ru ru in­ sana yeti yor da, a rt ıy o r bile.

Kendi âd etlerimiz, m u aş ereti­ miz m u h a k k a k ki b ü y ü k bir me denivetin m a h s u lü d ü r.

O nla rın yok olmam as ına, te r­ biyemizin orta d a n ka lk ıp gitme­ mesine çalışalım.

Yaşadığımız dev irlerd e geçmiş zamanlarımızı âdeta ayıp sayan zevata rastlıyoru z. Bu çok y an­ lış bir kan aattir. Biz o zam a nla ­ rın o m edeniyetlerin çocu kla rı­ yız. Emin olmalı kj bunda u ta ­ nacak. sıkılacak hiç b ir şey yok tur. Bilâkis • O rta - A v ru p ay a ka­

dar yayılmış bir medeniyetin,

bugünkü Batıya bir çok taraf- lariyle örnek olmuş b ir mazinin devamı olm ak bir şereftir.

Siyasî hayatım ızda gelişmeler olmuş, 11576 danberi girişilen mii cadele 1923 te ta b iî neticesine ulaşmıştır. Bu siyasî gelişmenin yan ın d a İçtimaî hayatımızd a da m e r h a le l e r ka ydedilm iştir. Me­ den iy et ta rihimizi, siyâsî tarih i­ mizle k arıştırm ıy alım . Medeni­ yet tarih imiz, O smanlIlarla, Sel çııkilcrle değil, dalıa eski

çağ-Iardaııberi d e v a m eden bir bü­ tü n d ü r . Bu uzun ta r ih i gelişme içinde b ü y ü k T ü r k m edeniyeti­ ni b ü tü n haşm eti ile görm ek m ü m k ü n d ü r . Onu dev ir le r e böl­ mek, milli oluşu iyi ifade ed e­ m em ek olu r.

Ne yazık ki o çağ la rd an başla­ yıp, zam anım ıza k a d a r gelen m edeniyet tarih im izin hikâyesi iyi bir şekild e kalem e alınm a­ mıştır. En yakın devir le rin İçti­ maî hayatı bile m eçhulüm üzdür. H enüz İçtimaî hayatım ızın müze sini bile k u ra m a m ış b u lu n u y o ­ ruz. A sır la rca nasıl yaşadık, na­ sıl giyindik, nasıl yem ek yedik,

bunla rı millet olarak bilmiyo­ ruz. Yeni yetişen gençler, bil- hassa yabancı m e m le k e tle r d e o k u y a n la r bu ko n u lard a vazife­ le r aldıkça m ü ş k ü lâ t a u ğ ru y o r­ lar. Maziyi ayıp s a y a n l a r b ü tü n kapıları kapam ıştır. Ve öğren- mek istiyenle re bak ılacak ver bırakm am ıştır. H albuki bir m il­ let b ü y ü k b ir tarih î gelişme i- çitıdc m u h t e li f devirle ri yaşı.va yaşıya b u g ü n k ü haline gelir. Yal

nız bugü n ü beğenmek, düne

yok dem ek ac aba ne derece isa­ betlidir.

Dün, iyi ve fena ta r a fl a rı ile v ard ır. Ve h e r tarafı ile bizim­ dir. İy ilikle ri örn ek yapm ak, fe­ n a lık la r d a n ib ret alm a k lâzım- dır.

Gençlerimizi kendi t a r i h l e r , n- dcıı yoksu n b ır akm ıyalım , bu ta r ih örnekleriyle , ibretleri ile eıı iyi ta r ih l e rd e n birid ir

Taklitçi o lm akta n, şahsiy etle­ rimizi silip vok etm ekte n çeki­

nelim. Bizim olan güzellikleri

o rta y a k y o m ak ta daim a fa yda vardır. Bu k ad ar incelik lerle dolu b ir güzel s an atlar ı olan bir milletin dün y ay a dalla çok söyliyccekleri olabilir.

Beğenmediğimiz geçmiş zaman la m ı güzellik lerinden biri de

temizliğimiz idi. Büyük şehir- le r h a m a m la r la doluydu. Ko­ n akların, y alıların h a m am ları her gün güriil gürül yanardı.

Bugünkü medeni anlayışımızla

ilk işimiz im a r diye İs ta nbul ha m a m a la r ın d a n m ühim bir kısmı­ nı yıkm ak olm u ştu r. H er gün yık an an bir m illet o lm a k ta n çok tan çıkmış b ulu nuyoruz. Bunu m edeniyet sa y a n la ra şaşm am ak m ü m k ü n m üdür?

Terbiy emizi beğenm edik. Bel­ ki bu terbiy eyi daha samimi c- sa sla ra bağla m ak gerekiyord u. F a k a t büsb ü tü n söküp a tm a k ta acaba ne f a y d a hasıl oldu, Eski­ den y a ş lıla ra gösterilen saygı a rtık bir r ü y a olm uştur.

G ençlerin b ü y ü k le r ile bir kontışma ölçüleri vardı. Şimdi böyle b ir ölçü ve saygı ka lm a ­ mıştır.

Dizini med eniyetim iz m u h t e ­ lif çağla rd an geçerek en süzül­ müş, eti güzel şekli ile İs ta nbul- d a yerleşmişti. İs tanbul bü tü n v u rd u n örneği, mektebi halin ­ deydi Bu şehrin caddelerinde, u m u m î ye rle rin d e nezakete, te r biyeye rastlanırdı.

O İs tanbul a r t ık bir hay al ol­ du, Bir z a m a n la r bu eski başşeh re sövm ek â d eta moda h a li s e girmişti. Sonra şehrin havasını bozmak, İ s ta n b u ll u y u silmek gayrefri başgö,sterdi. İ t ir a f ed e­ lim ki bu ga y re t m uvaffakiye­ te de ulaştı.

Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi